장음표시 사용
91쪽
reos dc immate tales esse,tenuisse Dionysu AE cap de di. . patet, 'bio eos a materia mundoι ast uit;&in primo cap. cael. hier. ubi eos inco Poreos dicit, unde frequenter eos dicit caelestes intellectus, seu diuinas . mentes, quod aliquid dc incorporeum, e . immateriale sonat, ut a. de . Anima probatur. f. Punctum secundum. Quantum vero ad origine attinet,supra om- . nes a Deo factos lapposuimus, sicut & omnem aliam creaturam,quai quam eA philosopnicis demonstrationibu quibus omnia ab uno esse Probanturiastruere pδtuissem iis, ex diuo Tho.& aliunde,nisi nulli esset breuitatis cura pricipua. Religio aure christiana firmissime docet, cosses a Deo esse Fductos, vide sumiTri. Scs.cath. .Firmiteri Unus
Deus aeternu. paper, ct sit χε, & spiritus sanctus sua 'innipoteti virtute simul ab initio temporis, utraq; simul de nihilo condidit creaturam, spirituale & corporale, angelica videlicet Smudana, ac demunt manam quasi comunem eκ corpore dc spiritu constitiita. Quod enadiuinis litteris probatur: quia in Psal. I-8. dicitur. Laudate eu omnes -angcli eius; dc enumeratis alijs subditur: quia i se dixit,&facta sunt. IVnde dc Diony.q.cap. cael. hier. dicit, caelestes substatias esse primo de multipliciter in participatione Dei factas, ct in. s. ca. de di. no. ct e . Pressius .ca .cael. hier. dat intelligere, quod a Deo immediate omnes - sunt producti, dicens quod super omnia bonitas unam quamque rem: constituit in ordine, qui competit suae naturae. Repugnat vero christi i- nae pietati, si dicatur cu Platonicis & Peripateticis, eos a suimina quidem deitare originem traxisse, sed tamen ab sterno, qui 'pe qu. x dicit eos incoepisse Postqua aliquando non fuerant: unde Isa. Αο. Levate in excelsum oculos vestros, ct videte quis creauit haec, scilicet superiorix - omnia. Et ne id intelligatur de corporibus caelestibus solum, subditur rQlia adducit scilicet ad esse de non esse) militia caeli, idest spiritualiaci caelestium substantiarum eκercitu, quem sic scriptura nominare cosueuit Propter ordine earum, Sc virtut c in exequendo, quae Deo Pli cuerunt, hiκta iIlud Luc a. Facta est cum angelo multitudo militiae caelestis: unde Diony. Io. ea. de di. no. dicit, quod ea quae in scripturis di cuntur aererna, non oportet simpliciter intelligere coaetem a Deo , qui est ante aeuu; quia aeterna dicit ea quae incorruptibilia sunt: quod de substantiis spiritualibus praecipue dictum videtur. QSando aure sirit cati, ex scriptura, Presse no habetur: tamen quod post corpora tio sint creati ratio suadet. Neq; enim decuit Perfectiora simplicia posterius creari: Πnde dc in principio Gen. ubi rerum creatio describitur, caelum, quod dignius est, terrae antefertur, cum dicitur: In principio creauit Deus caelum Sc terram. QSod etiam scripturae authoritate sir matur. Nam eκ illo verbo Iob. 33.Cum inc laudarem astra matutina
92쪽
& iubilaretis omnes fili Dei: Aug. M .de civit. Dei a it , quod iam erant angeli qua do facta sunt astra, idest quarta die: Nec sunt,inquit , facti tertia die: qa quid tunc factu sit patet, quia scilicet terra ab aquis
