장음표시 사용
71쪽
7 de eo, qui dubitat de aetate requisita ad saerum ordinom, vel Beneficium suscipiendum; tunc enim stat possessio pro praeeepto. Idein qu dicendum de eo, qui est in Sabbato, et dubitet, an transierit hora medias noctis riuue enim nequit vesci carnibus, eum adhue possidet praeeepti abstinentia. Secus vero si quis dubitat do hoc in seria quinta quia tune post adhibitam diligentiam licite polost edere earnes , cum adhue possideat libertas. Ita Lum. l. 1. c. i n. v. Soch. de Matr. Dis. p. 4o, eι 4ν. es alii plures: Insertur 5. quod si post matrimonium bona fide eoniraclum supervenit dubium da valore illius ante inquisitionem veritatis dubitans non potest petere, sed tenetur reddere, eae ea . Dominus da se . nνι. quia eoujux dubium ignorans adhue possidet jus petendi. Post vero inquisitionem dubitana potest etiam petere, ut probabilius lenent Solo, Haberi. Roneaglia elo. Insertur 6. quod certus de debilo, et dubius de solutione, tenetur solum
re, ut communiter doeent Suar. Vasq. et alii. casu vero, quo etiam ereditor de suo jurp dubitaret, renset. Lum. l. r. D. ν. C. R. Diana P. 4.
D. I. R. ct et borer de Conre. cap. s. d. v. cum Tamburin. debitorem leneri tantum ad partem pro rata dubii. Subdit tamen Loyman quod
auderet condemnare ereditorem , si totum exigeret. --
Sed hic quaeritur I. An possessor honae fidei supervenionis dubio, teneatur aliquid pro rata dubii restituerer Si dubium est aequale pro, et contra, communis est sententia eum Sanch. in Dec. I. r. c. νυ. n. 9 Bdversus
PBueos, possessorem ad nihil teneri eae Reg. 6m de Reg. Iur. in O; tibi lectitur; D pari eam melior esι conditio possidentis. D Rest. lax In pari caussa possessor potior haberi debet. Sed quid si rationes contra possessores sint validiores Prima sententia dicit, quod licet ipso habeat rationem probabilem pro se, tenetur lameu in eo ea su ad restitutionem pro rata illius majoris propensionis, quia conditio possidentis ost quidem melior in pari, non autem in dubio inaequali. Da saneh. ae Mast. I. a. D. 41. n. r9. cum. Com. Had eι Led apud Salm. de Rest. E. 1. n. 67. Secunda lamen communior, et probabilior sententia docet ad nihil eum
teneri, nisi moraliter constEt rem esse alienam. Da Palaas ιr. ν. D. I. P.
2. n. M. Lucto D. 17. 93. S. Av. lib. de Fida, eι OP. e. r. relato inean. Si Gryo 34. q. 1; qui ait: Posse sor rectissima dicitur quamdiu sfFOasidere ignorat alienum. Dum autem ceris non constat ait Sporer rem esse alienam, tamdiu possessor ignorat se possidere aliennm. Ratio praecipua hujus sententiae est, quia per possessionem bonae fidei adquiritur erum jus, possessio enim a Iuristis sie desinitur; Ius insistendi in re non prohibιιa possideri. Quapropter dominium res, donec dubium est, pOSSe Sor retinet jus insistendi, ita tamen, ut ante diligentiam adhibendam ad
Veritatem assequendam, ipse leneatur rem aervare: at post diligentism, et veritate non assequuta, potest illam consumere, et etiam alienaro,t Bdmonito rerum emploro de dubio vertente super re. Et propter hane potissimam rationem Saneh. Dec. dist. n. s. mutavit sententiam ali hi defensam, et Secundam est secutus. Cardinalis etiam bonisatus in Reg. Sae. F. g. Rο. n. 3ν. dicit non esse procedendnm eontra possessorem , nisi ex eertitudine. Hi ne parum probabile vi fletur id quod hic hildit Ronectylia lib. ν.
o. a. q. S. A. B. neuipe quod si ratioues possidenti laventes sint tantum t
nuiter probabiles, tune ipse leneatur rem restituere, saltem quoad m6ο-
72쪽
rem partem; nam fit eo utra possessorem rationea sint taliter probabilissimas, ut de ut contra ipsum moralem certitudinem , tunc ipse te uetur totam rem restituere: si autem secus, ad nihil tenetur.
