장음표시 사용
51쪽
dieet, uti palet ex propositione ab Alexandro VlII. damnata. Quamlo liti gantes habenι pro se opiniones aeque probabiles, potest Iudeae pecuniam aecipere pro ferenda sententia in favorem unius prae alio. O. Ouid si agatur de Iudicio Criminali, et damnatione delinquentis
n. Si nullum adest preiudicium tertiae personae, polust Judex sententiam dieere secundum opinionem probabilem in favorem delinquentis, reis lieta probabiliore, quae stat pro Lege . Ratio habetur ex L. Si absentem,ss. de poenis ibi: Satius est impunitum esse facinus nocendis, quam innocentem condemnare. Et ex regul. jur. in 6. Cum sint partium jura obseura, reo favendum eSt potius, quam aetori; et insuper, quia cum judi-eio eriminali agatur de vindieta publica , nulli insertur injuria , si reus juxta rigorem legis non condemnetur. E contrario maxima injuria inferretur innocenti, si hic sine crimine damnaretur; vel nocenti, si iste ultra id quod
suum erimen postulat, puniretur.
. Potestne Advocatus suscipere Patroeinium cau3sae probabilis , eum cognoseat probabiliora esse jura parIis adversae ΤR. Maxime, si ea usa sui clientis est vere probabilis; quia, munus Advo- eali est proponere sui clientis jura apud Iudicem, non autem definire. Ιnsuper fieri potest, quod caussa, quae in litis contes talione probabilis apparet, fiat in decursu caussae probabilior. Tenetur tamen Advoealus primo sui clientis diligenter perpendere rationes, an sint vere probabiles; si enim improbabiles sunt, non potest patrocinium assumere sine peccato injustitiae, et sine restitutionis damnorum obligatione. Secundo, lenetur aperire clienti probabilitatem suae caussae, et in eortitudinem judicii: aliter pecceat contra justitiam, ei tenetur utriusque litigantium partis damna compensare. Tertio, Si in decursu caussa rationes sui Clientis improbabiles dignoscantur, tenetur suum indueere Clientem, ut a lita desistat, aliter eodem peccato, et eadem obligatione, uti supra die lum est, tenebitur. Quod, si cliens monitus desistere nolit, tenetur patrocinium relinquere , aliter peeesti etiam contra justitiam, atquctionetur damna, quae parti adversae inseruntur, Compensare. 5. Τutior pars lenenda est, quando agitur de victoria in bello obtinenda, quia non rationes graviores, sed media reipsa esseacia victoriam pariunt Item quando tenemur sive ex justitia, sive ex caritale vitare damnum proximi, quia major probabilitas illud non impedit. Denique, quando paelum, Votum, vel praeteplum ad tutiorem partem amplectendam nos ligat. Λu
52쪽
PRO DELECTU OPINIONUM, QUAS LICITE SECTARI POSSUMUS.
Dico l. quod si opinio, quae stat pro Lege videatur cerse probabilior, ipsam omnino sectari levemus: nee possumus tunc oppositum, quae stat pro
libertate ampleeli. Ralio quia ad licite operandum , debemus in rebus dubiis veritatem inquirere, et sequi: at u veritas clare inveniri nequit,ten mur amplecti saltem opinionem illam, quae proprius ad veritatem accedit, qualis est opinio probabilior. Dico I l. quod si opinio, quae stat pro liberiale est tantum probabilis, vel aeque probabilis, ac altera, quae stat pro lege, nec etiam ipsam quis sequi potest, eo quod sit probabilis: nam ad licite operandum sola non sussieit pro . habilitas, sed requiritur moralis certitudo de honestate actionis juxta illud D. Pauli ad Rom. i. 25. Omne, quod non est ea side peccatum est. Dicitur eae side, nempe ex certo dictamine conscientiae, ita ut homo in sua conscientia persuasum sibi haheat quod agendo recto agat prout explicant illud eae Ide S. Chrrsost. , S. Ambros. , et alii cum D. Τhom. qu. 17. de Verit. art. 5. Propterea salsum ropulandum est effatum illud commune inter Pe habilistas, nimirum: qui probabiliter agit, prudenter agit. Dico III. quod duabus aeque probabilibus opinionibus concurrentibus, quamvis opinio minus luta teneri non possit, quoniam, ut diximus, sola probabilitas nota sola probabilitas haud firmum praebet landa me utum ais licite operandum: tamen opinio illa , qua stat pro libertate cum aequali potiatur probabilitate, ac opposita, quae stat pro lege, grave quidem immittit dubium, an existat lex , quae actionem prohibeat, ac proinde sussicienter promulgala minime dici potest, ideoque dum eo casu promulgata non eSt, nequit obligare, tanto magis, quod leae incerta non potest cerium Oblictationem inducere. Et haec est sententia D. Thomae, quam ego Sequor, et quae certa mihi apparet, tum ob auctoritatem Τheologorum, atque Patrum Vido Christianum Lupum tom. XI. Diff. de usu sentent. probab., ubi eougerit plures Patrum auctoritates tum ob rationes intrinsecas, quae non jam
fucatae sunt, sed certae, ae evidentes.