discreta est: nec secunda,quia tunc firmamentu factu est: et subdit,lsunt illa lumquae des nomen accepit. Igitur secundu ipsum, cu rebus corporeis creati sunt, &ipsius caeli nonii ne signantur, cu dicitur: In principio creasse Deum caelum dc terram, Forma vero eoru persectioue lucis productione denotatur, ut idem super Gen .ad litteram astru it.Sed ut Damascenus tertio libro testatur, quida angelos genitos an l.e omnem corporeae materiae creatione asseruere: inita sui Gre.Theo llogus di&it Deus sminu excogitauit angelicas virtutes, &caelestes,&eius eκcomatio eius opus fuit . et huic rententiae ipse Damas. consen iit,& uitur Hieronymus dicti Grego. Nazanzeni discipulus supere .ad litum, sic dicens. Sex millia nec tu nostra teporis coplentur annorum, dc quantas Prius aeternitate quanta tepora, quantas Origines stetitorii fuisse arbitrandu in quibus angeli, throni dc domiqati nes, ceterique ordines seruierunt Deo, absque teporu vicibus atq; men , sutis, es Deo iubente substiterunt. Neutru aute sane doctrinae contra- .riu fore diuus Tho.attestariir,quippe nimis p aesumptuosu videtur arserere,inos ecclesiae doctores a sana doctrina pietatis deuias Iet in iod dictum diui Tho. verum subintellise pro eo tempore, quo illi ita scri psere: expost facto tamem sanae fidei illud reputriat, cu iam Ecclesia oppositi credat, Sc statuerit, scilicet, spiritualem, id est angelica corporalemq; naturam simul creata,de Sum. Tri. Sc sde cath .c.V.Firmiteri Punctum tertium. antum aute ad distinetionem eorum attinet,
quantu quidem ad naturalia, supra dictum est, quod oes specie disse-rsiti de cosequentet naturales proprietates habeat disserentes oportet, 'quod scilicet specie consequantur, sicut alia est qualitas propria ignis, calor videlicet alia aeri quia hunaiditas, alia aque, qa frigiditari dc alia lteme, idest siccitas: itum vero ad gratuita di voluntaria, dicetur cap. se luenti, quod quidam eoru boni, re quidam mali sunt, licet Deus oesi fecerit bonos, ipsoriam vero quidam se sua voluntate fecerint malos. lPunctum quartum. Quantum vero ad numerum intelligentiarii , i secundum vera philosephia , dcchrilliana pietate, sunt longe Plitres qua Philosophoru quisqua potuerit vel somniare quide, vi lumine sicei suffragante, christiani tractatores dixerunt, de cuin philosophice, tum etiam theologice e M diuinis litteris probarunt. dii amobrem an in 'tequa id probemu illus notandu est in primis ut etia patet eκ his qsuperiore capite dicta sun0 quod ab intelligentiarii periecta notione, humana anima longe deficiat oportet,quippe quae ad intelliger: tias, i ex natura notissima quaedam sunt, eq modo se habet,quo etiam ad lu
93쪽
68 F,hti LVESTRI P.RI RAmen de iubar solis oculus noctuae , quae non nisi in obscuris graditur,& videt, ut secundo Metaphy. docuit Arist. Vnde, ut idem in undecimo de Animalibus dicit, de eis pauca valde scire possumus,quaquam illud quod nosse possumus de huiusmodi, licet pereXiguum dc topica tantii ratione teneamus, periucundu sit dc peramatu. Igitur Philosophi de eiusmodi demonstrative quide Pene nihil, ropice vero seu probabiliter parii enunciarunt, quod in numero angeloru statuendo e rum liuersitas arguit. Quidam enim eoru, ut etia aliqualiter patet eredictis, intelligentiarum numerum secundu numeru motuum copli existimauerunt, ut Arist. I a. Metaphy. qui etia numerum eiusmodi in tuum, d Astronomis sui temporis eκquisiuit.QSidam vero secudum numerum sph rarum, ut Auic.inudam quoque secundum numerum specierum sensibilium, ut Plato. Midam etiam tantum vitam intelligentiam posuere, ut Anaxagoras intellectum separantem mi ta, quidam haeretici, qui unum tantum diκerunt esse angelum, quemma nomina sortiri putant, secundum uarietatem suaru actionu. Qii da vero eas omnino negarui, nihil ilicorporeu putanIes, ut Einpeci' cles & Democritus, ac caeteri philosophorum naturalium Primorum ;& Sadducaei Iudaeorum . Midam postremo eas quidem no negaru
