장음표시 사용
121쪽
nunc ad nostrum in hoc primo libro institutuin propius accedelites ,
inuestigare tentabimus, quo nam pacto effectuum,quos supra cap. α coni memorauimus, damaones causa esse possim: Et cum causa sint scientia , malitia, potestate: eorum stientiam privsenti capite itolinullis punctis reserare tentatum , non quidem quantum expostulat res ip
se , sed quantum praesens exigit institutum . Punctum primum . Subitantiae separatae, seu certe intelligenti vel angelici spiritus, siue boni sint, siue mali, non accipiunt cogniationem a rebus sensibilibus, seu per species a rebus acceptas, ut acci- Pit genus humanum . Primo . Sensibilia enim secundum suam naturam nata sunt apprehendi per sensum , sicut per intellectum intes.
Loibilia : consequenter autem omnis substantia cognitiua ex sensibiliabus co nitionem capiens, sensum habeat oportet. , ct consequenter ornanum corporeum, & consequenter colus naturaliter unitum Sua, stanti. ae autem separatae non habent corpora naturaliter unita,
. ut superius probatum est. Non igitur intellectivam cognitionem ex rebus sensibilibus sumunt. Secundo. Alcioris virtutis altius obiectum sit oportet. Virtus vero intellectiva intelligentiae, virtute intellectiva animat humans altior sit necesse est,quippe cum humanus in . tellectus in ordine inrellectuum infimus stivi ex praemissis haberi potest. Obiectum autem humanae aurinae, aut Phantasma, aut non sine phantasmate est, ut experimur: quod ria ordine obiectorum resensibili exteriori superius est, sicut eX ordine virtutum cognitivam planum est. Obiectum igitur substantiae separatae, res extrae animam existens esse non potest, ut immediate ab ea accipiat cognitionem; sed
neque phantasma, quod est Proprium animae nostror unde relinquitur, ut aliquid sit phantasmate altius, ct consequenter oportet quod sit aliquid spirituale intelligibile actu, cum nihil praeter hoc in disne obiectorum sit phantasmate altius. Tertio. Secundum ordine intellcctuum , intelligibilium ordo sit oportet: Sed ea quae sunt secundum se intelligibilia in ordine intelligibilium, his superiora sunt,quae intelli ibilia nequaquam sunt, nisi nos ea intelligibilia faciamus, cuiusmogi oportet esse omnia a sensibilibus accepta, quippe sensibilia non sunt intelligibilia secundum se, quae noster intellectus intelligit. Igitur intellectus substantiae separarae cum nostro intelleetii superior sit, non intelligit intelligibilia a sensibilibus accepta: sed quae sunt secundum se intelligibilia actu. Qiuarto. Cuiusque rei operationis Propriae modus proportionaliter modo naturae & substantiae eius respondet, ut singillatim uidere licet, quod nobilioris naturae sit modus operandi nobilior, ut animalium Splantarum : unde illa sentiunt, &no ii istar Substantia uero separata, intellectus est per se existens, non
122쪽
in corpore quouis. Igitur eius intellectualis operatio intelligibilium
erit, quae in corpore Ii ullo fiandantur, consequenter autem corii crit , quae a sensibus non accipiuntur: quippe talia sunt in corpore aliquo quoquo modo fundata, ut nostra in Phamasinatibus sunt, qu. ae sunt in organis corporeis. Igitur intelligentiae cognitionem a sensibilibus accipiunt minime. Quinto. Sicut in rerum sensibiliuin ordine materia prima ultimum ex insinum est, ac per laoc in potentia tantum est ad formas sensibiles uniuersas: ita ita tellectus noller possibilis in
simus in ordine intelligibili existens, iii Potentia ad omnia intelligibilia sit oportet, sicut tabula in qua nihil est pictum : Sed quae in ordine sensibiliuiti sunt supra materiam Primam, actu habent sermam Propriam, qua constituuntur in est e sensibili. Igitur pari modo intelligentiae, quae in ordine intelligibiliu in sunt supra intellectum possibilem humanum, actu sunt in ei se intelligibili: Intellectus autem a sensibilibus notionem accipiens, in esse intelligibili non est actu, sed
