장음표시 사용
151쪽
Qui non incli tutis vult licies seeregaturi sed redeat vel contineat,quisquis separatur. Quae non , sectere cessat,noli retinere,
A non maechante maechias poterit ri 1 Maria
Possent quando volunt sic dii tumi sociati,t Pontificis nutu diuortia dic celebrari, siue uiuente viro se moecho moecha vovebit, i Siue viri proprij mortem pro posse mouebit, Nubere nequaquam maecho predicta valcbit, Hanc legem mitto cum mHhan hus habebit. An error conditionis impediat matrimonium, ut vis uaseat separari ab uxore, & econuerso. Nunc de conditione, videamus,&c. Si seruae nubas deceptus conditione, Ut resilire velis, teris iuris ratione. Vnius seruae si seruus nubit alius, Coniurium eum semitio perstabit utrius Cum si coniugium seruorum Ape duorum. Coniugium stabit cum seruilio dominorum, Qui se semiscat ut coniugiunt dirimatur, υ ec sicit uxorem seruaminicab hac separatur. Certum tempus habet sponsalia,coniugiumque. Qu nisi struetur euocari possit utrumquo D, Itinctio ' In quoordine nequeat fieri eo ni tim sunt igitur quid ordines in quibus, dic. Impedit ordo sacer connubia iuncia retracta
Nos aliam dMet uxorem sui sibi distinctio
qui Nunc de voto inspiciamus, Ne inorem Coniugium voto pruiato praepediet ar cidit. Sed per sol me iam eontractumdirimetur. si mulier nubit,redit,& vir qui perhibetur.
De dispari cultu. post haec de disparieultu videndum es δε
Disparium cultu. nu coniugium dirimetur A blasphemiante, non blasphemas separetur, Alteri vcsdei litat quicunque ligantur. Legitime tales nunc costra iste probantur. Converso reliquo simul hhpotuere morari Quando titula pateticonuersus quit separari.
De e natione, ae prius de ea mali. Nune superes ,de cognaticino aliquid decisi Aistinguatur cognatici sic neminatur, Quaditim camalis est, altera spiritualis Nubere non poteris consanguineae mulieri. Ante gradum quartu inconstet tibi sc prohiberi Ante gradum ouartum consanguineae socii riis. Non licet assini hac debet lege ligari. α ιυοψ . Dea si nitatis gradibus. Nune de amnitate videndum est. c. A sfines sunt ramali proximinis, Adnumeresque gradus velut in consanguinitat si praeit impediet, & eoniugium maloset. Fornicor est propriὸ meretrici vel viduarum , stuprum virginis incellus consanguineam sed si adultatium nullam n stiferarui riti tinctio 42. De spirituali cognatione. De parentalium graduum fumosa quaestione. 4ee. Quisquis de sonte natum leuat ut separetur, pena plectatur,nec coniugium dirimetur. Ducere commatrem vel natas spirio ales Nemo potest,s sit ebes disiungere tales. Nati carnales non ducent spirituales vir nequit uxoris commatri consociari, Non a coniustibus debet quis sente leuari, Coniugium sep8 licite poterit celebrari, Tt saera coniugia licite possunt iterari. De resurrectione,& iudicii condisone Postremo de conditione resurrectioni se Voce iubente Dei surgentqiii tunc morientur iEt iam dcfuncti eunsorum facta scientur, Quod de nocte Iesus sit venturus perhibetur. Aut in peratum tempus sub nocte notetur; et subitum tempus per noctem significetur. ni Rinctio . De aetate S statura resurpentium. Solent autem nonnulli percunctari,&qua
Quando resurg mus, sed staturam variemus Nil de materia carnis cuiusque peribis, Nam de puluetibus Hispersis tota redibit Nil deforme bonis inerit, sed perscietur. Quod deforme suit hoc prauis non tribuetur, Corporcis pammiAsimper reus assicietur, Nec consumetur,& da mon in his patietur. sentiet has anima,quod cis fines cremetur. Sicut abortiva quae primc viva suere surgent complete,sic de monstris puso vermn mutis 4 .
De diuerss animarum receptaculis post m rem. Praeterea iendum quos omnes animae. . Claria seu AEn iuplex locus est animarum, sumptis corporibus at Retur poena malorum.
Illis proficiunt sustraria qui me erudit, His quoque plus prosum qui meritis viguerunt. Si eommunia snt specialia plus valuerunt Illis pro quibus hic suuripla secta suerunc
Orant pro nobi sancti bona nostra volendo. Atque preces nostra summo domino reserendo Distinitis A s. si ualde mali aliqv, dctur mitigati menae, sed o uiritur hie de valde mali ,ψtrurn,&t. Nulli damnato, at iando Deus miseretur. vst miserans quoniam non nit,ut ipsc meretur, Est iudi hil ira Deo est miserans miseretur Actus sed non res inccidi ieri scatur, Iphura iustitia necnon pietas comitatur. ns,irum urv. De sententia iudicii. lates. Hi evaster dabitur,&c. trem iudicii sententis,uoce feratur. Aut ipsam dictet sh .conscia mens dubiratur. Sed ιν vocalit erit a multis reputatur. Iudex Chri Ilii erit per ciuem decreta strentur:
A ssisteni Chrisω,qui Christi iussa seouentur.
Cuncta resinquente ut Christum testificentur. ordine otiadruplic cunfr tunc instituentur. Duplex sanctorum duplex erit de reproborum,
Antelleus' Ide in is Deo serieordia .& iustitia, sed eis
152쪽
Angelicus elicitus trahit ad poenam sceleratos, illi et electos ducens ad summa bratos.
Ignis praecedem,clectos purifieabit. Et post iudicium mundi faciem renovabit, Demum damnatos diuina lege erem at. Tunc praelatus erit Deus unus,& euacua
praelatos alios,cum sanctos gloriscabit. Distinetis 48. Deforma judicis. Solli etiam quaeri,in qu rim Christus, Aeci Chiis ut homo cunctis patebit glorificatus. stigmata respiriti tam iustus,quam sceleratus. Si quaeras cur Christus homo potius perhibet 1 ex sit ratio, i, ab omnibus inspicictur.
d de iliuina natura non reseretur.
Quod Iesus in Iosi hat,plerisque videtur. Aere vel tenta si iudicium celtantur; Et quod mitetur ibi erux tune conspicietur:
Sed ouod in aerest magis ex ratione tenetur . Sol Rest e luna tunc ecclypsim patientur.
sed post iudicium maiore luce seu tur.
An delici chori,mirantes hoc reverentur. Cissi suis ibunt, di motus lege carebunt. Cuneta quietam persissent,& renouata, sed meliorata vita ventcnte beata.
De disserentia mansionum in eoelia in inferno. 4Post resurrectionem vero scinuniueris,d e Hierusalem cives sunt in fine Mati. Inferni ciues flamnati,seu reprobati, Illi eaudebunt,isti sine tine dolebunt. In donis pinisqite gradus dis iter habebunt. Scitur & appetitur a cunctis vita beata. Esuriit hie anima, sed habens hane fit sitiata. Nam bene vult, fle habςt quod vult iam gloris lai
Non omnes aequewognoscent siue fruentur, una tamen merces est quam mirando tuentur. Alf evrensue gaudentes aequipararathri Sic eum corporibu Manimae plus glorificantur. Corpus carnale surget tunc spirituale. Diminis 3 si mali in insermo peccabunt. Hic oritur quaesti ex premissis ducens, M. Nil in damnati peruersum velle meretur, Nam meriti tempus nunc est, is tunc remouetur Per tenebras illas priuatio plena notetur. Aocmae lucis,quam perpetuo patientur.
Noscere damnati poteruntihic si quid agatur Coniecturando vel si mi s nitieaturai Necnon dilectis dammius compatietur, Hems Mn p aesens in diuite luscipietur: Id ιst m- Nesimo Hiieant, stiuisivim remoueturi hia indico Sempererunt ancti damnettos inspicientes, tum mu Ira hoc aulia esinihil ipss compatientes. nuetur gloPElimior rerumhlumen de lumineumam, Da veniam stes rum, eertam speciem haecimam. Laus sa ichoruta flos florum, spes miserorum. O lux caecoriam duae morum,stella polorum. Tu pi tu venia vi. Rioria, virgo Maria, Vom syricero te desidero,vol quaero. O contemplatorem is,& pacis reparator, Legis relator,& paupertatis amatoriste dilexi lii fere ter vulnera Christi, Stigmati ut christi finiri quod meruisti, Hine rogo me signa vieiice per haec tua signa.
