장음표시 사용
201쪽
Politieam prae aliis Gentibus excoluerunt summo studio, optiamumque subditos obligandi modum non a sanctione poenali, sed ab exemplo Imperatoris derivarunt not. g. 8o , quemadmodum jam olim me monuisse memini in Notis ad Orationem
de Philosophia practica Sinensium. Ex hypothes indisseis
remisim moralis & obligationis non aliter quam sanctione poenali introducendae necessario sequitur, si non datur Deus. quodlibet homini esse licitum, cumque nullum detur actionum humanarum intrinsecum discrimen , eas non aliter quam voluntate superioris in civkate bonas, vel malas essici, & quianoa alia datur obligatio actiones cetias committendi, ves mittendi, quam quae sanctione poenali introducitur, nec virtua tem aliud quid esse quam habitum committendi, vel omittenadi actiones, quarum commissio vel omissio metu poenarum extorquetur. Nemo , Puto , erit qui non ultro fateatur. atheismum tum demum maxime nocuum evadere, s morais litatem actionum tollit. Uideant igitur, an non ipsmet atheismo patrocinentur, quod maxime pestiserum est eidem superaddentes, qui intrinsecae moralitatis actionum humanarum & obligationis ex natura humana oriundae defensores patrocinii atheismi insimulant. Mirareris institulationem
istiusmodi in hominibus, qui Theologi audiunt & prae e
teris pii vidari volunt, nisi abunde constaret, eos esse rationia hostes ac philosophiae contem ores, ut ignorent, quaenam ex iis, quae sumuntur, necessaria consequentia fluunt, cum que contra alios argumento ab invidia ducto uti consueverint, tacite sbi persuadeant, nexum inter ea, quae sumuntur, & quae inde inseruntur, ipsorum voluntate essici, quemis admodum arbitrantur voluntate superioris essici moralitatem actionum. Mihi sane vox Theologo maxime indigna vide batur, eum me in falsam atque iniquam insimulationem patrocinii atheismi vocaturus exclamaret; cur actionea bonas
committerem, nisi esset superior, qui me punire posset y a poeta Gentili canente: oderunt Peccare mali mrmidine sarme, malis Diqitigod by Cooste
202쪽
malis annumeratus, eum ipse inter eos, qui pietate praestarent, eminere vellet. Distant hinc , quam necessarium se, systemata veri nominis condi, ut necessarius veritatum nexus in aprico constituatur, ne inscii amplectamur errores noctis vos, & praejudiciis oecaecati tribuamus veritatis defensoribus, quae ex illis necessario consequuntur. Discant vero etiam athei , se humanam naturam exuere velle, si indifferentismum moralem cum atheismo conjungant. Discant denique omnes, quibus ob vivendi licentiam athei sinus se commendat,
atheismum ipsis non prodesse, nisi ut tanto securius in propria viscera saevire sbi permissum esse putent, insania prose.cto pudenda.
s. 9 a. Qui ab albet O ibi cavere vult, perpredat necesse est, non De atheismo ante negari pose existentiam Dei, quam demonstretur notionem Dei pracavendo. ese imp4 ilem, S ne in dubitationem de exsentia Dei adducatur.
