장음표시 사용
81쪽
bilitatem empori nondum Oxistenti existentiam largiendi. stu idem ad actum perducendi non aliter concipi nisi variatione figurarum ac situs materiae praeevistentis. Enimvero Deus non fecit mundum ex materia praeexistente si . . Quamobrem notio potentiae faciendi corpus conu- sideratione mundi hujus adspectabilis acquisita Deo minime convenit, consequenter consideratione mundi non a quiritur notio potentiae divinae. Quod erat unum. Quoniam tamen constat Deum non formasse hunc mundum ex materia praeexistente, sed ipsam quoque materiam
ab eo fuisse productam f. 3r. , inde intelligitur, quod Deus ad actum perducere possit per ideas suas possibile
I9 2. pari. I. Theol. nat0, etiamsi nihil extra ipsum existat, quod quomodocunque in praductionem ejus influat. Quamvis itaque notionem possibilitatis ad actum perducendi id, cujus nonnisi ideam habemus, nullam habeamus; intelligimus tamen potentiam Dei prorsus diversam esse a potentia naturae atque humana, per demonstrata v. LQuamobrem patet, consideratione mundi hujus adspectabilis nos manuduci ad agnoscendam diversitatem potentiae divinae a potentia naturae atque hominum. Quod erat
alterum. Habemus notionem potentiae in genere eonsideratione
mundi acquisitam, scilicet quod sit possibilitas ad actualitatem perducendi intrinsece possibile. Et haec notio tam potentiae divinae, quam humanae ac potentiae naturae eonve est. Enimvero notio haec generalis saltem facit ut intelliis gamus , quid nomine potentiae denotetur, nondum vero
intelligitur, qualis si iste actus, quo ad actualitatem perduincitur , quod possibile est. In hune igitur si inquiramus. videmur naturam atque homines materiae praeexistenti novast saltem
82쪽
saltem inducere sguras ct situm partium ad se invicem variare. Et sc positivam quandam notionem potentiae natuis rae atque humanae habemus. Dum vero porro edocti suamus, Deum non fecisse mundum ex materia praeexistente, nee hune actum producendi corpora Deo convenire agnoin
scimus. Unde patet diversias potentiae naturae atque hominum & potentiae divinae. Ast quia ignoramus, quomodo fieri possit, ut corpus quoddam producatur, nulla materia praeexistente; potentiae quoque divinae nullam notionem p stivam habemus, quae disserentiam ipsius a potentia naturae atque hominum determinat , sed negative saltem novimus, eam non consistere in possibilitate materiae praeexistenti inducendi novas figuras δc variandi partium stum. Atque hinc patet, cosmoogeniam Carrasse esse confictam ad smilitudinem potentiae hominum atque naturae: id quod etiam iaciunt alii, qui ortum mundi imaginabili modo explicare volunt. Quodsi dicas, potentiam Dei esse possibilitatem producendi aliquid ex nihilo. potentiam vero h minum atque naturae possibilitatem aliquid produeendi ex materia praeexistente; obscurius saltem nec susscienter determinantum dicitur , quod jam clarius diximus & magis de.
terminavimus: productio enim ex nihilo non explicatur, quantum susscit ut intelligatur, nec actus, quo ex materia praeexistente corpus sit, determinatur, qualis sit. Diversiis talem potentiae divinae a potentia naturae atque hominum alias jam demonstravimus sI. 776. pari. I. Theol. nat. , atque ostendimus, eam esse ipsi Propriam f. 767. para. I. Theol. nat. , nec enti ulli a Deo communicari posse I. s.