DOCTO Os SERAPHICI DE Rae DUCTIONE ARTIUM
Ad Theologiam libellus. NNE datum optimumi&-he I so δ'
donum persectum,desursum est des dem a Patre limunu nquit Iacobus Innoc verbo initur origo omnis illuminationis de simul cum hoc insinuatur,multiplicis luminis, in illa sontali luceat malis eman Q Mm-tio. Licet autem omnis illuminatio plex lutia interna si cognitione , possumus tamen rationabiliIer siue cognidistingueret ridicamus,quod est lumen exterius,scili- tu, 'cet lumen areis in hantcsluimen inferius, cilicri tu ; ςognitionis philosophi ;lumen superius,scilicet tu : gratiar di sacre scripture. Primum illuminat respectu sori mi anificiatis,fecundum res tu formae naturalis,ter i cum retrictu veritatis intellegi ualis, quartum di vitinium respectu veritatis salutaris. Primum ergo lumen Amram quod illuminat ad figuras artificiales,qus quali rate tur chanicae. sunt Ac propter supplandam corporis indigentiam. rei perii, icitur lumen artis inaechanica, quae quia quoda: modo similis est, ct degenerat a cognitione oliato phiae, recte ideo potin diei exterius. Et illud septunii catur secundum vatus mechanicas, quas assisnat Huso de sancto victorς, in Didastolicon, quae sunt stili cet Lanitiesur Amatura gilauitura, venatio, Na. Migatio.Γheatrica,Mcdicina. Quon m se cientia se accipitur. Qu9niam omnis ars mechanicaaut est ad solatium, siue litia excludet am tristitiam, siue India inentiam,aut rit ad commodum, siue illud prodest, aut lectat, reundum illud Norat ij. Aut processe volunt, cui delectaret etae. Et itonum Umne tulit piactum , et miscuit utile uulai .si est ad solatium di delectationcm te est Theatncmiις est ars ludorum,onmem modum asidendi continens, sue si ;n cantibus, siue in organis sese in f mentis, sue in selli ulationibus corporis . Sil vero ordinatur ad commcdum suti proscctum, lacuniai dum exteriorem hora a m,hoc potest qua tum ad operiremium, aut qui nitim ad alimcntum, aut quantum etd utribique ad. nicbb M omnium ad oec rime iri na, aut illud est sic materia molli A leni, sic sit laniticii in, aut est dc materia dura & sorti, & se
est armatum, siue ars si bris suae continet om cra a immiair. fabricatam, su ex serro, siue ex quocimque, incrat: nu ex lapille,sueta: lim .si vero iuuat quant tum adsimentum,hoc potest cile dupliciter, quia ci-l hamus vcntabilibus,& sensibilibus.Si quantum ad vel getabilia, ite est agricultura. Si quantum ad sensibili. , ἰ se est ven tio. VH Miter, qui iuuare quantum a s ci-
hum potest esse dupliciter. Aut quantum ad ciborum: genituram, & multiplicationem, & sic est agri h ira, , aut quantum ad ciborum multiplicatorum pis; ar tionem a & sic est venatio, quae continet omne g una
preparandi cibos, ct potus, & sapores, quod sertinet
mus parie solum yp quandam excellentiam, di comm: parabilitatem.Si aute ad utrivi i: adminieulum, hoc es
, ἰsuplieiter aut desecium hippi edo, & se est nauigatio,
siliqua continetur Ois mercatio, spe perluentium ad. operimentum siue ad alimentΡm,aut rem uendo impe. dimentu,aut nocumenni e sie est medicina,sive ' Ont silit in confinione et tiariorum, sue potionum, siuel unguentorum, sui curatione vulnerum,siue deo tona
153쪽
y e reducti on e Artium ad Theolo 2 iam.
membrorum sicui chirurgia, theatrica aulcm in unica.Et sic palci susicientia. Secundum lumen quod illuminat nos mi fornus naturalei appreb dcndas, est. lumen cognitionis scnssua , ouos recte dicitur in i vius, sta cognitio scii simia ab inferiori in epit, & sit beneficio lucis comoralis. Et hoc quintuplicatur secundum 'uinq; senius, Qv rum sumcicntiam sui sit Aug.
secundum naturam luminis elementorum in quarto super Geneti, hoe mod . Quia lumen, siue lux faciens ad distinctionem rerum cori inrestum, aut est in suae
propi ktatis eminentia , & quadam puritate, & sic est sensus visus,aut commi cturaeri, di sic est auditus, aut vapori,& sic est odoratu aut humori, de sic est gustus, aut terre et grossiciei & sic est tactus. spiritus enim sei sibili, natu iam luminis habet, de in neruis uiuet,quorumtura cis clara,& peruia, & in istis quinq; sensi, multiplMatur, secundum maiorcm,& minorem depurationcm. Iraq; cum quinq; sint corpora mundi simplicia. quatuor elemula,& qublata essentia, ut homo om-ms formas corporeas possct percipere, quinq; sensus habet illis correspondentes, quia nulla si apprehenso, mis; per aliquam similitudincin, de conuenientiam o pani, Ac ob ecti, pro eo θ naxum sensus determinata est. Est di alius modus sui Aientiamsensuuin stolendi , scd hanc approbat Aug. 3e rationalis videtur quia ad hanc sudicientiam simul incurre t eoo pondentia ex parte organumedij, de obiecit. Tertium lumen quod fluminat, ad veritares intelligibilis perscrutat Ua est lumen cognitionis philos phleae, quod ideo ita
terius dicitur,sula interiores causas, 3c latentes requirit, ' hoc yc r pi inopia disciplinarem de veritatis naturalis,oua Iacimini naturaliter sunt inserta. Et hoc triplicatur,m lationallam, naturescin, de moralem. Et semiacientia potest sumi siessist enim veritas ferinonum, vcritas rerum, de veritas morum, Rationalis veritalcm sermonum consecrat, naturalis veritalcm rerum,m talis veritatem morum. Vel aliter,sicut in sumino Dcci
est considerare ration causae e lentis, sotinalis, de evemplaris, quia est eausa subsistendi, ratio intelli 'mdi. de ordo vivenili se in ipsa illuminatione philos phiae, quoniam aut lauaminatia cognostendas causas essendi,& Ite est inviisa, aut rationes infelligendi, de se est logica . aut ordinem vivendi, de sic est moralis. Tertio modo se quia lumen eoenitionis philosephi eae illuminat ipsam intelligentiam, noe autem potest esse tripliciter. Aiu inquantuin regit moliuam, de sic est
morali Muu inquantum regia scipsam, di sic est naturalis,aut inquantum regit interpretatium, de sic est sc mocinalis,ut sic illuminetur liomo ad xcritatem vita ad veritatim scietia,& ad veritatem doctrinae. Et qui
tripliciter potist alis uis, mr sermon m quam habet apud se interpretati, vi. c vel notum faciat mentis QP
conccptum,uci ut amplius moueat ad eredemium, , civi moveat ad amorem, vel odium, ideo sermocinalis,
sitie ratiotialis philasophia triplicatur. sin Cram uiati cam. gacam, de Rethoricam. Quarum prima est ad
exprimendi ina, eundu ad docendum, tertia ad mouendum Priaria respicit Litionem,ut apprehensivam, secunda H iudicasium, tertia vi motiuani. Et quia ratio apprehendit per sermonem cognaum, iudicatrix verum, mouet per sermone ornatum , hinc cst, o iure iri lux scientia has tres passiones circa sernamnem consecrat. Rursus quoniam intellectus noster diripi habet in i dicando secundu rones sormales, de har tripliciter cor siderari possunt,uel in Omparati ne ad materiam ,et sic
dicunt rones locinale vel in comparation ad animam,
di sic dicuntur intellectuales, vel in comparatione ad diuinam sapientiam, & se dicuntur ideatis, ideo saauralis philosephia triplicatur. s. in physicim proprie diactamur mammiaticam,& in metaphyscam, ita quod rhysica wo 'ideratio est circa rcrum tenerationim,
A corruitioncm, secundum virtutes natumlcs S rationes sminalcs. Mathematica est circa considerati
nem fix maritim abstractibilium, secundum rationes in tollisibiles. Mcta physica, circa cognitionem Omniumentium, quae reducit ad virum primum principium, a quo exicruni siccundum rationcs idcales, siue ad Deum et inquantu principium sinis exemplar. Licet inter meia tapnyscos,de hiivismodi rationalibus ideatibus, non
ni ita fuit controuersia. Postrenaci, quia regimen virtutis nicitiuae tripliciter habet attendi. s respectu vitae pro li ri cspctati familiae, de respectu multitudinis subie
ciae, id o moralis philosophia triplicatur. s. in monastiscam, conomicam, de politicam, quae distinguontur secundum tri. licem modum piarii letum, sicut assaret
cx ipsis ii iminibus. Quartum lumen, quod illunii nat ad veritat lalutarem, est lumen sicce scripturae, quod ide, dicatui superi u quia ad iij petiora ducit ma Cognitio nescii 3 ica, quae sunt supra rationcm. lit etiam quia sic non per inuciatio em, sed per inspitutionem, a patre luminum descendit. Quod licet uniun sit secundum in clicetum stet alim, en taracia triplex securuium sensum multicum re spiritualem.In omnibusvi. aer e se iapturae libris, prater literat sensum quem exterius
vel ba sonant concissitur triplex sensus spiritualis. s aut egoricus quo docetur uid eredendum de diuinitate,
ct humanitate si .Moralis,quo docetur, quomodo via uendum sit Et anagogicus, quo docetur,qualiter est ra,ri laeo adli erendum. Vnde tota sacra seriptura hac tria docet,scilicci Christiat cm in generationem, S incar- nationem, vivendi Ordineis, de Deianitii binis umςx sn ncm.Prim una respiciis iam, secundum more, tertium piux. sincm utriusque.Circa primum insudare debet studiud uiuorum, a secundum sudiuna praedicatorum,ci ca tertium studium in plativorum . Primum 1 Airre docet Augustinus cundum maxime doret Crosiarius, tertium vero docet Dion, lius. Austantis i aDP, y sequitur Augustinum . Bonardus sequitur Greg. y
in ratiocinatione. Acrimidia, in pra scalione. Richaria uς
