장음표시 사용
131쪽
Peccatum p nriter vel dicitur ex infirmitate, et est illud, quod ex passio-ns procedit, putn ex gravi tentatione, gravi coneu piscentiae motu. V l dieitur ex ignorantia, et est illud, quod oritur ex ignorantia, vel in advertentia vincibili , ol culpabili. Vel dieitur ex malilia , quod nempe nulla , vel
levi lon talione praecedente, sed ex eleetione mali, aut ex passioue voluntario excitata, aut ex ignorantia asseclata , aut ex habitu malo praedominante committitur. D. Thomas, cuniliali. Slampo. Poeealum praeterea vel proprium est, vel alienum. Proprium dieitur , eum ab ipso peccatore committitur. A lienum vero vocatur, cum ab alio commissum sibi impulatur, vel quatenus non impedivit, cum tenebatur, et poterat impedire, vel quatenus positive ad peccatum alterius concurrit cooperando. In his enim casibus videtur esse coussa moralis peccati, Pt in illud virtualiter saltem consentire.
Potest autem quis peceato alieno gravari his modis, qui his versieuliseomprehenduntur, et in Τracla lu de Restitutione alia de caussa enuuciantur. Jussio, Consilium, consensus, Palpo, RecurSus.
Participans, Mulus, non obstans, non manifes Rus. ei licet jussione, sive mandalo - Consilio, hoc est, suasione, hortatio ne, instructione - Consensu, nempo consentiendo, suffragando Palpo ne; hoc est laudatione, adulatione, exprobratione Recursu, hoc est patrocinio, favore, cooperatione, eIemplo , occasione, scandalo. Denique silentio vitioso, dissimulatione, omissione correctionis, vel instructionis ,
vel debitas denunciationis, quae comprehenduntur ultimis versiculi verbis Cuniliati, Antoine.
Denique peeeatum ab aliquibus dividitur in Philosophieum, et Theolo.
ni eum. Philosophicum dicitur: Actus humanus disconveniens naturae rationali, ac rectae rationi re pugnulas, quatenus committitur ab homine advertente in peccando solum disconvenientiam actionis ad reelam rationem, non
autem repugnantiam ad Legem aeternam, et Ollensam Dei, ac proinde, licet gravis, et turpis sit actio, non est lamen Dei offensiva , et ejus amici tiam dissolvens aut digna suppliciis aeternis. Dieilur hoc peccatum philosophicum, quia Philosophus potissimum ad rectam rationem intendit, et convenientiam considera laetionis, vel disconvenientiam ad naturam rationalem. Peccatum theologicum autem est libera transgrossio Divinae Legis, seu aelus humanus Dei offensivus, Husque amicitiam dissolvens, et aeterna poena dignus, utpote qui patratur ab eo, qui in peccando advertit tum ad deformitatem actionis, tum ad Logis violationem, et offensam Dei. Dieitur
theologicum, quia ad Theologum Spectat haec omnia in peecalo considerare. Cuniliali, Stampo.
o. Dutume peccatum philostophisum psi. Minime. Docet enim D. Thomas r. a. qu. 6 r. art. 6. ad 5. Quod li- est uos duplicem in precato malitiam distinguere valeamus , quod nempe peccatum rectae rationi incongruens sit, et naturae rationali proin d discon .voniens, ut quod sit offensa Dei, ae violatio Legis Divinae, non possumus tamen alteram malitiam ah altera divellere, nam quod naturae rationali , dissor me, et diseonveniens est, Eo ipso lego otiam Divina naturali prohihi tum est, et quidquid Lega Divina naturali prohibitum est, per se, et intrinsece naturae rationali disconvenit. Quare dum aliquod naturae rationali di-
132쪽
seonvaniens agimus, in Legem Divinam simul ossendimus, et e contrario. Hinc sicuti nullum potest esse peccatum rectae rationi dissonivn , quin sit Logi aeternae repugnans,et Deum ossendat, sic nullum peccatum philosophi. cum, quod non sit etiam theologicum, inveniri poterit. Cuniliati, Siampo. dure ergo merito tanquam scandalosa, et erronea damnata Iuli ab Alexandro VlIl. propositio ista: Peccatum philosoFhicum, Seu moriale οι actus humanus disconveniens naturae rationali, et rectae rationi, Theo- Ivicum vero, et morale , esι transstressio libera divinae legis. Philosophicum quantumvis frane in illo, qui Deum vel lynoraι, vel de Deo actu
Non costitat, esι 9rcius Peccaιum, 3ed non rat ostensa Dei, negus yecca tum mortale vissolvens amiculam Dei, neque tieserna poena dictuum. O. Peccata suntne Omnia ejusdem meoiei moralia pn. Minime, quia peccata lunc dicenda sunt ejusdem moralis speciei, eumpamdem habent malitiam, ac dissormitatem cum recla ratione; sed hoc vexum non est pro omnibus peccatis, quia pleraque malitiam speetatem , et risentialiter diversam habent; nam non omnia eodem modo opponuntur legi aeternae; nee eadem ratione naturae rationali disconveniunt; dicendum Proinde, quod peccata non sunt om uia ejusdem speciei moralis; sed alia ab aliis specie distinguuntur. Aialoine.
