장음표시 사용
101쪽
umbram ciusdem gnomonis tantum proijcit in punctum F Atqui umbra gnomonis ciccti, spicia dcnte Sole, minor est, quam umbra eiusdem gnomonis, Lu n δὲ luccnt , caeteris omnibus paribus .existcntibus , idcis, aequalibus cum Sole
r . ic tri ir Rr adibus, diuerso tamen tempore, ab
' . o Horizonte distante; quod facile quivi i I cxpcriri poterit si signetur tepore aequinoctij altitudo Solis meridiana, Sole vi, ii delicet ten in te principium V, aut , quae altitudo Romae os sero grad. 8. noteturque in aliquo plano gnomonis umbra . Postea idem fiat, Luna existente in eodem loco Zodiaci, in quo ante - Iuit Sol, hoc ea in principio V, veto, de tenete Meridianu circulum , carentoq: omni latitudine . Deprehendetur namque umbra gnomonis, splendente tL una , multo longior, quam lueente Sole cum tamen altitudo , seu distantiai Vtriusque planetae ab Horironte sit eadem , nimirum grad. 48. respectu centri: Qquitur igitur, sphaeram Solis longe esse superiorem, quam Lunae. Idem quod do Luna respectu Solis diximus,adcomoda i potest respectu alioru pune - tam, Guamlus enim alij planetae non ira splendeant, ut umbras proij clant, sciri tamzn potest, quantum eorum radIJ per gnomonis verticem proijciatur. Quam
. rcm Utra omne controuersa cotistat, Luna Omnibus esse planetis inscriorε.
QS A bi etiam eonvenientet sol supra Mercurium, de Ven rem, id est,initatui iri in QMi 'planetarum statuatur, hanc rationem Ioan . de Rogiom. Lb. s. Epitovio mane ins propos. I. astori . Ptolomeus Dict. e. cap. t s. a quo non dissentit Albate--um tu, cap. s . ai ciperis,' certis rationibus Ostondit, distantiam Solis a centro terrae, quando minima est, id est,quado in Augis opposito existit Sol, ebntine-
πε ro γα terrae semidiam refot; distantiam vem Lunae a centro to , quando ea maxima est, id est,quando Luna in Auge existit, continere duntaxat 6 . Ω- .midiametros terrae. Unde disterentia inici minimam Solis distantiam, de ma-πimam Lunt continebit terrae semidiametros roos. Tantum enim relinquitur, sit btracta maxima Lunae distantia a minima Solis. Cum igitur inter caelum L inae, ac caelum solis vacuum concedi non possit,cum a vacuo natura abhorreat
Inmue rationi conrntaneum sit, destrentes augium solis de Lunae tanta eubmole res litos, cum prorsuη tanta moles esset inutilis di superuacanea , iuro opim-ino S couenienti isti, tantuiti baim intermedium tribuetur orbibus Mercuria , . ac Vinx Ist pro inde s ol in edio Planetam collocatus erit, itempti supra
Lunam, Mercurium,ae Venerem, atquc infra Saturnum, Iouem, ac Martem.
ACCEDIT etiam, a iod motus Solis est regula, Si mensura motuit ali Tum planetarum, alui tamen atque alia ratione. Mars etenim, Iuppiter, de Satur: nus ratione rei cycli cum Solo in motu convcniunt: L una vero, Morcurius, de m i: i 4 i emi in dotcrciatibus orUibus motui Solis tori mantui, ut in Thobricis planetarum explicatur. Quare haud iniuria Sol in medio horum collocabitur, ut Tu portores in si planc tas ab inforioribus tribus segreget, quandoquiden non ea-
.., HI SIrati datis addi potest, quod Sol cst rex l, damasii cor omnium Planc-
-taruin I quarta non linuictito in medio illorum constituetur quemadmodum rex in medio regni, S cor In medi animalis collocatur,ut omnibus inde meiq-
bris aequaliter possit iuceurrere pe prouidhro Ira ut quodammodo rvt plqriquς Odmi a d iocantur
102쪽
oeantur Resp. ex .planetis eonstituatur. Est enim Sol omnium rex: satumnus autem, ob senectutem, eius consiliarius; Iuppiter, ob magnanimitatem, iii dex omnium; Mars dux militiae; Venus, dispensatrix omnium bonorii, instat atrisfamilias; Mercurius eius scriba, ac cancertarius; Luna denique nuntii os scio fungitur. Vnde& velocissimu motum habet ab occasu in ortum, ut nimi a singulis mensibus ad queml ibet mandata regis perstrat. Praetcrea quonia secundum Astronomos,& philosophos, omnes stellae,& planetae lumen suu a sole reeipiunt, caltem persectius, ut sare videmus in eclipsi lunari, in qua Luna