Theologorum princeps D. Tliomas I. u. qu. 9 o. art. I. Sic docet: Leaevaedam re9uta est, eι mensura aetuum, secundum quam inducitur aliquis ad vendum, vel ab agendo reιrahitur: dicitur enim leae a ligando.
Tlieo l. mor. lib. I. irae t. I. de cons. eap. 3. q. 55. pag. 49. edit. Bassari. 3836. Illa omnia, quae Auctor doctissima quidem, sed prolixa dissertations complexus ost, nos heic compendiarie, prout instituti ratio patitur, ejus lamen verba rotinentes, ud ferre duximus. Iam vero si quis est, qui paucis hisce non contentus, plura uos,eaveat, is Aueiorem adeat loe . rii. .
53쪽
quia obligaι ad agendum. Hinc prosequitur S. Dottor ad docendum quod
linec regula, et mensura, ut hominibus applicetur, ut ipsi ad eam servandam teneantur, debet eis promulgatione manifestari: ait ibidem : Leae -- Fonitur aliis per modum resulae, et mensuraer restula autem, et menSura
imponitur per hoc, quod syplicatur his, quae resutantur, eι mensurantur. Unde ad hoc, quod leae xirtutem obligandi obtineat quod esι pro-yrivm layio Vor&ι quod a licetur hominibus, qui secundum eam rectu- Iari debens. Talis autem applicatio μι per hoc, quod in notitiam eorum deducitur eae ipsa promulgatione Unde promulsatio ipsa necessaria eat ad hoc, quod leae habeaι suam virtutem. Quod autem Lex nequeat subditos obstringere, nisi eis sit promulgala est
axioma apud omnes eomperium: Leges tunc instimuntur cum promulsantur,seribit Gratianus in can. in istis dist. 4. Ratio patet, quia lex tantum in mente legislatoris manens, non est, nisi mera cogitatio, sive intentio constituendi legem, non vero constitu legis, quae subditos obligat. Hi ne a D. Thoma lex definitur: quaedam rationis Ordinatio ad bonum communa
Lex vero ut obliget, non tantum promulganda est, sed etiam promulganda ut certa. Enimvero ex hujusmodi landamento firmitatem haurit nostra sententia, nempe non Posse Dyem incertam certam abligationem imponere. Dicimus igitur neminem ad aliquam Legem servandam teneri, nisi illa ut certa alicui manifestetur. Posito enim, ut vidimus, quod lex neeessario est promulganda ut obliget, si promulgatur lex dubia, promulgabitur dumtaxat dubium, opinio, sive quaestio an adsit lex prohibens actionem sed nota promulgabitur lex. Hinc omnes ad asserendum conveniunt quod lex ut obliget, debet esse eerta, ae manifesta, debetque, uti certa manifestari, sive innotescere homini, cui promulgatur. Audiamus id quod communiter inquiunt Doetores si per hane sententiam; sive super hoc principium , quod inter alios maxime tradit Thomas , alque probat S. Isidorus inter conditiones legis, ut obligat ait legem de here esso manifestam. Ita habetur in Can. Erit autem DisI. 4. Erit autem leae manifesIa. Id quo certum est etiam injuro civili, ut palet ex Authent. Quibus modis naι. est. 9. natura, ubi diei inr: In dubio nullus praesumitur oblisatus. D. Thomas loquens de Lege a plerna ,.et naturali docet quod ad hoc, ut
ipsa possit esse nobis mensura, debet esse certissima, nobisquo innotescere. Aliendamus verba S. Doctoris. Ipse a. a. qu. 39. art. 4. ad 5. sibi objicit- Mensura debet esse certissima nota . sed Leae aeterna est nobis Unota eryo non potest esse nostrae volunIatis mensura, ut ab ea bonitas nostrae volun-