pari. t. TMol. nat. . Quae vero hic de diversitate potere. tiae Dei atque hominum & naturae ex contemplatione eoarum, quae in mundo fiunt, derivantur. aIias demonstrata confirmant. Quamvis vero potentiae divinae notionem comis pletam non habeamus, cum saltem nobis notum si genus,
disserentia autem specifica ignoretur; non tamen propterea negari
83쪽
negari potest potentia divina creatrix, quam diximus in Theologia naturali. Sussicit nimirum nos agnoscere, quod Deo competat potentia , quae specisice differt a potentia naturae atque hominum, ut de realitate ejus constet,
g. 3 3. Desopi 'tiμ αμὸatia disiua agnoscivir , A perpendamus vexum vomer Πνιηο 'R salem omitium eam omnibus , quatenus nimirum unum intelligitur esse propter alterum, tum si consuerentur coexisteutia, tum p aημmum advertamur ad succe siva. Etenim mundus hic ad pectabilis a sapientia divina dependet quoad nexum unive salem omnium cum omnibus cl. 8os. pari. r. Theol. vat. & quoad eundem speculum est lapientiae divinae s. 8o6. pari. r. Theol. nat. b. Nexus hic nobis innotescit, ii consideremus, quomodo unum sit propter alterum, veluti Sol, ut terram faciat habitabilem ab animalibus & hominibus, gramina & herbae, ut sint pabulum aut malium, res innumerae aliae, ne desint homini ad vitam conservandam eamque commode ac jucunde transigendam necessaria. Pertinet huc porro, quod eorum, quae sequuntur, ratio contineatur in iis, quae praecedunt, ita ut sequentia existere non possent, nisi praeextitissent praecedentia, idemque haec praeexistere, ut illa ad actum perduci possint vinaturae aut arte humana. Quoniam itaque hinc colligitur lapientia Dei g. 784. pari. r. Ibeol. nat. ; sapientia divina agnoscitur, si perpendamus nexum universalem omniisum cum omnibus, quatenus nimirum unum intelligitur esse propter alterum, sive coexistentia, sive successiva spectemus.
Sapientia divina elueet non modo ex mundo universo. verum etiam ex quovis corpore Partiali, quantumvis minimos Disitimo by Cc oste
84쪽
nimo Quiequid enim in hoc universo deprehenditur, si .
ad alia existentia, vel successiva reseratur , aut partes unius reserantur ad se invicem, sapientiam Dei manifestant. Hoc universum itaque magnificum theatrum sapientiae divinae prorosus inexhaustae est, quae non minor deprehenditur in mianimis, qualia sunt insecta minima, veluti microscopica, quam in maximis. Multum autem ad hanc contemDlatii. nemeonsere anatomia tam cadaverum humanorum, quam animalium quorumcunque, vilissimorum quoque insectorum, quantum datur, atque Observatio usus, quem viventia faciunt, organorum 'suorum. I.iem dicendum est de anatomia plantarum , quae nostro aevo excoli coepit, etsi adhuc admodum imperfecta sit. q. 3 4.
Quoniam sapientia divina agnoscitur, si perpenda. De sapientiamus, quomodo unum est propter alterum tam in serie divina e coexistentium, quam successivorum . 33. , ex quibus nitar rerum seriebus conjunctim constat mundus cs, s. Cusino ), con- agnosceada. sequenter quomodo unum usui est alteri g. 646. pari. r. eol. nat. , usus autem reum cum naturalium c . 648. pari. r. Theol. nat. , tum artificialium g. 649. pari. r. Theo nat. , atque Omnes fortunae tam adversae, quam secundae effeὴus sunt fines a Deo intenti I. 63ι. pari. r. Theol. nat. ; sapientia Dei ex Mibur rerum naturalium potiss tim agnoscenda, cumque essentiae & natura rerum sint media, quibus Deus fines a se intentos consequitur f. 64s. pari. r. Theol. vat. , ad sapientiam divisam agnoscendam conducit , p esse, tias ta naturam rerum naturalium scrutemur , inde ratio eruaatur , cur una alteri usum q udam P stare post f. 678. Pisia.