ob in gressum in umbram terrae lumen suum amittitis Et praeterea diuersis temporibus diuersimode illuminatur a Sole: Modo namque apparet corniculata,modo me die illuminata,modo videtur plena, ct e. quod non accideret,si lumen ex se haberet. Simile iudicium habeto de alijs stellis; Sunt enim eiusde cum Luna na tum. Quod etiam ex eo probari potest,quod videamus planetas, qui sunt propinquiores Soli,vehementius illuminari,ut apparet in Marte ac Venere. Qua propter, ut aequabiliter Sol lumen suum omnibus planetis, acclellis impertiret, in medio illorum commodissime est eollocatus. ADIUNGIT Album alar in suo magno introductorio, tractatu 3. dis serentia 3 quod ob id Deus gloriosus Solem planetarum nobili isImum , atquc maxime activum in medio alioru planetarum collocauit, quia si immediate coninstitutus suisset infra caelum octauum,& supra Satumia, non possct propter nimia distantiam a terra commode in haec inferiora agere ; immo omnia haec inferiora Digescerent quodammodo; si vero immediate supra Lunam positus suisset, etianon satis commode suo motu in haec in seriora agerct, quia tunc nimis tarde abortu in oecasum mouere tur, propi er distant iam nimiam a primo mobili: Quem admodum etiam in rota quavis partes illae, quae magis recedunt a eircunsereri tia, magisque ad centrum,seu axem accedunt, remissius mouetur . Adde quod tune Sol propter nimiam vicinitatem ad terram omnia haec in seriora combur ret. Quamobrem in medio planetarum congrue ponitur, ut actionem suam ha beat temperatam,& hisce inserioribus magis accommodatam. Vt non temere
apud Ouid. x. Metamorph. Phoebus Phaetontem filium quadrigam Sobs temerarie conscensurum commonuerit, dicens.
Altivi egressin ca tia signa eremabis:
Voluit enim eo in loco signiscare Ouidius, Solem in medio Ioeo planetarum Πhabere actionem suam te oratam , non in alio, & ideo ibidem esse proprium eius locum. V o D autem Mercurius quoque eonuenienter statim supra Lunam, Se Mercuria
sub Venere collocetur, persuadere nobis videtur eius motus irrcgularis. Est enim Mercurius multo magis irregularis in suo. motu, qua Venus, propter quod pra tarn 1. Astrologi tribuerunt Mercurio quinque orbes, & cpicy elum; Veneri aut e tres & infra v. tantum orbes,& cpicyclum. Consentaneum igitur rationi esse videtur, potius 'ς ς Mercurium supra Lun m constitui, quam Venerem. ORDINEM porro planetam,que hactenus c5probauimus, vidutur om tam oriri nes antiqui diem hebdomadae institutores, atq; denominatores c5firmare Impo firmatur ex
sueminamq; diebus nomina a planetis, queliber videlicet ab eo planeta,qui pri dominio ma illius diei hora dominia obtinet, denominado. Singuli enim planetae singu- ti 'ς i lis horis diei suo ordine praeesse dicuntur ab Astronomis; quod quam veru sit , denoma non est huius loςi disputare . Unde cum diςs contineat 34. horas, necesse sist, uod . o E a
103쪽
ut si d se Sabbati prima hora dominatur Saturnus, a quo denominatur 'dies sa/tumi, sequenti die prima hora dominetur planeta ordine rctrogrado sequens, duobus intermissis, nepe Sol,a quo denominatur dies Solis.Nata si prima hora dominatur Saturnus,secunda dominabitur Iuppiter, 3. Mars, η. Sol, s. Venus 6. Mercurius, . Lunai 8. saturnus, 9. Iuppiter, Io. Mars , a I. Sol, ix. Veanus, i 3. Mercurius, t4. Luna, I . Saturnus,'I6.Iuppiter, I . Mars, I 8. Sol. I9. V emas χO. Mercurius, 2 r. Luna, et x. Saturnus, 13. Iuppiter, E . Marsa
Deinde prima hora dici icquentis Sol, atque ita deinceps . Ex quo patet, cur non denominentur dies secundum ordinem planetarum immediate, 1ed semper secundum ordinem retrogradum, duobus intermissis,quia nimirum hoc ordine praesunt horis dici, qui quidem ordo dierum talis minime esset, nisi planetae eo ordine locarentur. Hac Qe re cxtant duo carmina, ut sciatur, quibus horis dici quilibet planeta dominetur; In quibus etiam apparet, quem ordinem inter se habeant
CIuthia, Mereurim, Venu , Er Sol, Mars, ue, satur, ordine retro'radosti quiuis endieat horam.