verum dixerunt eas in numero esse nobis incerto, volentes in script ris angelum intelligi omnem virtutem, qua e letur ordo prouidentiae diuinae, quasi nunciu diuinae voluntatis siue miritualis sit, siue co Porea , ut Rabbi Moyses, adeo ut vim concupi cibile in angelum c cupiscentiae vocet: substantias tamen separatas dicit essean eo numer , quo Philosophi diκere.. Punctum quintum . Vt vero stylum ad praecipuos philosophos deducamus, sententiam Platonis volentis substantias separatas esse re-ra sensibiliu species, utpote si poneremus ipsain humanitate, vel equinitate separatas, ac per hoc intelligetias esse in eo numero quo & sensibiliu species, Arist. hac rone damnat,& explodit, quod de rone sei sibiliu specieru materia sit ; unde ipsa humanitas, si a materia vel homano corpore separata est, iam no humanitas, sed natura altior est , dc sic de alijs. Sententia vero Arist. no esse necessaria etia eκ dictis supra cap. s. planu est.In his enim quae ad fine quempia ordinatur, necessi-itas ex fine sumatur oportet, non econtra, ut ipsemet. 2. Physic. docuit rvnde si in caelestes substatias, caelestes motus eo teste ordinantur, eam numerus ex motuum illorum numero necessario concludi no potest,
Dicetur eni in quod sunt substantiae aliae ordinis alitoris, quam illae sint, quae fines sunt promini caelestium motuum: quemadmodum si instrumenta artificialia ut serra & dolabra, propter homines mechanicos sunt, qui eis utuntur, nihil prohibet esse & alios Lomines, qui elusinodi
94쪽
D E .sT R I G MA Ga s Lis . r. mlh 69eiu simodi insti umentis non utuntur, sed liis qui virentur imperitant. Vnde, ut supra patuit, ipsemet Aristoteles suam rationem non esse necessariain dc vidit , & fassus est. Punctum sextum. Reliquum igitur est, ut ex vera philosophia angelos longe plures esse qua caelestes motus astruamus. Primo.Nam
substantiae intellectuales , secundum suum genus, transcendunt Omnem naturam corpoream, consequenter autem in eis gradum dc superioritatem accipere oportet secundum eleuatione earum supra cor Poream naturam. Sunt autem quaedam spirituales substantiae supra corpoream naturam, secundum naturam sui generis, quae tamen com
ribus uniuntur ut Drmae, ut Datet ex dictis, S in humanis anima-us eMerimur.Et quia esse substantiarum intellectualium secundum suum genus a corpore dependentiam minime habet, ut supra ostensum eli, inuenitur alius eiusmodi substantiarum altior gradus, qus etsi
corporibus ut Armae non uniuntur, sunt tamen aliquorum determinatorum corporum motores, ut de his quae caelum mouent, infra probabitur. Similiter autem natura intellectualis a mouendo non depe det , quippe mouere ad earum primam ac Praecipuam operationem ,
scilicet intelligere,consequens est; & cosequenter est aliquis substantiarum intellectualium gradus, in quo non motores proprii aliquorucorporum sunt, sed substantiae motoribus superiores. Secundo. Sicut per suam naturalem formam agit quod naturaliter agit, ut ignise . ita quod per intellectum agit, per formam sui intellectus agit, ut in lici liquet. Igitur sicut agens per naturam proportionatum est patienti ratione suae naturalis formae: ita S agens per intellectiam perio am intellectus patienti proportionatum est, ut videlicet eiusmocli sit semia intellectiva, quod in recipiente materiam per actionem
agentis induci possit. Igitur proprios orbium cclestium motores, qui per intellectu movet sit in hoc opinione substinere volumus Arist.