85쪽
Sapientia in genere agnoscitur ex finium Zeterminatione; ae mediorum electione 3c subordinatione g. 6 8. Poch. rat., Quamobrem ex hisce quoque agnoscenda est sapientia
divina , ideoque fines rerum naturalium serutari debemus. Ne vero noceat praeiudicium Carae fit, fines rerum ad arc ria Dei reserentis N propterea ex Physica eliminantis, ideo ostrandimus, usus rerum omnium esse fines a Deo intentos ἔ. 648. πρει. pari. 8. Theol. nat. . Cumque in rebus a tificialibus usus distingvatur a fine, quem artifex intendi . atque ideo, nonnullorum animos occupavit praejudicium, qIasi etiam in rerum natura usus a fine sit distinguendus , quia res hunc usum saltem habere possunt propter essentiam 3c naturam suam, ex qua necessario consequuntur, finis autem ab agente libere intenditur; praejudicium hoc iam alias reo movimus not. 64s. pari. r. TMOL nat . Eo igitur sne meuliarem Physicae partem secimus Teleologiam, quae fines rerum naturalium explicat, & cujus aliquod specimen deis dimus in secunda dc tertia parte Physicae sermone vernainculo conscriptae, quarum prior de finibus rerum naturalium, posterior de usu partium in corpore humano & brutorum atque vagetabilibus inscribitur. Quodsi tantummodo eo-gnoscere studeamus machinam corporis nostri & in usus singularum partium inquiramus, & qui concurrente eorum usu obtineantur fines consideremus, ac tandem finem hominis, cui ceteri subordinantur, perpendamus; sapientiam Dei ex eadem abunde cognoscemus. Argumentum igitura sinibus rerum petitum iacit ad probandum sapientiam, non vero ad probandum existentiam Dei. Neque enim ex usu, quem partes sngulae corporum Organicorum habent& res naturales sibi invicem praestant, ante colligitur, dari fines in rerum natura, ciuam demonstratum fuerit, existere
um, qui illorum musa mundum secit, eumque se &non aliter ordinavit, & has potissimum res, non alias in eodem existere voluit, quemadmodum si ponamus horolo
86쪽
pium neeessario existere, nee ab artifice fuisse factum, enfectus eius, qui in tempore indigitando consistit, pro fine haberi nequit; sed ideo intelligitur esse finis, quia certum
est, artificem temporis indicandi causa horologium cono struxisse, neque etiam usus singularum partium, quibus con currentibus sinis totius horologii obtinetur, pro sinibus partieularibus ultimo subordinatis' haberi possunt, nis quate nus nobis exploratum est, artisicem singulas partes sic, non aliter fecisse, quam quia hoc modo horologium aptum es- scitur ad finem intentum consequendum. Sane s.contra eum. qui Deum existere & mundum ob finem quendam ultimum produxisse negat , a finibus rerum argumentum petitum urgere velis nihil efficies. cum non agnoscat dari
sinem, ubi non datur causa intelligens, quae propter sinem quid facit. A finibus itaque rerum naturalium qui existentiam Dei demonstrare vult, suinit quod probandum est, existere scilicet Deum, qui mundum secit, & fines istos
creando mundum intendit. Quamvis autem argumentum a sinibus rerum desumtum nullam habeat .vim in demona stranda existentia Dei, non tamen dignitati ejus ullo in do derogatur: habet enim usum amplissimum in agnoscenoda sapientia Dei, cujus agnitio non minus necessaria est.
