장음표시 사용
51쪽
scut sensust Et postino tu ostendit, od muniter accipiendo pati, passibilis est, inquantu est scilicet in potetia ad intelligibilia. Saar .
tum vero omnino negauerat de intellectu possibili, dicedo quod erat tu potentia ad intelligibilia, ct nihil horum erat actu ante intelligere, Sic igitur in duobus primis intellectus possibilis conuenis O age te: in tertio partim couenit,& Partim differt: in quarto autem omnino differt agens a possibili. Has luattuor coditiones agentis probat per unaxationem,su Diungens: Selli per enim honorabilius est agens patiente, ela principiti, scilicet activum, materi supra enim diXerat,quod intel- Iectus agens est sicut causa efficies, S possibilis sicut materia. Per hoc autem mediu concluduntur duo prirna sic: agens est honorabilius patiente & materia: sed possibilis, qui si sicut patiens & materia,est se- . paratus S immiXtus, ut supra probatum est. ergo multo magis agens. Alia vero per hoc medium sic cxclud utitur Agens in hoc est honorabilius patiete dc materia, quod coparatur ad ipsum sicurigens S actuens ad paciens, S ens in potentia: intellectus aut possibilis est patiens quoda inodo, potentia ens: intellectus igitur agens est, non patiens, ct actu ens. Patet autem quod nec ex his verbis Arist.haberi potest, quod intellectus agens sit qu. aeda substantia separata, sed quod sit separatus hoc in do,quo fit pra distit de possabili, scilicet, ut non habeatomanum Quod autem dicit,quod est substantia actu ens, non repugnat ei quod substantia animae est in potentia sui supra ostensum est deinde subiungit. Idem autem est secundum actum scientia rei r in quo Colum duit, quod differt intellectio ages a possibili: nam in iis-tellectu agente idem est intelligens Sc. intellectum,non autem msibili. Hoc autetia manifeste est contra intentionem Arist. Nam supra
eade verba doerat de intellectu possibili, ubi dixit de intellectu possibili, quod ipse intelligibilis est sicut intelligibilia. in his enim quae sine materia sunt, ident est intelligens & quoa intelligitur: scientia itaq; speculativa, dc quod speculatum est idem est. Manifeste enim perdioe quod intellectus possessiilis, prout est actu intelligens,idem est cum eo quod intelligitur, vult ostendere , quod intellectus possibilis intelligitur sicut alia intelligibilia r & Primum supra di Nerat, quod intellectus possibilis est quodammodo Fntelligibilia , sed nihil actu est antequam intelligat: ubi e Xpressς dat intelligere; quod per hoc'uod intelligit actu fit ipsa intelligibilia. Nec est mim, si hoc incit de intel Iectus possibili: quiaἘoc etiam supra dixerat de sensu ac sensibili se cundum actum: sensus enim it actu per speciem densatam in actu.&si militer intellectus possibilis sit actu per speciem intelligibilem actu: S hac ratione intellectus in actu incitur ipsum intelliSil ite in actu. Est igitur dicendum, quod Imstquam Aristotcles deterinina iit de
52쪽
intellemi possibili & agente , hic incipit determinare deifitellectit itia i - , dicens quod scientia in aetii est idem rei scitae in actur deindedi ui vero secundum potentiam tempore prior in uno est amnia eque in tempore t qua quident illinctione inter potenti: . actiun in pluribus locis utitur, scilicet, quod aetus secundum naturam est Prios potentia,tempore vero in uno & eodem:quod mu-' tatur de potentia in actum, est prior potentia adtii et sinipliciter vero loqueodo, non est potentia etiam tempore prior actua quia potentia 'un reducitur in actum nisi per actium . Ducit ergo quod intellectus, i est secundum potentiam, scilicet posiibilis, Prout