tales intelligentias habeant oportet, quae sint Per orbium motus eκ-plicabiles, , quae in naturalibus educi dc perduci quaeant. Sed supra
co epciones intelligibiles eiusmodi, aliae uniuersaliores sint mortet: quia intellectus rerum formas uniuersalius quam earum esse sit in rebus apprehendit: unde dc videmus speculatiui intellectus formam uniuertatiorem esse qua practici; dc inter aries practicas uniuersalior est imperantis, quam exequentis conceptio. oportet autem substantiarum intellectualiu gradus accipere secundum gradu intellectualis
operationis propriae quibusque. Ergo supra intellectuales substantiasPmxime orbes mouetes, alias superiores esse oportet. Tertio.Nam inter ea quae naturali ordine distant, multos est gradus medios in-
uenue, sicut inter Perfecta bruta, dc plantas et quaedam imperfecti animalia
95쪽
animalia sunt, 'uae & cum plantis communicant quantum ad fiHonem, ut ollaea,& conchalia dc cum brutis perfectis, quantum ad sensum. Cum ergo Deus, qui est substaria Prima, a corporum natura maxime distet,valde rationabile est, ut in rerum ordine multi gradus interiaceant. . mi arto. Nain Deus non solum uniuersalem rerum cor-
Porearum prouidentia habet, verum potius suam prouidentia etiam ad rei singulares etiam minimas exicdit: quippe qui tanquam prima causa efficiens, & mouens in omni essiciente efficit, ek in omni mouente ad sitiem motus mouet, ct hoc per intellectrum, cum sit artis voluntarius, ut diximus: quod est prouidere, scilicet per intellectum in finem dirigere S mouere. In rebus autem singularibus prouidentia id ruina directis, mus interdum praeter ordinem uniuersalium causam, 'caelorum videlicet, de intelligentiaruin motricum, quaedam operatur, ut dum suscitat mortuos, dc morbos incurabiles curat, dc generaliter miracula operatur, vel hominum mentes caelo eminentiores illuminat. Igitur non solum substantias incorporeas Deo deseruientes in ε .vulucrialibus naturae causis Ponere oportet, verum etiam Sc deseruia l' entes Deo in his quae parriculariter Deus operatur, PraecipueIn mentibus , quae caelestibus motibus non subduntur. Punctum septimum. Immo angelici spiritus, ct intelligentiae,siue substantiae incorpores e . immateriales sunt in multitudine maxima,
de nobis incomprehensibili: quod dc philosophice Sc theologice pro- ibatur . lit philosophice quidem . Drimo . Nam Deus inter omnia
uniuersi perfectionem maxime intendit in rerum creatione, quippe iomne agens sui essecius totum Parte Plus diligit. unde quanto persectiora sunt aliqua, tanto in erecessu maiori creata sunt, sicut e erimur in corporious incorruptibilibus, quae simplicia clementa quattuor, & continua, & discreta quantitate Priecellunt, quippe orbes perplures ek stellae sine numero stitit specie ek substantia Δsserentes.
Cum igitur intelligentice sint Priana dc Pracipua Pars uniuersi, numero eXccdunt Omnes rerum creatarum species. Secundo. Etsi enim indiuidua materialia corrupistulia , per materiam multiplicentur, aspecies tamen rerum materailium,iaon per materiam, sed per formam imultiplicentur oportet: non enim hominem de lupum duas esse spe- loes materia facit, cum eadem possibiliter in utraq; specie sit, vi si lu- pus hominem, vel homo lupum comedat. Si autem formae materiales imultiplicant species materialium, longe magis sorin. ae mainateriales species immateriales multiplicabunt: quia habent este coin luctius & vn iuersalius, quam materiales, 'lus ad inateri. e capacitatem limitan- tu r. Non crg sum.n inoris numeri quam species rerum materialium, lcuiusmodi sunt eleniciria, inus alia, heros, Plam , bruta, Pasces,.