sollicite inquirat,an non in argumentis contra existentiam Dei aliatis quae. dam precario aut manifesto falsa sumantur, vel ex iis, quae recte δε- uruntur, inferantur, quae inde minime consequuntur. Nisi enim deis
monstretur notionem Dei esse impossibilem, cum saltem impossibile existere nequeat β, I 3 a. 333. Ontia. , incertum manet, utrum Deus existat, nec ne, consequenter nec vera agnoscitur propositio, Deum non existere 3. sos. Log.). Quamobrem cum atheus demonstrare nequeat impossibilitatem notionis Dei l. 436. pari. a. Theol. nat.' , ideoque negare non poisit, dari Deum; qui ab atheismo sibi cavere vult, perpendat necesse est existentiam Dei non ante negari posse, quam demonstretur, notionem Dei esse impossibilem. Ouod erat unum. Enimvero quodcunque argumenIum contra existentiam Dei mundi autoris proferat atheus, id in formam artis
203쪽
redactum vel vitio formae laboret, vel vitio materiae necesse est, quatenus nimirum atheus falsa principia supponit f. 488. pari. a. Theol. nat). Quodsi ergo quis sibi cavere velit, ne argumentis contra existentiam Dei allatis in dubitationem de eadem adducatur sollicite inquirere tenetur, an non in iisdem precario quaedam principia, aut prorsus manifesto falsa sumantur, vel ex iis, quae recte sumuntur, inserantur, quae inde minime consequuntur. Quod erat alis
Aliquid esse non ante negari potest, quam demonstratum fuerit, id contradictionem involvere, consequenter id esse impossibile. Quamobrem si quis neget dari Deum. necesse est, ut demonstret, impossbile esse, ut existat Deus. Atheisus igitur demonstrare tenetur, notionem Dei contradicti nem involvere cf. 79. OntoL . Non sufficit, ut ostenda.
tur ens, cui talia attribuuntur, qualia Deo attribuimus. nobis
incomprehensibile esse s. 88. , eum perperam sumatur, id esse impossibile, quod nobis incomprehensbile, ac in praeo
senti praesertim easu ratio manifesta sit, cur mcomprehenas bile esse debeat, nimirum quia usu facultatum nostrarum admodum limitaturum ea fieri non possunt, quae a Deo fieri assirmantur, veluti quod totum universum quoad omnem ejus statum prorsus distincte atque smul sbi reprx sentet.
Sane ipsa anima nostra continuo producit ideam totius universi, non modo quoad statum praesentem, verum etiam qu
ad omnes status praeteritos & futuros I. I9o. Ps h. rat. &in eo assimilatur Deo. Ast non uno obtutu distincte comis prehendit, quae eidem insunt, sed propter limitationem facultatum animae ad certas leges vi principii rationis sussicientis restrictarum quoad usum ea saltem clare ae distincte percipit, quae juxta leges istas clare ac distincte pereeptibilia sunt, quemadmodum satis patet per ea, quae in Psychologia tam empirica, quam rationali tradita sunt. Atque in hoe dissere
204쪽
a Deo ἰ euius intellectus illimitatus est, prouti disserentia inter intellectum illimitatum & limitatum exigit. Nisi igiis
tur ostendat albeus, intellectum illimitatum, quem Deo tria
huimus, & sne quo concipi nequit , si autor esse debet
hujus universi, eontradictionem involvere, dari Deum negare nequit. Non autem verendum est, ne demonstret, cum contrarium ostenderimus . 4I6. para. a. Theot nari , ut taceam nos notionem intellectus Dei non formasse petarbitrariam determinationem , sed via demonstrationis in parte prima Theologiae naturalis ad eam pervenisse, ut de ejus realitate nullum dubium superesse possit. Quamvis itaque concedatur atheo, gentiles finxisse idola, quisus notio Dei .
veri minime convenit; non tamen hine probatur, notionem veri Dei a Politieis suisse confictam, cum immensast disserentia inter notionem veri Dei & notiones
idolorum, quae Gentiles coluerunt. Immo si vel maxime quis contendat, notionem idolorum primitus essictam ab hominibus & agnita deinceps eorum absurditate alios eamdem transsormasse in notionem Dei, quem verum dicimus;
non tamen aliud inde inferri potest, quam homines ab ini. tio erroneas de Deo fovisse opiniones, quae vero Deo agnoscendo oecasionem dederunt. Ecquis vero est qui ne- seiat, haud esse insolens ut opiniones vel maxime absurdae oecasonem dent veritati investigandae' Quod attinet rati nes ad dubitationem injieiendam sussicientes, primo Ioeo notandum est, aliud esse rem in medio relinquere, aliud de eadem dubitare. Qui enim rem in me o relinquit, is agnoscit. se ignorare, utrum quod dicitur verum si, an falsum: ast qui dubitat, ejus assensus in alteram contradi ctionis partem propendet, non tamen sine formidine opis posti. Ut autem assensus propendeat in alterutram eon. tradictionis partem, rationes sussicientes adesse debent ad duo bitationem dandam: quae si fuerint preeariae, vel etiam vutiosa argumentatione illatae, pro lassicientibus haberi nequeo
205쪽
unt. Sed aceuratior horum discusso ad Logieam proba.hilium pertinet. Dubitatio enim rationalis probabilitate nititur. Unum saltem adhue monendum est de disserentia, quam intercedere diximus inter dubitantem & eum, qui rem in medio relinquit. Nimirum ut quis rem in medio relinquat, subinde effectus dubitationis esse potest.