res sequitur.Ex praedictis colliritur, ty licet ex Drun ria diuitione, quadruplco sulun cn desursum desec
Ecia sunt tamen scae ei utidis terentii. l. lumem sacra scripturae, tum D cognitionis senstitia , kimcn artis m
cham in lumen philosephiae ratiotialis,lumen phil sophiae naturalis de lumen philosophiae moralis. Et ideo lux illuminationes sunt in vita illa, & habent hacram, quia omnis hac scientia dcs rectur . Et ideo succedit cis septima ditis requictionis , quae vesperam non habet. s illi inutatio gloria . nde valde aperte possunt reduci sex iste illuminatione, ad imarium so
inationum sue illuuii natiotiunt, in quibus factus est mundus ut cognitio sacra liptura , primus ,1 malimini. cfodinationi lucis telis,ndcat, S se es nodi s sero Q , dincm. Et sicut Omnes uti ab una luce habebant Oritiginem, sic omnes isti cognitioncs ad cognitionem sacra seripturae idinantur, in ea clauduntur, & in illa posciuntur, de mediante illa ad clernam illuuiinati nemos datiamur, Vode omnis nislfra cognitio, in cognitione sacrς scri tum ecbet hahero statum, & ma-xtire quantum ad intellectum anae agis, rer quemlun inatio nostra sertur in Deum, vi de habuit ortum. Et ideo ibi completus cst circulus, completus es knarius,ac proportio status. Videamus et eo qualiter aliae Oes alie illuminationes e unitionum, reduci habent: ad lumen speculatios acu scripturae. Et primo videamus, de illaminatione nes vi e cognitionis sensitius, 'us tota versatur circa count- gnisionetioncm sensibilium, ubi tria est considerare, vidcibo sacrae scri- cognoscendi medium, gnoscendi edictcitium, co- pturi. gnoscendi
154쪽
noscendi oblectamentum. Si consideremus medium e noscendi, intuebimur ibi verbum aeternaliter Ἀ-neratum Rex tempore incarnatum. Nullum enim se sibile mouet potentiam,nisi med ante similitudine,que reditur ab obiecto, sicut proles a parente, & hoc generaliter, realitor, de exemplariter eri necesse esse ira Omni sensu. Illa autem similitudo non facit completionem in actu sentiendi, nisi uniatur cum organo, de virtute. Et eum unitur, noua si perceptio, &per illam perceptime fit reductio, mediante illa similitudine in oblatacium. Et licet non semper ita Objectum sentiatur,s per in quantum est de se, gignit similitudinem, ni est in sua Ompletione. Per hune etiam modum intelligo, ω , summa mente, quae eognostibilis est in interioribus sensibus mentis nostra, sternaliter emanauit simia
litudo imago, de proles,& ille postmodu,quando venit plenitudo temporis, unitus est mentiae carni,ideli h mini quem formauerat, qui nunquam fuerat prius, de per illum es mentes nostrae reducuntur in Deum, quae
illam similitudinem Patris per sdem in corde suscipiunt si vero consideremus sensuum exercitium, intuebimur ibi ordinem vivendi, unusquisque enim sensus se mereri circa proprium obiectum, refugit sibi noetuum,& non usurpat alienum per hunc modum tunc
sensus: cordia ordinate vivit, liun seipsem exercet ad id ad quod est contra negligentiam, dum resugit sibi no-etuum, contra concupiscenim, dc dum non vlurpatsbi alienum trintra superbiam. omnis. n. inordinatio aut venit ex negligentia, aut ex concupiscentia, aut ex superbia.Ille n.otilinate vivit,qui vivit prudenter, temperanter Ae obtemperanter,ut refugiat neetheentiam in
operabilibus. concupiscentiam in appetibilibus, superbiam in excellentibus siue sublimibus. Si aut conside
remus obtestamentum intuebimur Dei,& aiae unione. omnis.n.sensus suum sensibile conueniens quaerit cum
risideri inuenit eum gaudio repetit siue se stidio,qui,
non satiatur oculus visu, nee auris auditu implet Per hunc elis modum,sensus cordis nostri sue pulchrum, sine consonum siue odoriserum,sue dulce sue mules bre, debet desideranter quaerere, gaudenter inuenire, incessanter repetere. Ecce quo in cognitione sentitii eontinetur occulte diuina sapientia . Et quam mira esteontemplatio quins: sensum spiritiralium: seeundum
conformitatem ad sensus eorporales. Per huc modii est reperire in illuminatione artis mechanice, cuius tota
intentio versatur cim artiscialiu productione, in qua ista tria possumus intueri. .verbi generati E, de inea nation vivendi ordinem,& Dei, de alae foederationem. Et hoe si eo deremus.segressum,egesium, fructum. Vel sic Artem operandi,qualitate eiseeli arriseis.de viilitatε fructu eli tusi consideremus emessum, videbimus q, effectus artificialis exit ab artifice, mediante similitu/ine existente in mentiti per quam artifex excogitat antequam producat,& indemducit,sive disposuit. Producit aut artifex exterius, Nos assimilitia meplari interiori eatenus,quo pol melius.Et si talἡ ego tu scis sit proflucere, qui ipsum amaretae cognosceret, utiq; siceret Et si effectus ille cognosceret seu opiscem, i esset miniante smilitudine secundum quam ab artihee praeesse. Et si haberet obtenebratos oculos cognitici his, ut non ' set supra se eleuari, necesse esset hoe . ut ad eo itionem sui opiscis duceretur, o similitudo per qui productus esset essectu .condescenderet usque ad illam natura, quae ab eo posset casede cognosci. Per hune mian intellige o a summo Opisce nulla ereati ra ' cessit nis per verbum aeternum,in quo citi disposuit.& per quod ora produxit,non solum creaturas habente, ronem vestigii,sed etiam imaginis, ut eidem assimiliti possint,per cognitioncm, de amorem. Et quoniaper peccatum rationalis creatura oculum contempla tionis obnubilatum habuit, decentissimu fuit, ut aeter numn inuisibile seret visibile, de assumeret carnem, vi nos ad patrum reduceret. Et hoe est, quod ditatur. Nemo venit ad Patrem, nis per me. Et patrem nemo novit nisi Filius,& eui voluerit Filius reuelare. Et ideo di itur. Verbum caro facium. Consideranic igitur illuminationem artis meci Unicae, quantum ad operis
egrestum intuebini ir ibi Verbii generatum, di incarnatum idest diuinitatem, di humanitatem, de totius fidei integritatem. Si vero consideremus efiectum, intuebimur vivendi ordinem . Omnis enim arti seu intendit producere opus pulchrum, de ville, stabile, de tune est charum,&acceptabile pus cu liabet istis tres conditiones. Iuxta hax tria necesia est, reperiti tria in ordi ne uiuendi,kilicet scire,velle, impermutabiliter oporari, sue perseueranter.Scientia reddit opus pulchrum, voluntas reddit utile,perseuerantia reddit stibile . P imum est in rationali, sectandum in concupi cibili, te tium in iras ei bili. Si consideremus fructum, inuenio. mus Des,&anium unione . viis enim ariti in qui aliquod opus facit,aut socit,ut per illud laudetur,aut ut per illud aliquid sibi operetur vel lucretur, aut ut in illo delestetur,secundum quae tria sunt in appetibilibus seni et .bonum, honestum, conscrens, delectabile. Propter laec triuerit Deus animam rationalem vi ipsa eum laudaret,& ut ipsa illi seruiret, S ut ipsa in eo delectaretur,& quiesceret. Et hoc est per charitatem . in qua qui manet in Deo manet, es Deus in eo, ita quo leth ibi qiti sui mirabilis unio, de in unione mirabilis delectatio. Quoniam ipse loquitur Deliciis mei es cum filijs hominum. Ecce quomodo illuminatio ariis mechanicae, via est ad illuminationem sacrae seripturae, de nihil est in ea quod non praedicet ver am sapie vitam.
Et ideo sacra scriptura frequenter talibus similiti dimbus utitur satis sine. Iuxta hunc etiam modum,eu reperire in illuminatione rationalis philosephi e cuius principalis intentio versatur circa sermonem. In quo est tria considerare, secundum triplicem ipsus se mi nis considerationem, scilicet riniectu proserentis, ra tione prolationis,& respectu audientis, sueratiotae itanis.Si sermonem consideremus in respectu ad locum tem, sic videbimus quomodo omnis sermo senisees mentis conceptum, & ille conceptus interior est ver bum mentis,& cius proles, quae nota est etiam iesi e meipienti Sed ad hoc quod sat nota audi iiii iser mam vocis, S verbum intelligibile, mediante illo inadtiminio si sensibile, de auditur exterius se se pitur
in aure cordis audientis, di tamen non recedit a mente proserentis Iuxta hunc modum videmus in verti aeremo, quod Pater aeternaliter ipsum, taceoit educ
rando, secundum illud. Nondum erant abiiss, S esto iam concepta eram. Sed ad hoc quod homini sensibili
fieret cognoscibile, induit formam camis. Et verbum eam factum est,& habitauit in nobis, di tamen reman sit in sinu patris. Si vero consideremus sermonem raiatione sui,sic intuebimur in eo vivendi ordinem. Ad ma mentum enim sermonis, Meessario illa tria concuriarum,scillari congruitas, veritas,& omatus. Et iux ta hie tria, omnis actio nostra debet habere modum, speciem,& ordinem, ut sit modificata. Der modostiaruin exteriori opere, speciosa per munditici ina flectione, ordinata per rectitudine in inretione. Tucar. recte deordinate vivitur,cu iniciatio rem,assectio muda,& operatici nuutella.Si vero consideremus sermonem ratione snis,se est ad exprimendia, ad erudiendu, S ad inouendii sed nunquam exprimit aliquis,nis mediante specie, nunquam docet nisi mediante turnine a inuente, nunquam mouet nisi mediante virtute. Et sic constat. q, hoc non sit nisi per speciem,de lumen, di virtutem in trinsecam intrinsecus amnis viaiiain.Et ideo concludit
Tria in ordine vivendi necessa iaria.