satis dependeat. Et ita respondet. Lices Leae aeterna ait nobis ignota secundum quod est in menta divina, innotescit tamen nobis aliqualiter per rationem naturalem, guas ab ea derivatur ut propria ejus imago, vel per aliqualem revelaιionem superadditam. S. Thom. I. 2. qu. I9. art. 4 ad 5. Raso palet cur lex debet esse eerta, quia lex juxta S. Doctorem sit mensura, et regula, qua homo mensurari, et regulari debet eirca suas actiones, ne quaquam ille recte regulari, mensurari potest, nisi mensura, et regula illa sit eeria, ut obliget, quia et homini innotescat. Leae enim, scribit
doetissimus Petrus Colet, tis obligeι, debeι dari ut regula, ae proinde innoteseere; atqui hae non innoterest, nisi Fer promulgationem, cum Fer
54쪽
eam solam eo intimetur inodo, quo obediendi neeessitatem induest. Colet
cens quod lex ut obligat, necessario debui homini manifestari, alias Deus eum obligare non polost ad illam servandam. Necessa est valde notabilias uni Gersonis verba duri manifestationem ordinationis, ac voltinlatis Dei; nam per solam ordinationem, aut Per Solam suam voluntatem nouFotest Deus absolute creaturae i onere obligationem, sed ad hoc opus est, ut ei communicet notitiam unius, aeque ac allerius. Gerson de vii. D. et Leel. a. Idem tradunt Gon et Ct 3 p. t. I. D. 6. art. a. u. 37. infin. SIlvius in a. a. qu. 9 O. ari. 4. In fiu. Bliiq. Ex omnibus his praelatis evidenter apparet moralis certitudo seu lentia a nostrae, vel potius sententiae D. Τhomae, qui pluribus in locis eam docet. Signanter in Opuge. do verit. qu. II. art. 3. hoe morale Principium absolute pro sort: Nullus ligatur per praeceptum aliquod, nisi mediante scientia illius praecuti,
Hane autem sententiam quod ubi praeceptum est vero, et striete dubium non adest obligatio illud servandi sequuti sui it communiter Auctorcs ia antiqui, quam recentes S. Raymundus scripsit lib. I. de Poenit. s. a i). Non sis pronus judicars mortalia peccata tibi tibi non constat Aer certam Scripturam. Laelantius seripsit Lib. 3. Insiit. c. ai . Stultissimi hominis eει Praeceptis eorum velle parere, quae utrum vera, autfalsa sint dubitatur. Texlus habetur ine. 13. cum injure de si .eι μοι. d. deleyubi dicitur: irisi de mandato certus eaeliseris, eaequi non cosseris quod mandatur ... Dominicus Solo scribit quod Lex cum ipsa sil regula actionum opus est ut homo eam intueatur. nempe quod cognoscat eam ut certain: Qui rasula utitur, eam intueri necesse est. De justu. I. g. g. r. ari. 1 Unda seripsit postea ibid. l. 6. q. r. art. 6. ei rea fio. Quando sint Uiniones probabiles inter graves Doctores utrumque sequaris . in Iulo habes con-acientiam. Ita etiam Card. Lambertinus qui postea ad Pontificatum evectus
est sub nomino Benedicti X lv. seripsit in suis Notificationibus Notis. i5ὶ Non debbono imporsi Iesami, quando non vi e una manifesta leno, chlyl'i Ova.... Idem tenent alii plures, quos omittimus brevitatis caussa. Posito igitur Prinei pio a D. Thoma tradito, ac salis superque probato, nempe quod Nullus ligatur per praeceptum aliquod, nisi mediante scientia illius praeeepti, quoi idem est, ae dicere non posse Legem incertam
certam obligationem inducere, necessario eruitur esse morali lor cerium quod ubi opiniones aequalis ponderis concurru ut, non est obligatio sequendi tu. tiorem. Si quis aulem de hujus sententiae certitudine rationem eXposeat,
breviter ei ex omnibus in hoo Monito probatis respondebitur,quia Lex dubia non obligat. Et si quaerere perget cur Lex dubia nou obliget respondebimus hoc succincto argumento: Lex non suffieienter promulgata non obligat:
Lex dubia non est suffieienter promulgata quia dum Lex est duhia, promul gatur suffieienter dubium, si vo quaestio, sed non promulgatur Lex : ergo Lex dubia non obligat .Qui argumentum hoc insteiari vellet, probare deberet vel quod Lex etiam non promulgata obligat: vel quod Lex dubia est pro mulgata contra id quod expresse docet S. Thomas, et alii communiter, ut vidimus, sed numquam harum propositionum ullam probabit in aeternum. Haec tandem sit conelusio hujus sententiae: speelato pondere aequali utrius-
55쪽
quo opinionis, homo dubius manerot, neque operari posset: speelata autem vi Legis, cum ipsa eo casu non sit sufficienter promulgata, non obligat, neeligat. Et ideo homo, utpote ab hujusmodi loge dubia non ligatus, redditur certus de sua libertate, et sie licite operari potest. Constat autem ex ipso naturali dicta mino licere nobis agere omne id, quod a Lege non probibetur stetit seripsit Heinectus Lib. Elementa Jur. Natur; et Gent. sic Hens: e Omnia libertati hominis permittit Deus, quae I non praecepit, vel prohibuit. Sic v. g. cum sola arbore scientiae boni, a et mali hominibus interdixisset Deus, recte omnino inserebant Protopla- a sti, lieere sibi lanctibus reliquis omnino vesci . Gen. 3. s. cessante enima legis obligatione viget libertas. Id porro validius confrmatur textibus x auris Civilis, et Canon iei I. Nam Instit. de jure perron. g. I, dicitur : ique facere libet, nisi id a Jure prohibetur. Item cap. autem νI. cum injure de osse. et μοι. Iud. Deleg. sic habetur: Aisi de mandato cer- tua ertiteris; eaequi non cogeris quod mandatur. Quapropter S. Thomas docet id tenendum tamquam commune et cerium Axioma in lege naturalisio seribens: Illud dieitur liciatim quod nulla lege proibetur. In 4. dent. Dist. I. g. s. arι. 4. - Ω Εx hae autem doctrina S. Thomao,nempe quod LEx non habet virtutem obligandi, nisi sit promulgala, et innotescat, duo Corollaria descendunt, quibus praelata nostra Disseriatio magis solidatur, primum quod lex dubia non obligat, secundum hule adnexum quod lex incerta nequit certam obligationem inducere. Hinc subdimus.
Leae dubia non obligat Ex princIpio antem tam firmiter, et multipliciter a D. Thoma probato,nem po quod Lex non promulgata non habet virtutem obligandi, certa descendit praelata prima conclusio quod lex dubia non obligat. Hujusmodi
Conclusio probatur ex eo, quod certum, ei exploratum communiter est in-ler omnes Doctores, quod certitudo moralis alicujus sententiae si non probatur ex aliquo eerto prineipio Directo , probetur lamen ex alio principio Reseaeo pariter cerio, ut probatur primo ex can. 4. Ouid culpatur Sy. g. a. ubi S. Augustinus scribit: Vir justus si forte sub Reye homine etiam sacrilego militet, recis potest illo jubente bellare, si nice salias civicae pacis Ordinem servans quod sibi jubetur, vel non esse contra Dei praeceptum certum est, vel utrum sit, certum non est: sea ut fortasse reum 1aciaι Resem iniquitas imperandi innocentem autem militem ostendis Ordo serviendi. Quamvis igitur Subdi ius sit dubius de belli justitia, potest ia-men licite mili laro ex jussu sui Principis, et qua ratione Τ innixus Principio refello, quo Princeps habet jus certum, ut se in per ac de injustitia non Constat, ei ostem peretur. Probatur pariter eae caμ. Dominus de Secuta. nupt., ubi dieitur quod si vir dubitet de morte prioris viri suae uxoris, nequit debilum petere, sed tenetur reddere uxori, quae non dubitans in bonaside petit, et eur, ob eortum principium reflexum quod cum uxor sit in bona side, ipsa in dubio jus habet potendi debitum.