. Undenam desumitur distinctio Meesea peceatorum pH. Desumitur ex oppositione, quam habet actio mala diversis virtutibus, vel diversis Husdem virtutis ossiciis , vel eidem virtuti modo notabiliter diverso. Et ratio est, quia peccatum rationem peccati accipit ex oppositione, quam habet eum Lege aeterna, et recla ratione. Oppositio autem haec spe- Cilice, et essentialiter diversa est, quando diversis opponitur virtutibus, vel diversis ejusdem virtutis ossiciis, vel eidem virtuti, modo notabiliter divertfo; ergo. Similiter peccatum specie, et essentialiter diversum eSt, quando
Ddversatur diversis virtutibus vel diversis ejusdem virtutis officiis, vel eidem virtuti modo notabiliter diverso. Collet, Stampo, Concina. Bine haeresis, et desperatio sunt peccata specie distincta, quia prima opponitur Fidei, altera opponitur Spei. Periurium, et superstitio specie distinguuntur, quia diversis religionis officiis adversantur; nam exigit Religio, ut 'Deus summa veritas invocetur, uti testis rei justae, et verae, et contra hoc sacit periurium. Exigit item Religio, ut Deus cultu debito honoretur , et Cullus ei debilus creaturae non deIeratur, et contra hoc facit superstitio. Furium , et homicidium sunt specie diversa, quia diverso modo justitiam violant; surtum scilicet lollendo rem alienam, invito rationabiliter domino; et homicidium injuste tollendo vitam. Collet. . Distinetio speesea peccatorum pote3tne desumi etiam eae eorum circumstantiis pNota l. Circumstantia peccati dicitur illa qualitas, quae advenit peccato per accidens, atque in ejus malitiam insuit. Dicitur, qualitas: nam circum-Mlautia supponit peccatum , quod sine circumstantiis subsistere potust; dicitur, quod in ejus malitiam instuis; quia ex D. Thoma I. R. qu. 7. ari.
R. Circumflantia, quae non influit in moralitatem actionis , circumstantia moralis non est. Hinc quod quis hominem pulchrum, vel deformem acciderit, circumstantia moralis non dicitur; nam haec circumstantia in aetionis moralitatem non iussuit, ut supponimus.
133쪽
IIa u. cireum glanliae septem munerantur ex D. Tlloma I. 2. qu. I. IIoeversiculo contentae.
Quis, quid, ubi, quibus auxiliis , eur, quomodo, quando. Quis indieat personam agentis, ejusque Maium, conditionem, ei qualita. lem; v. g. Si turpia commisit lateias, vel Saeerdos, solutus, Vel uxoratus ,
eon Sanguineus eum Consanguinea ele.
id denotat objectum peccati, et objecti qualitatem, conditionem , aequantitatem, v. g. hi occidit extraneum, vel consanguineum, vel clericum, si furatus est decem, vel centum, si cum periculo vitae, infamiae, Scandali, si surRlus est rem sacram, rem pauperis etc. Collet. Ubi significat locum, in quo eo minissum est peccatum; V. g. homicidium si commissum sit in Ecelesta: si peceatum commissum sit in loco publicorte. Collet. Puibus auriliis significat instrumenta, et media, et adiutores , quibus Est commissum peecatum; quis occidit hominein veneficio, veneno et . sol. Ιicitavit virginem ad turpia metu gravi, vi, turpibus actibus, dolo, lenone. Cur signifieat finem extrinsecum n gentis, ob quem commissum est peccatum, v. g. furatus est ad se inebriandum, ad donandum meretrici, abusus
est re sacra ad superstionem Ble.
