장음표시 사용
91쪽
moralis, uti allentio, et intentio in oratione vocali, eongensus internus ira contraelu; dolor de peecalis in consessione sacramentali ete. g. Lex humana duplicem habero potest vim obligandi, direetivam scili-eet, eum obligat tantum in conscientia ad culpam, et eoactivam, eum obligat et in conscientia ad culpam, et in toto externo ad poenam. collet. R. Lex humana Leclosiastica potest directo praeeipere, et prohibere actus mere internos, quoad vim directivam, semper ae Animarum saluti vidctis tur expedire; quia Christus Dominus potestatem tribuit Ecelesiae suas nota solum sxtoriores Fidelium actiones dirigere, sed etiam interiores. Nam Ε clesiae direetio ad salutem spiritualem Fidelium lendit, quae salus hahori non potest, nisi actioues tum exteriores, tum interiores recto institu aulur. Antoine. Cuniliati.
Hine Innoe. XI. jure damnavit Michaelis Molinos propositionem 65. Pra positis obediendum est in eoeteriori, et latitudo voti obedientiae religiosa Iantummodo ad emerius pertiva. In interiore aliter res as habe ι, pu solus Deus , el dimotor intrant. Et propositionem 66. Risu dictua est noxa quaedam doririna in Melesia Dei, quod anima quoad internum sub emnari debeat ab Episcom . . . quia Ecelesia non judicat de Oeeulι is, et anima habeι jus esistendi quomodoeumque sibi bene visum. Quod si aliqui textus Iuris canonici huic doctrina o adversari videantur, vel textus Sane lorum Patrum, dic, quod intelligendi sunt de vi coaetiva ;non autem de vi directiva. Verum enimvero Ecclesia dire te, et vi eoaeliva moderari per leges suas non potest actus internos, apponendo poenam in foro exteriori contra transgressores, quia Superior potest poenam apponere pro iis, pro quibus exterius judicium exerceri potest; quod non veri sicatur de aetthus mere tuterulfi D. Thomas I. a. q. 9 I. art. 4.Lex humana civilis directe actus internos nequis per vim directivam, neque per vim coaelivam moderari potest; quia Butus humanos respicit, prout pertinent ad exteriorem politiam, et populorum tranquillitatem, ad quamaelus interni non pertinent. Concina.
. Potestne leae humana Praecipere, uel profitiare aetus internos indirecta pR. Maximo, quia luno non praecipit, vel prohibet aelum inlornum a solute, ei in se spectatum, sed prout est conjunctum eum actu exteriori, quem reddit plenum, ae vere humanum, cum sit ejus forma, vel causa; unde praecipit, vel prohibet verum, et efficacem aetum externum. Uino merito Ecclesia praecipit, ut digne, attente, et devote recitentur Horae canoni cae, Missae auditio sit die festo altenta , et devola, prohibet, item et punit Simoniam inleriorem eonnexam cum exteriori largitione. Jus etiam civile merito praeeipit, ut verus, et non fictus consensus apponatur in contractio hus, aliter esset inessieax ete. Antoine, concina hic, oh de consuris Diss. r. quaest. 4. Slampo.
R. Regulariter loquendo, ex illa vIrtula, quae est molivum intrins cum ejus,quod Lege statuitur, Legislator enim humanus praesumitur non ex ali
ni olivo velle legem ferre, niai ex molivo illius virtvlis, quae est moli um
92쪽
9 intrinsecum aetionis praeceptae, vel prohibitae ob bonum commune. Sie ex motivo temperantiae praecipitur ab Ecclesia jejunium, ex motivo iustitiao prohibetur larium. homicidium, etc. Antoine. Dixi, regulariter, quia Legislator humanus aliquando ad legem serenodam potest moveri ex motivo extrinseco alterius virtutis, eum illud bono communi videtur expedire. Si praeeipitur ab Ecclesia castitas sacris ordini-hus initiato, tum ex molivo intrinseeo castitatis, qnam quilibet custodire t notur; tum ex molieto extrinseeo Religionis, quae exigit, ut Ecclesiae uinister ea, qua par est, Castimonia, peragat divina mIsteria. II ine inseras, quod vioIans legem humanam peecat primo contra illam virtutem, quast est intrinsecum legis motivum. 2. Peccat contra illam virtutem, quae est extrinsecum legis motivum. Sic Subdiaconus bene fietatus omittens recitare Boras canonicas peccat tum eontra Religionem; quae motivum intrinsecum est talis praecepti; tum contra Justitiam, quae est motbvum extrinsecum.
De Obligatione Legis humanas Q. Puta est obligatio Legis, et quotvlea r
n. Est necessitas ex lege orta, qua Subditi ad aliquid laetandum, vel
omittendum inducuntur. Quae triplex esse polet. Vel quoad forum externum, et Civilis dieitur, vel quoad forum internum, et nasturalis vocatur; vel quoad utrumque, et dieitur mista. Prima est illa, quae cogit ad agendum, vol non agendum aliquid tantum in foro exteriori, ad vitandam poenam. Secunda est illa, quae cogit in foro conscientiae ad vitandam culpam. Tertia est illa, quas cogit ad agendum, vel non agendum in utroque soroad vitandam culpam, et poenam. Anioine. . Leae humana obligatne in conseientia' R. Negant Novatores, qui docent, solam Legem naturalom,vBl divinam obligare in conscientia, ceteras vero Leges tantum in foro exteriori. At Fides divina nos doeet, Iegem humanam obligare etiam in conscientia, si ju- Ela est. Patet ex epist. ad Rom. eap. 13. Omnis anima Potestatibus sublimioribus subdita sit: non est enim potestas nisi a Deo. . . Ragus qui resis Iu PotesIali, Dei ordinationi resistis. Qui autem resisIunι, ipsi acti
damnationem adquirunt Ideo necessitate subditi estote, non solum Propter iram, sed etiam propter conscientiam. Idem patet ex prima Petri
cap. s. Et haec pro lego civili si . Pro Lege autem eeelesiastica patet ex
r) Quaeritur an logos eiviles obligent in eonseientia' Do hoc punelo valde scitu
Noeessario oportet aliqua principaliora hic adnotare. Aliae leges civiles susit expresse a Iure Canonico adprobatae, aliae expresse correctae, aliae vero neque o Probatae, neque reprobatac. Hinc dicondum I. Ieges adprobatae sino dubio in eoim
scientia obligant: ita est lex Iustiniani in No l. s. per occasionem, in qua datur triennium ad experiendum coniugum impolentiam: Iinoeque adprobata fuit a CUPIMalino III. in o. Laudabilem defris. ει mal. Ita paritor Nicolaus I. is resp. mi S r in c. Da Io. g. 4. adprob vit Ioges invalidantes matrimonium inter adoptau-iem, et adoptatum , atque ab hoe dependentes, ut ex I. Puin etiam ues. E. de risunυμοῦ item inter adoptatum, ei filios adoptantis eae t. per adoplionem est . uitigod by Corale
93쪽
Lucas ea p.: uis vos audit, me audit, et qui vos vernis, me vernis. Et ex verbis Apostoli ad Hebr. I 3. Obediae Pramositis vestris, et subjacesseis. Ipsi enim pervigilant, quasi rationem pro Animabus vestris redditu. ri. Vide D. Thom. 1. 2. quaest. 96. arl. 4. Auloine. Dixi, si juria est. Si enim lex injusta erit, si vo ex sine, qualenus lex
non sit ob bonum commune, sius injusta erit ex auetore, qualenus Legislator legem eondit ultra sibi adhaerentem potestatem, sive injusta erit ox so ma qualenus in Lege, qua imponitur onus multitudini in ordine ad bonum commune, non servatur debita aequalitas, latis lex, utpote injusta non obligat in Conscientia, nisi sorte servanda sit ad vitandum scandalum; tune aenim viget bonum commune, et persona privata tenetur cedere juri suo. D. Thomas I. R. q. 96. Bri. 4.
Q. Quid si dubiteιur de justitia Legis'
R. Adhuc lex obligat, nam flat praesumptio, quod Legislator, omnibus inspectis, juxta prudentiae leges justitiae, et aequitatis, legem suam tulerit.
Item subditus non est congruus Judex gestorum sui Superioris: unde nota
potest judicare de injustitia legis eonditae, nisi certo appareat. Baberi,
Concina. sit. item inter adoptantem, et uxorem adoptati, et contra ex I. adoptisus 14. F.
eod. tis. Dicendum II. Leges civilos a Iure canonico corroctae non obligant quidem in conseientia : talis est lex in prine. -διit. de nupt. et in lib. nuptiae s. si de risu nupt. ubi invalidantur matrimonia fit iorum tam . inita sino consensu parentum. Sed hae leges correctae sunt in c. Cum locum de vOnaal. etc. mair. etc. Licet ae e. Tvado Spons. duor. et ultimo in Tridentino a 3. 24. c. s. de resor. Sacr. mair. I tu
otiam in o. Cum haberet de eo qui duaest mare. abrogatur lex civilis prohibens alian e ita dari filiis spuriis. Sic pariter in I. E. g. 1. P de adulteriis, et t. a. C. eod. tit. Conjugatus cognoscens solutam non tenetur adulterii judicio, licet damnetur conjugata solutum admittens; Sic in c. Nemo Sa. q. d. vlerque judicio subjicitur quia uirinque fides conjugalis adhibenda est. Item in ι. liberorum S .F. de His, qui nol. in m. vidua nubens intra annum luctus mullis subjicitur poenis: sed hoo obrogarunt Urbantia III. in c. 4. et Innoc. III. in c. s. de aeeund. nupt. Item in . maritos lemm Iul. de adul. el l. Graecua c. eod. tit. datur saeuitas viro occidenti adulierum lurpiter cum uxore agentem, et in lib. Puod ait P. eod. ιit. conceditur patri facultas interficiendi sillam in adulterio deprehensam. Sed haeo reprobantur in c. Inter haec II. q. s. et ab Alex. VII. in prop. damn. 19. Dubitatum autem fuit an suorit abrogata l. tiaeorem de mitti nupt., quae invalidabat matrimonium inter vitricum, et uxorem privignir Sed S. Congreg. Cone. die 28 Mart.
Dipondum III. leges ei viles non reprobatae videntur lacilo adprobalao a Iure canonico; nam in c. s. de novi Oper. nuntiat. sic dicitur: bioti testes non dedisnan-τur Meroa Canones imitari, ita et sacrorum atatula canonum Principum Conat tutiomatia ad Tantur. Item in e . Super apecula de Privia. sic habetur: Saneta Eme rara lectum aeeutar tum non reuuis famulatum, quae aequitatis , et Datissae τροatiyia imitantur. Hinc Fognanus in D. ctim mea ce leat. n. 1S. ol nostor Papa Iamnod. XIV. I. e p. 4so. n. r. ctim Abbate Menoe. et ec muni dicunt audicem Ee- Iesiasticum in quaestionibus, in quibus de duro canonico nihil reperitur decisum, debere so consormore Iuri Civili. Et Gelasiuς Papa Ep. 4. ad Ana St. Imper. aeri
94쪽
0. Leae humana oἶΓyame sub gravi, vel ob levis
R. Si materia, circa quam lex versatur, est gravis, et est sub gravi praerepta , lex obligat sub gravi. Si vero materia est levis, obligat sub levi et Deus enim Legislator supremus dedit humano Logislatori saeuilalsem obligandi suos Subdilos juxta materiae legis congruentiam; ut sic eedat in bonum commune potestas legislativa, et sil in aedisicationem, et non in destruelionem Subditorum . . . Ouandonam materia Legis eensemr grauis pB. I. Quando materia 'ratione sui ost gravis. g. Si materia o Ievi finis gravis, vel alia gravis eireumflantia adnexa est. 3 Si materia Legis graviseensetur a prudentibus, et do elis Viris, vel a Consuetudine, heno landata. Collet, Coneina Diss. 5. de Legib. cap. 3. quaest. 7. . Quando materia gravis censetur graviter praeeepta pR. T. Quando expresse Legislator declaravit se velle sub gravi obligare. a. Quando absolute, et sine ulla limitatione praecipitur, vel prohibetur res gravis. 3. Si utatur Legislator verbis gravem obligationem indieantibus; uli jubeo, praecipio, veto, prohibeo hoc, vol utatur alia forma la-
quendi gravi ; v. g sub indignatione Dei et . 4. Si legi apponatur poena gravis in transgressores. 5. Si Viri prudentes ita existiment, vel Consuetudo ita serat. Αnloine, Concina, collet.
Q. Potestne Legislaιor humanus in Leye de materia levi obligare Subditos sub gravi' - R. Minime, si materia legis, omnibus inspectis, vere levis est; quia Iogi-
Malor dobet secundum reclam rationem leges serrθ. Recta aute in ratio postulat, ut obligatio legis eorrispondeat ejus materiae, et cum ista mensu
Dixi, Si, omnibus inspeetis, materia vere lenia est: nam si materIa dasa lovis sat gravis rationo suis, vel alterius circumstantiao gravis, tune sub gravi eulpa potest Legislator obligare Subditos, quia tune revera materia gravis est. ' : .
. Transyressio Lectis de materia leni potestne feri granis aliquando'll. Maxime, et I si frequens sit violatio hujusmodi legis; quia materiae leves, si eontinuentur, per frequentiam coalescunt, et constituunt materiam gravem. 2. Si violationi hujusmodi legis adjungatur eontem plus formalis is . Quandonam materiae leves eoalescunt, eι moraliter conjuvunturilet quando non ' i . n. Maleriae leves eoalogeunt, eum repelilae aliquem gravem esseclum eidem legi contrarium producunt, sive in eo, qui legem violat, sive tu altero. Sic qui eodem die festivo pluribus uicibus parvo temporis intervallo, Ser vilibus operibus vaeat, gravem esseclum persentit, qualenus Ner illas Plures vices sit notabiliter distractus a santi sieations diei sesu. Sc et qui periptura surtula, vel eidem domino materiam notabilem subtrahit. vel pluribus dominis, Semper graviter peceat; quia illo uniens dominus gravem per 3 sentit injuriam, aut ipse sur magnam retinet quantitatem rei alienae, si plus res suerunt ejus domini, cum magna Reipublicae, sive societatis injuria. Maleriae autem leves non coaleseunt, et morali lor in se non uni uulue triplici lor: I. Ex diversi tale praeceptorum, eum scilicet violationes leves
divertis praeceptis adversantur. Sie Saeerdos, qui eodem die festivo aliquid
95쪽
Ievo in reeitatione ossieti divini omittit, omittit aliquam eoeremoniam levem in celebrationa Missa , et aliquod parvum opus servile agit: tria pecea lalevia committit; nec hujusmodi materiae leves uniuntur, quia tribus pra ceptis diversis adversantur 2. Ex diversitato personarum, scilicet eum plures personae distinctae per quid leve idem violant praeceptum. 3. Ex di versitate temporis, quando nempe quis idem diversis temporibus violat prae plum; V . g. quis diebus Singulis Quadragesimae quid leve ante tempus
Q. Quandonam habetur contemptus formalis in violationa legis
R. Habetur ex D. Thoma a. a. q. I 86. art. s. quando Subditus legem violat, non quia ab ira, vel ignorantia, vel passione, aut infirmitato impellitur ad legem violandam; sed quia non vult subjici ordinationi legis, legem spernens, vel ejus Conditorem. Hinc si quis legem violat ex ira, fragilitate, ignorantia, lentatione, eontemnit equidem legem, sed eontem plus iste materialis est, et communis, quippe qui in omni peccato reperitur, nee constituit peceatum speetale a legis transgressione distinetum. At contem. plus formalis adjunctus violationi legis veniali, semper illam violationem reddit gravem, quia contemptus formalis non admittit parvitalem materiae, nam per eum contemnitur auctoritas Supremi Legislatoris Dei, a qua leges humanae originem trahupt, atque hujusmodi contemptus novum constituit peccatum directe eontra virtutem obedientiae. D. Thomas R. u. q. Eo5. nrt. I. ad I. concina, Cunilia.. Verum hie diverie. quod non dicitur contem plus formalis, si quis eo n- temnat Iegem uli inutilem, vel levis momenti, aut Legislatorem uti virum indoctum, injustum etc. Quia tune non contemnitur potestas legislativa, sed vel materia legis, vel persona Legislatoris uti persona privata. Quare habetur peccatum, vel contra virtutem, ad quam res praecepta pertinet, veleontra justitiam, rationa detractionis, et contra observantiam, si est Superior, vel eontra pietatem, si est Pater, vel Mater. Quae peecata erunt gravia, vel levia, prout erit gravis, vel levis detractio, et contemptus.
collet. Q. Potesιne Legislator humauus lege sua yraee*ere,vel prohibere rem stravem sub obligatione leui pR. Si id faciat ob aliquam gravem cireumflantiam pro bono Communitatis, potest; quia recla ratio postulat, ut Legislator rigorem legis temperet, si id exigat aliqua causa ob bonum commune. Si autem nulla ex causa id exequatur, illicite procedit, quia non mensurat obligationem eum materia legis: eum non ex arbitrio, sed ex legibus prudentiae Legislator debeat leges ferre. Concina, Cuniliati.
Q. Leae fumdata in praesumptione, Obligame, εἰ in casu particulari non versice r id quod praesumitur ' 'Nola, quod praesumptio legis duplex esse potest, iuris scilicet, seu p
riculi moralis', et facti. Prima habetur, cum Legislator judicat prudenter, quod ex tali actione, licet non semper, malum grave sequatur; unde ipso Eua lege talo periculum removere intendit, illam aetionem graviter pericu losam prohibendo. Sic Ecelesia , quia sibi persuasit prudenter , quod ex te Cilone quorumdam librorum , legentium mentes corrumpantur, licet nouomnium, sua lege hujusmodi librorum ieetionem, vel retentionem probb
96쪽
buit, ad removendum subversionis perieulum. Secunda , seu praesumpti facti habetur, quando Superior ex eonjecturis arguit, aliquam actionem fuisse positam , vel actioni aliquam adfuisse circumstantiam . unde ex taliae lion , vel circumstantia ad legem , vel praeceptum serendum movetur.
Collet, Cuniliati. R. Lex fundala in praesumptione Iuris,sive periculi obligat in conscientia ad sui observantiam etiam in ea su, quo respectu alicujus particularis personae cessat periculum ; quia hujusmodi lex fundatur in prudenti judicio periculi in tali actione semper, vel saepe contigentis ; quare, licet in casu particulari cesset tale periculum ; semper lamen verificatur, quod in tali actione periculum uti plurimum adest, adeoque subsistit semper sundamentum legis, et per consequens ipsa lex, qua illa actio ob bonum eommune prohibetur ; si ergo existit lex, obligatur ex ea etiam ille , qui per accidens lati perieulo non Est obnoxius; quia persona particularis debel saeonsormare Communitati. Bine si lex prohibens lectionem, vel retentionem librorum prohibitorum ratione periculi subversionis, subsistit, quoniam semper ratio periculi subsistit retalo ad celeros,lieet relate ad aliquem par ticularem cesset, dicendum, quod relat ad hunc subsistat lex quae eidem prohibeat lectionem, vel releulionem. Collel, Cuniliali. Si autem lex fundata sit in praesumptiono facti non obligat in Conscientia, si laetum desit, quia molivum hujus legis est factum, vel laeti circumstantia , et videtur lata sub conditiono , si factum, vel eircumstantia faeti adsit; quare cessante Oxistentia saeti, vel eircumstantiae, cui lex innitebatur, videtur cessare ipsa lex. Hine recto statuit Innocentius III. cap. Inquissioni tuae, de sent. exeom. ,quod eonjux non tenetur alteri conjugi debitum petenti, reddere, sciens nullitatem sui matrimonii, et si Episcopus praecipiat sub exeommunications reddere debilum,non tenetur ei obe. . diro ; licet pro soro exteriori ad vitandum standalum , excommunicationis sententiam debeat humiliter sustinere. Et ratio hujus constitutionis est,
quia Episcopus ideo praecipit , quia supponit sactum; nempe matrimonium olidum, quod cum ita non sit, praeceptum Episcopi nullum eSt. O. Leae poenalia obliqvina in Conseientia
. Si leX est pure poenalis quae minus proprio dicitur lex , sed potius
dicenda regula, ordinatio , statutum non obligat in Constentia , quando violator hujus legis firmo m habeat animum solvendi poenam statu iam ςquia. Legislator praecepit disjunetivo aut poenam incurri, aut praeceptum suum Bdimplere, unde liberum est subdito alterum adimpler . Al si est lex mixte poenalis obligat in conseientia tum ad culpam, tum ad poenam, quia lex hujusmodi eontinet duplieem obligationem,et adimplendi legem, et Su Mundi poEnam, nisi adimpleatur. ' O. Ouomodo cognoscitur, an leae ait pure, xel misis p nalis 3 cognoscitur 1. Quod sit pura poenalis ex verbis ipsius Legislatoris,si ci .e et expreSSE deelaret, sct velle obligare lanium ad poenam , a. Si leTobliget disjunctive vel ad exequondum id, quod statuitur, vel ad poenam,
η seeus fiat, tunc enim datur opinio ad alterutrum. 3. Excommuni Sapien tium sententia; vel ex consuetudine.
cognoscitur autem lex uti mixto poenalis, x. Si superior eopulative per 'g'm auam sta luat aliquid sieri, vel non sieri, et simul poesistin transgres ad by Corale
97쪽
soribus imponat; quia lure datur duplex praeceptum, et proinde duplex obligatio ad eulpam scilicet, et ad poenam. s. Si statuatur contra legis tran. Fgressores poena valde gravis; quia prudens Superior non imponit poenam gravem, nisi pro culpa gravi, quas. praecessit. 5. Ex materia legis,. nempe si legis materia bonum pubblicum directe spectet, bonos mores, Reipubli-.eae tranquillitalem, paeem, avitones lego stivina vel naturali praeceptas , vel prohibilas clo. acu Quod si dubitetur, an lex sit pure, vel mixte poenalis, interpellanda est, tanquam mixto poenalis, quia quod lex obliget tantum ad poenam, ev non, ad culpam, est quaedam exceptio a communi condendarum legum regularexceptio autom est stricte interpretanda in favorem Iegis, quando demento
Legislatoris non constat. Haberi. N.
O. Ouandonam transgressor legis poenalis tenetur misere poenam Nola T. Quod poena vel latae sententiae est, vel serendae : poenae latin senientiae dicitur, si statim post eommissum erimen inlligitur a lege. Diei tur serendae sententiae, si lex non instigit poenam ; sed si sorte violetur lex, minatur inlligi per Judicis sententiam, aut condemnatoriam squae habetur, si per eam reus ad certam poenam a Judite deputatur aut erimi nis declaratoriam quae habetur , si per eam Iudex declarat, reum talcterimen commisisse, per quod poena ipso laeto incurritur, et proinde poenam statutam ipso facto ineurrisso. Collet. ia , ii IB. Poena. alia est positiva, quae aliquam deliquentis actionem requirit , lut persolvatur: uti est poena pecuniaria, dimissio beneficii, exilium, cam, ceres etc. Alia est passiva, quae, ut, persolvatur actiouem deliquentis noni requirit; ut est censura, irregularitas, privatio vocis activae, inliabilitas ad
tenetur persolvere illam, nisi post Judicis sententiam; quia lex talem poenam, non infligit, sed imponeudam per Judieis sententiam minatur. Vel est laiae sententiae, et subdistinguo: Vel est poena positiva, quae non est Valdo dissicilis in meeusione, uti est jejunium,eleemosyna, reci latio precum eicia Et sicut statim incurritur, ita et statim solvenda est, quia nihil dissicile continet quod persolutionem impediat. Dixi, quod non est valde dissicilis; quia
Si igiis est, vel nimis acerba, uti honorum privatio, triremes, exilium, privatio juris acquisiti, v. g. beneficii rite oblenii, cathedrae sic. incurritur statim; sed non est solvenda, nisi post Iudicis sententiam, nam naturae. adversum videtur ut quis sit sui ipsius earnifex, vel tortor. Vel est poena more passiva, et incurritur statim, et ante omnem Judi eis sententiam, quia nihil impedit ejus persolutionem; unde si quis, etiamsi occulto committat delicium, cui est adnexa censura latae sententias, irregularitas, privatio vocis activae, et passivae etc. statim est consuratus, irregularis, privalus jure su Disagii ; nisi musa gravis excuset, v. g. gravis infamia, scandalum, jactum
O. Quid est leae irritans, et quotuptiae rn. Lex irritans est illa, quas actum aliquibus eonditionibus a iure requisitis destitutum nullum declarat, et invalidum; sie irritans dicitur lex Tridentini statuens, nullum matrimonium sine Paroelio, ol testibus celebratum. Lex irritans duplex est. Allera est jure irritans, et est quae aelum non Pro
98쪽
TRALI. III E P. VII. 97hibet, sed solum aelum irritat. Altera prohibens simul, et irritans, et est illa, quae prohibet actum et tum pariter irritat, si ponatur. Collel.
O. Ad quid obligat Ieae irritana
n. T. Si lex est pura irritans, non obligat in Conscientia ad aetum vitan dum quia Legislator non praeeipit omissionem illius ed solum irritat illum, si ponatur. Sie non peeeat filia renuncians haereditati palernae, sola doto conteuta , ut nubat, licet haec renuntiatio a Jure irritetur. Si vero lex est prohibens simul,et irritans actum, tum obligat in Conseientia ad evitandum actum prohibilum, quia Legislator praeeipit omissionem illius,et simul irritat, si ponatur. Quare conscius quis sibi alterius impedimenti dirimentis, tenetur abstinere a contraelione matrimonii, aliter peccat graviter, et nul liter contrahit. Anioine, collet. . Si lex irritat aclum ipso tacto, et ante Judicis sententiam , obligat in Conscientia ad non utendum ipso actu, per legem irritalo, quia omni legitimo robore earet, imo obligat ad non utendum iis omnibus, quae per se exactu irritato sequuntur; nam lex quas irritat aelum privat omni usu et omni utilitate morali illius aelus. Hinc si quis per Simoniam realem obtinuit b neficium Ecelesiastieum sie ut eollatio suit nulla, ita et non potest hujus henes eii fructus pereipere, nee redditus administrare, nee jurisdictionem he-
Dixi , si ista irruat ipso Deso, quia si aetus est irritandus per Iudicis
sententiam tune non obligat in Conseientia anis Iudicis sententiam ,et proinde potest uti illo aetu ,et iis omnibus, quae et illo aelo Sequuntur; quia actus ille ante audieis sententiam validus reputatur, neque persona privata potest
illum irritum declarara , eum irritalio sit publiea potestatis actus. Anioins, collet.
V. Quid est tributum, et ouoltipleae
R. Est quaedam pensio ad sumptus pro Peineipatus,ae Reipublicae eoninservatione, dignitate, et bono laetendos, a Suprema potestate imposita, et a Populo persolvenda. Multiplμx est; nam aliud est reale, quod pro fundis immobilibus solvitur, et voea iur Campatieo, vel Fondiaria. Aliud personale, quod pro industria, et bonis mobilibus penditur, et dieitur ca talio , vulgo Testaties. Item si solva lue pro rebus, quae introducuntur in Civit lem , vel ab ea extrahuntur, diei lue meιψαι. Si solvatur pro rebus, quas Vehuntur per pontes, et flumina, dieitur Portorium. Si solvatur ob viarum custodiam, vel instaurationem, dicitur Pedagium; si deniquo solvatur pro personarum operibus, dieitur Avaria. Concina. O. Lea, quae tributum imponit, obligama in Gnaeientia 'R. Maxime; nam sieut Prineeps, et Respubliea habet potestatem ex jura naturali imponendi tributum justum tum ob sui conservationem, tum ob im-PenSas pro bono communi neccessario erogandas; sic et Subditi habent obligationem ex eodem naturali jura ortam illud solvandi, praeterea tributa sunt
alipendia Peineipi debita ex justitia, et quidem commutativa; quia sicut ipSBPervigil debet Esse in rogeniuis, ae defendendis populis , sie Populi debent tribuere ei quidquid opus est, tribula solvendo. Quare christus Dominus
Matth. 22. tributa solvenda esse in conseientia ostendit, cum dixit; Reddi te suae sunι Caesaris Caerari: et Apostolus ad Rom. 13. idem ostendito uine inseras. a. Quod salsa est sentantia illorum, qui asserunt, legem TON. I. I
99쪽
tributorum esse pura poenalem, et proinde non obligare in congelatilia. u. Defraudantes justa tribula peccant contra Iustitiam commulativa in , et speciem furti committunt,et proinde id nonlue anto ou ueni Judicis sententiam ad roia stilulionem Neario regio, si tribula nou sunt locata , vel conductoribus, si loeata sunt. Justa autem tributa dicuntur, cum a Suprema Potestate impo- Duntur ex legitima caussa; se ilicet ob bonum publicum cic. habito respectu, ne proportione, tum ad necessitatem bovi publici etc., tum ad facultatos Sub-
Q. Quid si dubitetur de justitia tribuιi p
li. Etiam solvendum est, nisi ex gravibus evidentibusque rationibus injustitia apparoat; nam tu dubio praesumendum est pro justitia in favorem Prio-eipis, et Reipublieae possidentis jus praecipiendi. Collui, Stampo. Q. Obligame leae subditum ad nou ponendum impedimenιum ad Fla tioni ejus; auι ad aliud tollendum si adest, eι tolli potesι Τ
R. Maximo, nisi illud, quod impedit legis Oxeeutionem, necessarium sit, vel ita utile, ut magis expedire videatur illud poni, quam legis adimplotio; et ratio est, quia lex praeeipiens finem aliquem , praeeipit etiam implieito in odia ad talem sine meonducentia. At quod medium ellieacius pro legis adim. Helione, magisque necessarium, quam non apponere impedimetitum; vel , si adsit, illud removere, si possit 3 Legislator ergo lego in serendo, implicito praecipit, ut non Dpponatur impedimentum ad legis observantiam, vel si adsit, removeatur, si possit removeri; et proinde Subditus leuetur obedire etiam quoad hane partem, aliter peccat contra ipsam legem. Collet. Diaei Nisi illud, quod impedis lectis eaeecutionem , necessarium Ria, vel ita utile etc. quia si concurrit necessitas, vel utilitas ita magna,ut videatur magis expedire illud quod ost logis impedimendum, quam adimpletio legis; ot non agitur do praecepto divino negativo, neque de aliquo alio intrinseco malo, tunc non tenetur quis abstinere ab impedimento; quia lex non inlev dit obligare subditum sub his circumstantiis. Uine si quis impediatur ab audiendo sacro, die festivo , ob assistensam moribundi, non peceat, si non desistat ab assistentia illius, ut Missam audiat, quia magis expedit assislentia moribundi, quam audi lio Missae. E contrario qui Magistratum gerit, vel munus Advocati, Medici, Consessarii, ole. Et
cognoseit ad munus suum adimpleniluin, ignorantiam suam impedimentum amrro; tenetur ex praece plo justitia o talo impedimentum removere sussi ontem seientiam ad munus suum Kxercendum com paraudo, eliam Cum gravi suo incommodo; aut debei inuneri suo renuntiare; quia magis Expedit adimpletio logis naturalis et divinae, quae exposcit rectam muneris sui adim-p1elionem, quam munus suum ignoranter Exercere eum damno aliorum, et
detrimento Reipublieao ob propriam utilitatem, vel necessitatem. Collet. Q. Obligasne leae cum periculo pilas, vel gravis incommodi H. Lex naturalis, quae vel prohibet ea, quae sunt intrinsece mala, ut, mendacium, periurium, sorniealio, blasphemia ele. Vel praecepit quan n cessario agenda sunt, uti amor Dei, Proximi, cultus divinugete. obligat etiam eum periculo vitae,uti habetur Ecelesiastici 4. Agonizare pro justitia usquaad mortem. Hinc Keclesia semper damuavit eos,qui tormentorum vi fidem christi, etsi exterius, abjuravere. Lex uaturalis, quae ex eo ni raelus , et hominum dispositione eonsurgit,
100쪽
non obligat eum vitac perieulo, vel gravissimi incommodi; quia praesumitur homines noluisse tali juri tantaui tribu oro vim, ut aecedonae tali periculo otiam obligarentur. Si e coriux naturali jure iunctur Conjugi ritu petendid obitum conjugale reddere; at si adsit in reddendo perieulum vitae, vel gravis incommodi, v. g. inficiandi se lepra, morbo Ele. non lenetur. Item tonetur quis jure naturali satisfacere volo, quod omisit; sed si pro voti a.dimpletiono subeat periculum vitae, vel hilerius gravis incommodi, non iunctur tune volunt adimplere, Sed cessanto incommodo tenetur.
Lox vero positiva tum divina, tum humana , regulariter loquendo, non obligat cum periculo vitae, vel gravis incommodi, quia lex positiva praecipero non tulendit ea, quae juri naturae obsunt. Juro autem naturali tenentur homi uer propriam Servare vitam, famam, boua elu.; quaro si legis positivae executio horuin jacturam inserat, Subditi non tenentur legem exequi. II iue Matth. xu, Christus, etsi lege divina positiva veteri fuisset cuique prohibitum, comedero panes saeros Propositionis, exceptis Sacerdotibus, laudavit tamen Davidem, quod in gravo necessitale comedit de panibus illis.
Et eap. 4. do regulis auris hahclur: Uuod non est licitum, neeessitas fa- eis licitum, nam eι Sabbatum custodiri praeceintum est; Machabaei ιamen sine culpa sua in Sabbato ptanabant; sie et hodie, si quis jejunium fregeriι ae9rOιu3, reus nou uou habetur. Dixi, regulariter loquendo, quia Lex positiva sive divina, si vo humana videtur obligare etiam cum periculo vilao in hisco casibus. I. Quando legis violatio insert contemplum formalem Legislatoris, vel legis, vel christianae Religionis , Fidei etc. aut infert gravo seandalum Proximo, tune enim legis violatio fit intrinsece mala, et ideo ita Iuro naturali divino prohibita, ut nullo modo cohonestari possit. Sic si quis, in contemptum Ponit is, vel Melesiae catholicao jubentis jojunium te impellat metu mortis ad illud violandum, debes potius mori, quam jejunium violare. Exigit a loJudaeus, metu mortis, ut Sabbalum pro dio Dominico sanctificus in spre. tum Christiana o Religionis, dehes potius morium subire, quam Judaeo in. dulgere. Nec tibi juvabit protestatio coram Deo , quod ita tu geris non ad
legis, vol Religionis contemptum, scd unico ad mortem vitandam; nam semper adest contemptus legis, vel Fidei saltem externus, qui etiam est intrinseee malus. Anloino, Collet. Lex positiva servanda est etin in eum poriculo vilao quando aliter legis violatio vergit in detrimentum boni communis. Bonum namque commune
praevalet bono privato cujusvis particularis porsonae. Sic, si Dux militi ju-heat, ut pro bono Exercitus, civitatis vel castri, hane, vel illam custodiat flationem, innotur milos obedire, etiamsi certa mors ipsi immineat, quia
praevalet vitae sua bonum commune. Collui.
Q. O leae obliget, estne necessaria ejus Promulsatio p
latoris publieo denuntiatur si vo voce praeconis, si vo assxione legis Scriptao in i is publicis, et congii otis, si vo alio modo juxta consuetudinem locorum, ut subditis innotescat in Promulgatio legis, inquam, uecossis ria est, ut obliget; quia cum lex sit comui unis vi vcndi r gula, debet ossu Communitati denuntiata, ut Populus iuxta legem suas actiones dirigero possit. Uinc. L.