Potentia. Igitur intelligenti. e a sensibilibus cognitione non capiunt. Sexto.Superioris natur ae persectio ab inferiori natura non pendet, ut liquet: Persectio autem substantiae scparatae in intelli endo est,
quippe quae intellectitatis est. Igitur eius intelligere a rebus sensibilibus ito ii dependet, qua si cX eis capiat notionem. Punctum secundum. Et si vero angeli aut boni, aut mali per species a rebus sensibilibus scientiam non accipiunt i .non tamen omnia per suam substantiam intelligunt: sed oportet corym essentiae species aliquas,vel idola rerum repraesentativa superaddere, ut omnia intelligant contenta sub ente, quod obiectum est intellectus eorum. Si enim omnia per suam substantiam intelligerent, oporteret omnia in eoru substantia contineri, quantum etiam ad ea, in quibus ab una intelligetia distinguuntur omnia alia: oportet enim intellectum esse in intelligente quantum ad ea omnia quae de eo intelliguntur, sicut S sensata oportet esse in sensu, unde anima per intellectum dc sensum dicitur
feci omnia, idest intelligibilia & sensibilia: Sed per angeli substantia
nequeunt omnia in angelo esse: Nam quae infra, dc qu. ae supra angolam sunt, in substantia quidem eius sunt quodammodo, scilicet quatum ad ea, in quibus c6municant, non tamen sunt in ea Persecte, idest secundum Pruriam rationem ; quippe angelica substantia finita S limitata eX1nens, secundum propriam rationem ab alijs distinguiatur: In essentia autem Dei sunt omnia perfecte, & secundum propria rationem, sicut in ea operativa virtute non limitata ad genus Sis' ciem , a qua est quicquid in re est tam commune, quam proprium. Vnde solus Deus per suam essentiam habet notitiam propriam de rebus oninibus, non autem intelligentia bona, Vel mala: consequen e N ter autem
123쪽
. 'F. sILVEsTRI PRIER. ter autem per superadditas species intelli at oportet. Punctum tertium . Quanto autem superiores naturae ordine sui angeli siue boni, siue mali,tanto per superadditas species uniuersali res intellBant oportet. Nam solus Deus omnia per unum intelligit ,
vi osten uim est. Quanto ergo aliqua naturae ordine via Deo omnia uno intelligenti propiora sunt, tanto magis unitae, & consequenter Paucioribus eadem intelligant oportet: consequenter superiores
angeli quasi Deo viciniores paucioribus speciebus ea omnia intelli- Eunt, quae in seriores Pluribus: cuius rei etia in nobis exemplum est. Quidam enim adeo rudes sunt, ut veritatem intelligibilem non nisi minutatim capiant, alijs eleuatioris ingenij unico principio multas coclusiones capientibus. Nec obstat si dicatur,quod secundum hoc una superioris angeli species erit propria multorum ratio, quae angelus in ferior multis speciebus nouit. Dico enim quod idem esse nequit ra tio propria multorum adaequatar eminenter vero secus, ut de essentia diuina patet: unde sicut illa propria ratio est omnium, ita una creata species esse potest non omnium quidem, sed multorum: sicut etiam in anima humana continetur ratio propria sensitivae dc vegetatiuae. Planetiam quartum . Ex dictis vero iam pateat, quod distantia localis intelligentiarum, cognitionem minime impedit. Primo. Nam localis distantia per se comparatur ad sensum, non vero ad intellectum, nisi per accidens, pro quanto notitiam accipit a sensu: nam sensibilia ad determinatam distantiam sensum mouent, intelligibilia vero actu, secundum quod intcllectum mouent, non sunt in loco, quippe quae a corporali materia separata sunt. Cum igitur intelliges tiae a sensibilibus notitiam minime capiant,in earum cognitione localis distantia operatur nihil. Secundo. Nam humana anima separata a corpore in sua intellectione, locali distantia non impeditur: non enim tunc cognoscit abstrahendos sic enim determinata distantia inquireretur, ut vel sensibilia agerent in animam, vel econtra ) sed eNinfluxu luminis diuini seu specierit m ex lumine diuino in eius intepectuin, cum sen stibus careat: talis autem cognitio distantia locali non impeditur. Vnde dc diues cognouit Abraham in limbo a longe.Luc.
