장음표시 사용
91쪽
dentem, donec iterum in oriente reperirentur. Ex qua cons dc ratione facile& non dubitantcr concluserunt motum omnium caesorum ab oriente in occi
Q U O D autem motus iste simpliciter fiat ab oriente , hoc est, semper ab
oriente recedat,& occidenti appropinquet, multaplici via collegerunt. Primum ex umbra corporum . Ab ortu crum Solis usque ad meridiem vinbrae omnes in Horitontem proiectae decrescunt continuc, ita ut in mcridie umbret fiant minimati a meridie vero usque ad Solis occasum iterum augentum, quod nulla ratione fieri posset, nisi Sol continue laberetur ab ortu in occasum . Idem dices do Luna, cuius umbrae semper dccrcscunt, dum ab ortu ad Meridianum mouetur, iterum vcro augentur, dum a Meridiano ad occasum v crgit. Sccundo ex altitudinibus stellarum, quae ab ortu ipsarum semper maiores fiunt, donec ad Meridianum circulum p crueniant, ubi maximas obtinent altitudincs; Α Meridiano vero circulo usque ad occasum earundem altitudinum decremcntum perpetuo
suseipiunt: Quod quidem manifestum inditium est, eas simpliciter ab oricnte discedere,& occidenti appropinquare.
ETSI omnes caeli simplicitor ab ortu in occasum seruntur, ut nuper ostendimus, deprchensum tamen est, eos rursus ab occasu in ortum cicri, non quietdem simplicitor, cum simpliciter solum ab ortu in occasum moueantur, ut iam ostensum est, scd secundum quid, petendo vidclicet signa oricntalia, ad sensum superius expositum. Hoc autem prius deprchenderunt in . Planctis; ut colli itura Ioanne de Regiomonte in Epitonis Almagesti Ptolemaei lib. t . concl. 6. ac ratione . Obstruarunt Asronomi, Solem N Lunam , & reliquos Plane eas, non habere semper eundem inter se situm & distantiam; sed Lunam v. g. uno die esse coniunctam cum Sole, alio vero ab eo recessisse versus partes orientales : non solum autem hanc diuersitatem in uno plancta respectu ali rius inuenerunt, verum etiam in omnibus sanctis rei pectu stellarum fixa rum : Conspex crunt enim hunc,vel illum planctam, uno die csic cum tali stella fixa coniunctum aut in tali gradu alicuius signi existere,alio vero die discessi se ab illa sic ita, seu gradu, versus partes orientali ore , t luce clarius nos etiam quotidie experimur . Nulla igitur ratione dubitari potest, seplcm orbes planexum praeter motum diurnum ala oriente in Occidentem, moueri quoque paulatim,& repedare quodammodo ab Occidςnte in Oxient m, hoc est, ad partes et-li orientales, ut cxposuimus. N E ML E vero diuersa via repererunt octauum etiam caelum ab occiden in te in orientem moueri. Quamuis enim antiqui scrc omnes ante Aristotclem erediderint, stellatum illud caelum unico tantum illo motu cieri ab oriente in occidentem,quoniam videlicet cernebant omnes stellas fixas catacm inter se strua-.re distantia , locaq; ortuum,&occasuum carundcm in codem Horizonte non variari, sed semper in eisdem locis das oriri & occidere , ob exiguum lcmporis interuallum,in quo haec obstruabant: Tamen post Aristotcle multo secus rc in sese habere deprehesum est. Nam ut ait Ptolemaeus Dictione septima cap. 2. de Ioann. Rcglomoni. in Epitomo eiusdem Dictionis propos. 2. Distantia sicliarii fixarum a punctis solstitialibus S Acquinoctialibus, non manet eadem semper,
92쪽
sed eremi,& augetur secundum successioncm signorum, id est , versus Oriental cs partes progredicndo, ita ut stellae, quae . v. g. antiquo tempore sucrunt ante puncta ibistitialia,& Acquinomalia, modo rcperiatur post ipsa pucta Sol
stitialia & Aequinoctialia, ut ex obseruationibus antiquo um , & rcccntiorum liquido constat: Et cuo maius icmpus intcr considerationes anti uorum, Sc ccntiorum inter ait, eo etiam magis inueniantur a sedibus, locisque antiquis fici lae secundum successioncm sisnoru elongatae, cuius rei plurima ex cmpla in mediu adducunt Ptolemaeus,& Ioan . Regionaon. locis citatis: Nos unum aut alterum duntaxat asseremus. Timocharis obseruans cursum stellarum , reperitncllam A 2 inacch, quam Latini spicam virginis dicunt, ante punctum Aequinoctii autumnalis, id est, ante principium primi mobilis, 8. sere grad. hoc cst paulo post Σα. grad. np, siue in principio 1 3. grad. Πῖ. Post hunc vero ducentis stre annis elapsis, Abrachis, qui & Hipparchus , eandem stellam reperit 6. tantum grad. ante illud punctiam, videlicet in principio 2 s. grad. . Et post hos Ptolomaeus em dc in stcllam plus acccssilio, sccundum proportionem tem poris interiecti, ad principium ita, inuenit; idemque obseruarunt Astronomi ipsum sequentes,ut Albategnius, Auencsta, Zaculli, & alii; adeo ut hac nostra tempestate ea dcm stella existat iam post principium dita, nimirum in Iet. stre gra 'du G. Rursus Hipparchus inuenit stella, quae cor L conis appellatur, in o. min. vltimi grad. : At post ipsum Ptolemaeus eandem reperit cxistere in 3 o. min.