Phouer. g. cap. a sesentie rationalis reductio.
Proueri s. De ratio ne sermonis tria.
155쪽
ι,6 De reductione Artium ad The logiam.
Aug. quod ille solii est verus D eων , qui potest speciem imprimere,' lumen insundere, M viri uicin dare 'di audientis. i t hine eth, qt.. cathedram habet in eo lo , qui intus corda docet. Sicut ergo nihil cognostitur per scimonem p rsces uenisi mediante vii xure, lumi ne,' specie unitis animi, sic ad licie quod anima erudiatur ad Dei coonitionem, per ipsius internam locu Vtionem,necesse eit, v vniatur ei qui est spledor gloriar, isti t. R s ra substini ii eiu portans omnia verbo virtutis suae. Ex quo patet quam mira est h contemplatio, per quam Augustinus in multis libris manducauit,ad diui Naturalis nam sapientiam.secundum etiam hunc modum est rophiloso. perire, in illuminatione naturalis philosophiae, cuius phin riau principalis intentio versatur circa i ationes tot malas,in materia , in anima, di in diuina sapientia. Quas tripliciter contingit considerare,scilicet secundum habitudin proportionis, secundum essectum ea utilitatis,& secum Eum mcdium unionis. Et secundum hac tria, est reo Hre tria premissa.Si consideremus eas secundum habutudinem proportionis videbimus in eis verbum aeter mim, & verbum incarnatum. Rationes intellectuales,& abstracti,quas mediae sunt inter seminales, re ideatis. sed rationales seminales non postini esse in materis,quin sit in ea generatio, re producito totis r. similiter vero in anima non sunt rationes intellectuales quin sit generatio verbi in mente, ergo nec ideatis in Deo , quin sit productio verbi, a Patre secundu recis proporc - ricinem, hoc. n.est dignitatis, di sic conuenitereatum, . multo solitus inserri potest de Creatore,propter quod Pilas a Um Atim stirius,u, filius Dei est ars patris .Rursus ap- it seii tui, qui est in materia , ordinatur ad rationes intel- lectuales ut nullo modo perseesa si generatio, nisi anima rationalis uniatur materie corporali. Per cons-milcm igitur rationem potest argui, is su M peris esto,& nobilissima in uniuerso, esse non potest nisi na- . tura, in qua sunt rones seminales, di natura, in qua sunt a - rationes intellectuales, di natura , in qua sunt rationesideates, simul concurrant in unitatem persone,quod famni ctura est in filii Dei ineat natione. Praedicat igitur totamnaralis philo phia, per habitudinem proportionis Dei verbum natum, & incarnatum, ut idem sit Alpha AOmega,natum scilicet in principio, S ante tempo-o,incarnatum vero in sine seculorum.Si vero consideiaremus rationes istis, udum et sectum causalitatis perpendimus ordinem vivendi .Quonia generatio non potest seri in materia generabili,& eorruptibili, siesidum rationes seminales. nisi beneficio haminis corporum supercrelestium , qua' elongatur teneratione, S co ruptione scilieri a sole, I una & lis.Per hune etiam modum anima non potest opera vitae sacere , nisi susti
piat a sole: id est a Christo gratisti luminis , nescia, di nisi e seouatur ipsiui iunx, idest , virginis Mariae matti, Christi patiocinium, & nisi imitetur aliorum
sanctorum exempla. ex quorum concutiu congreuetur in ipso Opus unum atque persectum. Vnde ordo vi,
Len/i pendet in his tribus Si autem consderemus istas rationes secundum unionis medium, intestigemus per quem modum sat unici aiamae ad DeumNam natura corporalis animv non potin umri, nisi mediante hu- πει requi more e mediante spiritu , & mediante calore, quae tria sit, ad I disponunt camem,ut vitam suscipiat ab anima Secun- unionem. hoc etiam istelli tur, quod Deus noti praestat vitam animi, nec ei etiam unitur, nisi si humida pommitum compunctionis, S pietatis, S nisi sit 'm- ualis per contemptum omnis terrenitatis, & nisi si olida per desiderium ipsus dilecti, di patriae coele .sti . Lece qualiter in philosophia naturaliter latet pientia Dei. Penes modos praedictos, est reperire in illuminatione philosi,phiae moralis lumen sacrae scripturae. moniam intentio moralis philosin hiis primeipaliter versatur circa reclitudinem: vertatur enim hi ilos iacirca iustitiam peneralem, quae cui dieit Ansel. est r. iaoitudo voluntatis. Rectum autem habet triplicitet notis , & secundum hoc. tria praemissa telucent in
consileratione rectitudinis . Vno modo dicitur rectum cuius medium non exit ab exti emis. Si emo in Deo est summa restitudo,& securid. in se, di inquantum est puncipium, & inquantum est finis cranium necesse in in Deo ponere mediam perscinam secum dum se, ut una fit tantum producens, alia tantum m ducta: media vero producens & producia. Necesse estatim ponere mestum megressu,& regresti rerum, medium in egressu, necesse est , ouod plus teneat se a sorte pio lucenti medium vero in regressu,plus a P ae redeDntis, sicut ergra res exierunt a Deo perve Lum Dra, sic ad cramplitum testium, necesse est m diato im Dei & hominum, non tantum D m ese. 4ed etia hominem,ut licimines reducat ad Deum. Alio modo Acitur rectum, dirigenti se coti&rmatur. Et secundum hoc in trans eratione res aludinis comspicitur ordo inuendi. Ille enim recte vicit, qui iussi, si
tur secundum tegulas iuris diuini. Et hoc est orando uere teruoluntas hominis assentit preceptis necestariis . -- gulas Iutunitis sali,ti sim .consilijs perlectis, ut probet homo,quae Zuini. st via tu Dei vina,& beneplacens, & persecta . Et tunc rectus ci O vivendi dicitur, in quo nulla obliquitas potest reperiri. Tertio modo dicitur rectum, cuius summitas es talium erecta, sicut homo habet stat Tam rectam. Et se Mum hoe . in consideratione r Oitudinis, maniiestatur Dci, di animae unio . Cum enim Deus sit sui m. necesse est, quod apex ipsius
mentis sursum eritatur. Hoc autem est cum rata alis assentis pitam veritati propter se,& super Omnia. mira bilis innititur summe largitati, &cum cocu piscibil4s adhaeret bonitati . tune qui hoc modo adhae- i. cor. s. re unus spiritus est cum Deo . Et sic patet, quomodo multiformis sapientia Dei quae lucide traditur in sacra raptura, occultatur in omni cognitione, & in omni
natura. Patet etiam. Omia omnes copnitiones s mulantur theolasti, Et ideo ipsa a Iumite empla, di . . .
utitur vocabulis pertinentibus ad omne gentis cogntitionis.Patet etiam quam ampla sit via illuminatiua, & quomodo in omni renuae sentitur, siue quae cognosciatur,interius lateat ipse Deus. Et hic est frequs - fructus cium scientiarum, ut in omnibus aedificetur fido ,h, scientiaram Iur Deus,eomponantur rure hauriantur u quia in solati εκs, quae sunt in ' nione spons, di sponis, qua quidem unio si mr hilaritatem , ad quam terminatur tota intentiosaenestripturae, di per consequens omnis illuminatio desursum descendens, di sinci qua omnis cognitio vana est, quia nunquam peruenitur adstium nisi μου spiritum sanctum, qui docet nos omnem veritatem. qui est ben dictus in lacula lacu
Finis libelli se hiet D. Bona uenturae,De reductiona arti umia Theologiam.
156쪽
Finia legis Christus, ide origo.
