장음표시 사용
91쪽
tum etiam in relatione ad alias cum coexistentes, tum sibi succedentes, numerum finium sibi invicem subordia natorum per modum medii finis ultimi multo majorem esse intelligimus numero rerum sive eodem tempore in diverinsis spatii mundani partibus, sive tempore diverso existentium. Quoniam vero usus isti, quos fines a Deo intenistos esse novimus β. 648. pari. I. Theoc nat. , rationem sussicientem in naturavi essentiis rerum, ex quibus con sequuntur, habent l. I 67, Ontes Deus, qui fines istos omnes stibi invicem ita subordinavit, ut universum integrumi esset medium finis ultimi per creationem mundi intenti, non modo rerum omnium essentias & naturam intime perspectas habere debet, verum etiam Omnes usus exinde consequentes in rerum ordinatione praevidisse intelligitur. Quamobrem cum concipere minime valeamus, quomodo Deus omnia ista, quae in idea hujus universi continentur, perspicere potuerit, incomprehensii bile vero sit cognoscibile, si modum, quo est, nobis minime repra sentare valemus l. IO. pari. r. raebc nat.); si pei pendamus multitudinem finium in hoc universo tam in seriesu cessivorum, quam simultaneorum sibi invicem subordinatorum, atque consideremus rerum omnium essentias tales esse, ut ista subordinatio obtineri potuerit, & tandem vi illius universum integrum evadat medium finis ultimi, quem Deus per creationem intendit, sapientiam divinam incomprehensibilem esse agnoscimus.
Nemo est, qui nesciat. numerum rerum naturalium, quae ad notitiam nostram perveniunt, aut Pervenire possimi, adis modum exlsuum esse, si comparetur cum numero eorum, quae nos latent. Immo si ea ad animum revocemus, quaeia anterioribus Passim de numero rerum in universo eo
92쪽
tentarum prorsus ineffabili dicta sunt. quanta tunque rerum multitudo a nobis coenoscatur . eum tamen respectu rerum omnium in hoc universo contentarum infinite parvum esse persuas,simi sumus. Quodsi jam porro cogitemus, illarum rerum, quas cognoscimus, usus omnes ne quidem respectu nostri, nedum rerum aliarum nobis cognitos esse, immo plurimarum ne quidem ullum nobis innotescere, multo minus auorem nos assequi rationes, cur habeant hunc usum, ex essen. tiis rerum derivandas; quam parva sit humana scientia in hoc genere agnoscimus. Quoniam tamen haec omnia intime perspecta esse debent et , qui sapientiam Dei comprehendere voluerit; eam tantam esse videmus, ut a nobis comprehendi minime queat, eumque nullo modo capere
possimus, quomodo Deus omnia illa in idea universi, quae in intellectu ipsus existit I. I 8 I. pari. I. Theon nat. , Per spicere potuerit, dum consilium creandi mundi inivit, quae tamen perspicere debebat, sapientiam divinam in se talem esse agnoscimus, quae omni intellectui limitato, quantumcunque is humanum superare fingatur, ineomprehensibilis stiΑst removendum hic est praeie idicium aliquod, quod contra sapientiam divinam urgeri poterat. Ostendimus finem ultimum, quem Deus per existen Liam hujus univeis intendit, esse patefactionem summae persectionis suae s 629. pari. r. Theob nat. . Jam vero constat, hominem esse, cui perfectionem suam per mundum patefacerti' voluit. Quoniam itaque pleraque in hoe una verso homineor latent , & ipsi prorsus inaccessa sunt, immo ex paucis iis, quae cognoscit, abunde intelligit, non minus incomprehensibilitatem, quam inscrutabilitatem perfectionis divinae; superfluus videtur tantus rerum apparatus, qui nihil confert ad agnitionem numinis. Ipsi autem notioni sapientiae repugnat, ut sapiens aliquid faciat frustra sq. 678. V h. rat. , & per ambagd finem intentum consequi studeat, quem breviori consequi