tertia gradus si; Nunc vero eadem stella in 11. fere gradu 2 existit. Ex his situr,ct plurimis alijs exemplis perspicue colligitur, omnes orbes caelctas infra
primum mobile, praeter diurnum motum, moueri quoquc secundum successio nem signorum,ab occidcnte in orientem, secudum quid tamen, hoc est, uti cx plicuimus ad partes orientalcs . Si enim solum motu diurno moucretur , necessario aequaliter distarent stellae omnes, Sphinctae, a quatuor illis punctis praedicti, ', Cuius oppositum ostcndunt Obscruationes do tissimorum Astrono
morum . Nequc vcro quisquam dubitare debet, recte ab Astronomis praedicti xloea stcllarum inuenta esse . Inter caetera enim instrumenta , quae plurima sunt pro stellaru locis explorandis excogitata ab artificibus,praestantissimum cst
illud , quod Armillam Ptolemaei dicunt, cuius constructio docetur in s. Dictione Almagcsti.
i. . AE INDUSTRIA CAELOS IV FERIORES
. , ab occasu in ortum super diuersos polos a polis mundimoueri obstruatum sit.
DIUTURNA obseruatione dcprehenderunt Astronomi, caelos ins caelos inruriores no moueri ab occasu in ortum super polos mundi, & per circulum aequi- i noctialem, sed supcrpolos distinctos, nempe super polos Zodiaci, i& pcr circu- 'i, o Ium Zodiacum. Planctae enun omnes variant semper puncta ortus es occasus inuetur ieodcm Hrironte: Quod luce clarius in Sole deprchenditur. Modo enim Ori- poloset odistur iuxta Aequinoctialem, modo ultra,modo denique citra; suae diuersitas lo-- ' Cum non haberct,si moueretur Sol ab occidente in orientc in super polos mun- di, ac per circulu aequinoctialem : Ita enim in codem semper puncto Horizontis oriretur, quemadmodu & paralleli A equatoris, in quoru uno aliquo Sol nec se sario scrtur motu diurno, in eisdem semper punctis Horiaontem intersccant:
93쪽
co COMMENT IN I. C AP. SPH AERAE
Idemque in alijs planctis obseruatum fuit. Rursus non semper struant eandem distantiam a polis mundi, sed nunc quidem accedunt ad polum artacum, nunc vero ad antamicum , quod sicile colligitur, eo quod non habent semper eandem altitudinem meridianam ; maximam siquidem altitudinem meridianam Sol deprehenditur habere in tropico E, minimam vero in tropico D , ut perspicuum esse potest ex umbra meridiana alicuius styli, quae minima existiti Sole commorantem G, longissima vcro, eodem existente inpa . Vnde etiam iit, ut non semper eosdem parsiclos ad motum diurnum describant Planetae. Certio sima igitur ratione concluditur,planetas super diuersos polos tendere ab occasu in ortum . Et quoniam animaduerterunt A stronomi, hanc diue sitatem motus Solis, caeterorumque planctarum,scro eisdem limitibus claudi, circumseserique cos in circulo, cuius declinatio maxima ab aequinoctiali comprehcndit grad. 13. & semis, & consequenter eius poli totidem gradibus a mundi polis runt, hunc motum fieri supcr polos Zoaiaci,& per circulum Zocli stant , asseruerunt,
laeum. Quo posito,sicilime omnes diuerstates pi edictae locum habent, ut in sphaera aliqua materiali perspicue cemi potest. OMNIA vero haec infallibili ratione in sphaera quoque octava deprelie
se suere .Postquam enim diligentissimi illi stellarum obseruatores intellexerunt, stellas fixas sensim ab occidente tendere in orientem , animaduerterunt hunc motum fieri super distinctos polos a polis mundi . Nam non semper in eisdem locis ortae sunt stellae, in quibus nunc oriuntur,respectit eiusdem Hori 1ontis: Pari ratione altitudines moridianae stellarum fixarum diuersae existunt hoc tempore ab ijs, quas antiqui Astronomi obseruarunt. Non igitur supcr polos mundi reuertuntur ab occidente in orientem stellae fixae. Praeterea stellae lixae , ut Ptolemaeus Dich. 7. cap. r. & Ioan . de Regiomon. in Epitome eiusdem Dictionis asserunt, multisque ooseruationibus comprobant, non semper aequalem distantiam cum aequinoctiali circulo habent.Declinationes ctenim earum ab aequin mali circulo variae repertae fuerunt ; ita ut earum stellarum, quae sunt in medie