96쪽
D a s TRI G I M A G I s L I B. I. pr. aues, & stellae. Temo . Ma s est unumquodque multiplicabile secundum suum intellectuale esse, quam secundum matem aler mul- taenim intellectu capimus, quae nequeunt esse in materia: eXqiici' contingit, quod lineae rectae dc sinitae cuilibet additio mathematice sieri potest, non autem naturaliter, quippe aliqua est tam longa linea, . qua nulla possit esse maior , ut axis caelestis: raritas etiam corporum , t velocitas motuum, Sc diuersitas figurarum, in infinitum intellectuali - apprehensione augeri potest, quod tamen in natura esse nequit.Substantiae autem, quas separatas dicimus, sunt in esse intelligibili secun - . dum suam naturam. Maior igitur multitudo in eis esse potest, quam in rebus materialibus, pensata Vtriusque generis ratione. In perpetuis autem non differt esse & posse. Excedit igitur multitudo subitantiarum separatarum materialium corporum multitudinem ..Theolo- . pice quoque sic probatur. Nam diuina scriptura,Danie. 7.de c. aetem - Dus spiratibus dicit: Millia millium minit rabant ei: dc decies millies. centena millia assiliebat ei .QSod non ideo dicitur, quasi hoc numero comprehendatur apud Sanctos: sed ut eorum numerus nobis inςomprehensibilis per hos magnos numeros ostendatur. unde Diony. I 3. . cap. cael. hier. & Gregorius in glo. Dan. numerum illarum substan-- tiamin attestantur omnem naturalem multitudinem eXcedere. Deinde quanta sit angelorum multitudo, ipsa eorum custodia ostendit, -quippe, ut Theologi docent, & tenet doctorum Christiana traditio, -solum infimi angeli custodiunt, id eit, de insimo ordine, & consem uenter illius ordinis multitudo tanta est, quanta ullo tempore in -mundo est multitudo viventium , cum quilibet habeat unum an elum ex communi Sanctorum doctrina. Alii vero ordines quanto uperiores, tanto copiosiores sunt . Sicut ergo infiniti quodammodo sunt homines nunc viventes, ita infiniti sunt angeli infimi ordinis , ut de alijs, ct de daemonibus taceamus.
Aliquas si nantias immateriales posse peccare, O se malar.
CV M igitur a figelos, vel intelligentias esse longe plures qua ,phia
losophi somniarunt, ostende inius: iam eX his nonullas esse posse malas,sequelitibus punctis ostensuri sumus. Primum. Substantiae intellectuales, quas intelligentias vocant, sunt volentes necessatio . Primo. Inest enim omnibus appetitus boni, cum bonu id sit, quod appetunt omnia, ut philosophi tradunt, qui equidem appetitus in his qu. ae propria cognitione carent, naturalis dicitur, ea ratione qua dicimus lapidem appetere esse dςorsuin: in his vero quae senstiua cognitione
97쪽
tione potiuntur, dicitur appetitus animalis in concupiscibilem irata bilemq; scimus: in intelligentibus autem appetitus intellectitatis seu rationalis dicitur, qui est voluntas. Substantiae igitur intellectuales creatae voluntatem habent. Secundo. Quod per aliud est, ad id tanqua ad prius reducitur quod per se est: unde apud Philosophu. s.
