장음표시 사용
111쪽
tione, taquam effectus interioris actus sic est bonus vel malus formaliter; non quidem intrinseca denominatione ἁbonitate vel malitia sibi inhaerente, sed extrinseca, a bonitate vel malitia
existente in interiori actu voluntatis. Ita D.Thom. quaest. 2 Q. articul. 2.&3. Et probatur,quia act' exterior eo mo-
do ea bonus velanatus mora iter, quo est liber & voluntarius : sid quod sit liber & v oluntarius, hoc habet ab actu interiori a quo libere imperatur: Ergo ab eodem habet , quod si bonus vel
Ex his patet, bonitatem obiectivam actus exterioris esic priorem bonitate formali actus interioris, iuxta primam conclusionem : bonitatem vero formalem actus exterioris esse posteriorem bonitate formali actus interioris, iuxta secundam conclusionem. Vnde ulterius patet , actum interiorem habere suam bonitatem ab exteriori, tanquam ab obiecto;& yicissim actum exteriorem habere suam bonitatem
112쪽
ab interiori , tanquam a causa efficiem ς'. te, seu imperante. Vpra dixi , voluntatem dupliciter Ospcctari posse. 1. Vt Voluntas est r. Velibera est. Priori modo, sponte seu voluntarie agit,non coacte: posteriori, libere agit, ita ut possit nonagere. Igitur actio voluntaria est, quae elicitur avo- , luntate, quatenus sponte & non coacte agit. Libera est,quae elicitur a Volunt 'e, quatenus libero agit. Ad clariorem intelligentiam tria eXplicanda sunt. I. . Inde nome voluntarii desumptum sit. L. quid sit voluntarium. 3. quomodo differat a libero. Hinc facile constabit, quomodo differant inxer se actio vo- , luntaria dc libera.
113쪽
, Prima Conclusio. Nomen voluntiarii sumptum est a voluntate proprib dicta, cuiusmodi est in Deo, Angelista hominibus. Vsus tamen obtinuit, ut tribuatur etiam appetitui sensitivo; quia habet quandam similitudinent' cu voluntate, ut notauit D. Thomasq. 6. articul. i. ad s. Nam sicut voluntas, sertur in obiectum prius cognitum, ita etiam appetitus sensitivus. Hinc fit, ut, voluntarium duobus modis sumaturi
i. Stricte, pro eo, quod est a voluntate proprie dicta. i. Latius pro eo , quod vel a voluntate est, vel ab appetitu sensitivo; & sic idem est, quod spontane u m, de quo agit Aristoteles, lib. 3. Ethic. Case. i.
x Secunda Conclusio. Voluntarium latε sumptum est id , quod ex praeuia cognitione sponte fit. Vel, quod nec vi, nec ignorantia geritur. Vel, cuius principium est in operante , cu Cogni'tione eius, quod agi tur. Nam haec onunia idem fere valent. Inuoluntarium' est, quod non sponte, sed vi aut ignorantia geritur. Vel cuius principium non
114쪽
rbn est in operante : Aut s1 est in operante , non est cum cognitione eius, quod agitur. Hinc patet, Voluntarium distingui , tum a violem' to, tum a naturali. Nam violentum non est aprincipio intrinseco. Natura levero , tametsi est aprincipio intri
seco, non tamen Cum cognitione. Ex
quo ulterius patet, motum fieri posse tribus modis. i. principio extrinse-- ; & tunc dicitur violentus. 2.a primcipio intrinsmo, sine cognitione; dc tunc dicitur naturalis. 3. a principio intrinseco, cum cognitione ; dc tunc dicitur voluntarius seu spontaneus. uertia Conclusio. Voluntarium 4 quatuor modis dissert alibero.Ρrimo, quia admittit necessitatem, quam ii. berum non admittit. Nam actio voluntaria diuidi potest in liberam dc ne-Τcessariam, non tanquamsenus in suas 'spucies, sed tanquam subsectum in
duos modos accigeniales. Omnis enim actio voluntatis, vel habςt adiunctum modum libertatis, vel modum necessitatis ; qui duo modi acci- G dent
115쪽
dentaliter sedaabent adactum, &.untur vcl eX parte oblecti .vAcx defc- .ctu Cognitionis. Hinc oria secundia differentiis, quia voluntarium lati patet, quai si liberum. Nam omnes .