late sphtrae, quae est a principio D, per V, ad principium usque, declinationes australes quidem Giminutae, septentrionales vero auctae fuerint: E contrario illarum stellarum, quae sunt in reliqua medietate sphaerae, quae nimirum continetur a principio g per , usque ad principium D, declinationes australes rodiminui repertae sint; Declinationem quidem augeri, septentrionales vero iaustralem dicimus habere illam stellam, quae ab aequinoctiali circulo verius polum antistaeum declinat; Septentrionalem vero eam stellam , quae ab eodem circulo ad arcticum polum vergit Et quo propinquiores sunt stellae principio V, & Δ, primi mobilis, eo maior diuersitas declinationis apparuerit; Quo autem propinquiores principio C, & principio D, eo minorem varietatem de clinationis susceperint. Quod ut melius in icthgatur, adducam unum aut alterum exemplum ex Ptolemaeo, & Ioan . Regio mon . stella, quae vocatur a Latinis oculus tempore Timocharis declinabat ab Aequinoctiali verius septentrio natem semper incrementum suscepisse, quoniam nimirum exsilit in medictatς
sphaerae, quae a principio po, per , ad principiu , porrigitur . similiter Ath - ,
bor, quae nunc dicitur canis maior, est enim haec stesta in ori ore canis maioris, & tempore antiquorum exisse bat in eadem sphetrae medietate rena pore Timocha-- iii
94쪽
iis habuit declinationem australem sue meridionalcm grad. 36. min. 2 . Te pore deinde Abrachis siue Hipparchi grad. duntaxat: Tempore doni Q Ptolemaei grad. t s. min. 3s. Vbi ctiam perspicuum est, semper decreuisse ce-clination m australem : At vero hac nostra tempestate , ouoniam eadem siclia reperitur in altera sphaerae medietate, habet iterum declinationem austrat cingrad. i 6. fere. Vbi mani ste perspicitur tandem declinationem australcm iaR .iterum crescere. Postremo splura enim huiusmodi exempla irocnies prud Pt maeum,& Ioan . de Regio m. Aeti mech ι quae appellatur spica habuit apuψTimocharem declinationem septetrionalem grad. i. min. x . Apud Abrachim, sue Hipparchum, solum min. 36. Apud Ptol. vero habuit declinationcm au stralem min. o. Nunc autem reperitur habere declinationem australcm grad. s. min. 2 O. scre: Ex quo exemplo liquido constat, huius stellae de clunationem septentrionalem quoniam nimirum existit in ea sphaerae medietate, quae comprohenditur inter G,&po, per o,procedendo semper dccreuisso, meridionalcis vero auctam fuisse. Ex his omnibus porro exemplis perspicue in lucri licet, iorem varietatem declinationum accidisse prope Aequinoctialc in circulum, qua apud tropicos . Firmissima ergo demonstratione collegerunt Astrimonii,stestafixas proprio motu ab occidente in Orientem serri,non quide super polos muns di, sed super alios distinctos polos; alias enim haberent semper candem & inua
riabilem ab Aequinoctiali circulo declinationem, quod cum obseruationib
Astronomorum pugnat. sE T quoniam cognouerunt stellas fixas, licet varient, ut dictum est , declinationes ab A equinoctiali circulo, eandem tame semper obtinere latitudinem, hoc est, eandem distantiam ab eclipti ea linea,quae per medium zodiacum tra
sit, ut ex eorundem Astronomorum obseritationibus costat . Scmper enim v. g.