Quaeritur II. Quid si contra possessorem adsit ratio probabilis, et nulla pro ipsor Prima sententia tenet quod si ratio illa probabilis generat assen.
sum opinativum unicuis quod res sit aliena; ita ut possessor nullum habeat assensum quod res sit sua, tunc tenetur restituere. Secus si adhue proba.hiliter putaret rem esse suam. Ita Sanch. Deo. I. . c. O. n. 9. citans Fasque Palatis tom. I. D. 1. DAP. I. P. R. Reuia da 7. PraeceP. e. I. Seci. g. g. 15. Tamb. Dec. lib. r. c. 3. 5. 7. verb. Restitutio n 7, Vina musc. de Conso. b. qu. a. art. ν. n. S. in . , ubi dicit quod eum possessor Ilabet rationem probabilem contra, et nullam pro se, tunc ha- hei moralem certitudinem quod res sit aliena. Secunda sententia, quam to- Det Salar ν. a. q. 21. D. S. Div. uiae. Sect. 23. n. aD. dieit quod adhuc quando rationes pro contraria parte aSSensum generant, modo non convingant, nee assensu S sit certus moraliter, sed mere opinativus ineludens sor. midinem, quae necessario in opinione ineluditur, tum possessor potest rem retinere,quia possessio praeponderat omnibus rationibus non eonvineentibus. Praefatae opiniones videntur sic posse conciliari. Certum est quod legi- lima possessio cuique tribuit jus cerium rem relinendi, donec non constet
de jure alterius, ut dicunt conmmunissimo Palava Lum. Dorer, et alii eu. ut sup . eum Croiae disto n. 563. Et ipse Visa loe . eis. id conredit di.
cens quod possessio bonae fidei paris jus certum quod praeualere debat
juri probabili, et non moraliter certo auerius. Ratio est quia possessio legitima sundat de se praesumptionem certam de justitia possessoris, ut di- eunt Wigandi. Mam. 3. de Consc., eι Lugo de Dal. D. 17. n. 94. Ergo etiamsi adsit judietum probabile eonira possessorem, et nulla probabilitas illi assistat, adest lamen praesumptio orta ab ipsa possessione, quae tribuit ei jus certum, quod nequit superari nisi a jure certo alterius per rationes
Quapropter prima sententia dicens quod possessor teneatur restituere quando habet assensum opinativum eontrarium, et nullum pro se, sane est
intelligenda quando possessio esset ex aliqua parte infirma, utpote dubia, vel incoepta qum dubia side, ita ut nulla legitima praesumptio ex ea oriri videatur pro possessore; tune enim vere nulla probabilitas ipsi assisteret, unicum quo judicium opinativum tune ipse haberet rem osso alienam. Secus vero si haberet possessionem certam, ae legitimam bouae fidei, quia tune sola possessio, etiamsi nulla alia ratio ei suffragaretur, praeberet illi juscertum, quod superari non potest, nisi a palionibus eortis oppositis.non autem ab opinione probabili, quae neeessario sormidinem includit. Et hoe cIaro tonuit Lugo citata D. pr. n. 94; ubi ait possessionem de se parere praesumptionem praevalentem pro possessor , no ipse sit privandus , d nee non constet de jure alterius per probatiouem superantem praesumptio nem possessionis. Unde re le eoncludit Croiae lib. s. n. Nor. quod licet pro possessore non Sit prohabile argumentum , si tamen pro petitore non sit argumentum, nisi probabile, possessor adhuc licite re ineι, quia posses' sio est jus certum retinendi, eontra quod non praevalet, nisi certitudo. Hoc
idem diectur pariter de matrimonio probabiliter nullo.
73쪽
IRQuaeritur III. Quid si possessor bonae sidsti, dii bio superventonie, neglingat culpabili lor diligonitam adhibero. sed postea non possit verus dominus amplius adinveniri r La-croiae lib. I. p. s. ra Rone. l. ci ., et Satara.
n. G. cum Sane h. Less. etc. dicnnt lunc possessorem teneri rem resti luero pro rata dubii. Contra vero Palatis. ιom. r. ιr. ν. D. I. V. B. N 9. Bona 4 de Conιr. D. f. q. R. P. R. nr S. Tamb. de conso. o. S. v. Restitutio ra.