I 6. A sertiori ergo intelligentiae intelligunt ex locali quacumque distantia. Nec obstat quod Aug. dicit in libro de diuinat. d mo.cap. 3.
quod d. aemones propter celeritatem motus aliqua nobis ignota denunciant: quod equidem nihil esset dictu, si eorum notitiam localis dis latia non impediret. Non obstat, inquam, quia secundum eam opini nem loquitur, qua quidam, daemones habere corpora naturaliter unita putarent, secundum quam sensus quoque habere potuissent, &consequenter in noscelido locali distantia praepediri: quam equidem opinionem
124쪽
opinioliem etiam libro eodem recitando tangit, magis quam asserendo, ut liquet de Civit. Dei lib. at . IPunctum quintum. Palam etiam eκ dictis est, quod operationi
intellectuali intelligentiarum tempus non misceatur. Nani sicut intelligibilia actu absque loco sunt, ita absque tempore etiam sint oportet: nam localem motum tempus consequitur, unde ea sola mens rat, quae utcunque in loco sunt. Et ideo intelligere substantiae separatae supra tempus est. Operationi autem intellectuali nostrae tempus adiaceat oportet: quod eX Phalasmatibus notitiam caDiamus,que determinatu lepus aspiciunt. Inde est,quod in copositione ac diuisione intelle hiis noster aut Praeteritum , aut Priesens, aut suturum tempus semper adiungit sintelligendo autem quodquid est, nequaquam rintelligit enim illud abstrahendo intelligibilia a sensibilibus conditionibus, unde secundum illam operationem neque sub tempore, ne- ciue sub aliqua rerum sensibilium conditione intelligibile apprehen- '. Componit autem, aut etiam diuidit applicando prius abstracta intelligibilia ad res, in qua applicatione lepus cointelligatur oportet. Punctum sextum. Εκ dictis etiam liquet, intellectum intelligentiarum actu semper intelligere. Primo. Quod enim quandoque in astu,quandoque in Potentia est, tempore mensuretur oportetribi enim succes oest, Quae tempore solo diiudicatur, quod numerus omnis motus est: nec obest, si l accessio illa continua non sit , quip- tempus aliquod discretum sit oportet, alioquin successivadit creta non haberent mensiiram: Intelledium autem intelli rentiae firma tempus esse probatum est. Non est igitur quandoque actu intellia gens, ct quandoque non intelligens. Secundo. Omnis substantia 'iuen , operationem aliquam vitae actu habet ex sua natura, quae iii et ei M. licet aliae quandoque in sint illi potentia tantum, v luti semper nutriuntur animalia, etsi non sentiunt semper: Substantiae autem 1eparatae sunt substantiae viventes, ut liq uel ex dictis: ali quin essent ignobiliores nobis, & omnibus uiuentibus; nec habentaliam operationem vi praeter intelligere, ct si qua ad intelligere sequatiu, ut veste ac Posse. Igitur semper actu intelligentes sint opo tet. Tertio. Nam caelestia corpora intelligentiae per intellectum in uent apud philolophos: Motus vero ille temper continuus est. Initur intelligentiarum intelligere semper actu sit oportet. Ide vero sequiturct si dicta corpora mouere non dicantur, quippe quae caelestibus comporibus altiores sunt: unde si eiusmodi corporis operatio propria, idest motus,continua est, longe magis continua erit ea quae intelligenti
tum est, idest intelligere . Loarto. Omne quod quadoq; operatur Na quando quo
125쪽
necesse eit: unde & quod nos quandoque intelligamus, quandoque
non intelli ramus, eX alteratione circa Partem sensibilem accidit, ut
in 8 Phy scitur: Substantiae vero separatae nequaquam Per se mouetur, quippe quae non sunt corpora i neque Per accidens, quippe quae non sunt unitae corporibus. Igitur suum intelligere continuum , non autem intercisum sit oportet Punctum septimum. Similiter quoque eX dictis liquet, angelum, aut bonuna, aut malum non intelligere discurrendo a magis noto ad minus notum, aut ad notum ab ignoto. Nam cum rerum creatarum uniuersitas graduata sit secundum inferioritatis superioritatisque naturam, nec duae sint rerum species realiter aequales: quod generum dii serentiae prae se ferunt, quarum semper una reliqua nobilior est:aicut