stella, quae vocatur Arctophvlax, seu Arruirus, deprehensa est donectere ab eoptica, orsus septentrionem grad. 3 l. min. 3c . idemque proportione quadam in aliis stellis fixis omnibus obseruatum fuit: Ne et staria ratiocinatione concluditur, ea, moueri praecise super polos Zodiaci, di secundum circulum Zodiacum; Hoc enim posito, describent omnes stet the ad motum ab oceasu in ortum circulos parallelos ipsi Zodiaco, aequaliterque semper ab eodem distabunt.. N O N pollum hoe loco silentio praeterire duo argumenta eruditissimi Ditis arni. Iusdam viri, ac nobilissimi, qui non multis ab hinc annis floruit, quibus demon' menta a Nstrare nititur in scriptis quibusdam ad hane rem consutas, quae ego in congregatione,quae de Calendarij correctione Romae nil per habebatur,perlegi non indi alii iligenter, fictilium omnino esse hunc motum stellarum fixarum ab occasu in or- ab Mea sutum super polos Zodiaci, ficta etiam esse omnia illa phaenomena, quibus Ptole- o tu in maeus,alij que Astronomi diditam motum in scholas introducere conati sunt. A rgumenta enim haee non parum negoti j facessere possent cuiuis parum in stellam iuuique' sorum eo gnitione versato, quae sunt eiusmodi. Canopus, quae stella lucidiis ima in tuum temone Argonauis existit, in Europa non cernitur,quod sit nimis australis, Alexandriae autem, ut resert Plinius lib. 2. Naturalis historiae hap o. quarta sere . . parto signi unius supra Horraontem eminebat tunc temporit in Meridiano circulo constituta et In insula veto Rhodo rerram, seu Horizontem stringere quo i dammodo videbatur . Cum aereo nunc, ut Mercatores reserunt, eadem stella adhuc radat quodammodo Horirontem eiusdem insulae, quis non videt, stollam illam in eodem semper parallelo extitisse, atque adeo super polos Zodiaci
mota non lai Nam alias lata suisset in circulo Eclipticae parallelo, qui oblique
95쪽
V1 COMMENT INL C AP. SPH. AERAE
intersecat parallelum A equatoris,atque adeo amplius non posset contio cre ibium Horizontem . Praeterea stella potaris in extremitate caudes vrst minorix,
quae abest a polo Zodiaci grad. x . & prope polum areticum existit, si mouetur circa polos Zodiaci,nccesse est, ut aliquado a polo mundi absutura si gradibus sero in ,& eo amplius, pro qualitate nimiru semidiametri illius paralleli, queeirca potu Zodiaci describit,& ditatio poli mundi a polo Zodiaci; ac proinde oecasura in Horizoto Romano,ubi polus arcticus gr. 2.scrinc iupra Horimnte attollitur .Cum ergo stella potaris in tot seculis' sed eno videatur mutasse respectu poli,veri mite no cst, ea mota cile super polos Zodiaci ab occasu in ortu .Quare
fictilius omnino est motus ille, que stellis fixis tribusit Astronomi: alioquin stella potaris plus nuc distarcta polo mudi,quam olim. quod salsum videtur. Ad utruque argumentsi ita respondemus.Cum Canopus existat circa Colum Solstitiorum, ita ut tempore Plini j paulo ante illum textiterit, & nune paulo post eundexeperiatur,si vi paralicius Eclipticae a dicta stella ab occasu in ortum descriptus - so in loco cre coincidat cum parallelo Requatoris percalidem stellam ducto, tan glino Astiano nIco apparere potest . V nde mirum non est, quod stesti ii, Din i s. grad.quos, se dum Ptolemaei sententiam, a tempore Plini j usque ad nostram aetatevi consecit ab occasu in ortum,sensibiliter declinationem ab Ae- quato nόnmutauerit,die proinde semper Hortionicin Rhodi visa sit raderet quemadmodum & Sol cirea solstitia Ire αν gradibus, quos in Ecliptica perambu lat,quorum undecim ante, & undecim post solstitium utrumuis sumuntur vi coimidiato gradu declinationcm mutat. Futurum tamen erit, ut longo p st tempore sensibiliter stella4lla declinationem mulct, atque adeo Hori Iontem Rhodi amplius hon tangat di sicuti & aliarum stellarum declinationcs muxatas esse videmus , quia longilis absunt a Coluro Solstitiorum .s' Quod voro attinet ad stellam potarε, respondemns,cam in tali foco caeli sitam est ut ex globo Astronomico constat, ut ab Hipparcbo; φ Ptolem eo hucusque motu illo ab occasu in ortum semper magis ac magis ad polum accedat. ad quod re ipsa accidit. Nam,ut auctor est Ptolemaeus lib. 1 . Geographiae, cap.7. stella potaris tempore Hipparchi distabat a polo grad. ix. Min. x .nunc autςm solum distat grad. 3. &semis,aut circiter. Itaque ex hac mutatione potius confirmatur motus stellarai ab occasi in ortum . Successu tamen tempoxis elong bitur eadem stolla pol, ris a polo. Ex hi liquido constare arbitror,duo illδ argumentam iconclude. re, fictilium esse hunc motum ab occasu in ortum in milis fixis deprcthensum l . Quare cxperientijs Ast onomorum fides h benda est, donec in contraiici altu quid asseratur,quo demonstretur,vera non cilc, quae do motu sicliarum ab occa. cu in ortum super polos Zodiaci traduntur ab Astronomis. . . ,
, TROPTER AE PHAENOMENA, AST MN nomi motum trepidationis stellis fixis attribuerint.