s. cum Dian. eι Reb. probabile putant quod possessor, quamvis peeearit mortaliter, diligentiam omittendo, lune tamen ad nillil lenetur cum ex una parte damnum illatum sit dulii uni, et ex alia jus possessionis bona fide adquisitum ipse adhuc relineat. Verius aulem censeo die endum quod talis pos-xessor leneatur aliquid restituere svel domino, vel pauperibus, si dominus sit incertus . Ratio est, quia eum ipse culpabiliter dominum privarit sps, quam dominus ad rem hahero poterat, et illa spes erat quidem prelio aestimabilis, jam damnum certum est illa lum domino, qui spem illam etiam codilo possideba L. Pulo lam ora non esse laetendam restitutionem pro quantitato dubii ita ut si rationes ex utraquo parte Essent aequales, res, sive ejus pre lium pro medietate sit rEstituendum, sed minus, et solle valde minus; quia illa spes domi ut non poterat nestimare pro medietate valoris rei, sed mullo minoris, s lanis aequali probabilitate talion in ex una parte, et certo jure possessionis ex alia. quae possessori favebat; et adhue lavet; possessio enim rei nullo quidem majoris aestimatur, quam possessio spei. Notat autem l . Tamb. l. o. n. q. eum Viliat; et aliis, quod si possessorinei piat dubitare per rationes probabit s, tenetur quidem inquirere veritatem, Meus vero si dubitaret per rationes tantum tenues. Nolai II. Croia LI. P. R. n. μή cum . GSp. Lum. Pal. Saneh. Mol. ete. Ei non improbabile putat done . d. q. 3. n I. quod eum possessor tollam qui eum dubio ine porit possiderei rem habuerit a possessore bonas sdsit, si postea diligentia fit impossibilis, nihil te uelut resti luere; isse enim in omne jus illius tegitime luno su edit.
s. IV. De Conscientia perpleaea, et stervulo3. O. Quid es Conscientia FGPisaea pR. Esl judicium mentis practicum, quod dietat, D eique contradictionis
parti iumSo peccatum, nempe sive aetio stat, sivo omniatur: sive hoe fiat', sive aliud; v. g. dictat, esse peccatum sive surripiatur aliquid ad proximum Dublevandum, Sive non surripiatur, sive Judici interrogandi veritas lieatur,
O. Ad quid tenestir qui laborat Conmientia m plera pn. Τeuetust. illam deponers, si oriatur ex error vinoibili, alitet peeest , quia voluntario inclinat ad peecatum iam agendo, quam non agendo; ps
test euim errorem removere, ae prolude peccatum, et non vu t. At tenetur Prudentor eam deponere non secus ac Coo scien iam erroneam vincibilem.
Si vero oriatur ex errore in vincibili, ei toponi non possit, debet eligere illud, quod minus malum sibi videtur, polt quam a Deo per preces hi mora postulaverit ad agendum, uti ex Canono mo mala dist. a 3. Si vero uirum que sibi aequata malum videatur , potest eligero alterutrum sine prMalo , quia earet lihorlate ad peecatum requisita. Anicine, Ligorius, Stain P . iuiijgod by Coral
74쪽
. Quid est conseientia serti ulosa
I . Est actus mentis, quo suspicatur ex levibus, ne inanibus rationibus animum irrationabiliter agentibus, peccatum inesse, ubi revera non adest. Haec conscientia opponitur conscientiae latae, sive laxae, quae ex levi sundamento judicat, aliquid hie, et nunc esse licitum , et proinde posse fieri. Dissert etiam a conseientia probahili, quia haec nititur gravi landamento, illa vero levi landamento, vel nulli. Dissert denique a dubio, quia hoe suspendit judicium, non autem illa: Antoine, Stampo. Q. Quaenam sunt signa Conscientias serupulosae pR. plura sunt: nempe pertinacia, in suo judicio, qualenus diversos Sapientes consulens, nullius judicio acquiescit; frequens judicii mulalio eirea
idem ex levi motivo; timor peccati in omnibus: essormatio ros ex ionum in-eongruarum, advertendo innumeras, et impertinentes eircumstantias; et alia.