est in potentia, prior est tempore quam intellectus in actu: & hoc dico in uno & eodem , non tamen omnino, idest uniuersaliter: quia intellectus possibilis reducitur in actum pes intellectum agentem, qui est in actu, ut dixit, ct iterum per aliquem intellectum possibilem Iactum actu. Vnde dicit in 3. Physic. quod ante addiscere, indi i ui'uis docente, viraducatur de potentia in actum . Sic igitur in yerbis istis ostendit ordinem intellectus posiibilis, prout est in potentia ad intellectum in actu. Deinde dicit ed non aliquando quidem intelligit, Sc aliquando non intelligit: in quoostendit differentiam intellectiis in actu, dc intelle inis possibilis. Supra enim dixit de intellectu possibili Quod nodin sena Per. intelligit, sed quandoque non intelligit, quas do scilicet est in potentia ad intelligibilia: Rupiacloo; intelligit, qua do scilicet in actu est ipsa dicioni lectus autem per hoc tit actu,quod est ipsa intelligibilia, ut iam dixit: unde non competit ei quandoque intelligere,& quadoq; nointelligere. Deinde subiungit. Separatu autem hoc solum, quod vere est: quod non potest intelligi de agenternon enim ipse soliis est separatus, quia ia id e diverat de intellectu possibili; nec potest intelligi de possibili, quia iam idem dixerat de agente. Relinquitur ergo quod dicatur de eo, quod coprehendit utruq;, scilicet de intellectu in actu, de quo loquebatur : quia hoc solu in anima nostra est separatum non utes organo, quod pertinet ad intellectu in actu, idest illa pars anima , qua intcingimus actu coprehendens possibile & agente. Et ideo subiugit; QSod hoc tu animae est immortale & perpetuu, quasi a corpore no depe dens, cu sit separatu.H c diuus Tho.ibi: ex quib' liquet quam frauiter & sapieter probet Arist ita sensisse;cosequenter autem quam leuiter sine probatioici sui discipuli ab eius mente cu tata nil ei
iactura, ct tanto pusillorum scandalo recedant.Vnde dictam particulam longe melius diuus Thomas eXponit, inferens intellectum agentem esse aliquid animae: aliteri Onageret anima, Veru potius ageretur.
Dicut secudo isti, quod sicut cu dico,intellectus possibilis, duo dico: b intellectum,&lypossibile: dc quatenus est intellectus, opus eius est
53쪽
intelligerer quatenus vero est possibilis, actus eius est pati:ita ev dicis.
intellicitam agente, vocem tuasti Percipe: & sicut quatenus agens ast, quod operatio eius sit omnia facere no negas: sic quatenus intellε muest, quod operatio eius liuelligere sit,non nasciare.Vnde in hoc capiatulo, inquiui, utrainq; operatione ei attribuit Arist.prinia quasi transeuntem, dicens quod est quo est omnia facere: secunda quasi immanentem, cum dici liquod est honorabilior patiente, quod est inamate- rialer immaterialitas enim dat esse intellectiuuin, dc cum dicit quod
scientia secundu actum est eadem rei,& cu dicit quod non quand'
intelligit S c. Haec isti, qui primo quidem omnes contrariu sentienia arguunt,quasi propria vocem ignorarint, consequeteraute &diuum
Tho. & Capreo. a quibus habent omne quod sunt. Deinde vero ipsi suam voce ignorat, quippe qui putant Ompe quod dicitur intes lectus. immediate intelligere, omni alio prsciso:quod in anima rationali salsum liquet, quax tutellectus dicatur, ut hoc eode cap. ex I r. Mesari, liquet: nec tame intelligit nisi per potentia,idest liuellectu totelian , ad cuius actum ordinatur: & similiter intellectus agens,intellectus dicitur, non quia intelligat sed quia ad hoc ut intellectus p ssibilis intelligat, ordinatur. Deinde vero ex ista sua positioissi hinere 'oluti& eκ- presse tentur, ouod quia