non tamen Omnes sust liberae. lta enim sunt Recessistae , Ut motus infideliber ii , . Amorbea torum ei ga D um, & amor, quo Deus seipsum M
riae, eli quaedam persectio illis intri 'iseca&esienti is : auo .ro, qua di b, cuniux liberae, est denominatio e trinseca, su mpta ἱ voluntate, quae ra latione sitae indiserentiae sic eas efficit. , ut possit non incere. Hinc sequitur, actionem illam , quae mluntari est, non posse non esse voluntaria quia ratio voluntarii est illi essentia. lis : actionem vero , quae libera est. posse esse necessariam , quia ratio litideri est illi accidentalis. Exemplum habemus in Amore viae & patriae, qui
116쪽
numCro ;& tamen in via est liber, α in patria necessarius. Qincto differunt, quia fieri potest, ut in 'n0 & codem actu, qui simul liber de voluntarius est, augeatur yoluntarium.& minuatur liberum ; ut quando aliquid Ogimus liberE S ' voluntarie, dc inter agendum accedit motus desectationis raut concupiscentiis. Tunc enim, 'ehementior est motuS, .eo Vola magis arahitur & icitatur ad agendum ; ide sic augetur voluntarium tament minuitur Iiberum, quia quo magis thahitur in unam pan Vide, H btem, eo minus liberaec iniusta omininutrinquem, '
117쪽
SE est, an voluntas dicatur li
bera , respectu actionum futur -c . rum tantum, an etiam respectu
praesentium 3 Aliqui putant, liberam dici respectu futurarum, non praese rium, ut Magister in rudist. 27. Ocham, & Gabriel in i. dist. 38. Ratio est , quia futui si habet in sua potestate , non
autem 'sentes. Nam eas, quae acthuc futurae sunt, potest non elicere, si velit. At eas,quae iam praesentes sunt, non potest non elicere. Si enim non eliceret,praesentes non essent. Aliqui distinguunt, asserentes Vonluntatem liberam esse, respectu actionum praesentium, quoad inchoationem, non tamen quoad continuationem, id est, voluntatem liberε inchoa: reactio-
118쪽
DE Lia ERO A RBIT. 'is actionem praesentem, sed incho tam non posse intermittere, sed necessario aliquamdiu Continuare. Ita Gregorius Ariminensis in i. dist. Ratio est, quia actio non potest in eo- idem instanti, quo incipit, desinere;alioqui simul esseh& non esset, quae est aperta contradictio. Nec potest desinere in proximo instanti, ciuia non dantur duo instantia immediata , Ut
docent Philosophi i Ergo necesse est,
viperaliquod tempus continuetur,dc
sc non est libera quoad continuationem. Aliter sentiunt Scotus N pas sim alii, ut iam videbimus. Sit ergo Prima Conclusio. Voluntas non 3 tantum est libera respectu actionum futurarum, sed etiam praesentium, id est, Voluntas in eo instanti temporis,
quo aliquid vult,libera est ad illud volendum aut non volendum. Prob
tur i. quia si actiones praesentes non essent Iiberae, Deus non esset liber in agedo, cum omnes ipsius actiones sine
praesentes. Nam omnes mensurantur
merinate, in qua non est praeteritum G 3 auc
119쪽
aut fiat rum. Loquor, ' actionibu Dei imanentibus, cuiusmodi sunt 'inbera ipsius decreta. quia Rogeli i primo instanti suae creationis merinxunt, ut est communia Theologorum sententia, & concedit O chamus: Ergo. t c habuerunt libertatem arbitrii, qui me. libertate non p9 st esset
meritum. Cum ergo. non habuerint.b bertatem,antequam Cyparentur,nincesse est, ut habuerintin ipso ipstani suae creationis. Pjςesu habuisse quiadem in illo instanti libertatem , netamen ad eliciendam actionem, sed eandem cohibendam vex rit xii continuandam,&hoc satis esse, vix illa prima actio instantanea fuerit meritoriria Sed contra,quia etiam mali Ange '' li , qui post primum instans peccauς, unt,in primo instanti meruerunt , vs Concedit Ocham : At liberi s cohiabendi bonam actionemno in primi lis pr'delle ad meritum , sed potius obesse: Ergo in primo instanti debuς- runt habere libertate elicien d ii
120쪽
Tertio pbaturiquiasi actiones, quan ido fiunt,no striat liberpergo nemo peccat,quado vult aliquid cotra legeDei, quia eo instanti, quo vult, no habet li- bertate: at sine libertate non est pe Catia. Dices, eum peccare, non quid φeo ipsi, instanti,quo elicit actu,sed ina . meaiato ante, cu adhuc erat liber ad e licien d u actu peccati Sed contra,quias pe acat immediate aute, vel pecca t omissione, vel Coinissione. No omissio- ne, quia nullu actu tenetur tunc elice Nec comissione, quia nullum actu tunc elicit Deinde, sequeretur Rnge- os mal os, si in primo ins anti suae creationis actum malum elicuissent, nee casse inaediateante illud instans , cum
nondu creati essent,quod est absurdi, Obiest Omne quod est, duest,ne' et cesse est esse, ut docet Aristoteles li. L 'de Intereretatione cap. vltimo: Ergo uctio,dum est praesens , necessario est fp sens. Ergo tunc non est libera. Erςonfirmatur, quia fieri non potest, Ve oluntas, in quo instantavult,no velit;