56쪽
Hanc doetrinam ut certam habet. P. Jo: Laurentius Berti in sua Τheologia lom. a. lib. a . e. 13. prop. 3. vers. Patroni, aliique Sed deveniamus nune ad rationes intrinsecas nostrae sententiae, pro quibus rem ex suis principiis, Angelico Doctore semper duee, sumamus. S. Thomas sic legem defiuit: Leae quaedam regula es ι, et mensura actum ,
secundum quam in eitur aliquis ad agendum, rei ab agendo retrahitur: disia enim leae a ligando, quia obsistaι ad vendum, 1. 2. quaest. 9ο, stri. a. Deinde idem S. Thomas docet have regulam,sive Legis mensuram, ad hoe ut subditi eam ob ervare adstringantur debere eis esse per promulgationem manifestam; quapropter art. 4. quaesitum proponit; orum promulgaιio sit de ratione legis 3 Et sic respondet: Leae imponitur aliis per mo cum resulae, eι menturae, regula autem, et mensura in Onitur per hoc, quod -ylicatur eis, qui restulantur, eι mensurantur. Unde ad hoc, quou leae nιν- ιutem obligandi obιineaι. quod est pro rium lectis, Morlet quod a lιca- Iur hominibus, qui secundum eam regulari debent. Talia Gulem amitem ιiosι per hoc, quod in nolitiam eorum deducimus eae isera promtisatione. Unde Promulgatio ipsa necessaria esι ad hoc, quod leae habeaι suam virtutem. Lex thitur ante promulgationem viin obligandi non habet: leges enim, ut scribit Graiianus in cati. In istis dist. . tune vim Legis adquirunt, Hi lcgas tunc proprie nuncupantur, et sunt, cum suut promulgatae: Leges tune instiluuntur eum promulgantur. Hinc a S. Thoma alibi ita lex desinitur: quaedam rationis ordinatio ad bonum commune promulgala. I. R. quaest. so. art. 4. Nolentur verba ordinatio promulgata. Haec autem promulgatio est necessaria omnino ad obligandum nedum inhumanis Legibus, sed etiam in divinis, et naturalibus prout idem S. Doeior tradit: nam in ei lato art. 4 ad primum hoc sibi objicit Leae naturalis marime habeι rationem legis sed Leae naturatis non indiget promulgatione: ergo non est de ratione Lectis quod promulsatur. Et sic respondet: Dicendum quod Aromulgatio legis naturae esι ea hoe ipso quod Detia eam mentibus
hominum inseruis, naturaliIer cosnoscendam. Ita iliae S. Thomas non negat
Legem naturalem promulgatione indigere,dicit lanium legis naturalis promulgationem non fieri humano modo, sed naturali lumine, quod Deus in hominum mentes ingerit. Hinc doctissimus Cardinalis Golii ait: Ad hoe ut leae in actu secundo obligat, requiritur quidem indi Fensabiliter, ut Sub. ditis promulsatione proponatur. Theol. eom. a. traeι. N. da lege quaest. s. dub. S. g I. num aI. Dicit, in actu aeeundo,quia Lex non adhue promulgata habet in se vim obligandi in actu primo, scilicet ui ipsa actualiter deinde obliget, cum promulgata sueril, sed ut in actu seeundo, nempe et ualiter obliget, requiritur in dispensabiliter pius promulgalio subditis saeta: Aettialiter serihil SIlvius) tune leae unicuique Promulctatur, quando eo snitionem homo) a Deo aecepit distantem quid IuaeIa rectam rationem au amplectendum, quid fustiendum. In . I. u. quaest. 9o art. 4. in s u. De hac promulgationis necessitate, ut lex obligal, Dominicus Soto rationem assignat, dicens: Nulla Leae habet vigorem Legis ante promulgationem. Nullam eaeceptionem conclusio haec permittit. M probatur ea natura ipsius Legis: est enim rellula nostrarum actionum: regula autem nisi Me rantibus applieetur, vana est. Applicari autem nequis, nisi per ejus no-ιitiam; nam qui roeula utitur, eam intueri neeesae habet: nota inrueris.
57쪽
ρι erbo consequens, ut an is promulgationem, guia Subditis innotescis, non eos Oblictando perstringat, sed tunc peremi quando Promulgatur.
Sot. de just. Di jure lib. I. quaest. I. pri. 4. luapropter ait Joannes Gerson nec etiam Deum Obstringero possρ creaturam ad LPgem obsorvandam , Disi prius praeceptum, ac voluntatem suam Deus creaturae manifestat: Necessa est dari manifestationem ordinationis, ac nommotis Dei, nam Peraolam ordinationem, auι per solam suam voluntatem non potesι Deus absolute creaturae imponere oblistationem. sed ad hoc opus est, ut ei communiceι notitiam unius aequi, ae alterius. Gersou de Viι. D. Lec t. a.