Constat igitur ex omnibus ijs,quae diximus, ordinem a nostro auctore praescriptum inter planctas esse veriorem , ct magis consorinem Astronomis peritis dExplodenda ergo est opinio Metrodori & Cratis, qui solem ac Lunam pone bant supremos planetarum : Reij cienda quoque est opinio Democriti,qui Mercurium solo faciebat suteriorem : Sententia item Alpetragij, qui Vcnerem Putabat Sole altiorem,nullius est momenti: Opinio denique Platonis, & Aristotelis valeat, qui Solem ae Lunam infimo loco collocabant.
V E R V Miobij ciunt nonnulli; Solem nunquam eclipsim pati 1 Mercuris
ac Venere,quare nullo modo Solem supra illos statuendum esset Alias enim sol mi 1 interdum ab illis occultaretur, sicut videmus ipsum occultari a Luna, quoniam Mereurio. supra ipsum collocatur. Attamen haec obiectio nullum robur habet. Vt enim ἡ- ἡ Ptolemaeu Diet. 9. cap. I .& Ioan . de Regiom. lib.9.propos. t.post in t duo ipsum sies. Punctae coniungi,id est, esse in eodem gradu Zodiaci, ita ut linea recta exiens
non eclipse eis Oculo, transiensque per centrum unius,minime per centrum alterius tran- Vr, stat, quod tamen requiritur ad eclipsim : Hinc enim fit, ut videamus saepissime uiram in Novilunijs coniunctam cum sole cum non occultare. εις terea se-
. cundum Albatesnium & Tebith, & alios Astronomos , diameter visualis So-- ω, i ta ad diametrum visualem Veneris i sunt autem visuales diametri illorum ei reusticia cci lorum, qui nobis apparent in astris) proportioncm habet decuplam. Vnde iuxta demonstrationes Geometricas, circulus Visualis solis ad circulum visualem Veneris proportionem habebit centuplam. Nam cum circuli eam inter se pro- 1. d..d. portionem habeant, quam diametrorum quadrata, proportio autem quadrato-io. sexti. rum quae dei cribatur ex diametris circulorum, duplicata sit illius proportioni , ' quam habent diametu; fit, ut cum diametri visuales circulorum solis, ac UGneris habeant proportionem decuplam; diametroriam quadrata, atque ideo &circuli visuales, proportionem habeant centuplam : Haec enim illius duplicata
est, ut in his numeris t. Io. m. peripicuum est, qui decuplam proportionem, habent. Vt autem facile sciatur, quaena proportio dicatur alterius proportionis duplicata, multiplicandus erit denominator proportionis in seipsum: produc tur enim denominator proportionis duplicatae; Vt quoniam occuplae proportionis denominator est io. si io. in Io. multiplicetur, procreabuntur I o. nempe
denominator duplicatae proportionis illius decuplet . Eadm ratione duplicata
104쪽
pmportio pmportionis triplae, erit non cupla, cte. qua de re lege ea, quae In de D. i o. lib. . Eucl. scripsimus. Hinc perspicuum est, Venerem nullo modo poseis Solem obtegere,ctianisi interponatur inter nostrum aspectu,& Solem; qu niam occultabit solum centesimam partem ipsius , quae nullius est momenti, &vix animaduerti potest . A sortiori igitur neque Mercurius id cui cere poti rit, cum eius diameter visualis sit longe minor diametro visu li Veneris . Quod si quis dubitet, Cur igitur Luna e visu nobis Solem quandoque tripiat, cum tamen mirum in modum minor sit Luna ipso Sole; Respondendunt est, id euenire ob nimiam vicinitatem Lunae ad terram,& maximam illius distantiam a Sole. Hinc enim efficitur, ut diameter visualis Lunae appareat nobis maior diametro visuali Solis, & propterea tota Luna maior conspiciatur, quam Sol. Vnde mirum non est, quod L una Solem possit contegere aliquando,ita ut cerni non
E X his omnibus eoiligitur & numerus , & ordo omnium corporum totius Vnivcrsi. Erat enim in toto Vniuerso quindecim corpora sphaerica totum mundum adintegrantia, eo ordine polita, ut partim in tractatu de clementis, partim
liae in tractatione de eo oribus eaelestibus ostensum est; atque sitis dilucide apposta figura indicare vitatur, in qua totius uniuersi ordinem, situmque conspicis, una cum characteribus Planetarum , quibus Astronomi eos figurare solent, ac depinnere.