quam existentiae Dei. Quid iuvat nosse dari Deum, nisi
noveris quaenam sint attributa ipsus , ut eum rite colere possis. Patebit autem ex inferioribus, quantum influat in cultum divinum sapientiae divinae agnitio. Haec ideo mois nemus, ut reprimamus injustas querelas vociferantium, sibi eripi fortissimum argumentum adversus atheos, quando audiunt argumentum pro existentia Dei a finibus petitum ad circulum . quem Logici vocant, vitiosum referri. Non mianus necessarium est, ut demonstretur Deum esse sapientem. quam ut evincatur, eum existere: qui enim sibi persuadent. demonstrata existentia Dei, quem tanquam creatorem coeli& terrae concipiunt, smul demonstratam esse sapientiam
87쪽
Dei, demonstrata esse cetera ejusdem attributa, imbecillis ad inodum sunt judicii, quod nullam attentionem meretur. Ignorant quid si genuina demonstratio . cumque Logicae verioris praecepta vel ignorent, vel minimum vim ac potestatem verborum non intelligant, oleum & opera perditur, si adversus eos disputare volueris, praesertim eum indociles sint, aut opinionum, quibus imbuti sunt, pertinaces defensores, ut in luce meridiana caecutire malint, quam verita ii victas manus dare. Istud hominum genus merito con
Subordinatio finium agnoscitur, fl confideremus usum sta
Iaram partium in corpore humario, aut animali quocunque alio, V quomodo ab usu unius dependeat usus alterius, usu autem omnium ymal sumto obtineatur finis quidam ultimus , velati conservatio totius corporis. Eadem porro manifesta evadit, s consederemur Mem ultimum, ob quem Deus mstndam fecit , S aptiatvdinem mandi, ut per eum stris se obtineatur. Etenim si consideremus usum singularum partium in corpore humano aut animali quocunque alio, & quomodo ab usu unius dependeat ulus alterius, usu autem omnium simul sium toobtineatur finis quidam ultimus, veluti conservatio totius corporis, cum usus omnes fini fines a Deo intenti 648 part I. Theol. ηat. , fines particulares sibi invicem ita sub ordinari animadvertimus, ut finis partis unius se habeat per modum medii finis alterius I. 937. 8si. Ontes. 3 &omnes tandem fines particulares simul sumtos esse medi- .um finis ultimi β. 937. Ontot). Hoc igitur modo siubis
ordinationis finium idea animae ingignitur, per quam eadem agnoscitur . 63 o. pari. I. Theoc nat.ὰ & quatenus in
nostro corpore aliisque deprehenditur, subordinationem finium
88쪽
finium in rerum natura dari agnoscinius. Quod erat unum. Enimvero patefactio summae Dei persectionis est finis ultimus, quem Deus per existentiam hujus univcrsi intendit g. 6 9.part. I. THol. nat. . Quamobrem si ea perpendamus, quae in praesenti inculcantur de existentia Dei ejusque attributis consideratione hujus mundi adspectabilis agnoscendis; totum mundum & omnia, quae in eo sunt, talia esse deprehendimus, qualia esse is cnt, ut existentia Dei di alitibula ejus inde agnoici possint. Quamobrem patet totum mundum & omnia, quae in eodem lunt, sese habere per modum medii, quo finis ultimus, ob quem omnia facta sunt, obtinetur . 937. Outol. , consequenter hoc modo agnitio subordinationis finium, quam consideratione corporis nostri consecuti sumus, per demonstrata v. I. quantum requiritur ad sapientiam summam agnoscendum 689, PBch. rat.2, promovetur. Quis erat a
Doeemus hie saltem, quomodo subordinatio finium in re rum natura agnoscatur: id quod in Ethlea sumit Nemo autem a nobis requisiverit, ut subordinationem finium in rerum natura obviam doceamus, ita enim non modo praesens propositio, verum etiam ceterae, quae de Deo consi. deratione hujus mundi agnoscendo agunt in volumina inis. tegra verterentur. Diximus jam ante, in Gleologia explicandos esse fines rerum naturalium & modum, quo fibi invidem subordinantur, cujus pars quaedam est doctrina de usu partium in corpore humano . Ecquis ergo a nobis rein quisverit, ut integrum Tractarum, quem de eo conscrips-mus not. g. 34. , hue transcribamus φ Quae alibi dicta vel dicenda sunt in Ethica supponuntur. Et si vel maxime nono dum fuerint detecta, sussicit hie demonstrari, quae detege