col. 176. Ex hoc P. Gonet argumentum ducit beno possct diari ignorantiam invincibilem ei iam praeceptorum naturalium, quae a primis principiis valde fiunt remota, sicque nrguil: Leae enim vim obligandi non habet, nisi a liaeetur hominibus per romulgaιionem e sed leae naturalis non Promulsatur omnibus hominibus quantum ad omnia praecePla, quae sunt remotissima a primis principiis; ergo non Obiisaι omnes quantum ad illa praecepta. Stibinde qua poses ι clari de illis Unorantia insincibilis, et eaecusans a peccato Gon. in Glyp. theol. ιOm. N. Dim. ν. art. I. uiam. 4ῖ. . . . . g. ΙΙ. Alterum Principium: Leae incerιa non potesι ce Iam obligationem inducore, qtiis h6mιnis libertas anterius ad Iedis obligationem pos iideι. 'Erit autem Leae manifesta, ait. S. Isidorus ni can. Eris autem. Dist. vi Hine scripsit Panormi ianus sin Co .su. de Const. o tibi leae est dubia, eae eusatur quis a juris ignorantia. Eadem quidem naturalis ratio diciat, ne minem ad eorum praeceptorum, de quibus dubitatur utrum exi Siani, auuon, leneri observantiam, ut habetur in Auth. Ouibus mOd. na ι. 9 g. rem sura ubi legitur. In δεδιο nullus praesumitur Oblictatus. Hoc idi in docet D. Thomas dicens , legem set loquitur de lege divina, et aeterna) ut obliget, dobere α se eertam, f. s. q. 19. art. 4. ad I. Ibi S. Doctor sibi obji-
eit. Mensura debet esse certissimia. sed Leae aeterna est nobis lynota; er-9O non potesι esses nostrae voluntatis mensura, ut ab ea bonisas voluntalis nostrae Emendat. Et respondet: Liceι Leae aeterna pia nobis ignota se .ctindum quod esι In mente diuina, innoteseis tamen nobis aliqualiter per ιionem naturalem, quae ab ea deriratur, ut propria ejus imus, vestser aliqualem revelationem superadditam. Nou negat igitur S. Thomas, ιegem divinam , prout est Dostrarum Actionum me usura , debere esse certam; dumtaxat, ait, nou opus esse ut illa eodem modo a nobis, ac a De dignoscatur, sed sussicere ut nobis rationis naturalis lumine, aut speciali aliqua revelatione innoteseat.
Sed hoe clarius, et firmius in alio loeo statuit Magister Angelieus, ubi qua Tit: Visum conscientia lige . Et sic sermonem habet: Ita de habes imperium vilicujus Gubernantis ad ligandum in rebus noluntariis illo modo ligationis, qui voluntati aeeidere potest, stetit se habeι aetio corporalis ad I
sandum res corPOrales necessitate eoactionis. Aetio autem corporalis a sentia numquam indueu necessuatem in rem aliam, nisi per contactum
coactionis ipsius ad rem, in qua vit. Unde nee eae imperio alicujus Dominu ligatur aliquis, nisi imperium allincta ipsum, cui i erasum istori
58쪽
yis autem ipsum per retentiam. Unde nullus Nyamr per praeceptum ni quod, nisi mediante scientia illius prae emti. Et ideo ille, qui non esI cu-γcrae nolitias praecepti non lictatur, nec aliquis lynorans praece tum Dei ligatur ad praeceptum faciendum, nisi quatenus tenetur scire praeceptum.
Si autem non ιeneatur scire, nec sciat, nullo modo eae praecepto ligatur. Stetit autem in corporalibus asens corporale non agit nisi per conta-etum; ita in viritualibus non itigas, nisi per solentiam. μ νοροι. q. II. art. I. Nola illud: Unde nullus ligatur per praeco um aliquod, nisi
mediante scientia illius Prae Pli. . . . .
