장음표시 사용
211쪽
f. 96. Id porro ex- Quoniam imprudentiae arguendus non est, qui, eum
penitμη. argumenta pro existentia Dei & contra eandem allata ponderare nequeat, existentiam Dei desentiatibus credere mavult, quam atheis . 93. , ideo ηec reprehendendi sunt,
qui hebetioribus, quam ut argumenta pro existentia Dei S contra eandem allata ponderare queant ' persuadere student, eonsultius esse ut credant dari Deum, quam ut nυn credant. In praesenti casu non probanda est existentia Dei, sed
saltem reddenda est ratio. cuinam potius credendum stinum Deum confitentibus, an vero atheis. Qui enim propriis oculis cernere nequeunt, aliorum dictis fidem habere . tenentur. Danda igitur est ratio, cur sententia assirmans. quam negans potius sit eligenda. Istiusmodi autem rati nes non asseruntur eum in finem, ut evincatur existentia
Dei, quemadmodum modo monuimus not. f. 93. f. 97. De dissemiis Atheus concedenr opinionem de Deo esse medium coercredi φυ- natione bem indomitam , stulte agit , s in vulgus distemisat opinionem, albeismi. quod Deas fit sigmentum Politicorum, quo plebis credulae licentiam refrenare student. Etenim si athei in vulgus disseminant opinionem, quod Deus sit figmentum Politicorum, quo plebis credulae licentiam rcfrenare student, opinioni de Deo omnem vim cocrcendi licentiam indomitam detrahunt.. Quoniam vero eo ipso, quod contendunt, Politicos finxisse Deum, ut indomitam licentiam plebis refrenarent, concedunt, opinionem de Deo cs e medium coercendi plebem indomitam, stultitiae autem sit per praecipitantiam
statuere de mediis os 8. pari. r. Eth. I atheus omnino
stulte agit, si opinionem de Deo medium esse concedit
212쪽
coercendi plebem indomitam, in vulgus tamen disserminat opinionem, quod Deus non sit nisi figmentum Politicoetum, quo plebis credulae licentiam refrenare student
Tanto major autem athei insania est, si simul aliis persu dere nititur, quod nulla se actionum moralitas, nisi quam
voluntas superioris, metu poenarum civilium lieentiam vivendi naturaliter homini competentem, quatenus eam statui .eivili adversam putat, refrenantis. Constat educatores multa fingere pueros, quorum imbecille adhuc est iudicium. ad certas actiones committendas obligandi causa. Eequia vero non rideret eorum stolidrtatem . 6 ipsis direrent. χomnia tantum fingere, quae ipsis in euacant A quo fine fingant' Nulla est exceptio, quasi disseminatio atheismi non noceat Reip. quod Pauci sint , qui doctrinam tam subibmem, quae dicitur, capere possint, vulgus autem praejudicia de Deo, quibus ab incunabulis est imbutus animus, non deponat atque abjiciat, Experientia enim loquitur, quam facile vulgo persuadeantur Opiniones , suae vivendi licentiam spondent. Et nonne verendum, ne successu temporis profana dogmata , quae libidini favent, sese adolescentium & juvmnum animis insinuent, quibus nunc Dei notio a prima infantia ingignitur' Si atheismus secretior quaedam philosophia esse debeat, quae Nonnisi generosa atque excelsis imgeniis convenit, & a qua arcendum est vulgus imperitum, arcendi sunt qui non supra vulgus sapiunt; minime pro palandus erat, sed more Alchymistarum instar arcani adeptis reservandus, quos in eo imitantur athei, ut soli Philosophi veri diei amenti '
Erronee de Deo opiniones evit tar, si que de Deo cogno- Dranea dem possunt in suisma veri nominis redigantur. Quoniam enim Deo opinio in in istemate veri nominis laventia per antecedentia con- ηυ qaom '
213쪽
tinuo demonstrantur not. g. 333. pari. r. Etb. ; si qua de Deo cognosci possunt in systema veri nominis redigantur, ea Deo convenire nobis certum est g. 368. LV., consequenter agnoscimus vera esse, quae affirmamus β. 364. LV., Quoniam itaque verendum non est, ne assit memus, quod erat negandum, vel negamus, quod erat assirmandum, seu ut propositionem sullam pro vera habeamus, erremus vero si falsam proqositionem' habemus Pro vera g. 623. LV.M, erroneae de Deo opiniones evitantur, si quae de Deo cognoscimus in systema veri nominis redigantur.