cui motu, 'V O NIA M vero silpra datam est, stellas fias non solum duplici isto
trepidatio. motu, quorum unus est ab Ortu in occasum,alter verobboccasion ortum, mor
nra xn lo ueri,sed habere etiam proprium motum accessus di rodestus o cm trepidationis Autono. dicunt: ostendendum nunc est, quae phaenomena, apparontiari e Ast tonomos diu. cocgcsnt, ut hunc motum in caelo ponoot : Ne in auci enim motum liune
omnino explodendum a scholis Astronomotum,i qum rididulum, arbitrata tur. Primo crgo Obseruarunt, stellas fixas inaequaliter incedere ab occidente in
96쪽
ORentem : Nunc enim velociusv nunc tardius, ne nullo pacto moueri in Zodiaco videbantur, nunc vero retrocedcre ab oriente in occidentem, praetcr illum motum diurnum,& candem nihilominus distantiam a centro mundi habere. Quare dixcrunt cas moueriὰ scptentrione in austrum , & contra , ut supra declaratum. suit in motu illo accessus, ct recesus a P ptet hunc enim motum accidi: tota ista inaequalitas motus stellarum fixarum, ut facile intelligi potest ex aliquo instiumento materiali, ad hanc rem sabricato. Hanc ovoque Astronomi asserunt c sic causam, quod tam variae opinioncs exortae sint de quantitate , siue periodo motus stellatum fixarum ab occidente , in orientem . Rurius animad uerterunt, maximam solis. dcclinationem variam extitisse in diuersis tempori bux, nunc scilicet maiorem,nunc minorem,ut in secundo capite dicemus .Qyla ob rcm coacti sunt admittere hunc motum trepidationis, ut huius varictatis in maxima Solis declinationc possent reddoret causam et Posito cnim hoc motu, sc quitur Octauam sphaeram modo a septontrione in austrum, modo ab austro iuscptentrionem declinarc , & cx consequenti duos tropicos in orbe Solari ai
r nando propinquiorcs scri Aequinoctiali circulo, aliquando vero magis ab eo istare ut in theorica octauae spliaetae explicatur. Postremo obseruatum fuit ab illis Aequinoctia accidisse,antequam Sol ad V, primi mobilis perueniret, aut ad Di, immo postquam aliquando transiuit principium V,aut Pari ratione facta suisse solstitia, etiamsi Sol non extiterit in principio , vel D. Cum igitur sol necessario reperiri dcbeat in Aequinoctiali circulo, ut fiat Aequinoctium I Item
in tropicis, ut contingant Solstitia, non potuit huius diuersitatis alia causa asscr-ri,praeter motum trepidationis: Aa hunc enim solum motum consequitur anti cipatio illa Ac uinoctiorum,S Solstitiorum. Hoc autem motu omnes quoquς
globi inplem planetarum mouentur, ita ut orbes omnium planetarum conc mitentur assiduuZodiacum octaua: sphaerae. Q Tin admoduna autem certum videtur, ut v ei motu txcpidationis, vel aliquid simile in octaua sphaera concedatur, propter apparentias dictas :, ita in eortissimus est modus, quis eum Astronomi explicant; ut nimirum principia V, & , octauae sphaerae describant circulos circa initia V, &-nouae sphaerae, quorum semidiametri contineant grad. 9. cum ex hac pustione multa consequantur,qua eum experientia pugnare videntur, ut in theorica octauae sphaerae copiosi: P placabimus. i. i
DE ORDINI SPHAERARUM C AEL L siT IV M. .
. . li, 'tram nn mis i obnunt oli dii E X ijs, quae de motibus e lorum di sunt, perspicuum lclinquitur , caelos omnes unum corpus continuum minime ossicere, propterea quod caeli varijs &diuersis motibus quodammodo oppositis, ut dictum est , sciuntur; Nullum autem corpus contrarijs simul motibus ferri est aptum. Sunt igitur omnes caeli hactenus reperti concentrici cum. mundo uniuerio, atque contigui inter se, ita ut inter quoslibet duos proximos orbes nihil sit intermcdiu, quod sit vel vacuum, vel corpus alliquod , icd prorsus immediate. scie mutuo contingant; ut motus superioris orbis inscripti possit communicari ..Neque vero valci argumentum,
hoc modo. Ducatur linea recta a centro mundi ad conuzxum v. g. dccimi immedii. li,sumaturaue punctum,quo linea illa tangit, seu secat'convexum noni O bi s tot inret se.