Quomodo significat modum peccandi, v. g. si habuit copulam eum mo. retrico extra vas, vel modo improprio, si peccaverit ex malitia, ex ignorantia culpabili, si ex prava consuetudine, occasione proxima , ex eontemptu formali, odio, invidia, etc. Collet. uando denotat tempus, quo commissum est peccatum, v. g. Si copula fornicaria habita suit lempore, quo erat solutus, vel uxoratus, vel Subdiaconus. Si peccatum turpe commisit Sacerdos, quo tempore audiebat consessiones, vel Sacrum saetebat, vel gestabat sacram Eucharistiam; si laberna frequentata sit die sesio Ele. Collet. 3. Peccati circumstantia alia dicitur mutans, alia aggravans, alia deni- quo minuens peeeati malitiam. Mutans dicitur illa, quaa peeeato addit novam malitiam specie distinclam a malitia intrinseca, quae actui peccaminoso inest; et proindΘ cireumstantia mutans dicenda est, quando adjungit pec- ealo aliam novam oppositionem diversae virtuti, vel eidem virtuti modo notabiliter diverso, v. g. quis occidit clericum, in tali homicidio habetur circumstantia personae mulans; nam praeter malitiam homicidii, quae opponitur justitiae, habetur ex circumstantia personae malitia sacrilegii, quae opponitur Religioni. Aggravans dieitur illa, quae auget maliliam poecati intra eamdem spoeiem Quae triplieis generis est; nam alia est leviter aggravans, quae Scilieei ad malitiam morialem non addit, nisi malitiam venialem, uti si pro M'liquo surio materia gravis essent duo earolent; quis furatus est duos Ea lenos cum dimidio. Alia est notabiliter aggravans, quae scilicet addit ma litiam mortalem actioni jam mortali, ut si quis sura ius sit centum aureos. Alia deniquo dicitur aggravans in infinitum, et est illa, quae transfert pe ea tum veniale in mortale. Slampo, Concina. Minuens denique est, quae malitiam actionis minuit, ut necessitas gravis in surio, ignorantia vi uel bilis nou assectata , ob quam commissum eupeceatum etc. Disiligo
134쪽
R. Distinctio specifiea peccatorum desumitue etiam ex ei reum S lautia , quamlo ham est mutans ; nam . ista aeli otii moraliter pravae addit novam . Et quo specialiter distinctam malitiam, quia specialem repugnantiam, et di brormitatem habet eum lego aeterna, ae recla ratione. Concina.
O. Diatineio speciflea peeeatorum poιesina desumi etiam eae divarai- ωιe PraeceFtorum pR. Maxime, quando praeestpla sunt diversa inter se, non quatenus a diis versis Superioribus procedunt, uti est homicidii prohibitio a dure naturali ,
Divino et humano proveniens; sed qualenus procedunt a diverso molivo loris uiali proximo, seu sine intrinseco, seu diversa virlule. Peccatum namque repugnans diversis praeceptis a diversis virtutibus ortis, seu a diverso mois tivo formali proximo, diversam, ae distinetam habet malitiam, quia disti Elam, ae diversam eum regia ratione, et Lege aeterna habet dissormitatem. Sio Beneiatalus sacro ordino initiatus omittens metiare horas canonicas, duplex peccatum specie distinetum committit, quia violat duplex praee pium, alterum proveniens ex justilia, et alterum a Rel igione. Coneina O. mecam dialitatiunturne numaro R. Maxime: quia , si specie distinguuntur, distinguuntur etiam numeroς nam distinctio speciei necessario secum seri distinctionem numericam. Item
peecatum, quod est ejusdem malitiae,ae ditarinnatis, potest repeti, ac mub tiplicari. Q. Undenam desumitur distinetis numerisa peccatorum 'R. Distinctio numerica precatorum illa scilicet quae solo numero mor liter pωcata distinguit, et effieit, ut precata eiusdem species numero in oraliter multiplicentur , desumitur i. ex numero obj lorum , ad quae tendit peccatum, sive internum sit, sive externum,dummodo objecta sint integra totalia, et inter se distineta. Hi ne tot sunt numero distincla peccata, etiam in uno, eodemque physico actu, quot sunt illius objecta inti gra, totalia, aenumero distincta ; et ratio est, quia licet actus sit physice unus, laedit i men jura singulorum objectorum; ac proinde quot numero distinctae laosiones, tot num Ero distincla peccata. Collet. Quare si quis unico actu centum aureos centum dominorum surripit, centum committi l peccata, quia epulum jura laedit. Qui veneno familiam decem personarum extinguere eupit, deeem peccata committit ex. dem ration a M. Si sermo sit de actibus internis, disti lio numeri ea peccatorum, Seu multiplicatio aeluum desumi ve etiam ex eorum interruptione, ita ut lot habentur peccata numero distincla, quot sunt actus pravae voluntatis in terr pti, et resumpti.