Scriptura sacra no Mcedit ad modu aliai Liarum
NT m Lecto genua mea ad patre des nostri
let Christ ex quo omnis paternitra
ba G dis in cito, & in terra nominatur, videt
a, vobis sm diuitiis gloris sum, virtute
corroborati ter spiritu eius in int , -rν riori hole, habitate Christum per 5-dem in cordibus vestris,in esiaritate radicati, & funda ti,ut possitis comprehendere eum omnibus tinctis, qsit latitudo,longitudo, ublimitas δε profundum. Scire etiam supereminente scientiae charitatem Christi,ut impleamini in Omnem plenitudinem Dei. Magnus doctor gentium, Ae praedicator veritatis diuino repletus spiritu, liquam vas electum,& sanctificatum, in hoc verbo
aperit sicrae scripturaeinus theologia do ortu, trogressum. stilu: lusinuans ortum serapturae attenai secum dum influentiam beatissimae Trinitatis .Progressum autem secundum exigentiam human e capacitatis, statum vero siue fructum ieeundum superabundantiam super planissim scaelicitatis. Ortus namqu non eth per humaeam inuestigationem, sed per diuinam reuelationcm , quae fluit a patre luminum, ex quo ois paternitas in e toti in terra notaturo quo per filium eius Iessem Christum manat in nos Spiritussanctus, de per Spirituset indiuidente, 3e distribuentem dona singulis se ut vult datur fides in per sdem habitat Christus in cordibus nostris. Haec est notitia Iesu Christi, ex qua originaliter manat firmitas,& intelliges a totius kripturae sacra. Vnde di immissibile est,quod aliquis in ipsam ingredlatur, o cerulam, nisi prius Chrim fidem habetit sibi insusam,tanquam ipsius totius scriptam haceres; -- , &etiam fundamentum. Estn ipsa fide, Oium supe maturalium illuminationum,quandiu peregrinamur a dominoin fundamentum stabiliens, de lucerna dirigens
ianua introducens, m cuius Et mensuram necese est mensurari sapientiam, nobis diuinitus datam,ne quis sapiat plusquam oportet sapere, sea kt afl sobrietate, de unicuis; sie ut Deus diuisit mensuram fidei. Mediante igitur hae fide, datur nobis n litia sacris scripturae, secundum influentiam beati itimae Trinitatis, iuxta q re rose insinuat Apostolus in prima parte auctorita
tis prius indu .progressus autem sieme scripturae noes maritus ad leges ratioeinationum,distinitionum,cte diuisionum, iuxta morem aliarum sciarum, Ze no est coarctatus ad partem uniuersitatis, sed potius cum siscundum hamen supernaturale proe ut, addandam homini viatori notitiam rerum suffieientem, secundum quod expedit ei ad silutem,paraim per plana verba,parum per mystica last ibit totius uniuersi continentia, quasi in quadam summa, in quo attenditur latitudo. Destribit decursum,in quo attenditur langitudo. De seribit ineellentiam finaliter saluand rum, in quo ait
ditur lublimitas. Deseribit, & miseriam damnatorii, in
'u oros undatas consistit,no sotu ipsius uniuersi,verit
B diuini ti,dieii δε se destribit totu uniuersu luantuexpedit de ipso habere notitiam ad salutem, secundum ipsius latitudinemdongitudinem, altitudinem, di profunditatem . Ipsa etia habet in suo progressu his: qua tuor,ω 0, pos erius deelarabitur,quia sie exigebat eo ditio capacitatis humanae,quae magna, multa nata es h magnifice, ct multipliciter rapere, tanquam speculam
ouoddam nobilissiimum, in suo nata eli destribi, non
solum naturaliter, verum etiam summaturaliter, reruvniuersius munda rum,ut se progressu sicce scrip arx attendatur secundum exigentiam rapacitatis humanae.stanis vero siue mictus lacra scriptu non estqui Persecta cecunq; sed plenitudo Hernae talicitatis. Na haec est scri licitas leo plura, in qua verba sunt vitae aeteram. quae io sc ipta est pus stri. si
non solum 'ut ei edamus, verum etia ut vita posside cr. mus aeteream. In qua qdem videbimus, amabimus, de
'ti omnia des eria nostra implebutur. Quibus impletis, vere tunc sciemus supereminentcm scient in charitatem , & ita imoleti erimus in oem plenitudinem Dei. Ad quam quidem plenitudinem c natur nos diuina in troclucere seript ira,iuxta predietae stipae Apostolicae veritate.Hoc istit fine, hac et intentione, Gera scriptura pse rutanda est,& docenda,& et audienda.Et ut isti m olici fructum & terminum, reeio perueniamus progressu,s sertita viam recti itineris seripturam inchoadum est ab exO doepi a. dedio. H κ est, . t cu mera ses ad Patrem luminum acce- abdidea ladamus sectendo Renua eordis nostri, ut ipsa per Filiit era seripti suum in Sssi itu sancto, det nobis veram notitiam Iesu Christi, At cis notitia amore ipsus, ut sic ipsum scentes.' amantes & Gquam in sde solidati' inelia
ritate raditati, pcissimus ipsius siene ieri utre nosset, titudinem, longitudinem, altitudinem, de profunditatem. per hanc notitiam peruenire ad plenissimam nosti mδε excellentissimum δε edicem uti amore beatissimet Trinitatis, quo sanctoriim tendunt desideria, in quo est status eomplemen si omnis veri, di boni. De luti dixe saetra scriptura. HVius fac e scriptum fine concupit , de intemto , ex principio credito simul, de inuocato , videndus est priapressus, quantum ad ipsus latitudincm,longituatnem,sublimitatim δε prosum itatem,
sicundum viam, S ordinem Apostolici H eument; . Consistit atii m ipsus latitudo in multitu line suarum partium. Longitudo vero in deseriptione temporum, Maetatum. Altitudo in deseriptione, hieraret,iarumpradatim ordinatam. Pro unditas in multitudine -- slieorum sensuum, di intelligentiarum . si igitur velimus latitudinem fac ne seriptum spe lai prima fronte occurrit nobis saera seriptura, secancti in duo testa ;s vetusin nouum. Vetus aut oecurrit cum multitudis erens ac ne librorum. Habet,n libros lepales hi floriale sapien utiale & prophetales, ita quod primi sunt quinqι, - bo tibi incundi decem,tertii quinq; , quarti sunt sex, ae per hoe uice coma in uniuetibviginti sex. Nouil smilite resim habet S emti os his eorrei Mentes. eri dum ouadruplicem son. m.Nam letalibus corradent libri euangelici, histo rialibus aetus Apostolici sapietiali Epistolς Apram .
S maxime Pauli,prophetalibus corri et liber Apocais Iris ut se mira strenso im inter vetusδε nouum telim, no solum in edintinentia sensuum, vera et in quadriformitate partiti. 1n euius figuram,&c innationavidit Eaechiel rota quatuor sic erum, de rotam in me tu dio rota cuia vetus est in nouo re uer . Nam in
libris legalibus de Euan elicis facies leonis,propre excellentiam authoritatis, in histririasibus est faeies bonis sy mepla virtutis,in sapientialibus es saetes hesapy prouidemiam sagarem. In libris prophetalibus est facies aquilis propter intelligentiam peripidice. Recte ratit faera kriptum Suiditur in vetus nouit Iest . diuisio seridi non in theoricam, Ae practi 3 sicut philosophia, mes saera seriptura sunΗetur proprie super coeniti es fi a x pia det,qui virtus est δε sun3amentu morii, &autam, S etieam.
citius recis vitae, non pol in ea sequestrari notitia rerusue erecinstitu notitia morii.Secus aut est de philois siphia,quae non im de veritate mori, verum Et agit de vero nuda speculatione consderato. Quoniam igitul eripiuia saera est nothia moue s a9 bonum , de re. uocans 3 malo, 8e hoe est per timorem, & amn rem, ideo diuiditur induo testamenti,quorum breuis di imD. bimauent. To. r. G rentu
157쪽
rentia est timor,&ιmor. Tt quia quadrupliciter pctes suis moueri ad bonum,& reuocari a mali isper plic Distirictio pta polentissim maiestatis, vel ocr documenta sapienta talum. tillim e veritatis, vis per exempla, ex beneficia innocintissimi bonitatis, , ct cx his i mnibus in unu collectis,
ideo tam in nouo,cubmin veteri testamento sunt qua dii miter triaiti lib i continentes sacram scriptiaram sie diim correspondentiam ad quatuor praemissa . Nam libri legales mouent per praecepta maiestatis omnipotentissima. Hili riales per exempla bonitatis innocentissim mSapientiales per eunt ia veritatis sapiemtissimae. Prophetales mouent ex olum praedictorum aggregatione,sicut in cis manifestissime apparet. Vnde ipy sunt quasi rememoratiui totius legalis sanientiae, &doctrinae. Est igitur seriptura sacra similis suuio latissimo, qui ex e ne se aquarum multarum aggregatur,
magis ae magis secundum quod longius decurrat. Nam eum primo in seriptura essent libri legales, postea superuenit aqua sapientiae historialium librorum, tertio vero superaduenit doctrina sapientissimi Salomonis, pollboe etiam doctrina sanctorum prophctarum, & tandedoctrina euangelica reuelara, per os carnis Christi prolata per euangelistis conscripta,per sinctos Apostolos diuulgata, additis etiam documeniis, quae Spiritu ganctus super eos veniens docuit nos per eos, vi sic omne Ioann. I 6. veritatem per Spiritumsanctum iuxta diuinum promissum edocti, omnis veritatis salutaris doctrinam ctelesii Christi darent, di sacram scripturam consumando veritatis notitiam dilatarent.