quando nimirum dubitanti nullae sunt assentiendi ration ex utraque eontradictionis parte, vel si quae ex utraque prinstant, videntur aeque probabiles s . 4 I9. pari. a TMOLnat . Tum enim tollitur dubitatio, quam primum in medio relinquitur , utra pars contradictonis vera st. Quamdiu autem dubitatur, assensus in alterutram contradictionis partem indeterminate propendet, ita ut velis alterutri assensum praebere , et fi adhue quas erectus haereat inter utramque, &rationes quaerantur, quibus in alterutram inclinetur, sicque pronior essetaris ad assimandum, quam ad negandum, vel contra. Haec qui perpendit, ultro fatebitur, examen a gumentorum contra existentiam Dei in medium allatorum,
quod in propositione praesente commendamus, susscere tollendae dubitationi de existentia Dei, eidemque praecavendae. Majus vero praesidium adversus dubitationem in eo est, si
rationes pro existentia Dei militantes cum argumentis contra eam prolatia conseras: quo fine in anterioribus istiusmodi comparationes instituimus, quae non tantummodo ad T . tundendum atheorum fastum prosunt. 93a
De prodis Fimie am eontra athrismum , dubitationes de Deo prae
contra athe- dium petitur ex scientia ex Nemate Theologia naturalis veri nomi-ismum S nis havsta: 1i quis vero hebetior fuerit, quam ut demonstrationes ca- dubitationes pere postis, aut impatientior, quam ut capere velit, persuaso cum
de Deo. habitu implendi Oscicia erya Deum fmo praestio est. Etenim qui scientiam ex systemate Theologiae naturalis veri nominis si
206쪽
LU. , consequenter agnoscit vera esse omnia, quae de Deo ex systemate didicit, ideoque fieri nequit, ut pro falsis
eadem habeat β. a 8. tol.), aut ut ignoret . utrum ea pro veris, an pro falsis habere debeat, ac propterea indubitationem adducatur g. 4IT. pari. I. Theol. nat. 3. Prae sidium itaque contra athei sinum & dubitationes de Deo fi missimum petitur ex scicntia ex systemate Theologiae naturalis veri nominis hausta. Quod erat uni a.
Enimvero qui saltem persiuasus est, esse Deum & ipsi
convenire ea, quae eidem attribuuntur, cum scientia careat, utpote sine demonstratione non acquirenda g. 398. L . . ideoque insessicienter probatis assensium praebeat j. 399. LV. , nonnisi opinionem habet g. 6oa. Loo.): quae cum mutabilis sit c . 6o4. LM. , fieri potest ut rationibus in contrarium allatis vel ad negandam existentiam Dei, vel in dubitationem de existentia Dei & attributis ejus adducatur. Quodsi tamen habitu pollet implendi ossicia erga
Deum, re ipsa expertus cst, quantum adjumentum ad culturam virtutis, sine qua nemo felix esse potest 3. 4oo. pari. r. Phil. pram unis. J, afferat pietas erga Deum g. 344. pari. r. Hic prael. univ. , & quod Deus agnitione sui nostram
intendat felicitatem I. 7 4. : quod ex tractatione sequente de singulis erga Deum ossiciis multo clarius adhuc elucescet. Quoniam itaque in agnitionem Dei propendet appetitus, qui naturaliter fertur in felicitatem . 3 et 4 pari. 2. Phil. prast. unm. , in assensum influit & quod ad convictionem deest supplet, ut eidem quoad effectum arquipolleat persuasio ad veritatem facta. Quamobrem cum sibi eripi nolit medium felicitatis praestantissimum ; persuasio cum habitu implendi ossicia erga Deum ei, qui vel habe- A a a tior
207쪽
tior est, quam ut demonstrationes capere possit, aut imis patientior, quam ut capere velit, contra atheismum & duinhitationes de Deo firmo praesidio est. Quod erat alterum.