prima operatio nequit a sensibilibus absolui, quippe quae turini natur ad illamet, ad quae intellect' possibilis ideo ad secundan, se transtulit Arist. dc illam separata ac Perpetuam astru-Xit,oc ex ea immortalitate intellectus illius statim incillit.h cistiDico vero,quod ut Aristotelem ad rationalis animae mortalitate trahat, intellectum agentem cum sit animae Potentia, ux patuit, faciut perceptiuam potentiam: nec mirum, cum illum faciant substantiam separata secundum Arist.contra praedicta: Sc consequenter etiam anima no intelliget ex se dc libere, sed ad intelligendum aetitur ab alio: nec habet iudicium liberum pluiquam bruta, quae a sensibilibus ad sentiendum
a uiatur e quae omnia nulli dubium est esse contra mentem Arist. de consequentes & haec expositior unde propter eam comunis expositio minime praetermittenda, aut posterganda fuit. Tertio dicunt o ca uperationem intellectus agentis aduert duin, quod Sc si h aec tria, scilicet identitas scientiae cum re scita prioritas potetiae respectu actu'. dc continuitas intellectionis, secundum diuersas expostione diuersis
attiuantur, a bitera tame alienae sunt cinin es,quippe quae vel scium aliquid asserant vel d&ant aliquid puerile. Fingunt enim quς eius m di intellectui agenti vel possibili secundum se, vel secundum tota speciem ascribunt: leuis autem est qui haee attribuit intellectui in actu secundo, quia a nullius mente quasi dubium excludendum est de intellectu in actu secudo, quod no quandoque intelligit, qua do'; vero non intelligit,
54쪽
intelligit, eum de omni aetii operante certum sit, quod iioti quandoque
oPeratur,quandoq; vero non operatur. Deinde vero sui expositionea serunt. Ego aute dico, diuum Thomam, cuius expositio hic puerilis pueriliter asseuitur, semper grauissimi & modestissimi,etiam in i uentute docuisse, qssippe qui numqua verbum elatu protulit,nec alicuius offensinum nisi c tra immugnatores,aut religionum, aut piet tis fidei christianae. Quod vero luc dicitur de intellectu in actu, quod semper intelligit, di non quandoque sic,quando'; non; pueriliter dictu non est, ct si forte pueriliter intellectum est, quippe euidens quide est,
quod operatio continuata no est interrupta, ut quandoq; sit, quadoque non sit: euidens tamen non erat, quod in habitione talis operationis
disserat intellectiis in actu ab intellectit agente, & etia a possibili:quo rum gratia de intellectu in actu illud dictum fuit, ut inrer eum dc alios intellectus disseretitia goceretur,& ut doctrina de intellem Ompleretur: qui cum secundum Philosophos quadruplex in nostra anima astruatur, agens scilicet,possibilis, habitu,& adeptus, idest in ami: s cundum grauissimam eκpositione dies Tho.de ijs omnibus, Sc de subastantia animae,prout eκ ea pululanidiae potentio, ibi ab Arist.in textu habetur, ubi dc expletur sermo de potenti litellectiva, de qua ab in de in eo libro minime tractatim veru de actibusatum Sc quibusdam aliis. At vero e sitio,quam isti subiungunt de mente Arist. secundum quam totus Uc textus deantellectu agente ab eis exponituri primo animam a natura sufficieter institutant segat, utpote eκ se minime habeotem unde libere iudicet Sc amat. Et secundo astiuere cogitur de mente Aris .esse fictione Averrois de modo intelligendi per unum omnium intellectilin immortalem sesi nullo noximmortali proprio inritelligimus: quod, viso S. Tho.cotra Auue istas, dc in contra Gen. in Prima parte,nullus nisi proterviendo diceret. Et tertio Arist. facit diminutu, ouippe qui Nud istos de adepto intellectu nihil dixisset, nee de separabilitate vel inseparabilitate animae secundu substati alii, nisi implicite tantum, ea scilicet ratione, qua secundum istos,intellectu in possibilem dicit corruptibile, quod non est rationabilem uia cum illa concluso, Animam scilicet ratiqnalem esse mortale; sit falsa etia phi- . Iosophice, di cotrarium senserit praeceptor Arist. Plato, dc praedeptor