quod appcitctur A x capiatur praetcrea punctum, quo cadem linea tangic, siuet intersecat concauum.decimae sphaerae, quod dicatur B. Si igitur convc tam Πο
97쪽
vae sphaera est immediatum,& contiguum concavo decimae, erunt duo puncta A, S B,in eadem linea existentia inter sese immediata, quod scri nequit, ut patet ex Aristotele 6. Phys. Non igitur decimum caelum immediatum essc potest mono caelo: similisque est ratio de reliquis sphaeris caelostibus . Non valet, inquam, hoc arsumentum, quia unum & idem punctum illius lineae tangit conuexum noni caeli & concauum decimi, quare illa duo puncta, quae concipiuntur ibi,sunt unum & idem punctum, quoniam se inuicem tangunt secundum sit Ata,cum non habeant partes,& idcirco in codcm existunt loco, si tamen puncta oeeupare locum dici potest . Sunt igitur illa duo puncta duo quidem ratione unum autem rc ipsa,quoniam coincidunt, non secus,ac si duae lineae coniungerentur per extrema earum puncta: Coinciderent enim tunc prorsus duo illa extrema puncta in unum. Quod si argumentum aliquid concluderet, nulla duo corpora postent unquam esse contigua, ct immcdiata , quCd aperto falsum est, ut perspicuum est in globo aliquo posito maere; Nihil enim intermedium esse potest inter globum & aerem, alias daretur proccssus in infinitum; & tamen si
per centrum ipsius globi educeretur linea recta, tangeret utique concauum ae ris,& eonvexum globi. Restat igitur caelos cile a se inuicem separatos atque comtiguos,de quorum ordine nunc disputandum cst. tipitata sen- EX A N TI Q V I S igitur nonnulli, quom dux fuit Aristarchus Samius . .. FQ. Rni tς Ptolemaeo, quein ex re cetioribus secutus est Nicolaus Coperni
s R eus in opere de reuolutionibus caelestibus , hunc ordincm inter corpora totius uniuersi confinxerunt, ut Sol in centro, seu medio mundi immobilis sit collocatus; eirca que orbis Mercuri1; dcinde orbis Veneris; circa hunc Orbis magnus Terram una cum Elementis, S Luna contincns ; circa quem orbis Martis; deinde caelum Iouis; postea globus Saturni; ultimo tandem stellarum fixarum sphaera scquatur. Verum haec opinio multis expcrimentis rcfragatur,& communi omnium philosophorum, Astrologorumque sententiae e Debet cnim terra consistere in medio totius mundi, ut postea demonstrabimus plurimis experientias, ac phaenomenis.
- Id. ., VETUSTISSIMI autem Aegyptii, Plato in Tymaeo, Arist. in x.
dine caelo. de caelo cap. I x. & I. Meterco. cap. 4. putarunt hunc esse ordinem in sphaeris
rum caelestibus, ut in sinum locum occuparet Luna; hanc statim subsequeretur Sohhunc Mercurius; deinde Venus; quinto Mars; Sexto Iuppiter; septimo Saturnus; octauo denique caelum stellatum, scu firmamentum . Solus Aristoteles in libello de mundo ad Alexandrum si tamen ipsius cst Venerem immediate supra Solem, &sub Mercurio statuit. Sed talis quoque ordo Planetarum, caelorumve iamdudum ab Astrologis est resutatus.
i. i. o. STATUIMVS igitur cum Ptolemaeo , & Ioan . de Regiomon. 'illum
din. talo ordinem caelorum, quem auctor noster supra recitauit, ita ut Luna primum lotum eum Occupet, seu intimum, supra quam Mercurius collocctur, tertio loco Venus stibi equatur, quarto Sol, quinto Mars, sexto Iuppiter, septimo Saturnus, Octauo ct postremo Firmamentum. Vides igitur omnes opiniones in eo conuenire, ut caelum stellarum fixam supremo loco collocetur, de sub hoc Saturnux, sub quo Iuppiter, di deinde Mars: In alijs vcro quatuor planctis totam di in-tatem ei te positam. Quare breuiter ordinem iam recitatum confirmabimus. Pri-l: mo quidem ex diuersitate aspectus. Deinde ex velocitate & tarditate motus.. Tettio ex eclipsibus seu occultationibus planetarum . Hoc enim triplici medio potissimum ordo caelorum ab astronomis confirmari l Olet. .
98쪽
O D attinet ad diuersitatem aspectus , i hoc modo areum tantur . Il- ordo Pla-Iuu altrum est terrae vicinius, quod, caeteric paribub, maiorem Habet diuersitato d .
aspectus: Atqui Luna maximam deprc a est pati aspectui diuersitatem, dein- de Mercurius, postea venus, deinceps Sol. Igitur constat primo loco eollo- a MI Teandam esse Lunήm; secundo Mercurium ; tertio Venerem ; S quarto sole m. De reli uis vero planetis ex hac via nihil statui notest certi. cum propter nimia eorum a terra distantiam nullam habeant diuersita ultra spectus. Quod vi plemus intelligatur,dicenda erunt pavea de hac diuersitate asper isi. Diuersitas isti Diu sitas turai pectus, quam ali; dicunt aspectum diuersitat ilicst disterentia vuri, visistite .loci alicuiux astri. Verus porro locus astr dicitur punctu ui illud ei rei di maximi τ' 'per verticem capitis, de aurum transcuritis, quod lineam recti tu e cetum terrae per centrum altri ad circulum illum maximum protractam reripi f Viliis vero loeut sideris dicitur illud punctum eiusdem circuli maximi,quod lineam recta ab oculo noltro per sideris centrum ad circulum illum maxillium educta ter in nat.