105쪽
Exua mun -x X T R R hune ero mundum,seu extraeaelum Empyrcum,nulloimpr- rui eorpus existit, sed est spatium quoddam infinitum , c i ira loqui fas si quo etiam toto Dcus existit sua essentia, de in quo infinitos alios mundos , Pt icctiores etiam hoc,sabricare posset, ii vcllet, ut Theologi asscrunt. n
CAELUM MOVERI AB ORTU IN OCCAS V M. i
vo D autem estum Noluatur ab oriente in occidentem. ygnum es. Stellae, quae oriuntur in oriente, semper ese
Vantur paulatim, O successive, quousque in medium c li veniant: ct sunt semper in Odim propinPitate , remotione ad inuicem, ct ita semper se babentes, Ic
M v lv dunt in occasum continue, e r formiter. COMMENT, ARIVS. t laQuid in re- HAEC est quarta,ac postrema pars huius primi capitis , in qua auctor sex, ψδ propositiones de aetherea ac Acmentari regione ostendit, quas quide in praecς , ita ' i''dcnti parte,tanqua ccreas & indubitatas auia mere visus est. Prima est, tu mo utri ab oriente in occidente. Secunda, caelum esse rotundum. Tertia, tam ter Tam,quam aquam rotundam esse. Quarta, terram esse contrum mundi. Quinta, terram esse immobilem. Sexta,& vltima, terram habere quantitatem absolutam ac finitam, atque adeo cognitam, quamuis vulgo immensa vidcatur.
QI O D igitur ad primam propositionem attinci,quoniam post ci quis negare , caelum moueri ab oriente in occidentem, sed potius sullas periclis moueri, ceu pis es in mari, vol ut aues in acre, caelum autem prorsus quicRO ', ut ni ulti ausi iunt sserere , probat duplici argumento , hoe verum non cM; quorum unum iiii ut ut ex statis, quae nobis oriuntur λ occidunt ;'alterum a stellis, quae nunqum nobis oriuntur, occuluntve, sed perpetuo apparunt: Quae quid margumenta desumpta sunt ex Ptolcmaeo Dict. i. p. 3.& Ioari. de Regiom. lib. I. conclus. i. Est autem primum argumentum huiusmodi. Omnes stellae, quae nobis ori intur & occidunt, in eadem semper distantia , eodemque litu inter se mouentur paulatim ab ortu per meridiem in oceat n. Erg0 stellae infix caelom Ouzntur ad inotum caeli, tanqqam clauus ad motum rotae, vel .nodus ad motum tabulae. Antecedens experientia quotidiana est manife=um: Conscquentia patet,quia si mouerentur stellae Per te, non cilcnt s pcrine dem distantia de ordine inter sese neque unis UrmitcrstmpesImcccirent, sta aliquando vinalteram praecederet, praescrtim cum si later se sint inaequalos V& circulos iaequales describant Gratis enim vidumur assi rete,minorcs stellat eandem vim motricem habere cum majoribu ε. -
rara monet EsT O aliud signum. Stelle, quae sunt tuata polum arcticum, valis of et nunquam nobis occidunt,mouentur continae, O Miformiter circa polum
' ten Antium ad qccasum quam non, petist, quod Firmaracuum m. criti ab oriente in occidentem. i . . . . Fl CUM.
describendo circulos suos, semper siunt in squali distantia ad inuicem Κ', propinquit ate. Undepere istos' duos motus'contrauos Resta uni, tam
106쪽
. PROPONIT se eundum argumentum in hune strae sensum . stes laeexistentes iuxta polum arcticum , quae numquam nobis occidui, d scribunt Ibo motu sempor uniformi in eodcuri tempore diu rsos circulos, aliae maiorcs, quae , nimirum remotiores sunt a polo, aliae minores, quae videli ece propinquiorcs pisto existunt, semperque in OdE propinquitare inter se conspiciuntur . Non igio tur per sese,sed ad motu orbis, cuius sunt partes,mouentur. Nam si Propriis virribus, ac per sese in cado incederent, utique. quae maiores circulos describunt . longiori tempore, quae vero minoris, breuiori tempore mouerentur: immo sullae inaequales in eodem circulo positae inaequaliter mouerentur; quae Oinnua in sui repugnant, & experientiae. . it i a NON minorem vim habent ad persuadcndum, tum abortu in occasum Aliae duamoucri, suoque motu secum circundu eum fi lias omno, duae experiantiae, quas expetie R . iam iam in medium depromam. Altera ex via lactea uintitur, quae cum se vel iris Ru bu
finita multitudo stellarum iminimarum, vul quod magis probo, pars Cctaui iam moue--li densior α continua, licet non visori iter sit densa, qui fieri potcst, ut to ri, ac n6 stestus ille eandor totum caelu circundans tam regulariter ab ortu in occasum pro, in is .grediatur, nisi motu octauae sphaerae, in qua est, circunstraturi Altera expcri n. tia consistit in partibus caeli Sarioribus , cuiusmodi non paucae cernuntur cvteruditus quidam vix, & religiosus vitam degens in Prouincia Peru, quae pol uniantarcticum lupra Horitontem habre eleuatum, leuatur in libello, quem de si tu, & natura Indiae occidentalis inscripsi prope polum anta reticum; ita. ut numor quidam pictis lite in locis: Al appare z,iacii caelum quodammodo oscipe ratum a tergo partev rariores cum vnim iter curri sicilis ab ortu in o casam spatio L . horarum Qrantur ψ vet non scinia ab habitantibus in illo rei eiu terrae usto eruatum, quis dixerit, illas per svic moueri, lac noti potius ad 'motum eaeli est noci, cum non sint stollae, sed partes omnino rarae, & obseu hin' Quiritenim paries illax impc lici, si non una cum caelo circunferantur' Quae or cturi ita sint, verisimile est, totum caelum ab ortu in casum agitari, secumque trahere & stollas, & partes alias densiores, cuiusmodi fiant illae,quae viam lactea' 'essciunt, & partes nariores, suc ubi ra), de quibus proxime diximus,& qua 4es etiam sunt maculae illae, quaei in Luna cernuntur, θVnisoravita cum Luna Titeunserunturh au it . di di xuis Nu bliti P i Ut auim uia 'coc, m
homo v. .in pauimento, musca aut formita in laqueari aliquo; erit spatium ιin quo mouentur 9 vel vacuum, quod iamdudum remouita rerum natura Ari
vium in conuenion aut escmcntare, mi Od extra locum Duuti, natur j leni perpe
tuo esse non potest Estat autem extra silui locum , si ibi esset . konrighist peiciscimo uentur taliae. Alias rat inesto eo citato si re Aristoteles, sed illi, resi-ctis una stila experientia, quae me udaeio maxi mi ob in habet , Eonlyrmare possumus eo usi Em hanc nota auctoris, sumatur quaeuis stella, siue ita .la i sit, id
107쪽
Rario 'on sit, siue erratica, quam aliquis dieat per sese moueri. Haec stella mouetur mosti, h. tia, bus quodammodo oppositis, ut supra diximus. Mouetur enim simpliciter, de
non moue eontinue ab Oriente in Occidentem , Ee simul eodem tempore secundum quid, ii pet le,sed de continue, b occidente in Orientem , quemadmodum supra expositum fuit, ζά- - atis demonstratum . At vero nullum corpus idem numero cieri potest diruersis motibus, atque adco oppesitis codem tempore: Implicat enim contradictione, unum Se idem corpus simul procedere ab oriente in occidente, & eode instanti ab occidete in Oriente, ita ut nouter motus alterii interrupat, sed vi H: sine ubia intermissione uniformiter pro prediatur, nisi altero motu moveatur tanqua advehi tu alterius. Non igitur stollae liberae,ac solutae a corporibus eaelestibus mouἴtur, quia unico latu in motu in code tempore possunt moueri; ut aperte vidismus in animalibus, & in aliis rc bus, quas ab uno loco in alium impellimus. Fie- .. ri enim non potest, ut eodem tempore ab alio in contrariam partem impellan-. tur, nisi prior motus intermittatur, aut interrumpatur. sed deuehuntur ad motum orbium, in quibus sunt: ita enim potest unum idemque astrum diuersis ui . t cieri lationibus, ut supra declaratum l uit, varias etiam adductis exemplis. Con' firmatur hoc ipsum multo magis in planetis ri Mouentur enim adhue pluribus motibus, quam duobus illisi ab ortu iri. celsum, & ab occasu in ortum; &nune vclocius videntur movcri ab occidente in ostentem, nunc tardiu se ridentur interdum stare, interdum rotrocedere in Occidentem , AC. ut in Theoricis planetarum explicatur. Si igitur stellae per sciet mouercatur, non posset susscies ratio huiusce varietatis af rri: Si autem ad motum ii moueri dieantur,ficili negotio omnes apparentiae loqu habet, ut in Theoricis planetarii explicabItur.
VIDENTE Sittaq; n illi, hae rationc non posv darit multitudin
motuum in stellis, aliam rationem confinxerunt,quibus persuadere conantur,. stellas moueri per sese, Se n6n infixas esto corporibus caelestibus. Dicunt enim.
Ita, in ἴ fini cura tantum e G cailuin , atque hoc ipsum unico motu moveri ab oriente inta, in cina occidCntCm, una cum omnibus stellis; Srellas vero proprijs motibus ab oecidelibus mo te in orientem serri,ut sunt,solutas ab orbibus caelestibus; no quidem' tanquam istitati. ' puce in mari plaues in aere, ne detur pcnetratio corporum , aut scissio exii,' sed per canales quosdam . Confinxerunt namque singulas licitas habere sine Ios canales congruentes Potibus proprijs, tantae amplitudinis , quanta est illarum magnitudo, ita vi quaelibet stella repleat totum suum canalem. In his porro canalisus posuerunt eo*υς quoddam suxibile, sicut est aer , quod eedere possit stellis, quando Q. qc J ii orienx mimo uentor Itaque seeundu hos-ὲ l .li I auctoreg totum caelum crit resertum istis canalibus, pro multitudine stellarum,
' i ad instar animesis , q*qd x pletum ςst v xij ac multiplicibus venis . Hane uero
sentcnti ς liber ti s amplectuntur, quod nolint concedere motum raptuti, Dicunt. namque impossibilς siqn t Vnum cHupa alterum rapiat, quantumuis ipsi corvigilui , elui tamen hας sententia S abibrda, & insufficiens esti Absurda quidem, quoniam sine ull/ necessitate , aut ratione probabili, ponit compus eae steyersu' tum Ot canalibus, & resertum undique eorpore illo fluxiliab, qu d euio ph Qiophorum hactenus concedere vitus est: Insussciens vero,
quia inpostibile cst dcscndere iuxta hanc sententiam lonini a Phaenomena, quae Astrononii diligentissime obseruarunt in motibus, caelestibus'. Primo enim velit, i, nolint, irMς nequeunt motum raptus. Cum enim stellae sint solutae ac lis herae, ut ipsi dicunt,& nullo modo caelo inhaereant , moueanturque ad morum caeli. Px a in Occasum, ncccllh est, eas rapi a cauo sine Huccinentia,aut vi lentia,
108쪽
tensa, hia solum ob causiam, quod contiguae sint canalibus, in quibus existunt. Secundo quamuis hac sententia duplex motus, ab oriente videlicet in occidentem, & contra, ab occidente in orientem, utcumque dc sendi possit,tamen nullo modo plurea motus, praeter hos duos, stella quaevis habere potest, ob rationem , quam supra adduximus contra cos, qui aiebant siclias ex sc se moueri. Cum igitur in Luna plures sint deprelieris motus, nempe sc x, ut minimum idemque de caeteris planetis sit dicendum , immo & stellae fixae triplicem habeat motum, ut supra ostendimus, nullo modo haec opinio vera esse poterit. Tertio Planctae, ut ex Theoricis planetarum liquet, non semper aequaliter distant a centro terrae, sed nunc Propiores, nunc vero remotiores apparent quod nul latenus fieri posset, si stellae per sese in dictis canalibus mouerentur , nisi dicatur illos eanales cste ccccntricos eum mundo, ita ut una pars magis recedat a muri di centro , S alia magis ad idem accedat: quod dici non potest . Nam cum in nates illi sint infixi corpori caelesti, necessario efficeretur, ut planeta quicunquuin eadem semper parte cassi maxime a terra distaret, &e. quod est fallis simumἔLuna siquidem in omnibus punctis Zodia ei aliquando vita suit remotissima a terra, itemque propinqitissima . Omitto apparentias de variatione latitudinum Omnium planetarum , mo Sole excepto , nec non de retrogradatione, Sc. quas nullo pacto praedicta opinio tueri potest, vi dilucidius explicari solet in planetarum I neoricis . Constat igitur stellas non per sese moueri , sed ad motum caelorum , in quibus sunt infixk: Ita enim caeli nabere possunt plures motus unum quidem proprium, alios vero extrinsccos,nempe ad vehiculum aliorum, ut mira declaratum fuit. Vnde mirum non est, quod tanta multitudo motuunt
in stellis cernatur. PTOLEMAE V s Dict. t. adducit opinionem quorundam, qui dice bant stellas moueri quidem ad motum eae ii ab Oriente in occidentem, sed motu F RV recto in infinitum , non autem motu circulari. Quae quidem sententia ridicula qui sieita,'
prorsus existit,& propterea ab Astronomis rei j cicnda. Primum, quia hac ratio- recto. Ee una, eademque stolla non appareret nobis in eadem propinquitate, sed propius ad nos accederet in meridie , quam in ortu siue occasu , quod falsum est. cibant. moeDeinde, quia videmus quotidie easdem stellas numero , postquam aliquandiu ueri, eius lι delitu cre sub terra, redire ad orientem: Quod fieri nequaquam posset, si motu tu u recto veherentur. Itaque ex his omnibus perspicuum cuilibet esse potest, caelos ipsos moueri una eum stellis sibi infixis ab ortu in occasum motu circulari; idemque dicendu est dc motu ab occasu in ortum,que inferiores spheri habet
CAELUM ESSE FIGURAE SPHAERICAE.QV O D autem caelum sit rotundum, triplex est ratio. Similitudo, e moditas, necessitas. Similitudo, quoniam mundussensibilis fictus calum hil.
est ad similitudinem mundi arche tui, in quo nec es principium , nec - 'μφη Prus. Unde ad huius similitudinem factus mundus sensibilis habet formam rotundam, in qua non est assignare principium, neque finem. COMMENTARIUS.
PROBAT hoe loco auctor secundam conclusionem, cetium esse
109쪽
τ4 COMMENT IN I. C AR SPH AER AE
.esse rotundum, tribus mediis, quorum primum desumitur a similitudin , seeuri. dum a eommoditate, tertium a necessitate. A similitudine quidem sic argumenitatur . Mundus hic sensibilis fabricatus est ad similitudinem mundi archetypi, id est, Dei Opt. Max. in quo nec est principium nec finem assignare , eum si
Infinitus. Dcbet igitur esse rotundus , ut non possit assignari inco principium neque finis: Sic enim similis erit quodammodo mundo isti archetypo , cum io la figura rotunda inter omne alias habeat quodammodo infinitatςm. CAETER UM haec rasio nihil prorsu videtur enncludere . Eode enim pacto probaretur, hominem dcbuisse creari rotundum,ad similitudinem mundi arehelypi: Idem dices de caeteris creaturis. Veruntamen dicendum est cum B. Aug. Deum creaturas condidisse ad suae bonitatis Persectionisque manifestationem . Cum igitur una sola creatura impersectissimc Dei persectionem nobis ostendat, potius uniuersum mundum , in quo omnes creaturae continentur, &qui essicacius, exactiusque perfectionem, bonitatem Dei m nisestat ae decla rat, rotundum effecit Dous, quam sineulas exc*turas; quamuis & sngulae ereaturae rotundam figuram, quoad eius heri potest, ubique imitantur, ut in truncis xrborum, & in ramis, S in extremitatibus membrorum animalium, atque in filictibus apparet. omnia enim haec rotunda quodammod0 sunt; non tamen omni no, vi esset maior pulchritudo, & splendor in tanta creaturarum varietate . Exhae igitur responsione perspicuum est , auctorem nostrum praecipue probare , mundum seu caelum cssic rotundum, quantum ad inpersciem conuexam , quod,
quidem sufficit. Ex convexitate enim Muras corporum iudicare consuevimus. , Nos tamen paulo post confirmabimus, omnes caelos rotundos esse, tam secun . dum conuacuum, quam secundum convexum.
n. co MMODITAS, quia omnium corporum i operimitrorum rex dum paera maximum est; omnium etiam formarum rotunda capacissima est. 2 is i ta Quoniam igitur maximum ct rotundum , ideo capaci mum; Vnde cum ndus omnia contineat, talis forma fuit illi Huis o commoda.CO MMENTARIVS.
. R A TI o a comoditate desumpta talis iure est. Mundus hic omnia Intra aeontinet: Debuit igitur illi secedi figura maxime ad hoc utilis & eomoda, quae videlicet esset omni u capacissima: Natura etenim peccatu euitans comoditatem quam maxime affectat. Atqui sphaera inter omnes figuras corporeas imperime tras maxima est, & capacissima. Igitur talis ei figura iure a natura concessa suit. VER UM & haec ratio simpliciter nihil videtur concludere.Diceret enim . aliquis,quamuis inter isoperimetra CO Ora sphaera sit maxime capax, ut vultiatio; potuisse tamen Deum facere mundum alterius figuret ampliorem , quam nune est, ut aeque bene Oninia intra se continerct, atque nunc continet. Caetera
cum Deus & natura nihil frustra es sciant, ad semper id, quod melius est , pro-
clueant, consenIaneum rationi esse videtur , mundum conditum sui O rotundua Deo,quandoquide rotunda figura capacissima,atque nobilissima existit, praesertim cum excessus ille altatus figurae amplioris iuperfluus videatur,& sine ulla prorsus ratione, seu necessitato constitutus.