O. Quandonam aetus pravae voluntatis dievritur interrupti moraliter: et quoιuplici modo interrumpunmr 2
n. Dicuntur moraliter interrupti , quando nec formaliter, et in se, negvirluat i leti et in aliquo esseelu perseverant, ita ut posterior aelus uoci potest
diei esseelus actus prioris. Interrumpuntur autem primo formali ter, seu per volui talem eontrariam,auh voluntaria aelus prioris displieeuliam Sic si quis da o Gio illi alio da-lectetur, vel aliquod illicitum exequi statvit, aut aliquod malum ponere im pii, at postea rem melius eonsiderans, deleetalionem, vel propositum, valopus malum ineeplum delestetur; si deinde Diaboliea fraude sielus resumit,
135쪽
quod retractavit, novum numero peccatum committit; quia retraelatio illa Esseeit, ut aelus retractationem praecedens, et a clus sabsequens duo distineti actus essent, et proinde duo peccata. Cuniliati. 2. Interrumpuntur virtualiter, et interpretative, idest per voluntariam, alquo liberam cessationem ab actu pravae voluntatis : quia eum prior v. Iunias libero, et voluntarie dimissa fuit, non censetur moraliter continuari, nam aliter essB dimissa, Et non dimissa; quod contradictorium est. Hinc siquis temerarie judicat do Proximo suo, sed postea voluntarie a tali judieioso distrahit, at deinde hujusmodi iudicium resumit, duo peccata committit.
quia sunt duo actus virtualiter distineti. Item virtualiter, et interpretalive interrumpuntur aetus pravas voluntatis Istr voluntariam assumptionem aetus sive interni, sive externi incompossi-ilis moraliter eum priori actu interno pravo; nam censetur agens nou B m. plius velle, quod antea volebat; quare si priorem voluntatem rellumni,cen. Betur novus voluntatis actus; et proinde novum peccatum. Hi ne si quis statuit inimieum occidero, vel puellam deflorare, ac dein da pravam Suam v I vnialem, neque detestans, neque dimittens, ad audiendam Missam eonvertitur, vel ad recitandas aliquas pias preces; postque denuo ad pravam suam voluntatem redit, duo peccata committit; quia actus pravae voluntatis sum runt virtualiter interrumpti per aetum virtutis. . Otita sa eessatio ab actu pravo interno non sit voluntaria, et Isi ra , Sed naturalis , et involuntiaria, v. s. at aecidat Ob somnum , distra-etionem notabilem, oblivionem ete. 'R. Dicuntur etiam moraliter interrupti, quia aetus interni, quomsdocum que sint interrupti, censentur esse in suo esse completi; nam non remanent in se,et tormaliter; quia sunt actus transeuntes; non remanent in B liquo ensectu, et virtualiter; nam interrupti nullum essectum relinquunt; non habo. tur ergo aliquid, in quo actus positus ante interruptionem conjungatur cumactu post interruptionem ad ella mandum unicum pereatum, Sed ad actum subsequentem requiritur nova voluntatis delerminatio,et proinde actus cen-ΕElur novus; et ideo novum pecentum. D. Thomas, Sua reg, Cuniliati. 3. Actus interni interrumpuntur per notabit m temporis moram ἔ mora enim Dolabilis essicit, ut actus aute moram non uniatur moraliter eum a lupost moram, eum unus in alio virlualiter non contineatur, et ad actum post moram nova voluntatis determinatio requiratur. Excipo tamen, si actus internus per moram interruptus in aliquo essectu, vel actione externa peree eret, ut peccatum compleatur, tune enim actus internus per moram nota-hilem non interrumpitur, dummodo non sit extraordinaria; quia prior actus voluntatis in illo effectu, vel actione externa perseverans conjungitur eumectu post moram resumplo, et eontinuatur. Hinc si quis statuit oecidere inimicum in agro, et cum tali proposito a domo sua egreditur, et dirigit iter ad agrum, at iter iaciendo distrahitur divorsa cogitans, manducat, eonsabulatur cum amicis, quos invenit; denique post horas nil quas videns inimicum, voluntatem resumit occidendi. aetus pravae voluntalis oecidendi inimi eum non suil interruptus, sed in esseclu, et actiono tendente ad peceati complementum perseveravit, et proinde unum consili nil peccatum. Collat, Antoin . . Unde a. desumitur dissinctio numerisa peeealorum quoad actus ternos pravos
136쪽
R. Desumitur ex i psis aelibus in suo essa eompletis, et ad unius Meeali complementum non ordinatis; quare tot sunt peecata , quot actus, etiamsi habeant eumdem finem, quia sunt lum phrsiee tum moraliter inter so distineti. Sie si quis se polluit ex intentione perveniendi ad copulam eum meretrico, copulam habuit, duo peccata commisit; quia suerunt duo aelus pravi externi in se eompleti. Al si non sunt iu se completi, sed subordinati, et reseruntur ad unius. Operis peccaminosi consummationem, tamquam media , ei dispositiones, atquctsunt ejusdem dissormitatis, et lendunt ad idem objectum, et non intercedit magna temporis mora, unum moraliter peccatum constituunt cum ipso aelia prinei pali, ad quem suerunt diroeli, quia uni ea moralis actio censetur; supponitur enim in illis unica voluntatis delerminatio virtualiter parseverans. Hi no qui flatuit eopulam larnieariam habere, et proinde Oseula, tactus, verba turpia praemittit, ut media ad illam. unum peccatum committit. Anioins.