Non alio fine systema ne alogiae naturalis condidimus, cumque principia ex Ontologia, Cosmologia dc Psych logia in eodem petantur. hasce diseiplinas ante methodo
demonstrativa per tactavimus, quam ut certam de Deo ha- heremus cognitionem dc fic erroneas de eodem opiniones evitaremus. Ex eo apparet omnium, quae Deo tribuuntuT, inter se nexus, ut verendum non si, ne quaedam admittantur, quae ceteris repugnanti Acutiorum itaque est, ut veritatis inde convieamur fle ea, quae certo agnoscunt, adsensum communem reducentes hebetioribus persuadeant eos
que a dubiis liberenti Aecedit, quod, qui demonstrationes in systemate datas perspectas habet, etiam videar, quo- modo erroneae opiniones sint refutandae g. Io 36. Lo λ
&, ubi alterum erroris conmneere vult, utrum Inanem in
Peram sumturus sit, nec ne I. Io 37. Log. : aliud nimis rum est refutare errorem, ne alii in eundem seducantur, aliud vero resutare errantem, ut errorem agnoscat δέ mi sum faciat.
214쪽
de sunt, que minime obsimi, quo minas osscia erga Deum colant. Si quis enim habetior est, quam ut veritates abstrusas c pere possit; nec fieri poterit, ut easdem ipsi persuadeas, di per consequens erroneam opinionem, quam lavet, ex animo ejus evellas. Quoniam vero Deus non curiosiuatis gratia agnoscendus g. 34. pari. r. Eib., sed ut ipsi debita officia praestare valeamus f. i.); si euon eae quaedam opiniones minime obstant, quo minus officia Deo praeis stentur, ideoque eodem modo colantur ab eo, qui veritatem agnoscit, quam qui opinionem erroneam Qvet, finis agnitionis Dei obtinetur, quamvis veritas penitus non perspiciatur. Istiusmodi ergo errores tolerandi sunt, si quis hebetior suerit, quam ut veritates abstrusas capere possit. '
Datis istiusmodi errores. qui veritatis vicarii sunt, eum eodem modo quo veritas in praxin influant, exemplis doceri potest. Ita constat Deum providere rebus in hoc uni verso per nexum rerum g. 927. Part. r. Theol. nat. . N xus vero rerum ad abstrusas veritates omnino reserendus, quem paucissimos capere noto notius est. Atque ideo plerique sibi imaginantur Deum hodie demum decernere, quid fieri debeat, seu quid facere ac permittere velit. dum ad ea, quae fiunt, attendit animum. Et quamvis confiteantur, Deum omnia praevidisse ab aeterno & quid in tempore facere ac permittere velit decrevisse ἱ admittunt tamen Deum per conis cursum suum ordinarium determinare causas secundas ad agendum, vel non agendum, utut per naturam suam &rerum ceterarum ad se astendum, vel non agendum deteris minatae non snt. Atque inde est, quod nexum rerum proinvidentiae divinae adversum statuant & preeum inutilitatem ex eo inserant, quia precea in nexu rerum simul contentas esse minime vident. Enimvero quia demonstravimus Deum in
215쪽
hoe universo ita providere rebus, ac si ad ea, quae fiunt, attere ius hodie demum decerneret, quid fieri debeat, seu quid faceinae permittere velit I. 938. Part. r. TheoL nar. ; opinio erronea de modo providendi rebus in hoc universo veritatis vicitia esse potest in praxi ossiciorum erga Deum , in quaruagnitio providentiae divinae influit. Similiter eonstat, inter naturale, quod vi naturae rerum ad actum perdueitur ι Aesupernaturale , quod eadem produci nequit, non dari m dium cI. 33. Ontol. . Quamobrem cum disserentiae speeificae per ea, quae rebus intrinseca sunt , constituantur a a. Ontol. , qui supernaturale a miraculoso distinguunt. quod illud ordinarium sit seu quotidianum . hoc vero extraordinarium , seu rarius contingens, vel etiam inter nais
turale & miraculosum actus quosdam p*videntiae divinae spe eialis medios fingunt, utique errant. Errores tamen isti, qu tenus pietati minime nocent, sed in eandem perinde ac veritas influunt , propter hebetudinem intellinus in infirmioribus tolerandi sunt not. 6o3. UFeb. rat. . Simili. ter in philosophia morali, in qua ultra ea , quae ex Primeipiis rationis demonstrari pollunt, non progredimur, non nocet error de creatione & aetate mundi, si vel maxime quis statuat, Deum ex materia ab aeterno sbi eoexistentefeeisse mundum , aut observationes AEgyptiorum quadraginta septuaginta millium annorum in dubium minime voret,
eum nec modus creationis, nec aetas mundi in praxin omelorum erga Deum influat, quemadmodum de amate mundi jam supra monuimus not. I. 38. . Et alias jam ostendi. mus, in gratiam systematis eommercium inter animam a
que eorpus explicandi in philosophia practiea nihil esse immutandum 3. 338. Poch. rat. , eum in systemate omni supponendum si, perceptiones rerum sensbilium in anima
dc motus voluntarios in corpore eodem modo oriri, ac si
anima & corpus in se mutuo influerent . 637. PbcF. t. , sicuti in Astronomia computandi phaenomena motus
216쪽
primi eausa sumitur motus primus tanquam verus loco vera tiginis Telluris & computandi loca Solis causa motus Solis annuus in ecliptica loco motux Telluris eirea Solem in orbe annuo r. g. ert. . Taceo plurimos errores anthro.