natura infima ad proximam sibi superiorem se habet,ita illa ad aliam usque ad supremam se habeat oportet. Illum itaquae in subflantiis
spiritualibus gradum de ordinem tenent intelligentia: silue bonae sint, hue malae, quem in natura corporea caelestia corpora sortiuntur . Nam sicut illae supra humanos sunt intellectus, quos intimos in eo genere nouimus: ita haec corpora supra corruptibilia sunt, quae uidem in corporeo genere infima sunt: unde & caelelles mentes a Dionys. dicuntur. Distant vero in eo catellia & terrestria corpora; quia haec sua ultimam perfectionem motu & mutatione conquirunt: illa vero eκ ipsa sua natura eam flatim nanciscuntur. Sic ergo S infimi, ideli ho minum intellectus, quodam intellectualis operationis motu, siue dil- cursu veritatis cognitionem nanciscuntur, ut experimur, clum lcilicet ex uno cognito in aliud cognoscendum nituntur: qui si itati in in ipsa notione noti principi j conclusiiones inde educibiles a noscerent, locum in eis iuiscurius non haberet. Et hoc in angelis sci oportet, quippe qui in his quae naturaliter norunt, quaecunque in eis nosci possiunt, statim inspiciunt, quasi a natura ipsa suam perfectionem statim nacti. Vnde & intellectuales dicuntur, quia etia in apud nos intelligi dicuntur, quae statim naturaliter nota sunt: quo hi, ut etiam habitus principiorum,quae naturaliter statam nouimus,intellectus dicatur:animas vero humanas hoc modo veritate no cogia eicetes, sed discursu quodam non intellectuales, sed rationales cicimus, Quam quaeX in fluxu superior in intellectuum aliquid intellectualis luminis participent in principiorum notitia, sicut & elementa mundia caelo circulare motum utcunque participant, ut de aere, conlequenter & de irene monstrat stella comata, & de mari fluxus ressu Nusque. Nec obstat, quod an steli unu per aliud norunt, ut boni creaturas P vet' bu, S mali per suamlubstantia, dc species inditas.Neque enim cogno
126쪽
stere unum in alio vel per aliud, puta, speculuin, & simul visa in speculo, est discurrere : sed cognoscere unum ignotum cX alio prius D to, hoc discursus est. Nec secundo obstat,muod superior virtus, idest angelica, possit omnia, quae & inferior, idest humana, Sc cosequenter syllorei Zare. Nam superior & inscrior virtus, quando eiusdem sunt Or- clinis, potest superior quod dc inferior, alias nequaquam sicut homo asino superior, alii num generare nequiren nisi altiori modo: & sic angeli si llogia axe possunt, quod syllogi sinum cognoscant, & in princi-l iis conclusiones, dc in caussis essectus, econtra: non tamen sic sylorei Zant, ut ignotae rei notitiam sy llogi Zando eX causis in causata, vel econtra perquirant. Non obstat etiam, quod apud Isidorum daemones per experientiam Inulta cogi sγscant: cNPerimentalis autem notitia discursiua sit, vi in sine libri Posteriorum patet. Nam in angelis tam inalis quam bonis experientia Per quaiadam similitudinem di citur, prout scilicet sensibilia praesentia norunt, tamen absque omni discursu. Punctum octauum . Sed neque componendo aut diuidendo intelli runt. Nam quod noster intellectus aut discurrendo aut componendo intelligat, ea eX radice manat. quia videlicet statina in priina rei ap- prehensae notitia propter intellectualis luminis debilitatem inspicere nequit quicquid in ea continetur : sicut enim in ratiocinante intellectu conclusio principijs, ita in componente Sc diuidente piaedicatum subiecto coparatur: i& sicut si statim in principio ipso intelletitus c. clusio item videret, nequaquam discurreret ut eam videret: similiter si statim in apprehensione quidditatis subiecti, notitiam haberet omnium quae possunt ascribi subiecto, non intelligeret componendo de diuidendo, veru solum intelligendo quodquid est. Cum igitur in angelo sit lumen intellectuale perfectum, adeo ut in rerum iraturalium notitia proficere nequeat, sed llatim eam nanciscatur, ut probatu est; neque diuidit, neque componit: quamquam & diuisiones es compositiones intelligit, sicut Sc syllogismorum discursus: Cuius signum