93쪽
quo est tantus rerum superfluarum apparatus, sapientἰae A- .vinae Potius repugnare, quam eandem patefacere videturis Noa nego, dubium hoc ad speciem esse eompostum, immo etiam non sine fiducia urgeri posse per modum veritatis adversus systema mundi verum, quod novum dici sue vit, ab ira, qui PtoIemaicum defendunt, quando iisdem obiicitur. hoc esse minime aptum ad repissentandum Deum autorem suum. Dubium vero hoc protinus evanescit, moindo cogitemus, iudicium de perfectione mundi, utrum se Iieet fit medium aptum ad consequendum finem per ereationem ejus intentum, nee ne, non esse hominis, aut alisteriua cuiuscunque, siquidem datur, ersaturae, sed ipsus Dei. Quando sapiens eligit medium , ut finem sibi propositum
ex asse consequatur, ipse iudicar, num medium tale siris quale ad hoc requiritur, non ustro de eodem statuit ex opinione aliorum, quibus satisfacere poterat medium aliua quodcunque. Sane si artifex construere debet horologium, is eidem tribuit omnem perfectionem, quam eoncipere potest, ut sibi satisfaciat atque ideo certus M, se nihil praeteris misse, quod defectum quendam arguere possit, non vero de eo sollicitus est, num qui horologio a se eonstructo fit usuis 'xus minus persecto contentus st. Eodem igitur modo quoisque Deus talem feeit mundum, ut suo judicio nihil in eoisdem desiderati possit, fi eum confideret tanquam medium
patefaetendi persectionem suam summam, ut, fi per impos-sbiIie supponatur, dari adhuc ens aliud ejusdem eum ipso persectionis, quod de opere ipsus rudietum ferre potest ita relatione ad finem, cujus gratia factum est, id nihil in eodbal desderare vaIeat, sed hanc sententiam ferre teneatur, meliorem modam patefaciendi persectionem summam conis Cipr non posse. Cosiderandum quoque hic est, mundum non esse theatrum sapientiae divinae Terricolarum causa, sed etiam Marticolarum, Iovicolarum & ineoIarum in planetis
teris quibuscunvie tam Solem nostrum, quam fixas singulas Disitigod by GOoste
94쪽
sulas, totidem soles, ambientibus, quorum existentiam ut admittamus ipsa sapientia divina urget, quae obstat, quominus statuamus, Deum in iis condendis nullam protius rationem habuisse finis, propter quem mundum hunc con didit, cum nemo non ultro oonfiteri debeat, ex fine mundi dijudicandum esse, qualis is esse debeat. Qui objiciunt, non esse hominis praescribere Deo, quomodo se hominibus patefacere debeat, sed hominem eontentum esse debeore eo modo. quo Deus se ipsi patefacere voluit; minime' intelligunt, quid de Deo sciti possit, quid vero ut sciatur
impossibile sit. Quae enim ex notione Dei, quam habemus, necessaria consequentia deducuntur, Deo utique tribuenda sunt seu de eodem assirmanda, R per lumen ratiisonis ab eodem nobis revelata recte dicuntur. Absonum
igitur est in his prositeri ignorantiam suam, quae Deu ny scire voluit.