pomorphismi subtilis, in quos ineidunt, qur Deum ad .
similitudinem animae nostrae concipientes tacite admittunt, quae limitationes in ipsum inferunt f. 68o. γνι. E. TMol. t.), quales notavimus I. 6or . e seqq. pari. a. Theotnat. AS a quibus Pauci alieni sunt, qui humano more de Deo loquuntur. q. IOOωQuoniam erronear opiniones de Deo , quae culturae cir istium ossiciorum erga Deum minime officiunt, tolerandae sunt, modi erroressi qui hebetiores sunt quam ut veritates abstrusas capere publice non possint - 9x . , acutiom. quibus datum est Deum intimilis co- traducendi.
gnoscere, sibi cavere debent, ne opinioner erronem hebetiorum culturae sciorum erga Deum minime adversas publice traducant in praejudiciam culturia Hebetiores abstrusas veritates capere non possunt, veIuti quomodo Deus per nexum rerum provideat rebus omnio hus in hoc universo, ita ut posito hoc nexu providentia divina tolli ipsis videatur & preces inutiles existimentur. Quoniam itaque de Deo non nisi humano more cogitare didicerunt, si opiniones ipsorum , veluti de modo, quo Deus providet homini, publice traducantur; facile eontingit, ut cum eo, quod erroneum est . simul abjiciant quod verum est, aut saltem de hoc dubitare incipiant, sicque ossicium erga Deum inde pendens vel prorsus negligatur, vel langue cat. Equidem non videas Viros, quorum Pro ianda scientia est, errores hebetiorum perstringere, nec horum celisuras frivolas & iniquas curare, quibus incitari poterant ad eorum inscitiam scite retundendam; non tamen
217쪽
An in iis subsistentaracatioribus
propterea superfluum ac inutile videri potes ut ineuiretur ossi esum, quod sua veluti sponte servant. Dantur enim multi, qui sibi acutiores ceteris videntur , aut aliis videri volunt, ideoque perstringendo opiniones erroneas hebetiorum gloriam quaerunt, si vel maxime ipsi met veritatem intime non perspiciant, sed plus apud eos valeat eam profitentium fama R autoritas, quam ratio. Horum maxime interest , ut discant, quodnam sit ossicium vete aeutiorum 8c altissimorum animorum. Invaluit apud nos mos, quo multorum ingenia corrumpuntur, qui ad scientiam pervenire possent, nisi se jam pervenisse putarent, ut censendis iis, quae non. dum satis tutelligunt, acumen suum prodere velint, sicque in errores ipsimet incidant, dum alios ab lepsiae insimulare student, & nondum satis intellecta pro modulo acuminis sui emendaturi tanquam pueri puerilia loquuntur. Ast de juvenili hoe puritu, incrς mento scientiarum valde inimico, alibi plura dicenda erunt, β. 1o a
Similiter quia erroneae opiniones de Deo, quae eultun rae osticiorum erga Deum minime ossiciunt, tolerandae salin. tem sunt in iis, qui hebetiores sunt, quam ut veritates capere possint f. 99.), hoc non obstante acutiores omnem ope ivm dare debent, ut isthmiorem Dei cognitionem c0Ue Ivaatur, quam
hebetioribus concessum: id quod etiam obligationi geserati
convenit β. 3 o. pari. r. Iur. nar. . Unusquisqve pro modulo intellectus sui Deum agnoscere tenetur. Quemadmodum itaque permittendum hebetio mbus. ut, dum de Deo humano more loquuntur, errorea admisceant ad anthropomorphismum subtilem referendos; ita ex adverso concedendum acutioribus , ut ea, quae de Deo dicuntur humano more, ita explicent, quemadmodum
Deum decent, sicque ab erroribus istia purgenti Male igitur Diuili do by Corale
218쪽
igitur facit Theologus, ultra eaptum vulgi non sapiens in iis, quae abstrusa sunt, & majus acumen exigunt, ut intime perspiciantur, quam sibi concessum , si Philosophum adi.