Locus torrae vertici D, subiectus sit B, astru quod quo sit K, per
cuius ntrum a Centro torrae du
A K s, item per eiusde stelli centrum ducatur ex
B, loco terrae linea recta B Κ Ti. Verus igitur locus astri K, est punctum Ss Uisus vero locus punctiana T ; Difforentia autem veri visique loci, arcus videli et e S T, dicitur di tersitas a pectias astri K; angulus vero, qui ui centro stellae efficitur ex duabus illis. lineo rectis, qualis i to xx plouest ongialus A K B, appellatimiet quantitas diuersi ' at iret . ab Astro domis , ita ut si in duobus inris es iciuntur tales anguli aequales, d 1ntvr h bere ae u i in diu statem aspectus; in cuius vero .centrQ,major continet angulus is Ind maiorem habeat ' aspectus diuersitatem , qu*Perspicuum fit, si duo asti in eodem caelo existentia eandem habeant altitudinem supra Hori χontem , cuiusmodi sunt astra, H,& O, ea candem diuersitatem aspectus habere. Sunt enim duo latera H A, Α Η, trianguli A B H qualia ductus lateribus O A , A B , trianguli A B O,& anguli dictis lateribus cstmpta hensi aequales, quod arcus OM, HM, aequa- χ' tertὼ Iessint, propter aequalitatem altim dinum. Qisero & bases B H, B O. & anstuli U, O, qui ostendut quantitate diu statis aspectus, aequales erui. Pari ratione 'sequitur, stru idem, quo propinqui s fuerit Horizonti, eo maiorem habere diuersitatem aspectus,adςo ut in Ilorizont existens maximni habcat: quo vero remotius fuerit ab Hori te, ' minorςm habere, adeo ut in vertico capitis cxi-llcns, ubι maxime ab Horizon e remouetur, nullam prorsus habeat aspectus
99쪽
diuerstater que omnia ordinatim domonstrabimus. Astro, qu6 E XI S T AT unum & idem astrum modo in puncto Μ, id est, in vertice, i modo in puncto Κ, accedens ad Horizontem, modo in puncto H , Quod vici-.K Vza nius in Homo-h. - spe. ti, modo deniq;ctus diue.s D in puncto F, id
in em. I - est, in Horizon te; ducanturque a cetrotcrrae A, & ex oculo B, Per centrum huius stellae , ubi
cunque existat, i neae rectae: sumatur quoq; arcus M O,aequalis arcui MH,ita ut, duo astra in
existentia aequales h abcat altitudines supra Horizontem;atq; adeo,ut proxime demonstratum est, aspectus diuersitatem eandem. Conectantur puncta K,& O,
linea recta K Ο. Quoniam igitur B O,aequalis est ipsi B H,ut proxime demon- . tertii. stratum est: Est autem B H, maior quam B K. Igitur & B O, maior erit quam x8 .primi. B K;&ob id angulus B K O, maior angulo B OK : Sunt autem anguli totis .primi. Α K A O K, quales. Reliquus igitur A O B, Haior erit reliquo A K B;& idcirco astrum in inc ita is,ac proinde & in puncto Ps,maiorem habebit di Astrum in uers statem 3ipcMs, quami in puncto K Quare consiόt, astrum quodcuquς, qu H0 victinnitu Horiranti,co in sorem Iasere diuersitatem , spectu . his muri R V R s V s cxistat aliquod astrum in Horitonte , nempe in G, & aliud ini iste aspe eodem caelo in puncto L,supra Horitontem; & producatur Horieton G B, usq; o ad R,& conreectantur rectae A G, A R, A L, B L, L R; eruntque bases BG, A primi. B R,& duo anscii A G B, A R B , aequales: Sed angulus A R B, maior est angulo A L B ; quod quidem eodem pacto demonstrari potest, uomadmodum ostensum suit,angulum A O B, maiorem esse angulo A K B . Igitur & angu-i δ' R tu, A G B, maios erit eodem angulo A I. 5; & propterea astrum in Hori/ontelsi ni uus cxistens maximam habebit diuersitatem aspectus. Eadem enim ratione demon-hab t diuet strabitur, angulum A G B, maiorem σὸ quocumile alio . Facile autem perspi-μ -ti Oe- cit infum in puncto M, existens millam habere diuersitatem aspcctus,cum idem duo .. is' se eius locus visus & vcrus. asii, eundε RVRSVS cx eadum figura colligitur,inter duo astra, quae eundem versilorum vi, 6. locum habent,vel visum,illud,quod centro terrae propinquius extiterit, maio- verum rem habere diu rsitatem aspectus. Nam astra F,&G siue R,R Q. habent eundem visum locum s; verus autem locus astri F, vel Q , est T , asilii autem G, vel R, est V ; ubi manifeste cernitur S V, diuersitatem aspectus astri G, velit, quoniam propinquius, centro terrae existit, malorem esse arcu ST , nimirum diuersitate aspectus astri F , vel quod magis a centro terrae recedit.