dixeris , quod cum voces in subiccta creatura corporea formant angeli, affirmando Sc negando loquuntur,quamuis non afficinando, aiu ne gando intelligant. Nec obitat, quod compositio aut diuisio sutin 3. de Anima dicitur in est ubi Scintellectuuin multitudo, ut in iiitelligentia, quae per diuersas species antelligit I dc non omnia simul, ut dicetur. Dico enim quod non omnis intellectuum multitudo compositionein causat, sed eorum tantum, quorum Vnum aut alteri attribuitur, aut ab altero remouetur: quod in angelo est minime, qui rei quid litate in intelligendo, omnia simul intelligit, quae nos aut negando, aut componendo de ea possum intclligerς. Punctuin
127쪽
Punctum fionum. Non potest autem in intellectu intelligentiae sive bon , siue mali in ordine ad naturaliter cognoscibilia error aut falsitas intercidere. Nam huius rei veritas eκ superioribus utcunque de- . pendet. Nam quod nec componendo, nec diuidendo angelus intelligat, simerius monstratum est : sed tantummodo intelligendo quod- quid est. Intellectus vero circa quodquid semper verus est, sicut & sensus circa propriu obiectum, ut in 3.de Anima Arist. profitetur. Per accidens tamen in nobis decepti lateIligendo quodquid est contingit, secundum scilicet rationem alicuius compositionis, vel cum unius rei diffinitionem ut rei alterius dii finitionem accipimus: vel cum diffinitionis partes inuicem non cohaerent; sicut si pro alicuius rei dis finitione , animal quadrupes Volatile capiatur, nullum enim animal taleel . Et hoc quidem in compositis accidit, quorum diffinitio ex diuersis sumitur, quorum alterum materiale, atque alterum formale est. Intelligendo autem quidditates immateriales, risi est fal sitas, ut in 9. Metaphy. dicitur, quippe quae Vel totaliter non attinguntur, & de eis intelligitur nihil , vel cognoscuntur ut sunt. Sic igitur in angelico intellectu per se falsitas esse nequit, Per accidens tamen contingit alio modo quam in nobis. Nos enim quandoque componendo & diuidendo
ad quidditatis intellectum venimus, veluti cum diffinitionem diuide-do demonstrandoque inuestigamus : quod equidem in intelligentijs nocontingit, sed modo alio . Nam per rei quod quid esst, res omnes quae
ad rem attinent, norunt: quod equidem potest esse respectu eoru quae rei naturaliter ascribuntur, aut ab ea remouentur innotescendi princi- Pium : non autem eorum quae a supernaturali Dei ordinatione dependent. Angeli igitur, siue intelligentiae bonae, rectae & ordinat. ae volun talis cum sint,per rei quid litatem de his quae rei supernaturaliter attinent non iudicantes, nisi salua ordinatione diuina, nec in naturalibui, nec in supernaturalibus rebus falluntur, seu nec per se, nec per accides falluntur. At vero daemones,idest, intelligentiae inatae,atque damnat , per suam peruersam voluntatem intellectiam a diuina sapientia subducentes, de rebus interdum absolute secundum naturalem coditionem iudicia ferunt, Scin his quidem quae rei naturaliter attinent, non falluntur. decipiuntur vero interdum possibiliter quantum ad ea qui su-rernaturalia sunt, sicut si considerantes hominem mortuum, non re-urrectitrum iudicent f & videntes Christum hominem , Deum esse
Punctum decimum. Circa immaterialia autem, intelligentia siue bona, siue mala, tria cognoscit. Et primo quidem seipsam . Nam etsi in actione transeunte, materia siue obiectum in quod actus traim
sit, ab agente separatum sit , ut calcfactum a calefaciente, S ab aedia
128쪽
scante aedificatum: in actione tamen, quae in agente manet, ad hoc ut ab agente actio procedat, obiectum agenti uniatur oportet, sicut sensibile viisti oportet sensui, ut sentiat actu: S ita se habet obiectu unitum potentiae in huiusmodi actione sicut forma, quae est actionis principium in agentibus alijs r Sicut enim calor in igne calefactionis est formale principium ; ita species rei visae quae est res visa in esse visibili) in oculo est vi sionis formale principium . Considerandum vero est, quod eiusmodi species obiecti iii cognitiva virtute quandoque est potentia tantum, & tunc est cogitos cens in potentia tantum, dc ad
