장음표시 사용
101쪽
isqui=- Iu sapientiam Dei omni studio inqairere debemus, etiam librtioni in sa- inanem operam a nobis sumi pro explurato habemus. Etenim piratiam Dei si in sapientiam Dei omni studio inquirimus, nos tamcnpriis debe eandem detegere non posse animadvertimus; eam nobiSani limites. incornprehensibilem j. 37 o. pari. 1. Thecl. nat. & inscru- . rabilem asse agnoscimus f. 69 o. pari. I. Theol. nat. , quod que captum nostrum superet convincimur 983. Log. rquae sane omnia faciunt ad magnitudinem sapientiae divinar agnoscendam. Quamobrem cum Deum considerati ne hujus universi agnoscere debeamus I. O 3I. pari. I. Jur. nat.), consequenter etiam incomprehensibilitatem, inscrutabilitatem & magnitudinem sapientiae divinae; in candem inquirere debemus, etiam ubi inanem operam a nobis sumi pro explorato habemus.
Non eertius convinci possumus, sapientiam Dei nobis incomprehensibilem & inscrutabilem esse eandemque ea-ptum nostrum longe transcendere, quam si actu experimur, omnem operam nostram, quam in eam inquirendo coninsumsimus, inanem fuisse: id quod nobis tanto certius via detur, quanto maiorem operam nos inquistioni isti dedis- se nobis conscii sumus.
. De Imitore B tuas Dei agnoscitar ex reram perfectione , ηem e divina ogπο- rvorim, quatenus vi ejusdem unum inservit conservationi V usibus
scruta. alterius. Mundus enim hic adspectabilis & quaequid ire eodem existit a bonitate divina dependet quoad persectionem suam j. 8o8. pari. r. Ibeοι nat.J, di per rerum nexum, quatenus vi du dem unum inservit usibus g
102쪽
8o T. pari. r. Theol vat. , ideoque etiam conservationi alterius s. 646. pari. 3.. eol. vat.), & bonitatis divinar speculum est quoad persectionem suam & nexus rerum utilitatem l. 8o9. pari. r. neol. vat. . Quod si ergo in persectionem rerum inquirimus, atque praeterea perpendimus, omnia in hoc mundo ita inter se esse connexa, ut unum conservationi & usibus alterius inservire possit; bonitas divina inde colligitur l. 784. . Quamobrem ex rerum perfectione & earundem nexu, quatenus vi ejusdem unum inservit conservationi & ulibus alterius, bonitas divina
gnoscitur. Unum inserviro conservationi R usibus alterius facillime
observatur, ut levi attentione ab unoquoque animadverti possit. . Nascuntur gramina & herbae, ne desit animalibus pabulum ad sui conservationem necessarium. Unumquodque animal tam maXimum, quam minimum, alimen ato fruitur sibi conveniente. Prostant susseiente copia ea, quibus homo ad conservationem sui indiget. Tempestates variant, quemadmodum vegetatio Plantarum & propagatio animalium exigit. Et qui fietes rerum scrutatur, cum . iidem in usu earundem consitant, quem una alteri praestat f. 648. pari. r. Neol. nat. , una intelligit, quomodo una usibus alterius inserviati Quamvis vero haec omnia omnium oculis pateant, negari tamen non potest, multo persectiorem cognitionem eorundem nos habere, si in ea a curatius inquiramus, quamvis & hic notandum si hebetiis oribus obvia non minus satisfacere, quam acutioribus mulisto studio atque labore inquisita. Enimvero perfectio rerum non eadem facilitate nobis innotescit, 3c dolendum est de
rerum persectione hactenus Iarum sollieitos fuisse philoso. phus, ut ne quidem in philosophia prima de notione disti cta persectionis in genere tradenda cogitaverint. Postquam, L a vero
103쪽
vero nos notionem desideratam dedimus s so3. Ontia. R evolvimus g. sos. G seqq. Ontot, & eandem passim praesertim in Moralibus applicavimus; quomodo perfectio
nem rerum cognoscere possimus, clarissime perspici rur. Per.