Dixi, atque actus sunι ejusdem distormitatis; quia si acius illi subordi. nali habeant dissormitatem specia diversam a dissor milale actionis; ad quam diriguntur, tu uo sunt peceata speeie, et numero distincia. Quare si quis per
dolum inebriat mulierem reluctantem, ut ad eam in ebriatale earnaliter ae. cedat, tria peccata committit speeio, et numero distineta; quia, etsi dolus et ebrietas sint aetus subordinati lendentes ad idem objeelum, nempe copulam , sunt lamen diversae distormitalis ; nam dolus opponitur iustiliae , ebrietas temperantiae, et copula castitati.
sum, aetus illi sunt inter se numero distincti; non enim subordinantur alte, ri, ut faciant imum eum actione principali. Sic si quis post habitam copulam Arnieariam, novas habeat delectationes morosas. oscula, lac lus et C. haec sunt peceata numero distincla inter se, et a copula antea habita, quia hi aelus non tendunt ad idem objectum nempe ad priorem copulam,'quaa jam completa suit; sed ad obieelum diversum, scilicet ad novam delectationem earnalem, vel ad aliam copulam. Dixi denique, at non intereisu magna D oris mora inter eosς quia Sthaec intercedit, actus illi censentur moraliter interrupti, et inter se distincti, ae proinde diversa peccata. Anto tuo, Collet.
Q. Si una, eademqua aesione, vel omissione plura laedantur praeest pis , commutunturne plura peccata ZR. Si illa praeeepta oriuntur ex diverso motivo formali proximo, sive ex diversa virtute, tunc sicut habentur plura peccata specie dis lineta, ita et numero, ut supra dielum est. Hinc siqnis violet eodem die jejunium, ad quod
tenetur ex volo, et tenetur ratione vigiliae, et insuper ex praecepto Consessarii, qui tali die jejunium imposuit pro satisfactio no peccatorum, tria peccata Specie, et numero distincta committit, quia violat tria praee epta ex di verso motivo formali, Sive ex diversa villule orta, nempe in virtute Religi nis, rationis voli, ex virtute temperantiao, ratione Vigiliae . et ex virtuto Pos nitentias, ratione satisfactionis. Si autem plura praecopia oriantur ex eodem motivo formali, seu ex eadem virtute, iuuc iusteum est peccatum, licet gra vius quia illa praecepta unam, vim demque honestatem intendunt, ne 'proinde si Violentur, unam eamdemque di emi latem indueit violatio. Hinc siquis violei joiunium die quadragesimae in quem ea dit etiam dies vigiliae,
137쪽
ei dios quatuor temporum, unum peccatum eommillit, licet gravius; nam iIIa tria praecepta scilicet quadragesimae, vigiliae , et quatuor temporum ,
oriuntur ex eadein virtute leviperantiae. Anto ino.