De I titudine siris prer .HAbet etiam hα sacra scriptura longitudinem, augeosuit in descripti ne tam temporum,quaan eratum,a principitasmundi, sq. ad diem iudieii. Destri hit enim per tria Ua mundum decurrere. s. per impus
legis natum,legis cript m& legis gratiae, & in his ti ita temporibus septem distinguit itates. Quarum prima est ati Adam v*: ad Noe, netida a Noe usq; ad Abraa, terita ab Abraham usq; ad Dauidnuaria a Dauid usq;
ad transmigrati ncin Babylonis, quinta a transmigratione Babulonis,usq; ad Christia, sexta ii Christo ,vse; ad finem mundi, septima decurrit ei, sexta, quae incipita quiete Christi in sepulchro usq; ad resur icine uniuersale,qn incipiet resurrectionis odiaua,& sic scriptura est longissima, quia in tractando ineipit a munai tirpis exoiato in principio Geness, & peruenit usq; ad finem mundi,& temporis. sin s ne Amea ivpsis. Reciὰ
aut uniuersum s quod decurrit fim triplicem laeti m. sinditam interius, Atam exterius,&deni per insulam, decurrit per septem aetates, S consumatur in sire si trivi se mundi decursus redeat mundi exordio,& maioris mundi decursus correspondeat decursui vite mi noris mundi, homini propter quem etiam factus est. Nam prima aetas muda in qua iacta est ipsius mundi r
respon/et primae diei, in qua facta est lux, ct diui Iaa tenebris Secunda in qua per arcam,&diluuium saluari sunt boni, & deleti mali, respondet secundi dici, in
qua per firmamentum facta est distinctio aquarum ab aquis.Tertia in qua voeatus est Abraham, inchoata synagoga,quae fructificare Ae generare debebat proleia Dei cultum , correspondet diei terti P in qua apparuit aerra,& protulit herbam virent . Cuarta in qua viguit regnum,& sacerdotium quia Dar id rex ampliauit cultu diuinum,cqrrespondet nuartae dies, in qua saeta est sormatio luminarium, Ee stellarum. Quinta in GL I. qua trasmigrantes inter populos multos versati sunt,&tribulati cirrespondct dies quintae, in qua iacta est sormatici pisciu ex aquis. Sexta aetas in qua natus est Ch Gsus in effigie homini et veru est imago Dei, contai podci sextae diei,in qua formatus cst homo prunus. Elptima in qua est quies animarum non habens sincm; ris neci leptima diei,in qua requievit Deus ab omni opere quia patrarat. Et sc distinguuntur lue septe simics,propter insignia secta, quae fuerunt in carum exo dij ratione quorum correspodent dichus formationis mussi. Vocatur aut prima rias insans quia sicut infantia tota obliuione deletur, sic illa prima aetas per diluuium est consumpta.secunda putritia, sicut. .in pu et ilia loqui incipimus,se in secuda a late facta est d, itinctio linguarum. Tertia es adolesccntia , quia sicut vis ginerativa tunc incipit in actum seum exire, sic tunc vocatus est Abraham, de data est et cir cisio, de secta est cipromissio de semine.Quyrta dicitur iuuetus quia i ut
in iuuentute soret hominis aetas, sic in quam crate sub regibus soriat synagma. inta dicitur svirectus,quia sicut in senectute vites minuuntur,& decidit pulchritii do, sic de in trasmigratione factum est de iudaeorum lacer ii Sexta aras dicitur stat quia siret illa est qui
copulatur ciura morte, habens tamen magnam lucem
sapienti sic sexta aetas mundi terminatur cum die iudiciam in ea viget sapientia per doctrinam Chialli. Sie igitur totus ille mundus ordinatis ino decursu, a scriptura sacra describi: ut procedo e a principio usque ad inomia mi dum cuiusdam pulcherrimi carminis ordinati, ubi pol quis speculat i , fm decursum temporis,
veritatem de multiplicitat , di aequitatem,Criun a
rectitudin , de pulchtitudinem multotum diuinoruiudiciorum,procedentium a sapiemia Dei gubernanismudum. 'inde sicut nullus psit videre pulatilitudincumcarminis, nisi aspectus cius seratur super tona verrum, se nullus vidit pulchritudincm ordinationis, di regi minis uniuersi,nisi cam tota speculetur. Et quia nullus homo tam longa uus est,quod tota possit videre oculis carnis sua,ncc futura potest per te praeuidere, prouidit
nobis Spiritusanctus librum scripturae tari, cuius longitudo miratitur si,decursui lcgiminis uniuersi.
Di subita Pete sui Iιν Iur .HAbet nihilominus scriptura saeta in suo processu
sublimitatem,quae eonsistit in descriptione hierarshiarum gradatim ordinatarum, quae sunt hierarchia ccclesiastica. infelicam douina, seu sub coelestis,c estis,& super in testis, ita quod ptimam describit patetiter,secundam aliquantulum magis occulte, & teritam adhue magis occultE. Ex descriptione ecciesiasti
hierarchiae est alta. Ex descriptione angesicae altior. Lx deseriptio diluinae altissima, ita ut pessimus dicere illud prolaici Mirabis is lacta est scientia tua ex me,
conscii tata est, de non potero ad eam . Et hoc quidem satis recie Nam cum res habeant esse in materia, vel Matura,hal cani cum esse in anima per notitiam aequisitam, habeant etiam es e in ca 'r gratiam, habeant etiam csic in ea per gloi i ii:, habeant etiam csse in arte a terna. i hilcisci; fia quid ma it de rebus, ut sunt in
natura scu in anima sin notitiam naturaliter insitam. Hic iam acqui itam, sia ti)ei ia,tanquam sciatia suis per 3 dcm sundata,&. cr Spiritum sanctu reuelata agitari eu is quaestu res artad gratiam,& gloriam, etia ad
sapientiam stertiam. 'nec ipsa substimens sibi philoso e)Abiu ,
tum tibi δευ)s est se sub Landum sicculum, per quod
at reprcscndatio ui icitum, quasi statam erigit, quae in sui intimo tangit t. rram,&in suo cacuminet agiteditum tuae totum per illum unum hierares iam Iesum Christium, qui non im i a ione naturae humanae assum. pl. e. t hierarcha in ecclesas lica hierarchia, verum et
158쪽
mo rapite Deo descendit 1 nctionis gratia, non situ in
barba verum etiam in oram vestimenti, quia non intis Hierusalem supernam, veru metiam usq; in ecclesiam
militantem. Est enim pulchritudo magna in machina mun/ana , sed longe maior in ecclesia pulchritudine
anctorum eliarisnatum adornata. niaxima autem in
seriptum Hierusilem superna, supermaxima autem in illa Trinusicta. non rate summa,& beatissum. Ideo ipsi seriptura sacra non tum aliis lantum habet altissimam materiam perquam delactat, sima , sed de per quam in altum leuat intelligentiam mentis, v .enustis rumetiam ipsi est venusbssima,& miro quodam modo Quia intesiectum nostrum delectat,& sic magis, ac magis delectando assuefacit ad diuinorum in Deciorum cinis tuitus,ti anagogias.
Da profanatare sat scripta .' Αbet postremo ipsi sacra seHptura pm ditatem,quae consistit in multiplicitate mysticarum' intelligentiarum. Nam preter literalem sensum habet in diuersis locis exponi tripliauer, ilicetas, wrlae,moraliter,& anagogice . Est autem allegoria, qsi per unum sectum iudi tuν aliud sinum, se Mum quod er edum est.Tropologia sue moralitas est, qti
per id quod factum est datur intelligi aliud, quod secudum est. Anagopia quasi sursum duci des, qn datur intellio illud quod desistandu es . ceterea socitas beametii, 4. torum. Resu auum hila triplex sandus debet esse in sa- sensuu si in plura intelliventiam lite talem. quia sieero seriolis e pelit ipsius scripturae subiecto, ipsi ui auditori seia, . discipulo, ipsius origini, ipsius etiam fita Subiecto in . - uam competit quia ipsi se doctrina. qui est de 'Mo
de Christo. de operibus reparationis ,& de credibi L. Subsectum enim illius quo ad Linantiam Deus, quoad veritatem Christu quoad operationem reparati nis opus,quo ad omnis hamen ipsum eredibile. Deus autem est trinus, scurua inessentia unus,m personis trimis. Ideo scriptura,quae est de ipso habetis vxitate litere triformitatem intellige P. Christus etiam eum sit reum verbum, omnia per ipΚms a dicuntuν, & in ipso relucum, ita quod eius sapientia est multisci iis .