. Ouaenam est origo serupulorum 'R. Esse potest scrupulorum origo debilitas iudieii, ae mentis inconstantia , frigiditas cerebri, et complexionis, melancholia, superbia, ignorantia, zelus indiscretus, pusillanimitas, conversalio eum scrupulosis, Daemoni Sion latio, ut honum spirituale scrupulosi impediat, Dei voluntas, quae scru pulosum ad sui honum exercere vult; et alia, quae a Doctoribus asseruntur. Autoine, Mazzolla. Q. Estne licitum agere contra gerupulum, etiam scrupulo non δερ
R. Maxime , quia serupulus uon destruit iudieium do honestate actionis antea BDpmd tum , sed solum mentem obnubilat. Imo scrupulosus lenetur gere contra Scrupulos, praesertim , cum accedit praeceptum Confossarii; nam scrupuli notabiliter nocent tum eorpori, tum Animas. Neque hie doctrinae obstant aliqui I exlus Cononiel, qui objici possunt,uti caput Ingui-εitroni M. de Senten. Exeom. Et caput Per tuas de Simon ; quoniam hi Textus intelligendi sunt non de Conscientia scrupulosa, sed de conscientia erronea, vel dubia. Concina t. a. lib. 2. de Conscient. Dissert. I. cap. 8. n. Isis Q. Ouaenam a unt remedia contra ScruFulos pn. Plura sunt, inter quae bumili latis exercilium, fuga otii, preees ad Deum, fuga serupulosorum, electio Consessarii probi, ac docti, et alia, quae videri possunt apud DD., et prae sortim apud D. Antoninum I. Part. Sum m. lit. S. cap. io. Anio ino, Ligorius. O. Quomodo se gerere debet Con 3sarius cum sortipulosopR. Tenetur esse eum isto mitis, ae patiens, et ostendere se certum, ei securum in judicando ejus actiones; debet elligero ab eo exactam obedientiam, et diligenter advertere, ex qua causa ejus Serupuli oriantur, ut salutaria odhibeat remedia ei. Videatur D. Aulon in . loc. citat. Antoine, Ligor. E
13 Postquam consessarius ex sI Is iam perce porti poenitentem esse Serupes
sum, praescribat oi haec remedia I. ut valde humilitatem colat: saepe enim scrupuli ex superbiae vita ortum habant a. ut caveat a loci tono librorum scrupulos ex Cilantium , et Berupulosorum conversatio m Evilet 3. ns diu moretur in examina
75쪽
cum jam proxima humanorum actuum regula, quae eonseientia est, jam Explieaia fuerit, postulat recla ratio, ut alteram, quae, ut diximus, lex est, exponamus: quare sit:
De Lesa in seners P. Undenam Leae dista est
R. Ex D. Isidoro lib. XI. Elymol. cap. xo. Lex dieitur a legendo, quia seribitur, et legenda populo proponitur G D. Angustino qua est. 2 o. in Levilicum a legendo, seu eligendo ; quia quid do multis eligendum sit, per legem noscitur. Ex D. Thoma I. R. qu. 9o. art. I. a ligando , quia proprius essectus legis est ligare, seu obligare subditos ad sui adimpletionem.
R. Lex late sumpta est mensura Bgendorum , et sic accepta, leges suas di euntur habere artes ; imo et ipsa elementa, ut ex illo Proverb. cap. 8: Legem ponebaι aquis, ne transirent sines suos. Stricte sumpta: est morum regu Ia inducens subditos ad agendum , vel non agendum ob bonum commune, ab eo, qui curam communitatis habet, promulgata. Dicitur: morum restita. Lex enim ad mores dirigendos ordinatur. Dieitur : indueens subditos; quia lex subditos obligat ad aliquid agendum , vel omittendum. Dicitur; in bonum commune', hoc est Communitatis; nam
honum communitatis est essentialis finis legis. Dicitur: Ab eo, qui curam habeι ele., quia lex serri non potest, nisi ab eo, qui superior est communitatis , pro qua lex sertur. Quare pro eondenda lege non suffieit potestas dominativa, seu oeconomica; uti est potestas patris in filios, viri in uxorem; neque potestas herilis, uti est potestas domini in servum, sed requiritur jurisdictionis potestas et quidem suprema. Dicitur denique: Promulgala; hoc est aliquo signo externo communitati denuntiata. Cuniliati, Genet. O. Disserine Leae a Praecepto 'R. Maxime; nam lex semper sertur pro communi late persecta , eiusqu commune bonum respicit; praeceptum vero datur uni, vel pluribus, et rospicit plerumque bonum privatorum . item lex sertur ab eo , qui habet jurisdietionem , praeceptum sertur etiam ab eo , qui jurisdietionem nou ha
ruo saepe mens inanibus adprehctnsionibus impletur 5. ut instanter Deo se commonis et, ad opem obii uendam parendi praeceptra sui Directoris: hoc enim super omuia praecipuum, immo unicum potest dici remedium hujusmodi infirmorum esse omnino adquiescere judicio sui Superioris, sive Confossarii, ut omnes doceat Patres,
76쪽
het, sed lanium directionem. Praeterea lex est perpetua , qualenus respicit praesentes, et posteros , et durat post mortem legislatoris; praeceptum Vero respicit praesentes, et exspirat morte, vel amolione praecipientis. Denique lex assicit locum , et proinde personas degentes tu tali loco: praece-Plum autem assicit tantum personas, quibus praeceptum edicium est. Isino nola; quod Communitas persecta dieitur illa hominum societas, quaa CX natura sua perpetua est, ne gubernalionis politicae capax pro asseculione finis, ad quem instituta est; quaeque potest magistratus vel rectores iustituere; subditos in ordine continere per poenas, ae dirimere lites per jura. Hujusmodi sunt Regnum, Provincia, Dioecesis, ordo Religiosus etc.