Phy.teX.com. 3 3.Mota ab alto,in prima reducuntur mouentia seipsi, in syllogismis uide conclusiones, quae ex alijs innotescunt, in prima principia per se nota reducuntur. Sunt vero in substantijs creatis no- nulla, quae ad operandum seipsa non agunt: aguntur autem naturaevi, ut inanimata, planis, & bruta: neque enim in eis est agere, de non agere. Ad alia ergo prima, quae seipsa agunt , reductio natoportet. Prima autem in reous creatis intelli sentiae Riat, seu substantiae separatae, ut etiam supra ostensum est. Hae igitur substantiae ad cinerandum se agant oportet, quod voluntatis est proprium, ova substantia quaeque suo actui dominatur, ut pote in se habens quod agat, aut etianon agat. Igitur creatae intelligentiae voluntatem utique habent. Tereio . Cuiuslibet operationis principium sorina est , per quam unumquodque actu est. Igitur secundum modum formae modus operationis formam consequentis sit oportet. Igitur sorma, quae non est ab ipso agente per formam operationem causat, cuius agens domunus non est: si qua forma vero est, quae ab ipso sit, quod per ipsam
operatur, etiam consequentis operis dominium habebit. Formae a tem naturales, eκQuibus & naturales motus, ct naturales operati nes sequuntur, ab nis minime sunt, quorum sunt formae: sed totalia ter ab extrinsecis agetibus, cum Per naturalem formam unumquosque esse habeat in sua naturar nihil autem sibi causa essendi esse potest. Et ideo quae mouentur naturaliter, a seipsis minime mouentur rnon enim seipsum graue deorsum mouet, sed quod ei formam grauitatis dedit, generans. In brutis quoque sorna. ae aut sensatae, aut imaginatae, quae bruta mouent, ab T sis brutis adinvenit non sunt, sed receptae in eis ab exterioribus sensibilibus aetentibus in sensum, &diiudicatae per aestimationem naturalem et unde licet quoquomodo
dicantur mouere seipsa, inquantum eorum una pars mouens est, alia mota; ipsum tamen mouere eis eκ eis non est ue sed partim eX ext rioribus sen satis, &Partim quoque a natura: inquantum enim ain Petitus mouet membra, dicuntur seipsa mouere, quod supra inania mala habent, ac plantas: inquantum vero ipsum appetere in eis necessario est ex formis acceptis per sensum, & iudicium naturalis sti- mattionis, non sibi sunt causa quod moueantur, unde non habent actus sui dominium. Forma vero intellecta seu conceptio, perquam
substantia intellectualis operatur , ab ipso est intellem , utpote per
98쪽
3 ipse in concepta, ct quodamodo excogitata, ut de forma artis liquet, Oam artifeX S concipit, Sc excogitat, dc peream operatur: Ad op randum i)itur scipsas agunt intelligentiae, ut operationis sitae dominiuhabentes.habent igitur voluntate . Quarto. Aetiuii passivo, e mo-tiuunt mobili proportionatum esse Oportet:in habentibus aute coonitionem, vis apprencsiua ad appetitum se habet ut motivii ad moLlernam comprehensum Persennam Vel Imaginatione, aut intellectu, intellectualem vel animale appetitum mouet. Apprehensio aute intellectiva non determinatur ad quaeda, sed otiantu est potius: unde S de
intellectu possibili dicit Philosophus in tertio de Anima , qd sit quo
est omnia fieri. Appetitus igitur intellectualis substantis est ad om nia se habens. Hoc autem voluntatas est Proprium, ad omnia se liabere .