α υm . Opera reparationis cum sint multa, omnia
ad Christi oblationem principaliter habent asectum. Credibile autem Heredibile, diuersimode relucta stacundum iuuersum satum credentium. Ideo propter Auditor eon mutatem ad omnia prensisa era kriptura in ripturae una litera,multiformem par ntelligentum. Compeia qualit det in etiam hoc auditori, quia nuuias eo eniens est elisacile. auditor, ni fi humili mundus, fidelis, de s rassiosus ἀIdeo eortire litem,aperta occultatur mini AE M unda latelligenia, ad comorimendum superhiam. uti sus profunditate inhvirulitates en latente, di super hi comprimantur,& immundi repellantur. & sta ulenti decimentui , de negligente excirentur ad intellia sentiam mysteriorem. Et quia auditor iis M istius
no est unus generis, sedcti ius Meti omnes enim tanandos oportes aliqua de disti.ina hae filae ideo ipsa muti
Mormem habet mtellige vim, ut iis omnem intest
ctum capiat, Momni iselm tonde Mati omnem intellectum superexcedat, di omnem intellectum sibi diligenter intendinum,multitudine radi ratis suae ita. luminet pariter,& accendat. Competit etiam p incipio. a quo est,quia est a Deciper Christum, di Spiritumsai Listu loquentem perora dropheta n & aliorumgiui
De ver Mne doetrinam scripserunt. Quoniam autem Deus his, α non tantum loquitur per verba, ve metiam persecta, Mia loqui q, ipsius dicera serere et ipsius istere dicere,& --λις uti hia creata tanquam Dei effectus innust sitam causam ideo inscriptura diuirutus tradita ncin tantum debents ficare ut tha,veru metiam Christus tiamdu
ctor licet eget humilis in earne, altus tamen erat in Hel tale ideo dcicebat ipsum.& eius doctrinam haboe liuia militatem in sermone, cum profunditate sententiae, ut
sicut Chi illus fuit panniculis inuolutus, ita sapientia Dei in seriptura figurix quibusdam humilibus inuolueretur, spiritus etiam sanctus diu imode illustrabatae
re ationes faciebat in eordabus prophetarum, ipsum etiam nullus latere potest intellerius, qui milius erat omnem docere veritatem ideo competebat eius doctrinae, ut in uno sermone multiplices laterent intelligenti ompetit nihilominus ipsi fini. quia seriptura data est, ut per ipsam dirigatur homo in emnoscendis. Nagendis, . t tandem perueniat ad optata. Et quia omnes creatum ad hoe factae sunt, ut serviant homini te
denti ad summam patriam, ideo scriptura assumiti sarum ereaturarum species diuersas, vise per ipsas doceat nos sapientiam dirigentem n ' ad aeterna. Et quia homo non dirigitur ad sterna, nisi cognitiua agnoscat verem credendum,& operassa faciat bomam opera dum, assectiva suspiret ad Deum videndum, & amadum , di permiendum , hine est, quod scriptura saera per spiritum sentium data insumit librum creaturae,r serendo in finem fim triplicem modum intelligentiae visi per tropologiam habeamus notitiam apendorumoraliter, per allegoriam ercdondorum veraciter, per
anagogiam desiderandoriim delectabiliter, ut se pu gati per vimosam operationem, illuminati per radi iam stim, & persecti per ardentissimam ebaritatem , perueniamus tandem ad bravium salicitatis adimae .
De mori praeiaradii fias saeras,rituet. IN tanta igitur multiformitate sapientiae, quae in i
sus sacra scripturae continetur latitudine, longitudine , altitudine, di profundo, unus est eommunis modus procedendi autenticus, videlicet intra quem colinetur modus narrativus,praeceptorius, pr hibitivus, exhortativus,pradicativus comminatorius, promimiatius, deprecatorius, & laudativus. Et omnes hi modi sub uno modo autentico reponuntur, & hoc quidem sitis recte. Quia enim haec doctrina ese,ut ni fiamus S salvemuti, hoc non si per nudam consideratione, sed potius per inclinationem voluntatis, ideo scriptura diuina eo modo debuit tradi, quo modo maius poc mulinclinari. Et quia magis mouetur assectus as exempti quam ad argumenta, magis ad promissiones, quam ad ratiocinationes, magis per deuotiones, quam
per dissinitiones, ideo seriptura illa non debuit habere modum diffinitiuum,diuisauum,& eollectuum ad umbandum passiones aliquas de subiecto afl modum ali
imm kientiaris,sia oportuit quod haberet modos protrios secundum varias inclinationes animorum diuerissimode animos inclinantes, ut si quis non mouet per praecepta. & prohibita, saltem moueatur per exempla narrata, si quis non per hae mouetur, moueatur m Mnescia sibi ostensi,si quia nee per haec moueturim aeratur per monitiones sigaces, per promissones veraces,pex comminationes terribiles. ut se saltem excite tur ad deuothneni, &Dei laudem, in qua percipiat pratiam rquam dirigatur circa operavirtuosa. Omagitur hi modi narratiui non possunt seia perurim certitudinis rutionum, quia particularia pessa pMhaia no si inutio ne riptura ista laquam alibia vacillareriae per Me mirens moueret, loco cinirediris rationis, prouidit Deus huic scriptum eertitudinem auctorita tis,quae adeo magna est, quod omnem ripicuitatem humani ingeni, saperexcellit. Ea quia non est certa
anctoritaseius, qui potest sapere, & salli, llasau
tem , qui silli noci possit, di fallere ne a t. nia
Credendo devando ad eos una tendimus.
Magis eraptis qua argumentis moueri so
ta auctolitas falli. vel salieta potest.
159쪽
arius, flespiramganctus, hine est quM ad hoc quod seseptura sacra modo sibi debito esset perse M autentia
ea, non per humanam inuestigationem est tradita, sed per reuelationem Aiuinam, ideo nihil in ipsa contemnedum tanquam inutile, nihil respuendum tanquam salsum nihil repudiandum tanquam iniquum, pro eo Adspiritu sanctus eius autor persectissimus nihil potuit Matth. 1 . dicere salsum, nihil supersuum,nihil diminutu,&pro
' pterea coelum, de terra transibunt, verba scriptum s crae non praeteribunt quin impleantur, donec enim K-liam,& terra transeat,tota unum,aut vhus apex non priIAM. teribit a lcse donec Omnia sani, Saluatore testante . in Qui ergo sbluerat m,qui scriptura docet, de docuerit, se nominesaiic minimus vorabitur in regno cuorumi qui autem fecerit & docuerit, hie magnus vocabitur in
De modo exponendi sacrum scripturam. Vemadmodum vatem serjptura haec specialem habet modum procedendi, se iuxta suum pricedendi modum, peciali suo modo debet intelligi & exponi. Cum enim ipsa sub una litera multipliciter regat intelligentiam, ex sitor dehet abscondita producere in lucem, es illam eductam manas estire per. aliam scripturam magis patentem, sicut si exponerem N Odus in pi,im. Apprehende arma, & scutum, de exurge interprei di adiutorium mihi, de velim explicare, quae sint arma dis psura uina dicam quo l citis veritas, di bona voluntas, Sti muβ est sinus ita probatur per scripturam apertam . Nam&D unum seribitur alibi. Seuto bonae voluntatis tuae coronasti
per alium nos. Et iterum . Scuto circundabit te veritas eius.
plani tam Aes quiui non potest quis de suis pertingere, nisi per
plicare tillae sachionem lectionis, textum, & literam Biblisc52 un. 34' mendet memoriae, alioquin in expositione scriptura Psalm. rum munquam poterit esse potens. Vnde sicut qui de-Jum γ' dignatur prima ediscere Hementa, ex quibus dictio integratur, nunquam porest cognoscere, nec dictionum ligniscatum, nec rectam legem c structionum,sequi literam sacrae QKprum spernit, ad spirituales eius in
telligentias nunquam assurget. Attendatautem expolitor quod non ubique requirenda est allegoria, nee omnia sunt mustice exponenda. Propter quod nota γum est,qucia scriptura sacra quatuor habet parres . seripturi na in in qua secundum literam agit de mundanis nasitar, par per illas sedulica reparationem nostram si tam rei in descriptione formaticinis mundi. Alia in n qua agit de actibus di processibus illius populi Israeli- tici,& per illos ligniscat rcparationcm peneris hum ni Testia est in qua nudis verbis significat, de exprimit ea,quae pertinent ad nostram salutem quantum adsdem vel mores. Quarta est,m qua pmnunciat nostrae critis mulieritiin, partim verbas nudis, partim aenigmaticis,& obscuris. Et propterea scriptura in his locis, variis non esi uniformiter exponenda . , Debet autem' expositor diripi in expositione sacrae scriptum, secti dum triplicem regulam, quae trahi potest de verbis bea res rem ti Augustini. Prima in haec. Vbicunque in hac seri Iae Aut de plura prima verborum significatio significat res ere doct. Clia tionis Aiuesngulares actus humanae conuersationis, ibidem res signisca per verba primo sqnificamur, deinde ii sine reparationis mysteria . usi vera pii ma significatio verborum exprimit fidem, siue ch ritatem . ibi nulla in ali otia quaerenda. Secunda r quia est ista. ubi verba lauius scripturs significant res creationis aut conuinationis populi Israelitici, ibi quirat ex alio seriptura loco quid quilibet res signiscet, ad Heinde significationem suam eliciat per verba, nu- de Mniticantia fita veritatem, vel morum etiam ho m. nestatem,utpote si dicatur, oues pariunt gemellos stratus Misenda quod oves signiscant ibi homines, S g minus scelus geminam cnaritatem. Tertia regula est ista. Quando aliqua scriptura habet aliquem intellectu literalem,& spirituale chel discutere expositor virum illa attributici conueniat hystorico,an spirituali sputi calci,si sorte viriq; non praterit conuenire,si autem virique competit,tune literataici, spiritualiter debet affirmaH. Si vero altero modo tantum, tune spiritualiter