Q. Disserina leae a consilio I
R. Maximo : quia lex sit a superiore pro subditis suis , consilium vero datur tum a Superiore, tum ab aequali, luci ab inferiore. Prima obligat ad aliquid: Secundum non obligat, sed tantum suadet aliquid ad bonum eo sulti. D. Thomas I. a. q. Io 8. art. 4. Besombes, Stampo, Genet, Haberi. Q. Quaenam sunι conditiones requisitae ad legem R. Sunt plures; quarum I. est, ut sit honesta, seu ut honestum , et bonum statuat; nam finis legis est subditos ad bonum perdueere, et Viriuosos
reddere. D. Thomas I. 2. q. 96. art. 2.2. Ut sit justa, tum ex fine, quando scilicet ordinatur ad bonum eommune, tum ex Auctore, quando scilicet lex lata non excedit potestatem serentis, lum ex lorina, quando nempe secundum aequalitatem proportionis imponitur subditis obligatio in ordine ad bonum commune. D. Thomas loc.
I. Ut sit perpetua, hoc est, Iala pro tempore indefinito, et semper dura tura , nisi abrogetur, vel sat noxia, aut inutilis, vel impossibilis. 4. Ut sit possibilis, nempe rem possibilem statuat; ad impossibilia enim nulla datur obligatio. 5. Ut sit utilis hono communitatis , pro qua sertur , et denique , ut sit Promulgala; quia non potest subdilos dirigero, et ligare , nisi sit eis nota
D. Thomas, 1. 2. q. 95. ari. 3. et q. 96. art. 4. Anioine. Q. Quinam sunt aetus seu essectus legis IR. Sunt ex D. Thoma loc. et t. q. 92. ari. I. Imperare, Velare, permit tere, et punire; qui actus recensentur etiam in L. q. g. de legibus. Et sane, eum lex humanas dirigal aetiones, hae vel sunt bonae, et ei rea eas versatur lex imperando; vel sunt malae, et circa eas versatur lex velando, Vel sunt indifferentes , aul parum bona o , vel malae, et circa eas Versatur lex permittendo. Et quia multoties per impositionem poenae lex altentius ob-Fervatur, ideo ultimus esse elus ejus est punire. Salmanticenses de Legibus
Q. Eae diversitate florem aemum oriturna diversitas praecePEZR. Ma Si me; nam si lex imperat, constituit praeceptum assirmativum, si autem Velat, constituit praeceptum negativum. Quas duo praeeepta pluri mum inter se disserunt; nam praeceptum assirmativum obligat semper, Sed nou pro semper; hoc est obligat semper quamdiu durat, Sed non pro O'mni tempore, sed solum pro aliquo tempore delerminato. At praeceptum ne gati Vum , quia prohibet malum laetendum, semper, et pro semper obligat;
Nam malum 1emper est malum,el proinde semper vitandum. Praeterea prau Diuili od by Cooste
77쪽
ceptum a Trmativum violatur per omissionem: praeeeptum vero negativum per commissionem. Salman licenses.
Q. Quotmlea esι Leae pn. Multiplex; nam vel est aeterna , vel naturalis, vel positiva. Positiva autem vel est Divina, vel humana. Genet.