vi liquet in tertio filii. quod possibilium sit dc impossibiliuiti. Igitur
substantiae intellectitates voluntatem habeant oportet. Putamina secundum.Sunt quoq; in asendo arbitri j liberi. Primo Quod enim eκ arbitrio agant, ex eo vel maxime manifestu sit, quod per intellectivam cognitionem iudicium de operandis habent: liberiatatem autem necesse est eas habere, si habent dominium sui actus, ut ostensum est. Sunt igitur dictae substantiae liberi arbitrij in agendo. . Secundo . Nam liberum est, quod sui caiisa cn i consequenter auiatem quod non est sibi causa agendi, non est liberum in agendo. initiacunque vero neque mouentur, neque agunt nisi ab aliis mota, non
sunt sibi ipsis causa agendi. Sola ergo mouentia seipsa libertatem in agendo habent, dc haec sola iudicio agunt: nam inouens seipsum diuiditur in mouens & motum: motus autem est aspetitus ab intelle vel phantasia, aut sensu motus, quorum est iudicare . Horum igitur haec sola libere iudicarit, quecunque in iudicando seipsa mouent. Nulla autem potentia iudicans seipsam ad iudicandum mouet, nisi supra suum actu sectatur: oportet enim si se ad iudicandum agit, quod suum iudicium cognoscat, quod quidem solius intellectus est. Sunt igitur animalia irrationalia quodammodo liberi quidem motus siue actionis, non aute liberi iudicij: inanimata autem, quς solum ab alijs mouentur, neque liberq actionis, aut motus sunt: intellectualia aute non solum libere actionis, sed etia liberi iudicij, quod est liberum arbitriu habere. Tertio. rana apprehensia est principiti mouens, ea ratione qua apprehenditur sub ratione boni vel conuenientis: actio enim eXterior in his quae seipsa inouent,procedit eae iudicio, quo iudicatur aliouid esse bonii, vel conueniens per dicta sormam.Si igitur iudicans ad iudicandu seipsum moueat, oportet quod per aliqua altiore forma apprehensa se moueat ad iudicandu, qui quide esse nequit, nisi ipsa ratio boni vel conuenientis, per quam de quolibet determinato
99쪽
F. sIL v EsTRI PRIER. bono vel conuenienti iudicatur. Illa igitur sola se ad iudicandum in
uent,quae comunem boni vel conuenientis ratione apprehedunt. Hete
autem sunt sola intellectiva. Sola igitur intelle alia se non solu ad agendum, sed etiam ad iudicandum mouent. Sola igitur illa in 1 dicando sunt libera, quod est liberum arbitrium habere. intacto .
A conceptione uniuersali actio i motusq; no sequitur, nili particulari apprehesione mediante, eo quod motus & actio erga particularia litiintellectus autem naturaliter est uniuersalsu apprehensiiuus. Igitur ut eκ apprehesione intellectiis sequatur motu aut actio qu libet,opo tet uniuersalem coceptione intellectus applicari ad panicularia r Sed uniuersale continet in Potentia Particularia multa. Poten igitur applicatio conceptionis intellectualis seri ad plura atq; diuersa : Iudiciuigitur intellectus de agibilibus ad unu tantum determinatu nobent igitur omnia intellectualia arbit tu libem. Quinto.Iudici j libertate carent aliqua, vel quod nullum habeant iudiciu, ceu cognitione carentia, ut lapides ac plantae: vel quod habent quide iudicium, 1ed a
natura determinatu ad unum, ut bruta: naturali enim Assinratione ouis
Iupum inimicii iudicat,& nocivit,ipsumq; eκ hoc iudicio fugit: simu ter autem in alijs est. Quscunq; igitur de agendis iudiciu habent non λ a natura ad unum determinatu & fixu, necesse est liberi esse arbitrii, huiusmodi vero sunt intellectualia cunctarintellectus enim aDDrehendit non solii hoc vel illud bonu,sed ipsum bonii commune. Vnde cuintellectus per forma apprehensa naoueat voluntate: in omnibus aut mouens i motu oportet esse proportionata,voluntas subnanci 1ntellectualis no erit determinata a natura nisi ad bonu comune.Quicquid
ieitur sibi offertur sub ratione boni, in illud voluntas inclinari potest,