Praeceptoris Socrates, no est probabile suod' Arti . csitra phil opto
dc suunt piaeceptore unico dc dubio verbo, dc implicite tantii prblato, eam voluerit astruere: nec nilnus est iis probabile, quod Aria.in cuius Δ, na hactenus contra fidum aut veritatem inuentu est nihil vel in moralibus,vel in logicis, vel in phy sicis, aut diuinis, praeter id quod dubitando, no vi certu, sed ut probabile de in udi aeternitate sensit;in hae coii clusi e de animi nostremimortalitate defecerit,in qua tota natu
55쪽
in hoc vera erat,suerit capaκ. Sed haec est temporis nostri superba in
lignitas, qua multi putant se inter praeclaros philosophos non centei dos, nisi contra veram fidem S christianam pietatem Gquid astruanti non quasi verum, sed quasi de mente ouer is, aut certe Aristotelis , vel eiusmodi; adeo ut pene nihil in gnaanalis de reru vAitate disputetur, sed de mente philosephorum, maxime Averrois cum eiacmatione vigoris fidei in mentibus pusillorinia: quasi Auermes eis sit men sura veritatis, quod ex magna ruditate procedit, ut scilicet qui rati num capaces non sunt, scientiam in humana auctoritate possideant
huius viri praecipue , qui veram philosophiam deprauauit, dc multa
rudissime docuit, utpote quod una forma omnes operamur, siue quod uno intellectomnes intelligimus; dc quod substantiae separatae a nobis intellii possunt in hac vita, alioquin frustra, inquit, essent si non intelligerentur a nobis: quod equidem contra experientiam dixeris. Probatio vero sua est puerilis e quia ad hoc ordinatae non sunt, etiam habent operationem, propter quam princiPaliter sunt, & consequet ter si a nostra iiitellegione passiua deficiunt, non sunt frustia r quia suum principalem finem ast equuntur, qui est operatio propria,vt dicitur in libro de oelo & mundo. Sectatores autem eius conantur hoc honeste colorarer qui ad hoc sunt minati, inquiunt, Inquan mentia, ct si non inquantum substantiaretales, Quod adhuc non benedicitur: Tum quia pari tatione intelligiremus Deum, S cordium s creta, & quae malam s culo fiunt, ct omnes species vermiculorum in terra, ct mari s cum omnia ista, inquantum entia, sub obiecto momi
intellectus cadant, de ad id ordinem rutintelligantur: Tum quia esto inquantum entia sint ad hoc ordinata ut intelligantur, dico quod ii telliguntur a se, &si non a nobis ; consequenter autem non sunt frustra: Tum etiam quia ista glossiexilictis eius no liabetur: Tum etiam quia cum hoc habent alium finem, ut dictum cit. Econtra vero Doctores sancti ea quae philosophiae sunt, longe subtilius S copiosius item & clarius, quam philosoplii tradidere, in qua re praecipue diuus
Thomas in libro contra Gentiles, tes ' est: in quo ad cas conclusiones, ad quas philosophi rationes paucas & obscuras adduxere, diuus Thomas misitas adducit, & clariores, ct meliores, S conclusiones innumeras astriait, de quibus philosophi ne cogitarunt quidem. Verum quia dc veritatis, α chri manae Baetatis zelus me longius abduxit, ct a speculatiuis ad practica, iam ad proposivim redeamus. Quarto V ro praedicti, circa separationem intellectus agentis dicunt, Aristotelem iacto illo fundamento in prooemio, quod intelligere si phantasia aut non sine Phantasia est, non erit sine corpore: quia non inuenit in-