O. Peccata eordia, oris, et operia circa idem Objectum, avniae peecm D meeis, eι numero distinera '
R. Si haec peccata, alterum alteri, sunt subordinata, ae sunt vel uli dispo. sitiones, et media ad aetum principalem , seu opus; tune illa unum specio, et numero peccatum constituunt eum actu suo principali, quia censetur uniea aetio moralis. At si non reseruntur ad eumdem actum principalem , sed assumuntur cogitationes, et verba tamquam principalia, quatenus agens in singulis persistere vult, et non ultra progredi, licet paulatim ex cogitatione descendat ad verba; ex verbis denique ad opus, tunc peccata cordis, oris, et operis sunt peccata specie, et numero distincta, quia lic t laedatur una eademque virtus, laeditur tamen per diversum modum , diversam qua dissormitatem; nam aliter opponitur eidem virtuti cogitatio, aliter verbum , ei aliter opus. Hine si quis turpiter cogitans de muliere praesente, eum ea turpiter loquatur, et tangat, ut eam ad eopulam pertrahat, et de laeto pertrahit, unum p ea tum committit; quia turpis cogitatio, turpia verba, et taetus ad copulam ordinantur, tanquam dispositiones. Contra vero si quis agens eum muliere, hanc turpiter concupiscit, et tu hoe desiderio sistit, deinde servescen-lo libidino, turpiter illam adloquitur, nil cogitans do copula: denique concupiscentia victus, cum ea copulam habet, tria peccata specie, et numero distincla committit. An inine. O. Hecata mortalia suntne Omnia aequalia stravitatis rn. Minime, sed sunt alia aliis graviora. Palet ex Jeram. Thren. L Major esseta esι iniquitas Iliae pinuli mei Meeeato Sodomorum. Et Joan.
cap. 19. Qui me tradidιι tibi, majus peecatum habet. Patet ollam ratione; quia quo nobilior est virtus, quae laeditur, eo gravius est peccatum, quod ei opponitur. Sicut ergo virtutes aequales non sunt, sed aliae aliis nobiliores, Sic et peccata, quae eis opponuntur, aequalia non sunt gravi late, sed alia aliis graviora. collet, Stampo. o. Undenam desumitur peecatorum stravitas R. Gravitas peccati quae nihil aliud est nisi mensura malitiae, seu di DIOrmitatis, qua peccatum, sive ejusdem, sive diversae speciei: plus minusve naturae rationali, ae Legi disconvenit; plus minusve Deum inendit, et proinde majori, vel minori poena dignum in desumitur ex objecto, fine, et ei reumstantiis precati, ita ut quo magis peccati objectum, vel sinis, vel cireum tantiae sunt naturae rationali, ae legi aeternas dissormia , eo magis sunt
Hi ne inseras: x. Quod aelus, qui habet solum obieetum pravum, eoteris Paribus, est minus gravis, quam aetus, qui habet objectum simul. et finem Pravum I aelus malus, quo est liberior, et intensior eo est gravior; Perso. na quo magis debet Deo, vel proximo, eo gravius peeealum illius, si contra eos delinquat. collet, Anioine.
2. Peccata , quae praestantioribus virtutibus dire eis, et per se opponuntur , regulariter loquendo , celeris sunt graviora ; quia majorem continent dissormitatem, et oppositionem cum recta ratione, ac lege aulerna.
138쪽
Virtutes autem praestantiores sunt: r. vinules Theolo eae hoc ordine dispositae, Caritas, Spes . et Fides. 2. lnier virtutes morales Religio, et λο- nitentia, quia proximius, quam ceterae Deum rospiciunt deinde reliqua osub hoe ordine: Prudentia, Iustitia, Fortitudo, Temperantia, et sic etiam virtutes quae ab his procedunt. Quare odium Dei, quod opponitur Caritati, est peccatum gravius desperatione, quae opponitur Spei , et desperatio est gravior actu infidelitatis, quae adversatur Fidei: actus autem infidelit lis gravior violatione voti, quae opponitur Religioni, et violatio voli gravior ebrietate, quae opponitur Temperantiae, et sic de ceteris. Dixi superius rogulariter loquendo esse celeris graviora peccata illa , que dirocle opponuntur virtutibus praestantioribus, quia si cireumflantiaominus graves eis adnectantur, aut indirecte, et per accidens virtutibus praestantioribus opponantur, nihil prohibet, quod dieantur in comparatione ceterorum minus gravia. D. Thomas R. a. qu. Io. Bri. 3. ad I. Ani Oine , Siampo.