Idem quoque cernitur in astris P, S O ; Item L , & K ; Item I, &H, quorum omnium verus locus Ostenditur per punctum S. Ex his igitur ita declaratis perspicue
ae propinquius est. maloiε diuersitatem
100쪽
spicue intelligitur prima haec via desumpta ex diuerstate aspectus. DEINDE ex velocitate,& tarditate motus hunc eundem ordinem cae in ordo misistorum colligunt Astronomi hac ratione. Quo magis caelum a natura & eon- v pri traditione primi mobilis recedit,co etiam in inseriori est loco ponendum : At . i. ' , cum Luna inter omnes planctas celerrime ab Occidentem Orientcm feratur, dilate inois ut supra diximus, maxime a motu, atque conditione primi mobilis videtur ut, discedere , & ob id primo caelo , seu mobili minus consormari. possidebit igitur infimum locum . Eadem ratione caelum sicliatum in supremo loco collocabitur, quoniam tardissime contra motum primi mobilis sertur : Deinde succedet sphaera Saturni, postca Iouis , de cie de reliquis, statuendo temper ordinem supra dictum. Caetcrum ex hac via nihil certi statui potest de ordine solis, Veneris , & Mercuri j inter sest . Quamuis enim ex ea colligatur, quod hi tres planetae supra Lunam collocentur,quoniani vidclicet tardius ab oriente in occidentem feruntur; Et quod infra Fixmamentum, Satui nuta , Iouem , ae Martem sint positi, quod nimirum velocius contra primum mobile serantur: tamen quisnam eorum supra alterum sit constituendus, certo sciri nequit,cum eodom fere tempore motus proprios ab occidente in orientem perseiant . Immo Alpe tragius , ut testatur Ioan . Regio m. lib. u. Epit Omes propos. I . ex hac ratione. co ligit, sub Marte positum esse e lum Veneris , & sub hoc caelum Scitis, Deinde Mercurii, ac postrcmo Lunam; propterea quod.Venus ratione cpicycli tardius pcragat cursum suum quam Sol, & Sol tardius quina Mercurius, Luna denique citissime omnium periodum suam absoluat . in al T A NDEM ex eclipsibus .siue occultationibus planetarum, stellarumque 2 P μ' idem ordo caelorum colligitur ab Astronomis. Non enim dubiumn esse potest,
quin illud astrum sit inserius, quod alterum nobis osculi'ti. Cum exin Luna, eclipsibutiquando cum alijs planetis coniungitur . eos nobis in rdum e visu cripiat, ne cesse est,ut ei insimum locum concedamus: Pari rationo erit Mercurius sub Venere,& Uenus sub Marte,& sic doin ps . Hae igitur sunt rationes sere potissimae,quibus Astronomi ordinem cadorum, quem auctor explicauit, concludui. Quauis enim nulla earum suffici cnter hunc ordine colligat; omnes tamen simul sumptae confirmant, caelos eo ordine collocatos esse.Nam ex diuersitate aspe- eius infallibiliter colligitur ordo Lunae, Mercurii, Vςnciis,& Solis. Ex veloeitate vero & tarditate motus couenienter supra lims quatuor planetas collocatur Mars,deinde Iuppiter postremo Saturnus, supra omnes vero planctae Fir-mcntu, si hic Octauu caelu,quod subsequitur nona sphaei iub primo mobili' costituta. Ex eclipsibus deniq; licet no onmisi planetata ordo firmitet pol sit colligi, tamen Luna cogimur infimo loco ponere, & om nox planctas sub Firmam b. V Tiautem plenior cognitio huius ordinis K bcatur, , noni abs re facturum me arbitror, si rationes alias Astronomorum in medium adducam , ex quibus
conuenientia maxima huiusce ordinis elucescet et 8 cm 2 lii nil l ri
V O DI igitur Limai mo in loco sit posita , hac ratione dentonstrarim Loram po
test. Corpus lucidum,quis altius S remotius cst a retra, caetam 3 paribus, inutiis si o est ebrae corporum minores. apparent in plano H Qtim i civi quo propinquua est l. - , .si
terrae corpus Luminosum, eis songior Eumbra. 'corporat prDijcturae et, ut videm ilicet in bacilliturae in. a. v umquc astrum Caddcm laa e altattritin inipti H teta. rizontem A B, rς spectu centri mundi, id est, obtinci Cund cni locum x crum respectu Horrasitis, quamuis in viso. loco disci Ucnt, S tamcn inici ius astrisi longius pioi cit u uibram gnomonis C D, puta tu punctum L, quam superi is, quod