56쪽
tellectui possibili aliquam operationem sine phantasmate, quam tacmen intellectui agenti inuen:t: quia scilicet secundum subitantiam suam scit adhu S semper , statim intulisse allius immortalitatem , Scmortalitatem istius: undet & dicit, quod est sep ratu sicut quod v ere est , id est, separatus est in essendo , & substantialiter . quasi dic rei. Iiuellemis possibilis, quem etiam supradiXerat separatum, est separatus sicut rectum, d auet 'perationem sine corpore, sic 'hqra tangit rectum in punito . Et quia Plato Ponens animam nostram habere aeternam scientiam secundum se , dicere cogebatur nostrum addiscere aut inuenire esse , aut reminiscis nequis addictam positio- item idem sequi putarit. huic tacitae obie oni respondst Artitoteles dicens. Non reminiscimur autem, idest, nostrum scire non est remi-DΤsci: de causa esl, quia iste intellectus perpetuus impassibilis est aea
passione, qua intellectus patitur ab intelligibili : quia per suam sub-hantiam est actu inte ens: passivus vero intellectus, idςst possibilis, qui patitur ab intelligibili, dum sit singula sicut sensus , est corruptibilis secundum rem, S sine hoc intellectu possibili aninis nihil ntelligit: qui tamen secundum Platonem, quia uis sensorinatus erata principio, sequebatur scire nostrum aliud Σhil elle' quam reminisci. Nescire autem isti se dicunt, quis . hac littera ivrimus mortem
somniauit , & inchoauerit exponere quod non reminiscimur post mortem. Si enim, inquiunt, vis salsam istam eκpositionem Onuincere, vide primo ly, reminiscimur ; de nobis enim hominibus loquitur in numero plurali, &non de Una r dicendum enim fuisset: Non reminiscitur autem . Vide secundo ly, 'uias causalis enim nota est, ct illi ef ositioni seruit ad nihil, imo dicer dum fuisset r licet hic intellectus ut possibilis. , passivus intellectus : in Dii , enim unquam opere Aristotelis inuenitur significatum intellaetiis nomine, nisi vere intellectum . Quare hic Qtum aequivocatio 3 Vide quarto, & sine hoc nihil intelligit anima: si erum de reminiscentia post mortem , & de cogitativa sermo erat, dicendum erat rec si ine hoc nihil reminiscitur anima , & non ι nihil intelligit: quia hoc Sc falsum, dc extra propositum est. Vide quinto, quod verba Aristotelis in primo libro teXtus commenti. 66.quae asseruntur ad insinuandum , quod quae illic disputauit, hic affirmauit, extra propositum sunt : quia manifeste ibi loquitur de ipsa anima , ut distin- itur c tra nos: unde dicit, quod non sunt illius passiones, sed ha- sentis : quia & lira corrupto, non memoratur, neque amat: hic Vero manifeste loquiti donobis, ut dictuna est, dum dicit: Non reminiscimur autem .liaee eX illis quasi formaliter. . Circa astam aute Particulam dico multa. P 1 LAristoteles neque eXPerienti eque
57쪽
ratione intellectu agente intelligere probauit, aut quamuis ope ii nem habere, nisi in phantasmata: isti autem expositores illud ex eo haberi volvt,quodin textu dicitiari honorabilior patiete,id est possibili .Eκ hoc enim inferiit,quod sit inamateria bs,iden separat' a materia rex quo inde inserui,quod sit intellectus, seu uitelle riuus, ct colaquerer intelli rat.Eκ his aut eo in dictis, duo infero: primu, quod apud istos volui hit intellectus,quia est imi 'terialis . secundum vero quod isti