gere velit, ne & ipse ultra captum vulgi sapiat , nec veritatem liquidam, quam agnoscere ipsi datum est , profiteatur. Decet ipsum se modulo suo metiri, non vero captum suum statuere mensuram intellectiis aliorum , qui eundem magis perfecerunt, cum ipse eidem perficiendo nullam sngula. rem operam impenderit. Ash nosse, quantum valeant vires, quid eas transcendat, non adeo facile est, praesertim si quissbi blanditur nomine Theologi, quod fortuna dedit. Quod-s objicias , si imperfecta Dei agnitio eodem modo influit
in praxin ossiciorum erga Deum, quo magis exasciata, nos in illa acquiescere posse, nec opus esse, ut in ea inquiramus, quae non sunt ad captum omnium; duo habeo, quae respondeo. Nimirum qui sussciente acumine gaudet, ut arroneum , quod admiscetur veritati, pervideat , is pro vero habere nequit, quod vulgus pro certissimo habet, eonsequenter non id praesidii ach pietatem inde expectare potest, quod illud in eo invenit. Deinde ex speciali tractatione patebit, veritatem liquidam non destitui essectu suo in praxi Officiorum , qui ab impersecta cognitione sperari nequit. Exempli loeci esto amor Dei: ostendemus enim, quo cla- rius agnoscitur perfectio Dei summa , eo magis quoque nos eadem delectari.' I. Io I.
Quoniam erroneae de Deo opiniones, quae culturae Hης in ossiciorum erga Deum minime ossiciunt, tolerandae sunt in veritote pro iis, qui hebetiores sunt, quam ut veritatem liquidam cape pρο ου possint g. 99 ), acutiores vero operam dare debent, ut in fri eηtia re timiorem cognitionem Dei consequantur, quam hebetio μω ribus concessum g. ro I.); qua de Deo scribuntur, vel tra-
219쪽
Pari III. cap. I. De Agnitione Dei.
itur, aliorum erudiendorum causa, non promiscue omnibur scribantur,ciam cpue pro diverptate temporum Variet studium perficiendi intellectum, veritatum quoque explicatio , probatio variari debet. Si veritati assensum praebere debent, quibus eandem per
suadere, aut quos ejusdem convincere debes, necesse est, ut ad captum sngulorum accommodetur explicatio es proh tio , quantum sufficit ad intelligendum & persuadendum, ain xonvincendum in casu dato. Quamobrem scuti ad intellectum veritatis non eadem lux convenit omnibus, sed nimia plurimos confundit, nec ad Persuasionem , aut convictio nem eadem probatio satisfacit omnibus, sed hebetiores se persuasissimos esse, immo convictos putant, quando acumtiores insuffcientiam probationis agnoscunt; ita quoque quae uno tempore lassicienter explicata & probata visa fuerunt, alio tempore pro sufficienter explicatis .ec probatis non habentur, prouti scilicet illustrius, aut obscurius fuerie seculum. Haec probe notanda sunt, ne per praecipitantiam damnentur , quae recte sunt, aut per oscitantiam negligantur, quae fieri poterant atque debebant. Absurdit iis hine arguuntur, qui tanquam pro aris & socis desenia dunt, argumenta quaedam omni tempore a praestantissimis viris pro validissimis ad adstruendam veritatem habita
fuisse, nec serre Vesunt, ait infirmitas eorum detegatur, & alia solidiora iisdem sibstituantur, dum praesens
aetas firmiora postulat. .Neque enim propterea aliquid detrahitur autoritati illorum, qui ea luce contemsi fuerunt.
qua pro ratione temporis, quo vivebant, ipsis frui datum est Iov. .
220쪽
s. 1 3. Qui pietatem colere vult, operam dare traetur, ut Deum De medio agnoscat: Qui Deum non agnoscit, pietatem colere ne-eolandi pie-quit, ast non contra pietatem colit, qui Deum agnoscit. ratem.
Quoniam enim Pietas, quam philosophicam dicimus, est habitus conserinandi actiones legi naturae vi motivorum ab attributis divinis & providentia divina desiumtorum, quatenus Imnine rationis innotuerunt s. 339. pari. r. Phil. pract. Miu. ; qui pietatem colere vult, habitum acquirere tenetur actiones suas determinandi per motiva ab attributis divinis & providentia divina destinata. Quamobrem necella est . ut certus sit, Deum existere, atque norit, quaenam ipsi conveniant attributa, & quod provideat rebus omnibus in hoc universo. Operam igitur dare tenetur. ut Deum agnoscat. Quod erat primum. Qui Deum non agnoscit, is ignorat dari Deum, ignorat quaenam sint ipsius attributa, ignorat quod rebus Oomnibus in hoc universo provideat. Quamobrem nec si ii potest, ut, dum actionem quandam edere vult, animum ejus subeat cogitatio eandem determinandi per motivum ab attributis divinis, aut providentia divina desumtum. multo minus autem fieri potest, ut habitum voluntatem ac noluntatem in agendo & non agendo per istiusmodi motiva determinandi acquirat. Quoniam vero pietas in hoc habitu consistit. 3. 339. pari. r. Phil. prast. unis. , ide que eodem destitutus pietatem colere nequit; qui Deum