f. 37. Supientiam divinam nobis inscrutabilem ese agnoscissis, s De inserata. perpendamus inessabilem numerum fatum in stupenda rerum mali bilitate s sudine que ad notitiam nostram pervenire nequeunt, remo in his pientia di, ius quae eidem non subdacratur, latentium, quod eorum subor- viae. uatio tam inseris multaneorum, quam successivorum, pt investiuabilis, S qvod nimiaem arctis limitilus circumsimatur scientia nostra, ubi rationem reddere volumus ex rerum essentar, cur
sint mediam Ines istos consequendi. Quanta fit multitudo corum ouae ad notitiam nostram pervenire nequeunt, ex iis Datet uuae superius dicta sunt, cum inscrutabilitatem matellectus divini demonstraremus g. 27. . vero, ouae a nobis ut cognoscantur impossibile est, fines quo-nue innotescere non posse per se patet. Quod vero h-nes rerum nobis notarum non sint Perspecti ossines, cum
95쪽
quilibet earum usus sit finis a Deo intentus g. 648. pari. a. neol. nat. , unusquisque in scipso experitur, sive res ad se, sive ad res alias ic serat, vel etiam structuram corporum organicorum contempletur. Quod si fines omnes nobis non fuerint cogniti atque perspecti, multo minus fi ri potest, ut, quomodo sibi invicem subordiciatur, cognostamus l. 678. PDA. rat. Ei g. 63O. Nit. I. TheoL t. . Quam manca sit scientia nostra, si demonstran sunt ea, quae ex essentiis rerum fluunt, quomodo inde fluant, nemini ignotum est, qui scripta Physicolum evol- vit & ccita ab incertis, probabilia ab improbabilibus discernere didicit, nec commenta pro vetitate sibi obtrudi patitur. Sua igitur culpa coecutit, qui videre nequit, quam arctis limitibus circumscribatur scientia nostra, ubi ex rerum essentiis rationes reddere volumus, cur sint medium
conaequendi finem iis oraescriptum. Quoniam itaque sapientia inscrutabilis, si fines ab agente intentos, vel media, quae ad eosdem conisquendos eligit, vel finium quoque
subordinatio penitus non suerint nobis perspecta, nec a n bis certo cognosci possunt β. 69 o. pari. I. Theol. nat. I fa pientiam divinam nobis inscrutabilem esse consideratione
hujus universi agnoscimus, si perpendamus ineffabilem
numerum finium in stupenda rerum multitudine, quae ad notitiam nostram pervenire nequeunt, irnmo in his ipsis, quae eidem subducuntur, latentium, quod eorum subordinatio tam in serie simultaneorum, quam successuorum
fit investigabilis, & quod nimium arctis limitibus circumia
scribatur scientia nostra, ubi rationem reddere volumus ex. rerum eIsentiis, cur sint medium fines istos consequendi
, Quae ad propositionem praecedentem annotavimus, prin. senti quoque uberius declarandae inserviunt. Ut vero peniti
96쪽
nitius intelligatur, quaenam ad cognitionem sap7entiae divi. nae requirantur: sequentia adhuc notanda sunr. Cum ectri. tiae rerum 3c natura sint media. quibus Deus fines a se intentos consequitur, quae vero ex natura & essentia rerum materialium consequuntur, fines ab eodem intenti I. 6 s. pari. I. Theol. nat.)t, primo inquirendum est in essentias de naturam rerum materialium dc inde derivanda, qnae ex it. lis consequi possunt. Ita nimirnm eonstabit, quinam fines snt possibiles. Quoniam vero in mundo nihil actum consequitur, nisi cujus causa in serie rerum, ex qua constat, continetur t. 97. Comia. , id vero actum necessirio consequitur, quod intrinsece possibile est & in serie ista causam cssicientem susscientem habet sq. 98. cimo ); res tam
in serie coexistentium . quam successivorum constitutae ad se invicem referendae sunt, ut appareat usus, quem una alteri praestare potest, eum hi sint fines a Deo intenti h. 6 8.
pari. I. TMOL nar. , qui actu obtinentur. Et quoniam tam res coexistentes I. C mol. , quam successivae in mundo inter se connectuntur si . s4. cimol. . nexus vero rerum in hoc universo eoexistentium cons stat in dependere. tia finis a medio dc nexus successivorum non solum in dependentia causati a causa, sed & finis a medio fle actionis causae essicientis a fine β. 66 s. para. r. Theol. nat. , in nexum rerum universalem inquirendum, ut detegatur sinium
subordinatio g. 63 o. pari. I. Theon nar . Quia dcnique fines omnes particulares subordinari debent fini ultimo per modum medii, quo is obtinetur g. 689. Huch. rat. , finis vero hie ultimus est patefactio summae Dei persectionis s*.629. Part. I. Theoc nat. ἔ quomodo per rerum harum sic factam ordinationem periectio Dei summa ita manifestetur, ut nec intellectus infinitus in eo quicquam desderare pos-st I. 6aa. pari. I. Theol. nat.), inquirendum. Neminem lare tam arrogantem facile quivis videt, qui sbi vel aliis
persuadere ausit, haec omnia a se investigari posse. Ultro
97쪽
igitur fateri eogitur, sapientiam Dei, quam per hoc uiuverosum nobis patefacit, inscrutabilem esse. Agnoscet enim intellectum humanum verti debere in divinum, ut huic cognitioni aequirendae lassiciat: id, quod impossibile 3. 3oo. tol. .