expositores sint circulantes Quia e X immaterialitateseu separatione amateria, inferiit operatione fine Phantasimvmex qua operatione in sus inferiit illius intellectus separatione,seu immortalitate. Secundum apud itas expositores Arist.incongrue Probat intellectu agente esse substantia separata,& immateriale. Sic enim arguitur. Intellectiurio ens est nobilior possibili, qui scilicet apud istos est materialis.& cori ruptibilis: ergo est immaterialis & incorruptibilis, ubi fallacia cons queris v iq; intemenit.Ιmo isti expositores, vel tale etia ab inuitis pectoribus emergete, dum intellectus agetis immaterialitara cocludere molia ur mi ut ipsum possibile esse imm teriale,quem materiale de corruptibile de te a st cocludere moliutur. Arguut enim eκ Perta sena Arist. hoc pacto. u enim agens honorabilivi sit patiente, es patiens sit immariciale,oportet boc agens quoque separatu esse a materi' Et si dicatur,quod no eode modo lumitur immateriale, sequitur quod probe r nihil. Tertiu, secundu ista eκpositione, illa particula;Non reminiscimur aut, minime cogruit: quia posito quod ille intellectus sita nobis secundu substatia separarias operatio eius no est nostra:ide 's anum est reddere tione, quare secundu illu intellectu,nostru scire
non est reminis ,cij ille intellectus aeque ad nos spectet ut l ad oc
tu noctuar,vel ad colores: unde particula illa S.I ho .cogruetius inre ducit, qui etia in expositione huius tex. morte seu separatione inumduxit: ex quo secundu istam dictu sequitur' uod pruno somnia aut primuin somniante sit secutus.Verum isti somni 1t illud dictu esse
somniu,quod tame veritas est, & plena Aristotelice metis penetratio, apud quem separatio animae rationalis a corpore,non in niu, sed rescina est, vel salte meditata & credita: consequesater aute fiandamen,
tum illius gloss.scilicet post mortem, ab Aristotele sumptum est, qui de ista separatione crebro mentionem fecit vi docet S.Thoan opus. contra Averroistas, in principio. Nam ipse Aristoteles in a Physic. excusat se quod ibi de leparatione animae a corrore non mira .
sed se ad locum alium, id est Metaphysicam reser et, dicens: Qus' modo separabilis haec, scilicet anima, selisit x.; aut quid sit , Phialosophie prinas est determinare. Item in tertio de Anima inocet quς- stionem, utrum intellectius nostes non septi atus a magnitrudine id est, quamdiu
58쪽
DE s TRIGI MAGI τ χ In I . '; quamdiu anima, cuius est potentia , est in corpore ) positi intelligere substantias separatas : in quo innuit, quod aliquid possit intelligere
separatus, quod non c5iunctus. Item in .i 2. Metaphy.teX.co. IZ.Postia qua osten aerat formas non praecedere sua susceptiua, siue suas mat rias, consequeter inquirit, utru earu aliqua maneat post ma etiam: de
sic dicit apud intellectum Boetii: Si autem aliquid, idest aliqua forma ἴosterius remanet, scilicet post materiam , considerandum est:in quiusdam enim nihil prohibet, ut si anima huius inodi est,no omnis, Ledintellectus. omnem enim impossibile est foetasse.hcc Arist. Vbi ly, si, primo loco ponitur assertiue, pro quia, uel salte dubitatiue pro virv. alioquin de hoc non se tractaturu astruxisset: nec hoc ideo quia ipse in se de separabilitate intellectus dubitaret, sed quia in IibrisMetaphysicalibus, ad quos spectat determinare de substantijs separatis, hoc n6duin probarat, velut ibi dicit diuus Tho. quia non erat illius speculationis, gratia cuius ponitur etiam ly,fortasse. Et profitetur diuus Tho. ubi supra Arist. huiusmodi quaestiones soluisse cereissime i libris, quos patet eu scripsisse, eκ his quae dicit in principio. I a. Metaphy. quosli-Dros dicit se vidisse, licet nec du in nostru idionia couersos. Patet ergo quod separatio animae a corpore apud Arist. non est somniu. a tum, Sanctus Tho. hoc loco intellectum passivum n icit cogitatiua solum, sed totam partem sensitiva, ut obedit rationi: quam Arist. ipse in . I. Eth .vel intellectum, vel rationem participative nominat. Et ipse Averroes infidelium studentium christianorum deus, in Aristotele inuenit id quod isti expositores S clitistiani, Sc religiosi in fauore fidei