hoc ut cognoscat, oportet potentiam reduci in actum speciei.Si autem semper eam habeat absque mutatione, vel Priore eius receptione, nihilominus cognoscere potest. Εκ quo insore liceat, quod moueri ab obiecto,de ratione cognoscentis non est, inquantum cognoscenssst, sed solum inquantum potentia cognoscens. Nihil etiam differt ad hoc ut forma sit actionis Principium, an inhaereat necne: nam species quet est intelligendi principium , aliquando inhaeret, Vt in nobis: aliquando autem non inhaeret, sed subsistit, ut in Deo. Igitur siquid in genere intelligibilium sit forma subsistens rintelligibilis, intelligit quide: quia
immaterialitas intellectivam virtutem conseit, ut probatum est: e intelligitur, quia intelligibilis actu est; & a seipso intelligitur, quia sibi-
ipsi intelligibiliter, dc obiective, immo identice praesens est . Angelus autem cum subsistat dc immaterialis sit, forma intelligibilis subli-stens sit necesse est, consequenter autem dc actu intelligibilis: se ergo per se intelligit. Nec praeuictis obstat, quod Diony. 6.ca .ange. hierar. dicit, angelos ignorare proprias virtutes, S consequenter substantia
Propriam. Hoc enim secundum antiquam translationem dictum est,
quae per nouam in hoc est correctar quamquam & illud verum sit, ut scilicet ignorent angeli suas virtutes, secundum quod ab ordine diutinae sapientiae proficiscuntur, quae angelis incomprehensibilis est. Nee similiter obstat, quod intellectiva cognitione, quae sola angelis adest,
singularia materialia non intelliguntur a nobis. Singularia enim materialia non intelliguntur a nobis , non quia singularia, verum quia
materialia potius r unde si qua singularia immaterialiter subsistunt, ceu angeli; illa nihil prohibet intelligibilia esse actu. Secundo. Ci ca immaterialia omnis intelligentia intelligit,& nouit omnem aliam. Nam substantiae separatae intelligunt ea quae per se sunt intelligibilia, ut ostensum est: Perse autem intelligibilia sunt substantiae separatae: immunitas enim a materia facit aliquid esse Per se intelligibile , ut ex superioribus Patet . Igitur substantiae separatae sicut obiecta propria substantias separatas intelli nant , unaquaeque scilicet seipsa in , de alias. unde apud August. a. super Gen. ad lit. Quae in Dei verbo aeternaliter
129쪽
naliter pr extiteriant,ab eo nuXere dupliciter:& primo iii angelicum
intellectim, per hoc quod Deus angelicς menti reriam, quas in naturali esse produxit, similitudincs influxit: secundo vero, ut in Propriis naturis sub si sterent . Hoc autem quidam ea ratione posse fieri dicunt, uod una intelligentia alterius causa sit; prima quidem secudae, dc sicem ceps: in omni autem causa est similitudo effectus, ct in omni effectu similitudo causis. Sed hoc non bene dicitur . Nam cum intelligentiae sine materia subsistant, ut probatum cst, possunt sola creatione produci: creare autem solius Dei est, ut nunc hippontinus: unde P ter Deum nulla intelligentia alterius causa est ue unde una alia per species supperadditas iiouit, sicut S se per se, ut dictum est. Et species quidem , qua unus alium nouit, ab angelo noto differt, cuius est similitudo: quia species habet esse intentionales angelus vero, cuius est similitudo . habet esse naturale & reale . Nec praedictis obstat primo, quod quilibet intellectus angelicus habet in se aliquam naturam deterini natatu,& consequenter illa videtur alterius impedire notionem IntuLm parens, iuxta verbum Arist in 3. de Anima de humano intellectu, si in se aliquam haberet corpoream naturam, aut pupilla alique
colorem &c. Non obstat,inquam: quippe verbum Philosophi intelliaritur de natura, quae ita cognoscitur, quod non est ratio cognoscendi, licui albedo respectu visus,& humanitas respectit intellectus:non autem de ea 'quae est obiectum cognitum, S ratio cognoscendi, ut tu X in pupilla,& similitudo humanitatis in possibili intellectu: talis enim natura vim cognitivam non impedit, sed iuuat. Et talis est angelica substantia, quae est ratio angelo cognoscendi se perfecte,& alia impers cie , unde speciebus superadditis opus est . Non obstat secundo dictu libri de Catilis Omnis intelligentia scit quod est suprase, inquan tum est causata ab eo; & quod eii sub se, inquantum est causa eius r