De Lege Merna . Ouid est leae aeterna pli. Ex D. Augustino lib. XXII. contra Fausi. cap. 27. Est divina mistio , vel volunIas Dei ordinem naturalem conservari jubens, Persiarbari vetana e Seu ratio divinae Sapientiae directiva ovi tum actuum , et motionum ereaturarum in ordine ad bonum commune universi. D. Thomas. I. R. q. 93. art. I. Concina Dissert. R. de legibἰ cap. I R. collet. u. Da urna haee Leae aeternapn. Maxime: et probatur ex D. Tlioma, qui I. s. q. 9 I. Brt. I. sic ait: cum tota Communitas universi suberneιur ratione diuina, ideo insa ratio stubernationis rerum in Deo, sicut in Prineine Universitatis erisIens, Lectis habet rationem. Et quia divina ratio nihil concipia eae ιe ore , sed habeι aeternum conceptum , inde est, quod huismodi legem oportet
. Quosnam dirigis Leae aeterna' R. Omnes creaturas: ut ex illo Sapient. 6. Magnum , et pusillam ipsa fecit, et ipsi cura est de omnibus, et Psalm. I4o. Ignis , frando , nia, slacies, spirisus procellarum, quae faciunt Verbum ejus. Ubi nota quod
Legi aeternae licet omnes creaturae subdantur, attamen non aequali modo; nam ereaturae rationales subjacent huic legi, prout haec est praeceptiva , quia capaces sunt obligationis, et obedientiae proprie dictae. Creaturae autem irrationales subjacent eidem legi, prout haec est directiva; nam ex defeetu rationis non sunt capaces obligationis, et praecepti, sed lanium dire-etionis, quatenus Divina Sapientia constanter, et ordinate dirigit eas. Col
Q. Omnisne Leae habet ortum a Lege aeterna pn. Maxime, nam Lex vel est naturalis, et divina, et liaee aliud non Est nisi Legis aeternae notitia homini impressa. Vol est positiva humana, ei haec etiam a Lege Dei aeterna justitiam ,et obligandi potestatem aecipit, juxta illud Proverb. eap. 8. Per me Reges regniant, et legum conditorea Daeta decernunι. Hinc Augustinus lib. I 4. de Trinit. cap. i5. ail; M libro lueis illius, qui veritas dicitur, omnis leae Data dereribitur. Vide D. Thomam 1. R. q. 93. ari. 3. Uaberi, collet. Disitigod by Go le
78쪽
De Lege Naturali, et Gentium P. Quid est Ieae naturalis, et daturne in homine
R. Lex naturalis est partecipalio, seu notitia legis aeternae humanaomenti a Deo impressa , dictans Oi quid bonum , et quid malum sit, atque proinde praeseribens, quid ipse prosequi, et quid fugere teneatur. M. Th.-mas I. R. qu. Brt. u. Haberi de legib. Besombes, Genet. ij Haec lex in homine reperitur, ut ait D. Augustinus lib. 2. de Serm. Dom. in Monte: Nulla est Anima, quantumvis perversa, quae tamen ultimodo ratiocinari potest, in euilus e scientia non laquatur Deus. Quas enim scripsit in cordibus hominum naturalem legem, nisi DeusZ De qua Iese Apostolus ait: cum enim senses, quae legem non habent, naturaliter Puae legis sunι, faciunt, hi legem non habentes, i si sibi sunt leae, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis; quare ex Psalm. 4. ha, belur: Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine. Geuet, cap. 1. qu. 4. de legib., ex D. Thoma I. R. q. 91. art. 2. . Dissertne leae naturalis a lege aeterna R. Maxime ; quia etsi utraque lex rationem Divinas Sapientiae direeli.
Vam omnium actionum , et motionum creaturae rationalis significet, allamen haec ratio prout est in Deo dirigento, dicitur lex aeterna; prout co Sideratur in creatura rationali, quae dirigitur, dicitur lex naturalis. D. Thomas loc. cit. Αnloine.
o. Merine lea naturalis a Synderesi, et Conscientia pn. Maxime ; quia lex naturalis est generale dietamen nobis a Deo impressum de iis, quae agenda, vel non agenda sunt. Synderesis est habitus praebens nobis facilitatem cognoscendi, quid in genera moris bonum Sit, et proinde laciendum; et quid malum sit, et proinde omittendum. Conscientia denique est actuale rationis praelicae dictamen , quo legem ea sui par ticulari applicando, quid agendum, vel non agendum sit, hic, et nunc decernimus. Quare Conscientia variabilis est pro qualitate temporum, cogniblionum , et assectuum: lex autem naturalis semper est eadem, Sibique cOu stans. Concina diss. A. de leg. cap. I 2. Stampo, Antoine.
Q. Leae naturalis obligatne homines pn. Maxime , et est de fide ; quia , cum hace lex nihil aliud contineat, r) Sapienter Tullius ad rem seripsit Lib. x. de Rep. III. apud Lactant. Insiit.
Div. Lib. I v. cap. 83 e Est quidem vera Lex recta ratio Naturae congruens, dis 1 lasa in omnes, constans, sempiterna, quae vocet ad ossietum jubendo, vetando αγ fraude deterreat. Biae Legi nec abrogari fas est, neque derogari ex hao aliquid 3 licet, neque lata abrogari potest. Nec vero aut per Senatum, aut per populum Sol i hac lege possumus. Neque est quaerendus explanator, aut interpres ejus alius.1 Nec erit alia Lex Romae , alia Athenis, alia nune , alia postlinc , sed et omnes 3 genteε, et omni tempora una Lex, ol sempiterna, et immutabilis continebit. U- γ uuFque erit communis quasi magistor, et imperator omnium Deus. Ille Legis bu
3 ius in Venior, disceptator, lator, cui qui non parebit, ipse se sugiei, ad naturem y hominis adspernabitur. Hoc ipso luet maximas poenas, etiamsi celera supPlis o ,3 quae putantur, effugerit. Disitigod by Corale
79쪽
nisi voluntatem Dei tali jure hominem dirigeniis , sequitur ex hoo , qnod
homo, ut bene agat, huic directioni se conformaro debeat. Hinc Apostolus ad Romanos cap. I. ait: Qui talia agunι scilicet contra legem naturalem
digni sunt morte. Ei eap. a. Quicumque sine hys scilicet scripta pee- eaverunt , sine lege peribunt. Sed quare peccaverunt quia violaverunt
utique legem naturalem. Genet. Ioe. Eit.
U. Leae naturalis ad quid obliga ι hom nes pH. Ut honeste, et secundum rectam rationis normam officia sua, seu a
eliones suas dirigant, id est, ut ait Regius Vales Psalm. 33. Melinent α lo , eι faetant bonum , nempe , cum deliberale agunt, bonum agant , hoe est, illud , quod moraliter bonum , et honestum est, et rectae rationi
consorine, et illud evitent, quod moraliter malum est, et rectae rationi di Armo. Obligat item ad ea , quae necessaria sunt ad bonum commune fierinuandum , idest, quae ad Dei cultum, et adorationem attinent, quas ad vitam nostram mete eustodiendam conducunt, et quas denique ad societalem humanam peritetendam necessaria sunt. Vide concinam eii cap. I a. g. 8.el eap. I 3. g. IO. Autoine loc. eil. Genet. loe . et t. quaest. 5.Ηie tamen nota , quod licet lex naturalis approbet omnes , Et singulos actus virtutum, attamen non omnes et singulos virtutum actus praecipit singulis; plures enim sunt virtutum actus, qui elsi valde commendentur; non tamen praecipiuntur ut virginitas , voluntaria paupertas ete.
. Quotv leae est Ius naturas pR. Permissivum nempe quod el eoneessivum , et approbativum vocari solet in et praeceptivum. Primum est illud , quod pee se non praeeipit aliquid, vel velat, aut irritat, sed tantum approbat, vel permittit aliquid fieri,
vel a litor da eo statui. Hinc do Iure naturali permissi vo sunt eommunio bonorum, hominis libertas, obligatio contrae tuum, voti, ac iuramenti vin- eulum, reciproca liberorum, et parentum Suecessio ae celera quae, SuppOsilo hominum consensu, uti landamento, a Jure naturali obligationem accipiunt. Secundum , seu praeeeptivum est illud , quod praeeipit ea , quae
necessario praeeipienda sunt, quia natura sua rectae rationi congruunt, Etereaturam rationalem necessario docent; aut probibet ea, quae sunt necessario prohibenda, qualenus natura sua rectae rationi disconveniunt, atquctereaturas rationali repugnant. Quare Ius naturale praeceptum est, quod
jubet, bonum esse amplectendum ; malum fugiendum; Deum esse colendum; viristes eaeercen ad jusιitiam seruandam. Et prohibet odium Dei; pedurium; alienam injuriam; salsum testimonium; fornicationem; ebrietatem ete. Vido D. Thom. I. a. qu. 94- art. 5. Cone . de legibus cap. I 4. g. 4. et II. Aniesne, Salmantie aliosque. Q. Ius naturale praeceptivum in quot elasses dispere tur pH. In tres; quarum prima continet universalissima principia, seu prim n-ria , praecepta recte vivendi per se nota: v. g. quod justitia est servanda ;honeste vivendum ἔ non est laetendum alteri, quod quis sibi non vult si ri; Deus est colendus, etc. Secunda continet praecepta illa, quae tamquam conclusiones proximiores saeillime , et immedial deducuntur ex primis principiis; uti sunt Decalogi praecepta. Tertia continet praecepta illa ,