solum debet intelligi, sicut sabbatum legis esse perpe
tuum,sacerdotium aeternum, possessionem terrae me
nam, de pactum circumitionis ese aeternum, quae Omnia ad spirituale significatum referenda sunt. Ad hoc autem quod per sacrarum scripturarum sylum,quis secure inriclendo,& exponedo incedat opus est , ut prius
nouerit ipsi ui sacrae sipturae veritarem per verba explicita,videlice ut attendat quomodo scriptura describat initium, progressiam, de consummationem duplicis corporis,quasi ex opposito se respicientium, bonorum scilicet, qui hic se humiliant, vi exaltentur sempite aliter in sutum,& malorum,qui hic se exaltant,'vt aeterna later deprimantur. Vnde ipsa asit de toto uniuerso quantum ad summum di imia primum, de 'ltimum, Eu quantum ad decursum inter medium sub sorma cuiusda Oieis intelligibilis, in qua describi habet,& qu
dammodo videri lumine mentis,tota machina uniue
si,ad quam quidem intelligendam oportet nosse rerum principium,scilicet Deum,ipsarum rerum creationem, lapium, redemptionem per languinem Iesu Christi,r formationem per gratiam, curationem per sacra memta tandem retributione per poenam, re notiam sempiternam. Et quia haec doti ina tam in scriptis Sanct rum quam etiam do 'orum sic dissust tradita cli, ut ab accedentibus ad sa; usam sacram audiendam, non postit per longa tempura videri,noe audiri, propter qci iam noui the logi ste erueris sim scripturam sacra exhorrent,tanquam incertam, Ze inordinatam, di tamquams luam opaca R Natus a socijs, 't paupere portiunculi lcientiae nostire aliquid breue in summa dicerem de veritate theo ore, corumque precibus deuictu sensi breviloquium quoddam si re,in quo summatim non omnia, ita aliqua magis opportuna ad te-Occumbat pro tempore. Quia vero theologia sermo
est de Deo,& de primo principio, utpote,quu ipsa ta
quam scientia, & doctrina altissima, omnia resoluat in Deum tanquam in principium primum S summum, ideo in assignatione rationum,in omnibus, qux in hoe toto opustulo es tractatulo continetur, conatus sum rationem sumere aprinim principio, ut sic ostendere veritatem sacra seriptum esse a Deo,& d Deo, & secudum Deum, S propter Deum, ut merito ista utentia appareat una essen ordinata,& theotista non immmmi nuncumta. Si quid igitur impersecaum, vel obscum velispersuum,vel minus rinum ibi suetit, venia occupationi in breuitari temporis, S paupercaeae scienpae ncedatur, siquid. vero rectu in soli lac c homu, de gloria reseratur. Vt avrem seque Hra Orius elucescant. titulos particulares capitulo MN mittere curaui ad saciliorem i m fiam, re luci diorem contuitum d cendorum , quae septem , partitionibus, de se
160쪽
Breviloquii prima pars.sANCTI BONA VENTURAE
Deda, septem, de quibas U TMessia, H
N principio intelligendum est qd sa --ae: sta rima Theologia, aut princi I G pasiter agit de primo principio. i. des I Deo trino & uno, de ioptem agit in
univcrso fide Trinitate Dei, cr- V tura mundi,de corruptesa peccati, de inornarione verbi,de gratia Spiritus sano de medietina sacramentali de statu finalis iudicii . Ratio autem ad intelligentiam huius veritatis haec est . Quia eum sacra scriptura siue theologia,st scientia dant suseici tem notitiam de primo principio secudum statum vis,fin quod necessarium ess ad salutem, & Deus non tam tum sit rerum principium, &. exemplar essectivum in creatione, sed etiam resectivum in rcesmptione, S per edituum in re tributione, idec no tantum agit de lino creator sed etiam de creatore,& ematura. Et quia cnatura rationalis, que est quodammodo sinis omniu non
iterit,sed suo casu indiguit reparari ideo agit de corruptela peccati,medicti, lanitate, & medicina, Standem de curatione persectavium erit in gloria, impiis moi ctis in poenam kleo ipsi sola est scientia perseeta, qu niam incipit a primo,quod est primum principium, &peruenit ad ultimum,quod est praemium aeternum, ii cipit 3 summo, quod est Deus altissimul creator On nium N peruenit ad insmum, quod est infernale sup plietum. Ipsi etiam sola est sipientia porsecta , quae in cipit a causi summa vi est principium caulatorum,via terminatur cognitio philosophica,& trasti peream, ut est remedium peccatorum, S reducit in eam.vtest prymium meritorum,& sinis desideriorum. Et in hac cogitione est sapor perfectus, vita, & salus animarem. titio ad eam vidiscendam inflammari debet desiderium omnium christianorti. Ex his patet,licet the losa sit de tot, & ta vari isast tamen scientia una cuius
subiectunt, ut a quo omnia,est Deus, ut per quod omnia,Christus, ut ad quod opinia, pus reparationis, ut circa quod cimnsa,vnicum etiaritatis vinculum,quo cylestis,ti ter stria coimcctuntur, vide quo omnia in uhris canonicis c. imprehe6,eredibile,ut eredibile, ut de
suo omiua in libris expiuitorum credibile , ut intelli obile. Secundum August. in lib. de Utili. ere lenes Quod credimus, dubemus auctoritati, quod intelligumus rationi. Utes dum de Trinitate Uonarum, o iurare curui . capri. M
PRimo istitur de Trinitate Dei sunt tria consi
detancti cilicet qualiter unitas stibilantim,&natura, simul stet eum pluralitate per naru, secundo qualiter cum pluralitate apparitio num, tertio qualiter cum pluralitate appropriatorum. De pluralitate ςrgo personarum in unitate naturi, hoe.
dictat regula fidei esse tenendum,scilicet quod in unitate naturi sunt tres persens. s. pater & Filius,& Spirituusinctus. Quarum prima a nulla est, secunda est a sola prima per generationem tertia vero eira prima, & s cunda per spirationem, siue processionem,ita quod Trimias personarum non excludit ab ellentia diuma lanis
mam unitatem, simplicitatem, immensitatem, aeterei ratem, incommuta litareminecessitatem. & etiam primitatem quin potius incitidit summam secunditatem, eharitatem, liberalitatem a ualitatem, germanitatem, conformitatim, di inseparabilitatem, quae omnia sana
fides intelligit cse in beata Trinitate. Ratio autem hu- Altissimc ius veritatis haric cs .Quia sides cum si principium cui & pijssimetus Dei di sun lamentum cius, quae secundum pietate sensenduestaec irini,diciat de Reo esse sentiendum altissime, est de D 8e sessii . Non autem semirci altissime, si non crede rei quod Deus posset se summe communicare, non sentiret piissime,si crederet quod posset, & nollet, R ideo ut altissime, de piissime sentiat, dicit Deum se sum
communicare aeternaliter, habendia dilectum di condi lectum ac per hoc Deum unum,& Trinum. Huie aut m fidei inquantum dictat de Deo piissime enuendii esse sit statur tota sacra scriptura, quae δicitur doctrina secundum pietatem, quia Deum satetur haliare prolem,quam summὸ diligit, verbum sibi cs quale, quod ab aetemo genuit,in quo cuncta disposuit, per quod tacta produxit, & gubemat, per quod etiam camem s ctum pro summa benignitate hominem redemit, protiosissimo eius sanguine redimplumq; cibauit , per ude ianAn sine mundi summam misericordiam imparti doab ramni miseria liberabit, di per Christum omneseleeli sunt silij summi patris, in quo erit omnis pietatis
consummatio,& Dei ad nos,& e conuersi.Inquantum autem fides dictat de Deo sentiendum altili m/, non tantum attestatur ei sacra scriptura, verum etiam nis creatura, iciacta quod dicit Austui lin. Ne ue crimdiuinorum librorum tantummodo auctoritas praedueat esse Deum,sed omnis, quae nos circunstat creatura, ad quam nos etiam perii nemus i uniuersa ipsi rem natatura proclamat habere se prestatissimum ccinditorem, qui nobis mentcm, rationemq: dedit, ia vivetia viventibus sensu predita non sent itibus, intelligentia non intelligentibus,immortalia mortalibus potentia impotentibus iusta iniustis,spociosa desormibus, bona malis incorruptibilis incorruptibilibus, immutabilia mutabilibus inuisibilia visibilibus, incorporalia corporalibus, beata miseris, preserenda iudicamus, ac per hoe, qu niam rebus ematis creatorem sine dubitatione prs ponimus, oportet ut eum 5e summe viuere. dc cuncta . sentire atque intelligere ori autem δε corrumpi,muia tario: non posse, nec corpus est.. sed i ritum omnipo- tentissimum, iustissimum, speciosissumum, ciptimum, Matissimum uesareamur. Ecce in his duodecim ineluduntur altissimae nobi: itates estatim diui . Sed post vi ipse ostendit, haec duodecim reducuntur ad mahllicet admemitatem apientiam, & beatitudincm &hic tria ad unum, scilicet ad sapientiam, in qua inci
duntur mens aenerans, verbum nascens,& amor πι-
que nectens, in quibus dictat beatissimam consstere Trinitatem . Et quoniam summa sapientia ponis Trianitatem, ponit etiam nihilominus, Omnes prius lis Utas nobilissimas conditicines,videlicet unitatem, simplicitatem δε exteras sequentes, necesse est omnes pra
dictas nobilitates diuini esse, smul stare cum Maussis
mad finitate. te initii fidei herestumnus a. cap. 3
AD istius autem fidei intelligentis sim d et doctrina saera, qd in diuinis sunt duae emanatio nes tres h vpostase quatuor re 'tiones,quinq; Collectio
notiones, &ex his tantum tres Oroprietares PersenaM e ru, ouaeus. Ratio autem ad praedictorum ita trilistentiam iure in .ci , is
est quiseu primit & summum principium, hoc ipsis ιν ese pridi primum,st simplies synium, hoc ipso quod summum, cst theolott persectissimum.1deo isectissime sectica quia μ gia.