nus autem angelus alterius causa non est: consequenter autem videtur illum non cognoscere. Non obstat, inquam e quippe ratio causae ct causati ad hoc quod angelus unus alium cognoscat, facit nihil, nisi
ratione smilitudinis, in qua causa causatumque communicant: undes in angelis similitudo sine causalitate ponatur, in uno cognitio alterius maneat oportet. Non obstat temo, quod species, qua angelus angelum nouit,no videtur innata: quippe sequeretur si Deus nouiter angelum crearet, ille a prius creatis intelligi non posset: sed neque videtur acqui sita, quia angeli superiores inferiores cognoscere non Postsent, a quibus accipiunt nihil. Non obstat, inquam: quia Deus uniue se quod fiendum instituerat, proportionatam fecit quamcunq; cre turam; consequenter vero si instituisset facere plures angelos vel ptu res rerum naturas, plures species intelligibiles mentibus angelicis iiii
130쪽
Iospressisset, ceu si aedificator domum maiorem facere voluisset, ianda. mentum quoque maius effecisset. Vnde eiusdein rationis est , quod
Deus adderet aliquam creaturam uniuerso,& angelo speciem aliqua intelligibilem . Si ergo Deus uniuerso adderet angelum, consequenter autem naturam unam specificam , cuilibet angelo creato adderet
speciem :& sicut nunc intelligunt per inditas, tunc intelligerent per inditas dc acquisitam, non a sensu, sed a Deo. Tertio autem Quaeq; intelligentia naturaliter intelligit Deum quoquomodo . Nam tribus modis res aliqua cognoscisaeotest. Primo per suae clientiae in cognoscente praesentiam, licui si lux in oculo videatur, quomodo dictum est intelligentiam seipsam intelligere. Secundo per praesentiam suae similitudinis in potentia cognoscitiua, sicut ex hoc videtur lapis, quod in oculo lapidis similitudo resultat.Tertio eκ hoc, quod smilitudo rei non a re ipsa immediate accipitur, sed ab alia, in qua resultat, sicut hominem videmus in speculo. Primae cognitioni assimilatur diuina, qua
Deum per eius essentiam videmus, quod naturaliter creatura non P test, ut nunc supponitur: tertiae Vero ea qua Deum Per creaturas cognoscimus, idest, per Dei similitudinem in creatura resultantem e secundu illud Rom. i .Inuisibilia Dei &c. Vnde Deum videre dicimur in speculo: cognitio autem qua Deum angelus Per sua naturalia videt, inter pr dictas mediat, & similatur illi, qua res per speciem ab ea ca-Ptam cernitur: quia enim in ipsa angelica naturia impressa est imago diuina, per suam essentiam Deum angelus nouit, inquantum Dei li- militudo est i sicut si nummus imaginem Caesaris tenens, se intelligeret, Caesarem intelligeret . Nec tamen angelus Dei essentiam videt, quippe quam nulla creata similitudo sufficit exprimere, ut suppono. Dunctum undecimum. Quid vero circa naturalia intelligat bonus, aut etiam malus angelus, dico quod multa. Et quidem primo naturalium rerum species uniuersas cognoscit. Primo. Nam cum naturali perfectione intellectus eorum statim a suae conditionis exordio perse-inis sit, utpote statim totus in aetii eXistens, nec instar nostri paulatim suani persectionem colligens ut monstratum est) suum obiectum, idest, ens intelligibile uniuersaliter comprehendat oportet: alioquin squid sub ente contentum non attingeret, quantum ad illud attineret, in potentia esset, & non in actu: Sub ente vero intelligibili etiam
rerum corporearum omnium naturiae dc species continctur; sunt enini vera & vere entia. Eas igitur omnes substantiae separatae cognoscunt.
Secundo. Nam cum rerum species sicut species numerorum dillin- uantur eκ 8. Metaph c patet: quia ordine quodam consistunt, nec uae sunt aequales ut probatum est) oportet utcunque in superiorisPecie, quoa inferioria est, contineri, ceu numerus maior continet mi-o norem.