89쪽
da sint, ut agnitionem Dei magis magisque promovearnus atquctin eadem confirmemur. Apparet etiam hinc . quam sit necesse, ut Teleologia hactenus propemodum deserta atque inculta, si ea excipias, quae de usu partium Medicorum i dustriae debemus, excolatur. Quo minus autem ea fuerit pro dignitate exculta, impedimento suit vana ista opinio, quis omnia facta sint propter hominem, homo vero pro Pter Deum. Idra nimirum tantum solliciti fuerunt homunes de usu, quem res naturales sibi praestare possunt, quasi Deus non alium nisi hunc intendisset, parum solliciti, utrum etiam res una inserviat usui alterius, ac propter eandem quo que sit, nec ne: ut vero in usum partium corporis hum ni inquirerent, neeessitas Medicos impulit . quia cognitione ejusdem in arte sua carere nequeunt. Neque ullus dubito,. eandem opinionem genuisse insulsa commenta Astrologo tum de influxu siderum in haec sublunaria ipsumque homina'. Cum enim sumerent, ea propter hominem facta esse, omnia, quorum causae manifestae non erant, a sideribus tanquam essectus derivarunt. Falsa ista opinio ortum traxisse videtur ex sestemate mundi Ptolemaico, quod & pleubejum appellari solet hodie , nimirum quod Terra sit in medio mundi collocata, atque sola ab hominibus, creaturis rationalibus, habitata, circa eam vero revolvantur sol cum planetis atque fixae superficiei sphaerae ultimae assixati Η tu, systematis falsitas postquam fuit demonstrata, atque no- . his innotuit, planetas omnes esse Terra, suosque habere incolas, fixas a Terra inaequali intervallio remotas esse totidem Soles & suos quoque habere planetas, corpora Terrae nostrae simillima, atque innumera dari corpora muna di totalia, quorum ne quidem existentia nobis innotescit. ut de partialibus nihil dicamus; absurdam istam opinionem, esse haud dissiculter agnoscimus. Et cum jam constet, iamundo omnia inter se connexa esse, quoad maxima mi. . nima, sive seriem coexistentium, sive successivorum spectes:
90쪽
inde porro intelligitur, in ipsa quoque Tellure non omnia, esse propter nos, sed alia quoque propter alia, s vel maxime nostro quoque usui inservire possint. Dum vero pro sunt aliis, nobis quoque prodesse possunt, quatenus ad agno scendam sapientiam divinam faciunt, R se finem ultimum totius mundi propius attingunt g. 629. pari. I. Theol. nar. . Quoniam subordinatione finium quoque opus habemus in
moralibus . cum sne ea vita moralis perfecta non conci
piatur . sa. pari. a. Phil. pract. unsu.); ad eam intimi us perspiciendam faciunt, quae de eadem demonstravimus T. 39. G seqq. Parr. a. Phil. pract. -υ.), R exempla inde petita haud parum eandem illustrant. I. 36. Incomprehensibilitas sapientiae divine agnoscitur, si perpendamvs De Ec0m- multitudinem finium in hoc universo tam in serie succes orum, prehesibii quam Ismultaneorum, sue coexistentium sibi invicem subordinato-tate sapien-rum, V consideremus rerum omnium essentias tales esse, ut ista tie divine subordinatio obtineri potuerit, , tandem vi hujus universum in- agnoscenda. tegrum evadat medium finis ultimi, quem Deus per creationem mundi intendit. Etenim ex finibus rerum naturalium c . 34. eorumque subordinatione Φ. 33. , & ex rationibus in e sentiis rerum contentis, per quas intelligitur, cur unum alteri usum, in quo finis a Deo intentus consistit . 648. pari. I. Theol. nat. , Praestare possit I. 34. , sicque mundus persectionem Dei summam repraesentat, cujus patefactio est finis ultimus a Deo per existentiam hujus universi intentus I. 629. pari. r. Theol. nat), sapientia divina agnoscitur β. 3s . . Quamobrein cum totum universum sit plenum finibus a Deo intentis g. 66 o. pari. I. Theol. ; si cogitemus ineffabilem numerum rerum, quarum una