Ex systemate veri nominis hauriri posse scientiam, non dubitabit qui novit, quid nomine systematis veri indigite.
tur. In systemate nimirum, quod tam augustum nomen meretur, veritates demonstrantur, demonstratio autem scierio
iam parit 694. LV. . Vide, quae de scientia ex libris
haurienda demonstravimus 6. 4o9. 4IO. para. l. Bb. . Con didimus systema Theologiae naturalis in parte prima R. mi nus completum in parte altera, in quo facile ex prima supplentur, quae desunt, quamvis etiam in parte altera dein monstrata sunt, quae systemati in parte prima contento superaddi possunt, ut ideo noti inconsultum sit, si utramque partem eadem diligentia pervolvamus. Scientiam vero, quam gignit demonstratio. non ferre, ut quae scimus in dubium vocemus, multo minus ut eadem pro falsis habeamus , dc alias jam demonstravimus 427. pari. 1. BA dc exemplo eorum confirmavimus, qui vi demonstrationis compulsi fuerunt ad praebendum assensum propositionibus Euclideis not. g. 4ap. parι. r. Bb. . Quantum vero Ua Ieat influxus appetitus in assensum, ubi probationes sunt insusscientes ad convincendum, in dies experimur, cum plerique
homines parum apti sint, ut eonvincantur, opiniones tamen suinas, quas veras esse volunt. firmissimo assensu complectantur rquae sane ratio est, ut nonnulli assensum quasi natura sua ab appetitu pendulum esse statueriat, quia demonstrationis notione distincta earentes, nec ejus vim unquam experti. influxum appetitus in assensum indies experti su runt. Quamvis vero cavendum sit, ne appetitus in assensum influens in causa sit, ut errores, praesertim nocuos, amplectamur I I s. Part. Φ. Eth. , nil tamen obstat, ut hoc medio utamur ad firmandum assensum, qui praebetur
Veritati praesertim arduae, qui casus propositionis praesentis est.
208쪽
g. 94. Si quis 'asses in amplectitur, ut acumine praestare vide- De assea atur; et ostendenda est ablepsta albeorum, seu defectus acuminis, tione atheis quem ubivis produnt. Etenim si cui ostendas ablepsiam athe. ruiobatam orum, seu defectum acuminis, quem ubivis produnt l. nis glorim. 84. Mq., is sibi persuaderere nequit, atheos ceteros omnes acumine suo vincere, ac ideo fore, ut acumine praestans videatur, si atheismum profiteatur. Quod si ergo quis fuerit, qui ideo athei sinum amplectitur, ut acu mine praestans v:deatur, ei ostendenda est ab lepsia atheorum , seu defectus acuminis, quem ubivis produnt.
Qui atheismum amplectitur, ut acumine praestare videatur , animadversa ab lepsa atheorum agnoscit, se parum certo uti medio ad finem propositum consequendum, ideo. rue professione atheismi ad nominis gloriam non contenis et. Notum est, quantum valeat assectus gloriae in eo,
. qui sibi persuadet, se acutiorem aliis videri, si hane, vel istam opinionem foveat. Hinc nimirum est, ut qui de
veritate per se statuere nequeunt eam sententiam faciant suam, quam celebritas nominis autorum, praejudicium nationis, aut novitas commendat. Et in academiis invaluit hic mos, ut quimportune in docentium numerum se ingerunt, eum discentium subsellia occupare deberent,hoc artificio utantur ad juventutis ignarae, credulae ac desidis applausum sibi concilian. dum. Recentissimum exemplum habemus in iis, qui attractiones magnetieas dudum explosas tanquam causas phaenomen orum naturalium in Physicam revocant, tanquam inventum novum N toni, quamvis autoritate viri summi ahus sisti
f. 8 6. . Immo hue pertinet integra perperam sie dicta philosephia Neratoniana not. g. eit.). Plurimum ideo interis est, ne acuminis gloria triumphet atheismus, ideoque hoo A a 3 nae Diuitiaco by GOrale
209쪽
nae causae plurimum nocent, qui acuminis Iaudem atheis minime dubiam reddentes defendunt. intellectum nimis aiscutum ad errores noxios hominem seducere. Uide, quae jam alibi de hoe praejudicio annotavimus suor. 3. I 4. V nu. g. a I 3. Part. l. A . .