g. 3 3. Directionem malorum phvicorum Y moralium ad bonam M 1 -' nem agnoscimus , s perpendamur. quod boaa consecuta non fuissent,
μέ μ' -- - ista piaretitissent. Quoniam enim directio malo' 'R ' physicorum & moralium ad bonum finem a sapientia 'ος μ' divitia proficiscitur sq. 684. pari. r. rami. ηon ; sapientiam divinam agniturus perpendere quoque debet, quomodo Deus in hoc universo mala physica & moralia dirigat ad bonum finem, ut, quamvis lalva ipsius sapientia summa
ex hac rerum serie tolli nequeant g. 676. pari. r. TheoLnat. , hac tamen directione major in hoc universo obtine. atur persectio, quam iis sublatis foret, utut ob eorum inexistentiam mundus persectior dici nequeat g. 683. pari. r. neol. nat. . Quodsi ergo perpendamus, quod in haeserie rerum bona consecuta non iuissent, nisi mala pra extitissent; mala praeexistentia sese habere agnoscimus per modum medii, quo bonum consequens obtinetur l. 937. Oates. . Enimvero malum dirigitur ad bonum finem, si quando mutari non potest, eodem utamur tanquam me dio consequendi bonum finem g. 679. pari. I. Theol. πα.). Quamobrem si perpendamus, quod bona consecuta non fuissent, nisi mala ista praeextitissent; mala physica di moralia a Deo dirigi in bonum finem agnoscimus.
Ardua omnino doctrina est in Theologia naturali de malis physicis & moralibus: in hac rerum serie contentis. Haec
98쪽
mala multis ingenuerunt impiam opinionem, quod muri,dus minime factus sit a Deo, ente omnium persectissimo, alios in dubitationem de sapientia divina adduxerunt, aliis alias opiniones salsas persuaserunt , quas omnes hic recen sere ab instituto nostro alienum soret. Hoc tamen non obstante certissimum est, ex girectione malorum ad bonum finem maxime elucere sapientiam divinam G. 68s. pari. r. Geoc nas. . Ideo in parte prima Theologiae natura. lis prolixe passim demonstravimus, quae ad perplexum hoc argumentum discutiendum faciunt, ut convincamur, eorum in mundo existentiam nihil derogare persectioni Dei summae, nec ossicere persectioni mundi, consequenter nec obstare, quo minus per hanc ipsam rerum seriem omnium optime summam persectionem suam Deus patefacere potuerit. Nostrum iam non est ea repetere, quae ibidem dicta sunt; sed saltem excitare attentionem ad rimum malorum cum nis asserendam, ut inde directio eorundem ad finem honum agnoscatur. Quomodo vero utendum se attenti ne, ut directio ista pateat, ex iis clarius percipitur, quae de eadem alias demonstravimus & annotavimus nor. g. 679.68O. 688. para. r. THOL nat. . Occurrunt exempla in omni historia, & quotidie obvia sunt, immo nemo erit, qui non ex satis suis directionem istam agnoscere possit. Levi saltem attentione opus est, ut videamus dependentiam honi consequentis a malo praecedente, modo consideis remus bonum a malo non semper immediate dependere. nee ab eo solo, sed ad illius actualitatem concurrere cauasas quoque alias. Manifesta haec sunt per exemplum I sephi a fratribus in servitutem venditi, quod alias expetiadimus 3. 688. yart. r. Neol. nat. . Directio haee omni animi contentione scrutanda. eum in ea maximum momenis tum sit in praxi morali. Dum vero sapientiae divinae agnois scendae causa in eandem inquirimus, probe considerandum est, bona in mundo non dependere a malis, quatenus ma-
99쪽
la sunt, sed quatenus mala moraIix sunt actiones physicis, physica autem causae naturales s3. 689. para. l. Geon nat. δc quae de exemplo Iosephi diximul demonstratione ad idem applicata, ea simili modo perpendenda sunt in exemplo quolibet alio. Praeterea cum manifesto absurda sit opinio, quasi omnia facta sint propter hominem not. I. 3s.); si de . malis physicis judicandum, ea non solum referenda sunt ad hominem, sed 3e ad res alias in hoe universo. Cum etiam, huic directioni ineste intelligantur , quae a nobis investigari nequeunt. meminisse debemus, quod Deus quid sit optimum in se judicans idem reserat ad totum univerinsuin cf. 393. pari. t. Theon nat. , ideoque Dei judicium a nostro multum diserre debeat, ut si vel maxime aliquid
veritatis cognoscamus, non tamen Omnem Perspiciamus, nec perspicere Faleamus.