tinent huc exempla eorum, quae dedimus definitionem in genere illustraturi not. I. so 3. Ontia. , & quae de perse ctione animae s . ao I. para. i. Jur. nat.), de persectione corporis qua vivi 3. 3I . pari. I. Iur. nat. , qua sentieri iari. g. 323. pari. r. Jur. nat. , qua se moventis 3. 33 P. Porr. 8. Iur. nar. & qua humani 33ε. para. t. γ' nar. , atque hominis demonstrata sunt I. 34o. pari. Iur. t. . Immo huic disquisitioni lueem quoque assundunt, quae de perfectione vitae moralis demonstravimus g. 9.Part. 2. Phil. pract. -iv. . Supponit disquisitio de perfectione rerum Teleologiam , ut nobis cognitus sit finis rei& subordinatio finium partieularium in determinationibus
essentiali hus observandorum, qua mediante ille obtinetur. Ita nimirum intelligitur, rem unamquamque per essentiam suam δc naturam esse aptam ad consequendum finem suum. In corporibus organicis, praesertim artificialibus, hoe facilius
succedit, quam in aliis. Quamobrem si quis perfectioni
Ierum agnoscendae operam dare decreverit, is initium faciata corporibus artificialibus, inquirendo in persectionem eorun dem eo modo , quo usi sumus in persectione horologii evincenda, ac deinceps progrediatur ad organa corpori
humani, considerando eadem tanquam machinas peculia res citra relationem ad corpus humanum, Neluti ut Oculus
spectetur tanquam machina optica ad repraesentandum vi bilium imagines apta, instar camerae obscurae not. g. 6O3. Ontoc , quam Optici construere docent cl. 79. Optic. . Absit autem, ut existimes cognitis rerum finibus & sub Desinatione eorundem cognitam quoque & perspectam e se rerum persectionem, consequenter eandem in Τeleolo gia explicandam esse. Etenim res unaquaeque Persecta est,
104쪽
non quatenus habet hunc finem, sed quatenus talis est, ut per eam finis obtineri possit: id quod non minus de fine ultimo, quam de particularibus ad consequendum ultimumsbi invicem subordinatis intelligendum. Ita e. gr. non ide oculus perfectus est, quia imagines visibilium in retina delineantur, sed quia structura oculi talis est, ut vi ejusdem imagine4 visbilium in fundo ejus elarae atque distinctae delineari possunt, & sngulae partes, ex quibus componitur, tales deprehenduntur, ut, quod suum est, ad hoc conserre possint, ut imagines sint clarae atque distinctae. Quamvis itaque finis rei detectus sit, nondum tamen patet persectio rei, quippe quae non ante manifesta est, quam ubi non amplius ratio ex qualitate rei desumta latet, eur scilicet per
eam finis iste obtineri, seu, quod perinde est, cur istum usum habere possiti Atque ideo liquet, praeter Teleologiam ad persectionem rerum indagandam requiri quoque scien tiam physcam. Cum scientia physea admodum imperfecta si, nec multum praesidii inde adhue sperari potest ad persectionem rerum agnoscendam. Qui agnitione Dei delectantur neeessitatem Physicam quoad omnes Parim, quas sibi vindicare potest, excolendi agnoscent.
q. a. Bonitatem divinam V Deam esse omis boni datorem ex Quomodo nobismet ipsis agnoscimur, i perpendamus quicquid boni vel natura Deus dator
halemus velfudi ac labore nostro,aut quocunque modo alio acqui mimus, omnis boni id omne 6st a Deo: id quod eodem modo ad res quoque alias transferturi agnoscatur.