non inuenerunt. Nam, SanctusTho. 2.contra Gen .cap. Sq.in principio
imponit Averroi, quod apud eu de mente Arist. homo a brutis specie dimen per intellectu passivit,qui est ipsa i is cogitatiuar S clare patet hoc in tertio de Anima com .ao .in duobus aut tribus locis. Quintum. Dicit aute textus; Non reminiscimur: quia omnis operatio a Irim. hominis quoq; operatio c5sueuit d ci,cu anima aliquid hominis sit, ipse etiam homo anima separata est, noementialiter quide, veru Per principalitate: quippe unumquodq; illud esse dicitur, quod est in eo principale, apua Arist.in lib. Eth. S ly,quia, deseruit in proposito, ut inducta diui illo. evositio docet.Et ly, passivus, de cogitativa dicitur, ut Patuit dicet sorte isti non viderint,quibus in hoc parcendu est,.quia in iuuentute scripserunt, quando no poterant omnia vidisse; potuissent tamen esse ad alios reueretiores. Ad cstera vero quς videnda dicunt, patet ex dictis. Tertius teXtus est in Primo de Anima in prologo, &est teX.co. I 3.qui iam cX Parte citatus est, dc nihilominus hic repetitur
Pro intellectu subijciendi cotextus, ct sic habet. Si quide igitur est aliquid animi opem aut passionum Propriti, contingit utiq; ipsam sepa , E raru
59쪽
rari: si vero miliu est propriu ipsiu non utiq; erit separabilis, sed scutrecto inquantu rectum multa accidunt, ut tangere aeneam sphqra secundum Punctu,non tamen tanget ob hoc separatu rectum: in separabile enim si quide semper cum quoda corpore est. Hsc ibi.vbi. S. Tho. elucidans illa verba; sed sicut recto, sic dicit.Si vero no esset aliqua Propria operatio seu passio animae; ipsam anima a corpore separari non continget,sed erit de anima sicut de recto. Licet enim multa accidant vecto In quantu rectum, scilicet tangere in eam sphetra secundum punctum;no tamen accidit ei nisi in materia: non enim tangit rediu anea spheram nisi in materia. Sic erit de anima, si no habet propria Opera tionem, quod licet ei multa accidantino tamen accidunt ei nisi in materia.hec diuus Tho. Contextus autem est in a. de anima teX.com.
Nj. v bi sic habetur. Quod quide igitur no sit anima separabilis a cor-Pore,aut Partes queda ipsius si partibilis apta nata est, non immaniferium est;quarunda enim Partium actus est apsarum: at ucro secundum quasdam nihil prohibet propter id quod nullius corporis sunt actus haec ibi. Hunc aut e contextum exponentes praedicti expositores, dicunt quod separabilitas hic sumitur pro ea separabilitate, quae est secundum esse, ita quod esse unius sit separabile ab esse alterius,& unum alio secundi. em non recipiatur: nec ambo in tertio . Nec referre, utrum littera legatur de actuali separatione,vi translatio Arabica habet: aut de potetiali, ut nosti a sonat: quia utraq; separatio bene in se tur eX non esse actu alicuius corporis. haec isti in forma.Qui licet ponsint intelligi ut loquantur exponendo textu ex persona diui Tho. αdiui Alberti tamen ex hoc habetur primo, quod si ipsi aliter sentiant. ac secundum suam expositione sentire deberent,iii suae doctrinae ruianam, habenalisc duo magna luminaria contraria: Et ulterius dico secundo,quod necesse est ita esse, ut dicut hic: quia si quod accidens est animae corpore iaci sustentatu,nec ab illo in esse depcirites,illud a subsistente spiritu sustentetur oportet, dc cosequenter subsistit anima Scimmortalis est:& rursus