Inflant adversarii, et di eunt. Qui lutiores opiniones amplectitur, tutius in-eedit. Respondeo. Nesas quidem est divinarum legum observa ullum relaxaro plusquam licet, sed non minus est malum divinum jugum plus quam oportet durum aliis redderer et nimia enim severitas seribit Cabassutius in e Praesul. I Theor. Juris) dum homines ad nimis ardua compellit, viam salutis aeter-x nae praecludit: salvandos ut ait D. Bonaventura, damnat, et conscios pro 3 priae infirmitatis ad desperationem adigit. Aecidit enim, ut miseri humi. 3 nes hac audita rigida doctrina, eredant, vel dubitant inesse mortalem cula pana, uti nulla est, sed tamen rei difficultate victi ex erronea conscientia mortaliter peccant, et damnantur 1. Recte ergo D. Bonaventura uap. Theol. veri l. l. s. c. 32. n. 53. Cavenda esι conseientia nimia larya, et nimis uristar nam prima ctenerat praestin ιionem, aeeunda deveraιiOnem . item mima saepe dicit malum bonum, secunda e eontra bonum malum, item Prima saeps salvaι domnandum, secunda e contra damnαι sal. Nandum. Hi ne sapienter scripsit Jo: Gerson: et Doetores Theologi non do-3 bent esse faciles ad asserendum aliqua esse pseccata mortalia, ubi non sunt 3 certissimi de re: nam per hujusmodi asseritonos rigidas, et nimis strictas
3 in rebus universis nequaquam eriguntur homines a Iuto peccatorum, Sed
I in illud profundius, quia desperatius domerguntur. Quid prodest, ii uino
1 quid non obest coarctare plus justo mundatum Dei quod ost latum nimis 3 De Via. Θω. L 3. 4. Optimo nos instruit S. Chrysostomus: Cirea visam tuam esto auolertia circa alienam bonisnus. Ita in Can. Alligant 26- p. 7. Addit P. Suarea, et ait: Immo potius Fexiculum animarum incurrere ιυ , arι ιοι vincula in easibus dubiis injicerentuae. In R. a. q. 89. R 7 , Id que sustus Card. Palla vieinus seire explicat: et Per se spectatum utatum it 'a lud: in dubio tutior pars esι elisenda verissimum est, si recto intelligaqv tur: nam vel agitur de electione praeliea, et haec semper debet esse luti S. I sima, quia debet esse ovidonter licita, vel de electio no senteutiae specula. I livae, Et circa eam quaerenda quidem est major securitas sententiae, nouχ major securitas actionis. Si induceretur opinio, quod semper teneremur sa- cere actionem quae securior est, etiam a transgressione maleriali, haeu1 opinio non esset lutior, sed maxime exposita poriculo frequenter tran- I sgressionis formalis: quare tutior est oppoSila. Pallas. in I. a. disp. 94
caeterum protesior quod sicut Consessarios illos non approdo, qui nimi stausteritati adhaerentes facito damnant usum plurium opinionuni, quae gra vi sundamento niluntur: ita contra neque approbaro possum eos, qui do sa- uili opiniones aluo certo laudamo uio lavi quam probabiles acet amant. Cune
Ieraarius au loquam aliquam opiniouum ampleaelur, leuetur utique i utriu ς'
59쪽
eas rationes perpendere, et eum et oecurrit aliqua ratio convineens pro tuistiori opinioni,cui adaequatam respousionem suppetero non aspicit, lune Oppositam minus tutam amplecti non potest, quamvis plurimorum Doctorum auctoritas ipsi faveat; modo autem non sit lauti ponderis, ut videretur ei
magis, quam rationi apparendi deserendum juxta id quod docet S. Τhomas: Aliquis areae scientiae magia certiscatur de eo , quod audis ab aliquo
Scientsco, quam de eo, quod sibi secundum suam rvitonem videtur. 2.2. g. 9. a. S. ad a. Sed iste casus valde ratus est.
Hoc pro theorica, sed quantum ad praxim spectat deligendi opiniones , quaeri solet an expediat rigidas, aut benignas praeser per ilespondeo: Ubingitur do removendo Poenitente a periculo peccati sormalis, consessarius debet, generaliter loquendo, et in quantum Christiana prudentia suggerit, benignis opinionibus uti: ubi vero opiniones benignae proximius reddunt
periculum formalis peccati, prout sunt uonuullae Auciorum opiniones: v. g. quoad vitandas occasiones proximas, et aliae id genus: tunc semper ex pedit, ut Consessarius utatur, immo dico quod ipse ut Medicus Animarum tenetur uli opinionibus tutioribus, quae Poenitentes ad so servandos in statu Gratias conducunt. Nescio autem quomodo possit cum bona conscientia doceri generiee loquendo) quod Poeni lenti, qui ob consessionem suarum culparum peractam jus certum ad Absolutionem jam fuerit adeptus, possit ipsa ei negari, eo quod poenitens inter duas aequales ponderis miniones nolit tutiorem sequi. Hic est rigor ille, quem immoderatum, et injustum procul dubio reputo, et reprobo, cum austerilas haec caussa esse potest, ut plures animae damnantur, dum alios plures Auctores ineundo etiam Probabiliori stas, iam modernos, quam antiquos, relatos quidem ab adversariis, uti rigidas sontentias fautores, qui oppositum doeenl. En quomodo loquitur Probabiliorista Pon lassus: Fatendum Iamen quod si Confessario Persua3um i res, opinionem sui Poeni enIis esse probabilem loquitur jam de opinione, cui tutior opposita otiam est probabilis), Iuno ei absolutionem posse imperιiri quandoquidem
lune contra conscientiam suam non veret. Pontas verb. ConfessariusCv. a. Si autem Consessarius potest poenitentem absolvere, tenetur, eum
ille jus ad absolutionem habeat. Idem pariter seri bil probabilior ista cabas sutius : Quivis confessaritis absolvere debel eum poenitenIem, qui non vult ab opere abstinere, quod secundum probabilem piorum, et doctorum aliquot hominum non reseroba ιam in Ecclesia auctoritatem est licatim, quamvisjuata probabilem aliorum auetoritatem, quam ipse sequitur Con-1essaritis habeatur minus probabilis intelligendum non notabilior minus tit ostendunt Nanarrus, Sylvius. Et de hoc rationem dat, quoniam esto
Confessarius agat contra propriam opinionem , non tamen contra Propriam conscientiam, cum teneatur absolvere disposilum. Taeor. jur. l. I. c. Iae n. 1 I. 1ὶ
His perspectis oportet quod sint animi valde audentis consessarii illi, qui poenitenti opinionem tutiorem , dum opposita minus tuta est aequalis Pou-
I) Quae adversus Ilasce sententias obiicere solent adversarii nos brevitati con- autontes praetermittere duximus. Auctorem adeas consemus. Sunt enim l . cit. plurima, quae tollere cum seu tu possis.