Quicquid homo habet, id vel inter essentialia, vel attributa, vel modos, quorum possibilitas, si in essentialibus
iplorum ratio lassiciens continetur, in attributorum nu
105쪽
consequenter ideis Deo essentialibus cl. I 8 8.part.r. Theol nat. , continetur I. 19 a. pari. r. Ibeol.ηat.), ideoque essentiam nostram a Deo habemus. Et quia attributa & ab iis dependentes modorum possibilitates rationem sufficientem in essentia habent g. is T. f8r. Ontolideoque cum iisdem simul ponuntur I. 3I8. Ontol. t, ad Deum quoque autorem rcferre tenemur attributa nostra & quod istiusmodi modificationum simus capaces. Enimvero ut modos actu acquiramus, a circumstantiis eaeternis pendet, quae rerum nexui insunt , quemadmodum unusquisque cκperitur levi attentione facta, ut prolixa demonstratione opus non sit. Quoniam itaque nexus rerum sapientia divina constitutus est 666. pari. r. Theol. ηat. ἱ quicquid quomodocunque acquirimus, id similiter Deo acceptum referendum, sive id fuerit in nobis, sive extra nos& quocunque modo tanquam nostrum spectetur. Quodsi ergo perpendamus, quicquid boni vel natura habemus, vel studio ac labore nostro acquirimus, id omne esse a Deo; nos nihil boni habere agnoscimus, quod non a Deo acceperimus. Quoniam itaque in nos bonus est, qui bona in nos confert . 697. pari. r. eol. nat. ; si perpendamus , quicquid boni vel natura habemus, vel studio ac labore nostro, aut quocunque Inodo alio acquirimus, id omne a Deo esse, bonitatem divinam agnoscimus. Quod erat primum.
Et quoniam nihil prorsus boni habemus, quod non
Deo acceptum referre tenemur, per demonsti alari Deum esse boni omnis autorem , ex nobismet ipsis agnoscimus quod erat secundum.
106쪽
Quia vero demonstratio procedit eκ principiis, quae ad ens quodlibet, qualecunque tandem illud sit, applicari possunt; nemo non intelligit, quae de homine deis monstrata sunt, ad res quoque alias transferri posse, ut eodem modo inde agnos atur bonitas divina. et Od erat
Quamvis demonstratio ex principiis generalibus contexta, quemadmodum fieri necesse est, non si ad captum ornnium, exempla tamen particularia ad sensum communem re
dueunt, quae in abstracto dissiculter capiuntur. Ponamus te acquisvisse magnam rerum scientiam. Quodsi inquisiveris, qoomodo fieri potuerit, ut ad tantam rerum scienotiam pervenire potueris; nullo negotio deprehendus, fieri hoc nequaquam potuisse, nisi hisce mentis ae animi dotibus a natura fuisses instructus, nis hae educatione & hisee doctoribus tam vivis, quam mortuis usus fuistes, nisi haec subsidia tibi praesto fuissem, seu, ut in genere dicam, nisi has dotes naturales habuisses & in hisce circumstantiis postus fuisses. Ut vero hasee habeas dotes naturales, ut in hae rerum serie hunc obtinueris locum, non tibi, sed Deo utique acceptum reserre teneris. Quamobrem quod tan . tam rerum scientiam acquisiveris, id omnino Deo trihuendum, ut ipse eandem tibi dedisse recte dicatur. Similutet pomamus tibi obvenisse haereditatem luculentam atquc magnam. Nonne agnoscis te eandem non suisse consecuturum, nisi hoc tempore ex parentibus hisce fuisses natus. Deci autem acceptum ferre debes, quod eos habueris parentes & hoc tempore natus fueris, consequenter etiam quod haereditas ista tibi obvenorit. Taceo circumstantias aliis, quorum concursu concipitur fortuna, quam adeo sa ventem expertus es, & quae omnes testantur, quod nihil tibi, sed Deo omnia tribuere debeas. Plura jam non addo: legi possunt, quae de homine nihil a se ipso habento
107쪽
ubertas exposta sunt in Horis subsecivis Malburgensibus A.