ii 'ci S si v M V S quoque aliam rationem subiungere a commoditate. Cu
110쪽
enim Natura semper id, quod melius est, conetur esticere , iure optimo eaele- Alia taxi sti corpori, quod est omnium nobilissimum , fguram nobilissimam concessiste videtur; qualis est rotunda, siue sphaerica, multas ob causas. Nam quc maduio' . si eclum inter planas fguras Circulus, ita inter solidas Sphaera principatum obti- iotundum. net. Sicut enim Circulus sua simplicitate , partium timilitudine, aequalitate, identitate loci, sortitudine, atque capacitate, caeteris omnibus planis liguris
praecellit, ita quoque de sphaera dicendum est, si cum aliis figuris 1 blidis comparetur. Primo namque circulu unica linea,& sph ramunica super scies concla Di ira dit. Secundo, sicut in circulo sunt arcus similitcr curui; sic in Sphera sunt pomtiones similiter conuexae. Tertio, ut in circulo medium cst ab extremis aequalis ' 'ter remotum , unde S ipsius longitudincm , latitudinemque aequales diametri quoquo versus metiuntur; ita quoque res sese habet in corpore sphaerico, cuius longitudine, latitudinc, prosunditatemque tres diametri aequales versus omnε parte metiuntur. Quarto, quemadmodu in circulo, ita & in sphaera neq; initiu, neq; hne ad inuenire post uinus . Quinto, quemadmodii circulus,siccita sphaera circa centrum reuoluta eundem semper occupat locur Vnde tam circulo, quam isphaera sermo habeatur, capacissima existit, ut insta Ostendemus. A ccedit etia,
quod circulus linea recta,& sphaera superficie plana in puncto tantum unico co .lineit, quom illud ex 2. & 16. propos . terti j lib. Eucl. cuideter colligitur, hos aute a I heodoso propos. 3. primi lib. sphaericoru clamentora clarissime demon
stratur. Cum igitur spli aeri cum corpus inter omnia alia tam nobile existat, ob tam ultas, tamquam praeclaras dignitates , ac excellentias, quis iam dubitare , aut haesitare poterit, caelum tali esse figura praeditum ' Praescrtim cum caelum, ut di cium est in praecedenti conclusione, eontinue volvatur motu circulari: Cui qui
dem motui corpus sphaericum , inter reliqua , maxime est accommodatum , ob eontinuam , & uniformem partium successionem, ita ut nihil extrinsecus csse
possit impedimento ; propterea quod circa centiu eisdem semper loci limitibus circumagitatur; Vnde & facilime mouetur. . J T AVI secunda haec auctinis ratio a eommoditate dc sumpta perfecti ut intelligatur, pauca dicenda erunt de figuris isoperimetris . Figurae initur Ii operimetrM appellantur illae, quae habent circunserentias, siue liti earum ainbi, i rixi 'ius aequales inter se. Vt quadratum sex palmos habεs in ambitu dicitur isoperim rerum triangulo , aut cuicunque alteri figure siue rectilinea ea st, siue citrui- ζω, mea, siue ex his mixta, habenti in circuitu sex etiam palmos ; ita ut quatuor imp
tineae rcciae riuadrati ambitum constituentes in unam , eandemque rectam linea Π ς 3 ς coaptatae adaequentur ad amussim tribus lineis rectis trianstuli, aut lateribus p μ' ' omnibus cuiuscunque alteriussi figurae in rectum quoque, atque continuum po-.'. idem in te lugendum erit de corpotibus ciuibusci que ii operime- aequiangu-tris, fum cndo sup orhelas pro lineis . . I a. posito
INTER,omnes autem figuras rectilinem ii Sperimetrasea , quae plures stimet angulos, imior, capaciorque cxistit. Quod breuiter, S rudi quadam tu ina; minem a coriumrabunus in triangulo aequilatero, siue Iiisseele , & fixura altera ς p qndφP i τ/ς Ac ratius enim hoc ipsiam mox in tractatione fistu arum Iio . V, poimetrarum demonstrabimus. Sit triangulum aequi laterum , vel Isosceles TR u e utatus B C, diuidatur in partes aequat in pu DG ducatur lin a io. primi. recta