60쪽
deris, amplecti nolenti post suorum reatuum consessionem absolutione d negare non dubitant. Tandem ab omnibus, quae hic exposita sunt, firmiter confirmatur principium a S. Thoma nobis traditum quod lex nisi sit Suffcienter, ac certe promulgata , non obligat. Deinde concluditur quod nisi opinio, quae stat pro lege sit aut certa , aut saltem certo probabilior , prout ab initio diximus, eam sequi non lenemur.
g. III. De conseientia dubia. O. Quid est Conseientia dubia , et quid est dubium pli. Conseientia dubia est dielamen illud rationis , quod animum inter duas propositiones contrarias constitulum , Suspensum reddit ad judicau-dum , utra num ex illis licita sit, vel illicita , ob motiva pro utraque parte sequalia. Hi ne dubium est suspensio intellectus ad assentiendum vel dissentiendum utriquo parti ob motiva aequalia , quae pro utraque parte habemtur. Genet, Anio ine, Stampo. Ubi notandum , Conscientiam dubiam improprie vocari Conscientiam , quia mens per dubium non potest efformare dictamen , seu judicium praeli eum do licit italo , vel illieititate actionis , sed suspensa rem auet, ut dictum est. Anioine.
o. Quaenam disserensia est inter dubium, opinionem, et suspicionempn. Dubium , opinio, suspicio ex hoc disserunt, quia per dubium mens
neutri parti contradictionis adhaeret, Sed anceps manet inter utramque. Per opinionem mens adhaeret uni parti contradictionis, sed cum formidine de opposito. Per suspicionem , mens nulli contradictionis parti revera adhaeret, alia insen uni parti magis inclinat, quam alteri.
Q. QuotUleae est dubiumst R. Mulli plox. Et primo aliud est positivum , negativum aliud. Primum
habetur, eum pro utraque parte eontradictionis Concurrunt aequales rationes, adeo ut intellectus suspensus adjudicandum remanet inter utramque partem. Secundum habetur cum pro neutra parte habentur rationes; quare
hoc dubium apparet, non osso dubium proprie dictum , sed nescientiam ς Dubium enim est illud, quod oritur ex aequali tale contrariarum rationum, ait Baldus in L. de statu, g. de testam. Idem ait S. Antoninus I. part. Sum m. iit. 3. lib. Io.
. Dubium aliud est juris, et aliud facti. Primum habetur, cum quis dubitat de lege, seu legis obligatione. v. g. dubitat, an lex existat, an lex do. si erit; an lex sit justa, an obliget. Sic etiam, an volum, quod emisit, obliget; an reservallo alicujus peecali valeat. Secundum habetur, cum quis sie et certus de lege, dubitat lamen, an posuerit aclionem Sub lege contentam: v. g. dubitat, an percusserit clericum, vel Iaicum; an votum emiserit , vel propositum ; an persolverit poenitentiam a Consessam impositam etc. Nola autem; quod ex dubio iacit oritur eliam dubium juris: nam ex eo, quod quis dubi int, an percusserit clericum, quod est dubium facti, oritur statim dubium juris, nempe , an sit excommunica lus. 3. Dubium vel speculativum est, vel praelicum. Primum est illud, quo dubitatur, in genere, an aliquod sit licitum, nee ne; an adsit obligatio illud Ggendi, nec ne ; prescindendo ab omni operis executionc : v. g. dubitat Dissilired by Cooste