j 3729. Trim. aest. n. 3. Maximi autem momenti est, ut Deum datorem omnis boni agnoscamus, eum haec veritas multis modis influat in praxin moralem , quemadmodum, suo loco videbimus. Quod vero eadem consideratio lo. cum quoque habeat in rebus aliis, eadem facilitate agosei. tur. Unde enim ferae habent suum robur, canes sagacitastem , aves nidificandi artem , insecta faetendi ea, quae in ipsis admiramur, flores colorem oculis nostris blandientem, , hethae virtutem medicam & ita porro I Nonne eodem, quo ante, modo intelligitur ea omnia a Deo aecepta esse ' Optandum omnino soret, ut homines in universum omnes animum ad haec attenderent, quemadmodum debenti AR ' quae praeterea hie dici poterant, ea rectius reservamus se. quentibus, quando de beneficiorum divinorum agnitione
De bonitate Ad bonitatem divisam agnoscendam quoque facit malorum diuina ex ad bonum snem directio. Quod directio malorum ad bonum viatorum di- finem bonitatis divinae sit, alias dudum demonstravimus rectione ad I. 733. pari. I. Theol. ηα. . Quodsi ergo consideremus, honum snem quomodo bona nobis non obvenissent, nisi mala quaedam agnoscenda. praecessissent; inde convincimur, Deum ideo locum reliquisse in hac serie malis, quia intendit bona inde emem gentia, istis non praeexistentibus minime extitura. Quoniam itaque bonus in alios est, qui pro virili bona ipsis conferre studet s. 639. port. r. aeol. ηα. , quin ex directioin ne malorum ad bonum finem agnoscatur bonitas divina dubitandum non est,
Monuimus iam alibi not. g. 733. pari. r. Neo υτ Deum non evidentius bonitatem suam summam nobis pam
108쪽
tesaeere posse, quam malorum tam physicorum, quam moralium, eum Propriorum, tum alienorum directione ad bonum finem: inde nimirum elucescit enixa Dei hominibus benefaciendi voluntas. Necesse autem est, ut perpendamus , quot modis malum vergere possit in honum nostrum. Sed de his quoque expressus dicendum, quando de eonsd . ratione beneficiorum divinorum agemus. Quomodo inquirendum sit in hanc directionem, ut honitatem divinam inode agnoscamus, docet modus, quo expendimus exemplum Josephi a fratribus in servitutem venditi g. 688. Para. l. Theol. r. . Notandum vero est, s qui occurrunt casus, in quibus pervadere minime possumus, quamam hona ex ma.
. lis emerserint, de bonitate Dei judicari non posse nisi in
elatione ad totum universum & omnia ipsus attributa 3.7ar. Par . l. Theol. nat. , dc multo minus de eadem judicandum esse quoad hominem unum in singulari citra reo Iationem ad totum genus humanum a 8. pari. r. raeia. naid, ideoque hominem de bonitate Dei non eodem, quo Deus, modo judicare sq. 7a9. para. r. ram'. nat. . Ita nimirum certi esse possumus, quod Deus malum quod ri. que dirigat ad bonum finem, licet non videamus, quae bona in subsequente seriei parte existant, quae non extitura
fuissem, nisi malo in parte antecedente locus fuisset. I. 44. Bonitas diυina etiam ex bovis ab hominibus aliis in nos De bonitate
collatis agnoscitur. Alias jam demonstravimus, bonitati di- disina ex vinae acceptum serendum esse, si qui homines nobis quo- bonis ab aliis modocunque inserviant, seu boni quid in nos conserant hominibus in s. 74 a. Pan. r. Theol. ηat.1 Quodsi ergo bona ab aliis nos eollatis in te collata tanquam a Deo profecta consideres, ita ut agnosenda. sine eo eorundem compos fieri minime potuisses; quin exiis bonitatem divinam agnoscas fieri non potest. MMD B Mea Pars III. γ M N
109쪽