nulla determinatione naturali prohibente In contrariu.Omnia igitur intellectualia liberam voluntatem habeant oportet, eX Iudicio intellectus venientem, quod est liberum habere arbitrium: quod distinitur, liberum de ratione iudicium. - . Diinctum tertiu .Possunt aute intelligentit per libem arbitriu malet esse i& peccatrices, cosequenter aute mali demones esse. Nana omnis creatura rationalis in sua natura conleplata peccare potest: Et si alicui rationali creatur , quod Peccare nequeat, ascribatur;hoc non ditione natum, sed eX dono gratiae sit oportet. Cuius ratio haec est. Naalique peccare aliud nihil est, qua a rectitudine amas, qua habere debet, declinare; sue accipiamus peccatu in naturalibus, siue in areiticialibus, siue in moralibus. Solii aute illu aetiim a debita rectitudine d clinare no contingit,cuius regula est ipsa virtus agentis: uappe si manus arii ficis regula ipsa foret, nunqua nisi recte lignu incidere artifeκ
Posset, etsi incisionis rectitudo ab alia sit regula, incisione rectam, α
100쪽
non rectam esse continget. Sola autem diuina voluntas sui actus est regula,quippe quae ad superiorem finem, quo reguletur, minime ordinatur: Omnis vero creaturae Voluntas in suo actu rectitudinem minime habet, nisi ea ratione qua diuina voluntate regulatur, ad quam sinis ultimus attinet: quemadmodum cuiusque inferioris voluntas iuxta superioris voluntatem regulanda est, ut voluntas milius secundum voluntatem ducis. Sic igitur in sola voluntate diuina peccatum esse nequit: in qualibet vero voluntate creata peccatum esse potest. Unde & Iob. . de Deo dicitur, quod in suis angelis reperit prauitatem. Nec praedictis obstat, primo quod secundum philosoplios in corpori
scaelestibus, quae angelis inferiora sunt, non potest esse malum, ct consequenter neque in angelis. Non obstat, inquam, quia illa corpora non habent operationem nisi naturalem: unde quenia lino dum in eorum natura corruptionis malum esse no potest, ita S in eorum naturali actione inordinationis malum esse nequit. Non est vero simile de angelis, quippe qui praeter actionem naturalem, habent eam quae est liberi arbitrii, secundum quam in eis contingit esse malum . Non obstat secundo, quod naturale est angelis moueri motu dilectionis in Deum, in quo non peccatur: quod autem eis est natura Ie, semper inest, ct consequenter nunquam peccant. Non obstat ii
quam , qui ere eis naturale est diligere Deum, ut ipse est principium
naturalis esse, naturaliumque bonorum: non est vero eis naturale eudiligere ea ratione, qua obiectum est supernaturalis beatitudinis, sed hic amor est gratuitus, a quo angelus auerti peccando potuit. Punditam quartum. Potest autem in intelligenti s primo, & -- mediate esse solum peccatum superbiae secundum assectum. Na cum dupliciter in aliquo possit esse Peccatum aliquod, secundum reatum
videlicet , S secundum affectum Vel appetitum: secundum reatum quidem in eis omne peccatum esse Potest, dum homines ad omnia crimina possiant inducere, & consequenter omnium peccatorum reata
.incurrere r secundum affectum Vero in eis omnia Peccata esse neque
uni, sed illa solum, ad quae spirituale naturam affici contingit, quae non contingit esse bona corpori Propria; sed quae spirituali naturae cogmatiis quippe nihil asscitur, nisi ad id, quod suae naturae potest es se conueniens. In bonis vero spiritualibus, quae Gla intelligentiiς c gruere posse liquidum di Xeris, Peccatum esse nequit, dum ad ea quis asscitur secundum se, cum vera bona sint: sed selum per hoc tantu, quod in assectu eiusmodi superioris regula n5 obseruatur, quod videlieet aliud nihil est quam superbire, scilicet superiori non subdi, & quidem in eo quod debitum est. Vnde peccatu primum angelorum aliud esse nequit, qua superbia: Consequenter aute in eis esse potςst etiam Κ a inuidia: