장음표시 사용
72쪽
ΙN L. CATILINAM AD QUI RII ES.
Cap. I. Tandem aliquando, quirites, L. Catilinam, su- Irontem audacia, scelus anhelantem, pestem patriae nefario molientem, vobis atquo huic urbi serrum flantinamque minitantem , ex urbo vel ejecimus, vel emisimus, VeI ipsum egredientem verbis prosecuti sumus. Abiit, exceSsit, evasit, ex Ρit. Nulla iam pernicies a monstro illo atque Prodigio moenibus ipsis intra moenia comparabitur. Atque hunc quidem unum hujus belli domestici ducem sine controversia vicimus. Non enim jam inter latera nostra sica illa versabitur: non in campo, non in foro, non in Curia, non denique intra domos licos pavictes pertimescemus. Loco ille motus eSt, cum est ex urbo dopulsus. Palam iam cum hoste, nullo impedisente,
bellum justum geremus. Sine dubio perdidimus hominem,
eundem furorem rediit. Cat. I. f. I. u. 22. II. l. 20. Pro Lig. e. 6. - anhelantem, eine Folgo derfuror' u. audacia. ad IIerenn. IV. 55. At iste spumans ex ore Scelus, anhelans ex intimo poctore crudelitatem. - Man humorhe die Godanhensolge von furentem - minia tantem. - Welche gradatio fin- dei hei den Worten ejecimus - Pro secuti sumus 8 und welcho uou Abια- erupit stati. Ugl. Cat. I. g. 8. ψsum, gleieh: sua vorate. So Div. I. 54. valvae se ipsae aperuerunt. SOαυroς. Hom. II. si. 254. α .ά τις
Vst. pro Mil. 3. 63. - non in camin 'O - Parietes. S. d. Einteitung gu
dor ersten Rede. - Pertimescemus,
oline Objelit. pro leg. Man. g. 45. Unten l. 6. u. 14. - loco motus est. Das Bild ist von Fechtern genommen. Ugl. Cat. 1. f. 15. Soauch Corn. Nep. Them. 5. Iuterim ab eodem gradu depulsus esti bellum justum, Hie ad Div. 11. 10.justa Mictoria. Vgl. Cat. I. g. 27. opp. latrocinio.
73쪽
magnificequo vicimus, cum illum ex occultis insidiis in aper 2 tum Iatrocinium conjecimus. Quod vero non Cruontum mucronum, ut Voluit, extulit, quod HVis nobis egressus est, quod ei serrum do manibus extorsimus, quod incolumes cives, quod stantem urbem reliquit: quanto tandem illum moerore assi ctum esse et profligatum putatis 3 Jacet ille nunc Ρrostratus, Quirites, et se perculsum atque abjectum eSse Sentit, Et retorquet oculos profecto saepe ad hanc urbem, quam ex suis saucibus ereptam esse luget: quae quidem laetari mihi videtur, quod tantam pestem evomuerit forasque Projecerit. 3 Cap. II. At si quis est talis, quales esse Omnes oportebat, qui in hoc ipso, in quo exsultat et triumphat oratio mea, me vehementer accuSOt, quod tam capitalem hostem non Comprehenderim potius, quam omiserim: non est ista mea culpa, Quirites, Sed temporum. Interemtum esse L. Catilinam, et
gravissimo supplicio affectum jampridem oportebat; idque a me et mos majorum, et hujus imperii severitas, et respublica postulabat. Sed quam multos suisse putatis, qui, quae ego deservom, non crederent 2 quam multos, qui propter stultitiam non putarent 2 quam multos, qui etiam defenderont 2 quam multos, qui propter improbitatem saverent 2 Ac si, sublato illo, depelli a vobis omne periculum judicarem: jampridem ego L. Catilinam non modo invidiae meae, verum etiam vitae 4 periculo sustulissem. Sed cum viderem, ne vobis quidem om-
f. 2. stantem urbem, I. e. in eo
lumem. Pro Mil. l. 93. in Pis. c. 6. Gabinium sino provincia stare non Posse. Ugl. unteu g. 2I. OPP. ia
cere. S. I. 25. - Detorquet. Mit
iseni ist Catilina hier verglichen 2- laetari. Vgl. Cati I, I. 18. pro
isi dioso Μetapher hergenommon2 l. 3. mos nati rum. S. Cat I, 6. 3. 4. - quam multos. quam immer assIrn aliv. pro Mil. e. 16. Phil. II. c. II. wo es ironi schat hi, wIE aucti unten 3. 4. - quae aego es errem. S. Zumpi f. 547. putarent. In der Bedeurung v. n merare. Vg . pro Marc. f. 2. pro Bosc. Am. l. 93. Gewohnlicli stulit nihili putare. - judicarem. S. Zumpi 3. 525. - inoidiae metae. Genit. obj. S. Zumpi. g. 424. Cio, Tusc. quaest. IV. 7. Invidia non in eo, qui invidet, solum dicitur, sed oliam in eo, cui invidetur. H. g. 4. rem huc deducit. Hor. Sat. I, I. 15. Ne te moror, audi, quo
74쪽
aibus ro otiam tum probata, si illum, ut erat moritus, morio multassem, lare, ut ejus socios invidia oppressus porsequi non possem: rem huc deduxi, ut tum palam Pugnare possctis, cum hostum aperte videretis. Quem quidem ego hostem, Qui- Titos, quam vehementer laris esse timendum Putem, licet hinc intolligatis, quod illud etiam molesto fero, quod cx urbe parum
comitatus exto Pit. Utinam ille omnes secum Suas copias eduxissol l Tongilium mihi eduxit, quem amaro in Ρraetexta scalumniaJ coeperat: Publicium ut Munatium, quorum aes alionum contractum in popinam nullum rei publicae motum amerre poterat: rcliquit quos vivosi quanto alieno aerei quam volontcst quam nobilest μ)Cap. III. Itaque ego illum exercitum, et Gallicanis legio 5nibus, et hoc delectu, quem in agro Piceno et Gallico Q. Motollus habuit, et his copiis, quae a nobis quotidie compa-
Tantur, magnOPere contemno, collectum ex senibus despcratis, ex agresti luxuria, ex rusticis decoctoribus, ex iis, qui vadimonia deserere, quam illum exercitum, maluerunt: quibus ego non modo si aciem exercitus nostri, verum etiam si
75쪽
edictum praetoris Ostendero, concident. Hos, quos video volitare in lavo, quos staro ad curiam, quos etiam in senatum venire; qui nitent unguentis, qui sulgent purpura, mallem secum suos militos eduxisset: qui si hic permanoni, me montote, non tam exercitum illum esse nobis, quam hos, qui exercitum deseruerunt , pertimescendos. Atque hoc etiam sunt timendi ma gis, quod, quid cogitent, me scire sentiunt, neque tamen
6 permoventur. Video, cui Apulia sit attributa, qui habeat Etruriam, qui agrum Picenum, qui Gallicum, qui sibi has urbanas insidias caedis atque incendiorum depoposcerit. Omnia superioris noctis consilia ad me dolata esse sentiunt: patefeci in senatu hesterno die: Catilina ipse pertimuit, profugit: hi quid
exspectant 2 nao illi vehementer errant, si illam meam pristi. nam lenitatem perpetuam SPerant suturam. Cap. IV. Quod exspectavi, jam sum assecutus, ut VOS Omnes saetam esse aperie conjurationem contra rem publicam videretis: nisi vcro si quis est, qui Cotilinae similes cum Catilina sentire non putet. Non est iam lenitati Iocus: severitatem vos ipsa sagitat. Unum etiam Nunc concedam: exeant, prosiciscantur, ne patiantur de Hexio sui Catilinam miserum tabescere. Demonstrabo it Pr Aurelia via prosectus est; si accelerare iVolent, ad Ves-7 Peram consequentur. O lartunatam rem publicam, si quidem
FRII. - edictum. Moraus si e denVerlust thres vermogens eisahen. - Molitare. Mit dem Hegriss derArroganet una Usiue schammeit. 1 Ponit. l. 9l pro Sext. c. a. cum illa conjuratio ex latebris atque ex leuehris erupisset, Palamque armata volitaret. - ρur Pura. Die Senatorcia halton ais Ausgetelinungilen Latus claὐus, d. i. eine Tunica init ei nem l ange ii tiroiten Purpur-streisen vom Italso liber dio Brustherunter. Die Bitter li atten den
g. 6. M a attrib. . . S. Cat. I. g. 9. - δε est Mero si. Zumpi. g. 526. nisi Mero, risio nisi forte. pro Mil.
der Limnalimo me te horvorgeli 'beii, so solgi aus nisi nucli si. Cie. de Drat. II ; 58. tabescere. Cie. Att. III, 2b. in hae calamitate tabescondum est. Soph. Ant. v. 965. καί ἰ δὲ γ δ Γενοι μέλεοι μελων ui δαν κλῆιον μΠτθός. - Aurelia inu. Di Ese von Aurelius angeleg te Strat senilirio von noni his naeli Pisu in Etrurien, wo Mallius se in Lager halte. I gl. Cat. I, 3. 24. - Molent.
l. 7. sentinam Vecerit. Ugl. Cat. I. f. I 2. - Detestata. 8o Soph. Ant.
τες, ιοθθωσαν πάλιν. ' tota Italia.
76쪽
hanc sentinam huius urbis ejeceriti Uno mehercvio Catilina Exhausto, Tolcvam mihi et recreata res publica videtur. Quid enim mali aut secteris fingi aut excogitari potest, quod non ille conceperit 3 Quis tota Italia Veneficus, quis gladiator, quis latro, quis sicarius, quis Parricida, quis teStamentorum subjector, quis circumscriptor, quis ganeo, quis nepos, quis adulter, quae mulier infamis, quis corruΡtor juventutis , quis corruΡtus, quis perditus inveniri potest, qui se cum Catilina non familiarissime vixisse fatuatur 2 Quae caedes per hosce annos sine illo facta ost8 quod nefarium stuprum non per illum Z Jam vero 8 quae tanta in ullo unquarn homine juventutis illecebra suit, quanta in illo 3 qui alios ipso amabat turpissime, aliorum amori flagitiosissime serviebat; aliis fructum libidinum, aliis mortem
Pnventum, non modo impellendo, Verum etiam adjuvando, Pollicebatur. Nunc vero quam subito non solum ex urbe, VETum etiam ex agris, ingentem numerum perditorum hominum collegerati Nemo , non modo nomae, sed nec ullo in angulo totius Italiae, Oppressus aere alieno fuit, quem non ad hoc incredibile sceleris foedus adsciverit.
Cap. V. Atque ut ejus diversa studia in dissimili ration Perspicere possitis; nemo est in ludo gladiatorio paullo ad sa- cinus audacior, qui se non intimum Catilinae esse fateatur: nemo in scena Iovior et nequior, qui se non eiusdem prope sodalem suisse commemoret' Atque idem tamen, stuprorum et scelerum exercitatione assuefactus, frigore, et fame, et siti, ac vigiliis perserendis, sortis ab istis Praedicabatur, cum industriae subsidia atque instrumenta virtutis in libidius auda-
Sulla 5. quod flagitium L. non conis cepit 2 quod facinus non admisit 'Tusc. I. 30. qui fraudes inexpia-hilos concepissent. - Menescias. Die Ginmiseheroi war damais schon gehr eingerissen. Sulla gab daherdis lex Semρronia de sicariis et uesteis. - Wolcho Figur gehrauchi Cicero V. Menescus - quanta in illo' - quae caedes. Vgl. Cat I.
g. 8. Metiris foedus. S. Cat. I, 3. 33.
77쪽
I 0 ciaque consumeret. IIunc Vero si secuti crunt δ) sui comi tos, si Ex urbe exierint desperatorum hominum flagitiosi gregos: o nos beatost O rom Publicam fortunatam l O praeclaram laudem consulatus nacti Non enim jam sunt me diocres hominum libidinos, non humanae audaciae ac tolerandae: nihil cogitant. nisi caedes, nisi incendia, nisi rapinas: Patrimonia sua Profuderunt: sortunas suas abliguriorunt: res OOs jampridem,s dos descere nuper coepit: eadem tamen illa, qune erat.in abundantia, libido permanot. Quodsi in vino et alea comis-Sationes Solum et scorta quaererent, ossciat illi quidem desperandi, sed tamen essent serendi. Hoc vero quis ferre possit, inertes homines sortissimis viris insidiari, stultissimos prudentissimis, obrios 3 sobriis, dormientes vigilantibus 8 qui mihi accubantes in conviviis, complexi multores impudicas, vino languidi, consecti cibo, sortis redimiti, unguentis obliti, debilitati stupris, eructant sermonibus suis caedem bonorum, II atque urbis incendia. Quibus ego confido impendere satum aliquod, ct poenas jam diu improbitati, nequitia , sceleri, libidini debitas, aut instarc jam plane, aut certe jam appr0
Pinquare. Quos si .mcus consulatus, quoniam sanare non Potest, sustulerit: non breve nescio quod tempus, sed multa secula propagarit rei publicae. Nulla est enim natio, quam portimescamus: nullus rex, qui bellum populo Romano facere
hens spieiten die BOmer ost mit accubare, recumbere.
IVUrsein solea . Allo Gluchsspielenannio man alea, und diese Waren l. 11. propagarit. Zumpi. 3 verbolen. Plail. II, e. 23. IIomi- 5II. Vst. Cat. IV, f. II. Cio, nem vero omnium nequissimum, Fam. V, 15. propagatio miserrim qui non dubitaret vel in foro alea temporis. Att. VIII, 5. prop3gat0r Iudere, lege. quae est de alea, con- Provinciae. unius se. Pompeii. demnatum, qui in integrum restituit, S. pro leg. Μanil. e. 10. Er balteis non apertissime studium suum den Sertorius, Spartacus, die See ipso profitetur 2 Ugl. 3. 23. - iner- rauber und den Mithritates Vontes fortissimis v. s. w. Melehe Fi- Pontus bestogi. Vst. Cat. III, 3. gur findet hier stati 2 Ugl. f. 25. - 26. - intus intus. Vgl. Cat- Ιν sertis redimisi. Boi Gasimahlen 3. I., iso diesolbo Figur stati sin Psegien die Ilomer Hrange aus dem det. quae sanari. Vie hellit distrioupto Eu tragon. Man sala niehi Figur 2 UgI. g. I7. - quod hei denselben, sondern Iag auidon canda. Ovid. Mot. I. I90. cvnς Diqitigod by Corale
78쪽
Possit. Omnia sunt externa unius virtuto terra marique Pacatar domesticum bellum manet: intus insidiae sunt: intus in-Clasum periculum est: intus est hostis. Cum luxuria nobis, Cum amentia, cum scelere certandum esti Huic ego me bollo
ducem prosit cor, Quirites; suscipio inimicitias hominum per
ditorum. Quae famaei poterunt, quacunque ratione sanabo: quae resecanda erunt, non Patiar ad porniciem civitatis mane-xo 3. Proinde aut excant, aut quiescant: aut, si et in urbe, et in cadem mente permanent, ea, quae merentur, exSpectent.
Cap. VI. At etiam sunt, Quirites, qui dicant, a me Iain exsilium ejectum esse Catilinam. Quod ego si verbo assequi possem, istos ipsos ejicerem. qui haec loquuntur. Imano; enim videlicet timidus et permodestus vocem consulis serre non Potuit: simul atque ire in exsilium jussus est, Paruit, ivit. Hesterno die, Quiritos, cum domi meae paene interfectus essem, Senatum in aedem Iovis Statoris convocaVi: rem omnem ad Patros conscriptos detuli. Quo cum Catilina venisset, quis eum sonator appellavit Z quis salutavit Z quis denique ita adspexit,ut pcrditum civem, ac non potius, ut importunissimum hostem Quin etiam principes ejus ordinis partem illam subsolliorum, ad quam ille accesserat, nudam atque inanem Teliquerunt. Hic ego vehemens ille consul, qui verbo cives in IS
vulnus ense recidendum est, ne
pars sincera trahatur. - manaVe.
Phil. I. Cum serperet in urbe infinitum malum, idque manaret in dios latius. I. I 2. Homo Midelicet enim limidus. . . Wie sind diose Morte Ru Verstehen 2 Zumpi. g. 345. A. Mil. 3. 8. - Iovis Statoris. S. Cat. I. g. I. und 33. - quis amella-ὐit. Vgl. Cat. I. g. 16. g. IS. Mehemens illa consul. In Bezug aut sunt, qui dicant. Essehito nichi an Leuten, Melehe,
vertassen. - teneretur. S. Cat. I. 6. - arma, secures. Λis Catilina
nahm er die Ebrongeiehen ei nes Proconsula an, nemtich gvν Olf Lictoren mit thren Fasces. Dis Proconsuin halton in der Provise di Ver aliung dor Iurisdiation unddas Commando uber die Aoree. S. t. I. 3. 24. Sall. Cat. c. 46. Cum fascibus atque aIiis imporii insignibus in eastra ad Mallium contendit.
79쪽
exsilium ejicio, quaesivi a Catilina, in nocturno conventu
apud Μ. Laccam fuisset, necne. Cum ille, homo audacissimus, Conscientia Convictus, Ρrimo reticuisset: patefeci cetera; quid ea nocte egisset '), quid in proximam Constituisset, quemadmodum osset ei ratio totius belli descripta, edocui. Cum haesitaret, cum teneretur; quaesivi, quid dubitaret proficisci eo, quo jam pridem pararet ): cum arma, Cum Secures, Cum saSces, Cum tubas, cum signa militaria, Cum aquilam illam argenteam, cui ille etiam sacrarium scelerum domi 14 suae secerat, scirem esse praemissam. In exsilium ejiciebam, quem jam ingressum esse in bellum videbam Etenim, credo, Μallius isto centurio, qui in agro Fosulano castra Posuit, bellum populo Romano suo nomine indixit: et illa castra nunc non Catilinam ducem exspectant: et ille, ejectus in exsilium,so Massiliam, ut ajunt, non in haec castra conseret. Cap. VII. o conditionem miseram, non modo administrandae, Verum etiam Conservandae rei publicael Nunc, si L. Catilina, consiliis, laboribus, periculis meis circumclusus ac debilitatus, subito Pertimuerit, fien entiam mutaverit, deserue rit suos, consilium belli faciundi abjecerit, ex hoc cursu sceleris et belli iter ad sugam atque in exsilium converterit: non ille a me spoliatus armis audaciae, non obstupefactus ac perterritus mea diligentia, non de spe conatuque depulsus, Sed indemnatus, innocens, in exsilium ejectus a consule Vi et minis esse dicetur: et erunt, qui illum, si hoc socerit, non im-
80쪽
probum, sed miserum; me non diligentissimum consulem, sed crudelissimum tyrannum existimari velint. Est mihi tanti, 15 Quirites, hujus invidiae salsas atque iniquae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus horribilis belli ac nefarii periculum depellatur. Dicatur sane ejectus osse a me, dummodo eat in exsilium: sed mihi credite, non est iturus. Nunquam Pgo adiis immortalibus optabo, Quirites, invidiae meae levandae
Causa, ut L. Catilinam ducere exercitum hostium, atque in ammis volitare audiatis: sed triduo tamen audietis: multoque --gis illud timeo, ne mihi sit invidiosum aliquando, quod illum emiserim potius, quam quod ejecerim. Sed cum sint homines, qui illum, cum prosectus sit, ejectum esse dicant, iidem, si interfectus esset, quid diceroni 2 Quamquam isti, qui Catili- 16
nam Massiliam ire dictitant, non tam hoc queruntur, quam Verentur. Nemo est istorum tam misericors, qui illum non ad Mallium, quam ad Massilienses ire malit. Ille autem, si mehercule hoc, quod agit, nunquam ante cogitasset, tamen Iatrocinantem se interfici mallet, quam exsulem vivere. Nnno vero, cum ei nihil adhuc praetor ipsius voluntatem cogitationemque acciderit, nisi quod, vivis nobis, Roma prosectus est; optemus potius, ut eat in exsilium, quam queramur.
Cap. VIII. Sod cur tam diu de uno hoste loquimur, et 17 de eo hoste, qui iam fatetur se esse hostem, et quem, quia, quod semper volui, murus interest, non timeo: de his, qui dissimulant, qui Romae remanent, qui nobiscum sunt, nihil dicimus 3 quos quidem ego, si ullo modo fieri possit, non tam ulcisci studeo, quam sanare et ipsos placare rei publicae; neque, id quare fieri non possit, si mo audire volent, intelligo. Ex-Ponam enim vobis, Quirites, ex quibus generibus hominum
. IS. Est mihi tanti. S. Cat. I.
f. 16. quamquam. S. Cat. I. g.
22. - Λem - misericors. Wio sind diose Morte xv versiehen 2 mehercule, stati mehercules. Orat.
47, sagi Cic. Impetratum esta consuetudine, ut Peccare suavitatis causa liceret; et mehercule Iibentius dixerim, quam mehe