f. 9s. De iis, qui qui argumenta contra existentiam Dei Upro eadem allata ponde
gumenta rare nequit imprudentia arguendus non est, si malit existentiam Dei defen- eontineri- dentibus, quam atheis eredere. Etenim qui argumenta contra egi-
flentiam Dei stentiam Dei & pro eadem allata per se ponderare nequit, pro ea- is ignorat, cuinam contradictionis parti assensum praeberedem allata debeat, consequenter utrum Deus detur, an non detur ponderare dubitat β. 4i I. para. a. Theoti nat. , nec pronior est ad nequeant. assirmandum, quam negandum I. I9. parr. a. neοι nati . Quod si vero perpendit, quantum adjumentum ad culturam virtutis, sine qua nemo felix esse potest . 4oo. pari. r. Phil. prari anis asserat pietas erga Deum 3. 344. pari. r. Phil. prast. univ. , & quod Deus agnitione sui intendat no
stram felicitatem q. et . , praesertim si haec in seipso jam
adverso sibi omnium maxime noceat, si ab athei simo vivendi licentiam sibi promittit, nemini sano probatam . sed omnibus bonis exosam h. vi. i melius omnino esse agnoscit, ut assirmantibus dari Deum, quam negantibus credat. Quoniam itaque in casu dubio, in quo alterutrum eligendum, prudentiae esse nemo dissitetur, ut eligatut id, quod est melius, aut tutius; si qui argumenta contra existentiam Dei & pro eadem allata ponderare nequit, existentiam Dei defendentibus , quam atheis eam negantibus β. 433. pari.
a. neοι nat. , credere malit, propterea imprudentiae arguendus non est. Cum Diqitigeo by ooste
210쪽
Cum Christiani eredant, impios ae sceleratos post mortem manere poenas in sernales; qui sutius esse' assirmant, ut cre damus Deum confitentibus, quam atheis, ad poenas inlae nates potissimum animum attendunt. Enimvero cum eX principiis rationis de statu hominum post mortem nihil certi adhuc fuerit demonstratum, quamvis etiam gentiles de infer no & poenis infernalibus multa commenti fuerint; in demon. stratione metus poenarum infernalium nullam mentionem sacere voluimus, ne ubi cum atheis nobis negotium est ea, quae certa sunt, in dubitationem, aut saltem in disceptatio nem non terminandam adducamus, inprimis cum non de sint principia certa ad demonstrationem sussicientia. Et quamvis nec rationi impervium fit, quod Deus homines puniat ob male facta f. Io78. pari. i. Theia. non ta men ignotae sunt exceptiones a theorum, quas refellere non est eorum, qui argumenta contra existentiam Dei & pro ea dem allata ponderare nesciunt. Consultius itaque visum fuit ad talia provocare, quae unusquisque in se experiri potest, qui demonstrationes de poenis divinis eapere & justitiam Dei vindicativam adversus obiectiones defendere nequit:. ut taceam consultius esse in praesenti casu, ut Deum no his repraesentemus tanquam ens amore, quam tanquam timore servili dignum , praesertim eum atheorum haec si opinio, nonnisi metum poenarum Deos in mundum introduxisse, ut ideo omni animi contentione exaggerent absurditatem eorum, qui Deum confitentur, quod vano metu Deorum animos hominum torqueant. Turpiter vero confundunt athei more suo desectum aeuminis ubivis prodentes, si rationem , Ob quam in casu dubio eligitur, quod melius, vel tutius, venditent pro argumento , quo Dei existentia probatur, ut cum ratione insanire videantur, si imbecillitatem judicii Deum existere credentium traducere volunt.