Nimirum quicquid in rerum natura fit, id ad Deum
tanquam causam primam reserendum, s rationem sussicio entem habere volueris. Quodsi quaesiveris eur hic vel ille bonum quoddam in te eontulit, facile perspicies, id meri minime potuisse, nisi is extitisset & eae fuissent circum stantiae, per quas determinatus fuit ad benefaciendum. Enimvero vidimus iam in superioribus nullius hominu exHstentiam rationem susscientem habere, nisi in Deo ri- , cumque idem valeat de quocunque alio , quod in rerum natura ad actum perducitur 3. 9o. αμοι , quaelibet circumstantia in rerum natura non extitisset. nisi Deus hanc rerum seriem ad actum perduxisset. Quamobrem quo aquamlibet 'circumstantiam qualiscunque tandem fuerit, Deus considerandus est tanquam causa prima, uin qua catas secundis nullus locus fuisset in mundo , conse quenter quicquid ab hisce circumstantiis boni dependet, id quoque ad Deum tanquam causam primam reserendum. Intendit Deus hoc bonum tanquam finem, cum mundum creare decrevit. Voluntate torui ipsius tibi benefaciunt alii, tit Deus tibi per eos benefecisse dicendus sit. Si qua d hia cuidam oriri poterant quoad.existentiam malorum minralium, ea dudum sustulimus in TheoIogiae naturalis part Prima. Legenda. tantummodo sunt , quae de malis tam Physicra, quam moralibus passim iri ea demonstravimus. Ceterum propositio praesens per modum corollarii contine tur in superiori, quod bonitas divina agnoicatur ex nexu rerum, quatenus vi ejusdem unum inservit ushus aIterius sI. 42. : in eodem enim sunt etiam hominum actiones, quibus unus prodest alteri. Immo ea etiam Numinis optimi voluntas est, ut unus aIteri prosit t*. et aa. pin. I. Phit Proct.-ω. . Perinde igitur est, sue Deus bona in te conferat C causas secundat alias in rerum natura existentes, sue Permine .
110쪽
g. 4so Bovitas quoque Dei cogetroscitur ex eo , quod hominem obis De bonitatenget ad legem natare semandam. Etenim custodia legis natu- divina ex ratis medium est, quo homo felicitatem consequi potest, obligatione ita ut sine ejus custodia felix esse nequeat g. 396. V ad legem ηα- sqq. pari. r. Phil. practi. Muv. . Quamobrem cum Deus tura servaη- hominem obliget ad legem naturae servandam L . a 76. iam pari. r. Phil. pria. univ. ; non potest non velle ut homo sit felix. Hanc igitur voluntatem si cognoscimus, bonitatem quoque ejus exinde agnoscimus.
Dedit Deus nobis rationem, per quam lex naturae nobis innotescit β. a 39. Par. a. PHL pracy.unim , ut sciamu3. quomodo felices fieri possimus s. 396. Parr, δ. PHL strin. tiniv. . Indidit quoque nobis appetitum, qui naturaliter fertur in felicitatem f. 3a4. parti a. Phia. Praes. aenim 'Ideoque fieri potest, ut felicitatem consequamur, modo . facultatibus nostris utamur, quemadmodum debemus. Quodsi Ergo perpendamus, nos a Deo tales esse factos, ut fellera fieri possimus ἱ bonitatem ejus evidenter admodum agnosci.
Bonitas divina agnoscitur ex eo, quod mala a nobis ave --bisitare .
tantur. Multa omnino mala sunt intrinsece possibilia & disita eae . eorum possibilitatem extrinsecam agnoscimus, quod ea. ad malis averssactum perduci experiamur O . C μοι.), unde etiam aenoscanda. ipsa piasibilitas intrinseca colligitur I. 37o. Oatol. . Quoniam vero in mundo nihil ad actum consequitur, nisi cuia ius causa in serie rerum, ex qua constat, continetur I. 97. μοι. , consequenter quod extrinsece possibile est
l. ri I. Oμοι. ἔ nessio non facile perspicit, se hinc vel M a isti