quae uti conclusiones remotiores primorum principiorum per reclam τη-tioeinationem ex praeceptis Decalogi deducuntur, uti praeceptum non lae-
80쪽
nerandi, quod dedueitne ex praeeepto Decalogi , Non furtum faeies, quod immediate profluit ex illo prineipio universali, et per se nolo: ouod sibi
non vis, alteri ne feceris. Concina loc. cit. Stampo. O. Potestne Itis naturae murari' Nola, quod Juris naturae mutatio dupliciter fieri potest ; proprie, scili-eel, seu sormaliter, et improprio, seu materialiter. Accidit primo modo m talio, quando Jus natura , quod prius homines ligabat, postea ligare erasal;
quia noxium aut injustum, aut inutile laetum est; aut a Legislatore Supremo abrogatum ob aliquam peculiarem caussam, quae antea non apparebat. Ac eidit secundo modo mulatio, quando juris naturae materia aliquam suscipitCircumstantiam, vi cujus jus naturae non amplius praecipit aliquid, vel prohibet, quod prius praeeipiebat, vel prohibebat, eo quia ex circumstantia addita id, quod erat maleria juris naturae, eeSSat esse tale, atque haec m talio fieri dicitur per materiae subtractionem. Coneina loe. eii., La Iman lib. I. Seet. 5. cap. 5. de generat. princip. juris quaest. 3. R. Si Jus natura est permissi vom, potest mutari improprie, Seu mat rialiter, quia selest oecurrero ei reumflantia, sub qua tale jus non amplius B pprobet, quod antea permittebat, et proinde non amplius praeeipiat, veIProhibeat illud, s. g. jus naturae permissivum approbat, et praecipit, d positum esse reddendum , at si adveniat circumstantia, quod Dominus de-Positum petat ad impugnandam Patriam, idem jus non amplius redditionem depositi approbat, sed reprehendit, quia ob additam et rcumstantiam recino
Si autem Ius naturale est praeceptivum continens primaria praecepta, et Universalissima reeis vivendi principia, uti sunt: Deus est colendus, proximus diligondus, quod tibi non vis, alteri ne seceris, non mentiendum, nota pejerandum, non calumniandum et e. in variabile est, et nullam patitur mutationem, et ita permanens est, ut semper, et in quocumque caSu obliget,idem emper praeeipiendo, idem semper prohibendo: partecipatio enim legifi aeternae est, et proinde immutabilis. Praeterea actiones respicit, quae natura sua intrinsecam habent honostatem, vel intrinsecam turpitudinem, et ideon essario, et semper sub lege eadunt. Genet.
Dixi; continens primaria, eι uniuersalissima recte vivendi principis;
quia si continet secundaria, scilicet conclusiones, sive proximiores, Sive remotiores, late Jus potest aliquando quoad ista, subire mutationem lanium impropriam ; quatenus materia istorum polesi susciperct aliquam circumstantia mi
ex qua Jus naturae non amplius praeeipiat, vel prohibeat illud, quod, ante eircumstantia ct oecursum, praecipiebat, vel prohibebat: E. g. dus nBturae praecipit filiis obedientiam parentibus praestandam; at si haec obedientia noxia est Religioni, vel Reipnblieae, Jus naturae non Solum nou Praecipit, Sed ei illam prohibet; qualenus reeiae rationi ob circumstantiam additam adversatur. Ita etiam Jus naturae prohibet hominis necem; at si haee fiat a legitima potestate ad dobitam delinquentis punitionem; Jus naturale nouamplius illud prohibet, imo praecipit ad bonum Communitatis regimen. Dixi; mutationem Iantum impropriam; quia proprie loquendo ex laticircumstantia non jus, sed actio mutatur.
O. Potestne Deus dispensare in Lege naturati Nola, quod Dei disponsalio in Logo naturali dupliciter fieri potest. Dire-