. Daturne peeeatum mortale, et veniale pH. Maxime: et patet ex Coneilio Tridentino Sess. 6. eap. II., ei Sess. 34. cap. 5. Ex Malth. enim cap. 7. peecata alia assimilantur sestucae, et haec sunt venialia, alia assimilantur trabi, et haee sunt peccata morialia. Item ex Prove e. cap. 21. habemus. Seselisa λ die cadit Iustus. Unde in .sertur, quod si justus dicitur, dum cadit, signum est, quod ejus eastis, scilicet peccatum, levis est; nam justus non dicitur qui est in peccato muriali. Contra Apostolus ad Rom. I. recensendo aliqua peccata, nempe fornicationem , mollitiem, idolorum servitutem, veneficia et c. subnoclit: sevi ιalia
Dunt, Gyni sunt morte sei licet aeterna . collet, Concina, Haberi. . In guo disserunt peccatum mortale, et veniale
R. In pluribus disserunt, et r. peccatum mortale est gravis transgrcssio Legis, veniale vero est lovis Legis violatio, 2. Peccatum mortale avortit limminem a Deo ultimo sino, et convertit illum ad creaturam , unde contiuet Dei contemplum, saltem virtualem, ot privat Animam gratia sancti scanto, destruit Dei amicilia, et meretur poenam aeternam, venialo v pro non avortit hominem a Deo, neque privat Animam gratia sanctificanto, nequo Duiam ieitiam dissolvit, sed minuit caritatis servorem, ae poenam lemporalem
meretur. Concina, collet, Anioine i).
. in mari, nempe quod ubi clarum non est aliquod esse peceatum mortale, noua praeceps sit Consessarius in iudieando aliquem transgressorem gravem esse, et x talis peceati reum suum poenitentem pronuntiare. 2 Etenim valde periculosum est Consessariis damnare aliquid de culpa gravi, ubi certitudo non olue et, ut docuit
si quaeritur, nisi eae esse verilaa habeM., perieulose celerminatur. Et rationem de hac doctrina paullo post adducit, nempe quia error , quo ereduur eare mortale quod non eat mortale, eae comerentia tisat adpee alum mortale. Quapropter ait
139쪽
R. Duplicitur; nempe per se, ei per accidens. Peccatum mortale per so, sive ex genero suo dicitur, quando peccatum ex natura sua mortale est, et independenter a circumstantia aliqua, quae actui advenire potest, uti sui lum, homicidium etc. Peccatum mortale per accidens dicitur illud, quod ex natura sua esset aevo, sed ex aliqua circumflantia moraliter mala superveniente , fit grave., uti mendacium die lum ex intentione inserendi alteri grava
Similiter veniale per se, sive ex genero suo, dicitur illud, quod natura
sua leve est, verbum otiosum clo , veniale vero per accidens dicitur quando peccatum ex genere suo mortale, sit veniale ratione vel imperfectae advertentiae, vel imperfecti consensus, vel parvitatis materiae. Ilem peccatum mortale ex genere suo aliud dicitur ex genero suo non
toto, El est illud, quod ad millil parvitalem maloriae, aliud dicitur mortala ex lolo genere suo, et est illud quod non admittit parvitalem vialeriae. An-loin , Collet. Q. Uva ratione evnosei potest, an aetis indebita sis peccatum mortale, vel veniale P
R. Haec diseretio disseillima est: Delista enim quis intelligit I ait Ro,
gius Vates Psal. i 8.; et D. Augustinus enchre. eap. 7S. Quae ελι levia- quae 3λι gravia peccata, non humano, sed divino sunt pensanda judicio. Verum aliquae a Doctoribus traduntur regulae, quibus disceruere possumus, quaenam delicia sint pecea la mortalia, quaenam venialia; quarum Prima est, quod mortale judicandum est, nisi materiae parvitas, Vel imperfectio actus excuset, illud opus, quod in sacris Litteris dieitur dignum morte, vel Deo abominabile, vel Reguo coelorum indignum, vel adjunctum habet vae, aut quodpiam simile. I. Pro mortali habendum peccatum illud, quod tradi lio Patrum, vel Eeclesiae definitio, vel communis Doctorum sententia, vel ipsa ratio mortalo Judieaverit. 3. Mortale judicandum peeealum, quod a lego punitur poena gravi; quod eontinet materiam sive ex sua natura , sive ex Legislatoris in lentione gravem, quod maliliam gravem, vel contemplum legis, vel Legislatoris formalem praesesert, et quod vel ipsi agenii, vel Proximo grave damnum inseri. contra Vero, quia oppositorum oppositae sunt rationes, illud veniale di tendum, quod neque ex Scriptura Sancta, neque Ex Ecclesiae senSu, neque ex Patrum traditione , vel Doctorum sententia, nequo ex aliqua alia circumstantia moriala peceatum judicatur. Collet, Anio ine, Si amph. V Quaenam requiruntur ad peccatum in genere γR. Tria: nempe moralis malitia actionis, vel omissionis, advertentia, etai periculariarime spoecatum mortale in determinatur ... Nam si determinetur gliota ibi sit moriale, et non ais moriale, pecea bis contra Deiena, quia Omne , quod eδι contra conaeian iam aediscat ad gehennam. Hinc animadvortatur in quale discrimen so immittant illi, qui rigidam doctrinam sectantes tacito damnant homines de peccato mortali in iis , in quibus gravis malitia ovidenti ratio no non apparet, eos Sie Oxponendo periculo damnationis aetornao: et idein dicendum de iis , qui do sa- Cili notam laxitalis inurunt sententiis, quas apor lse improbabiles non videntur. S. Lisoriva Theol. Mor. de Peccαι. in apecie Diab. Φ. g. Pa.