oportet,quod si no dependet a corpore secudum esse,quod nec secundu operari,nisi forte in ratione obiecti quod non arguit Principiu operandi, non comune inseparabile, ut probabitur, & istimet cocedunt, Sc secundu catholicam fide concedere oportet: licet isti de mente Arist. faciant quςstione qui oppositu non diri itassertiue,& si disputative. Imo si sensit Aristoteles, ut isti astruunt,sua voce i noret oportet,qui anima Ponit mortale, ut isti dicunt, &cum hoc habere partes, quae nulIius corporis actus sint, & consequenter fiane organo operentur. & haec de contextu. ruantum Vero ad teπ-tum,illud in primis aduertendu est , quod immet exponendo teXtum coiu. 3 an a. de Anima, scilicet, Necesse est inquantu omnia intelligiti
60쪽
scat: intus aPParens enim prohiberet extraneu, di obstrueret; inulta dicunt. Primum. Cu dupliciter aliqua forma dici possit esse corporea vel se sibilis: primo ut in se quidditatiue sit talis, ut forma ignis, secudo ut etiam si in se non sit talis, sit tamen ex sua natura persectio rei scias bilis seu corporeae: cinii Aristote.ostendisset intellectum non habere in sua quidditate admixtione rei corporeas, nunc ostendit, quod non habet eiusdein admixtionem in fila actuatione, ita quod nec in se est aliqua de ijs naturis, nee est persectio alicuius huiusmodi natur :& ad
Probandum Vtrunq; inquiunt, medium est, quia intellectus esse dete minatae natur , aut determinatae natur .Persectio, quae aliorum cognitionem praepediret: dc probat eade ratione oportere intellectum elleseParatum a parte eorporis, dc a corpore toto. Secundu . Quia vero eis videbatur, quod ista eorum positione everterent, excogitarunt quomodo sustinere possent apud Aristotelem intellectum Sc separabile a corpore,ct mortalem eue,dc sic dicunt: Tripliciter aliqua res dicitur naturalis, siue physica, quidditatiue, perfective, Sc existeter . S similiter tripliciter negatur esse phy sica, quid ditatiue, perseetiue, Sc existeter. Verbi gratia. Sphaera non est ens phy sicum quidditatiue, cum no includat ex sua quidditate materia sensibilem ; nec Frsinitive: quia non est de ratione sph. erae quod perficiat materi1 sensibilem, seu sit Perfectio eius; sicut est de ratione aiς quod sit perse uno eo oris sensibilis; dc tamen non dicimus sphcram non esse ens phy si cum eXistenter: quia in rerum natura inueniri nequit nisi in materia sensibili. Ita rem aliquam esse immiκtam corpori,tripliciter cotingit, ilicet quid-ditatiue, perfective, dc existenter Et ita poten dici de intellectu, sicut insinuauit Arist in prooemio, quod est separatus a corpore, sicut si h ra a natura physica r fit quemadmodum non repugnat, quod spn.aera neque est natura physica , neque perfectio naturae phusice, de tamen
eκtibi solum in physicis, de physice: ita potest esse , quod intellectus
neq; est in se aliqua natura eo orea, neque est persectio alicuius na. Iurg corPoree, Sciameno eκistit, nisi in corpore S corporaliter. Vtra
autem ratio Aristotelis probans illum immixtu quidditatiue, dc persective, probet eum immixtum eκi stenter, dicunt videri quod si er
uia sque impeditur omnium cognitio, si intellectus sit igneus quiditatiue, siue realiter, ut patet in gustia amaricato. Et dicunt non
posse responderi, nisi dicendo, quod intellectus impeditur de facto, ct per accidens in singulis hominibus a cognitione omnium, sicut sphaera de facto no est nisi ignea & terrea, qua uis sermaliter dc perfective sit neutrar de sie enit de anima sicut de sphaera, eui attribuitur ransere rectiun in puncto: dc tamen nulla sphaera inuenitur tangeret Ea rectum