β. 39. DE s ictili MURRHivem sapientia vulvae agnoscimas ex maltitudine Abiha muta solam in rebus adeo dive I c0ntentorum S 1ibi invicem sobor astadiae a- dissatarum. Etenim quo plures fines particulares sibi invi eaose adu. cem sub Ordinantur, eo sapientia major est g. 688. Usb. rat ), ac inprimis sapientia major elucescit, si res, quarum. fines subordinantur, sivi prorsus diversae. Quod si ergo perpendamus multitudinem finium in rebus adeo diversis
contentorum & sibi invicem subordinatorum vi eorum quae in anterioribus demonstrata & uberius explicata fuerunt r consideratione rerum in hoc universo existentium . magnitudinem sapientiae divinar agnoscimus. Magnitudinis sapientiae divinae idea quaedam nobis jam
ingignitur, si corpus nostrum saltem spectamus tanquam machinam sui conservatricem, & structuram ejus ex Ana. tomia una cum usu singularum partium nobis perspectam
100쪽
reddimus, ae praeterea perpendimus, quid quaelibet harum partium functione sua conferat ad conservarionem corporis totius. Dantur utique adhuc. alia, ex quibus gradus sapien tiae nobis innotescit. Huc inprimis pertinet aptitudo medii ad finem consequendum fg. 683. PDM. empir. , ideo que idea magnitudinis sapientiae divinae eonsideratione eorporis humani acquisita multum amplificatur, s porro inquiramus, quomodo unaquaeque Pars corporis nostri per structuram suam aptum fit ad eam functionem, quam obire debet, ut suum conserat ad conservationem corporis. Ex
harmonia praestabilita luculentissime elucescere sapientiam diis vinam, alibi jam demonstravimus β. 626. Ps krat. 3c mechanismus corporis, ea admissa, prorsus incomprehensibilis evadit, ita ut Relio in hoc systemate sapienti divinae magnitudo in nimium extolli videatur: quasi vero pro impost bili habendum, quod nobis incomprehensibile. Equidem
non probo, ut per figmenta sapientiam divinam extollere studeamus, eum figmentis minime indigeat, ut magna aP- pareat ; non tamen figmentis accensenda sunt. quae nobis inis .comprehensibilia sunt, s rationes lassicientes adsint ad eorum existentiam persuadendum, aut eandem prorsus demon. strandum. Systema mundi novum, cujus in anterioribus usum secimus in agnitione Dei non minus incomprehensio
bile est . quam mechanismus corporis humani in systemate harmoniae praestabilitae, atque sapientiam Dei non minus extollit supra omne id, quod cogitari potestruam systema harmoniae praestabilitae. Ecquis vero ixerit, systema mundi novum ideo esse rejieiendum, quia sapientiam Dei, extollit supra omne id, quod cogitari 'potest y Enimvero eum perpauci fint, qui systema har-
. moniae praestabilitae capiunt; ideo ejus usum in magnitudine sapientiae divinae cognoscenda urgere nolumus, ne, quae aliunde satis certa sunt, in dubitationem adducantur.