140쪽
consensus. Requiritur malitia moralis, hoe est, ut aelio, vel omissio veI ratione sui, vel ratione cireumflantiae alicujus, sit rectae rationi, vel Legi ditalarinis. Requiritur advertentia, Pt conspnsus, hoc est . ut Bgens, vel omilistens agere actualiter, vel virtualiter cognoscat suam notionem, vel omissionem esse rectae rationi dissorinom, pt nihilominus libero so detorminet ad agendum, vel o millendum, vel saltem sibi de actione , vel omissione comis placeat. Haec autem requiruntur, quia peccatum tune imputatur, cum est voluntarium, voluntarium autem non habetur, nisi praecedent se adustrientia, et consensu. Hinc D. Augustinus lih. do vora Religione 34- ait: Usque adeo peccatum voluntarium est malum, ut nullo modo sis peccatum , si
non sit voluntarium. Anto in e t. I. n. I 38. , et t. 2. de Peccatis cRP. B. qu. 3. n. I.
O. Quid, et quompleae est advertentia ad precatum requisita pR. Advortentia ost sussiciens cognitio malitia aelionis, vel omissionis προ aminosae. Multiplex est, sormalis, sive nolunt is una, virlualis, si vo implicita, et interpretativa altera. Prima habetur, cum quis Belu, quo Bctionem, vel omissionem elicit, cognoscit eam esse melae rationi distarinem, atque prohibitam Secunda habetur, eum quis suae actionis, vel omissionis malitiam moralem potest, et debet advertere, et tamen, ex culpabili negligentia, actu non advertit. Dicitur autem quis posse, et dobere Bdvertere, quando aut ipsum objeelum praesens , ei rea quod versatur BClio, vel omissio , aut aliquod aliud objoelum, vel cireumflantia malitiam actionis, vel omissioni A sibi habitualiter notae, actu demonstrat, sed quia imprudenter, Et inconsiderate agit, prae passione, vel habitu pravo, ipse non advertit. Col
Advertentia item ntia est plena, seu persecta, alia semiplena, sius imperfecta. Prima est illa quam adhibet homo sui eompos, et habens usum rationis expμditum, ita ut, quantum salis est, considerat. vel considerare potest rem, de qua agitur ejusque circumflantias. Allera est illa, quam adhibet homo, qui usum rationis non habet expeditum ; nee plene sui compos reperitur: unde rem ad susscientiam considerare nequit, uti accidit in semidormiente, Cuniliati, Collet si . O. Quid, et quotusleae est consensus pn. Consensus est libera acceptatio , ot complacentia voluntatis de eo , quod ab intelleelu sibi proponitur. Collet de pecealis cap. 4. Brt. R. Nulli plex est, et x. alius est plenus si v perseelus, alius semiplenus, Sive impersorius. Primus est, quem ponit homo plene sui compos , seu ha bens usum rationis ea peditum, ac bene ndvertens. vel plene advertere p0lens, ad id, quod agit. Secundus ost ille, quem ponit homo nou vat ias plens advertere , Sive quia non est plene sui compos, sive quia alio negotio valdo distracius. Cuniliali, Collet. 2. Vel est positivus, vel negativus. Primus est eum voluntas expresse acceptat, vel sibi complaceat de eo, quod ab intellectu proponilur. Seeun- i) Ex S. Ligorio sLib. V. Tli I. Mor . eap. r. de pertatis in specie n. 544 Signa imperfectae deliberalionis snul: I. Si tenuitor , et quasi semidormiens apprehendisti esse malum. 2. Si post, uti melius consideras, judicas to non fuisse facturum, si ita apprehendisses. 3. Si velistinentis ima passioris, apprehensione, vel distractione laborasti, vel lurbatus suisti, ita ut lare nos 'ivoris quid ageres.