장음표시 사용
41쪽
mox tamen patebit, quam parum ejus memores sint viri etiam alias eruditi, quando maxime memores esse debebant. Saepius jam me monuisse memini vulgarium meditationem contemtum sui vindicare. De argumen to pro ex
Quoniam ex opere artificioso non colligitur existentia artificis, quatenus artificiosum, seu tale est, sed quatenus
existit i 6.); qui comparatione mundi cum operibus artificissis existentiam Dei probare conantur, magno verborum apparata
nihil dicunt quod ad rem facit.
Quamvis hoc argumentum nonnullis maxime urgens videatur ad arguendum atheorum absurditatem; s tamen id penitus inspicias, merito ad vulgaria refertur, quae ex Theo Iogia naturali eliminanda sunt not. 6. II. . cum multa tacite supponantur, quibus sumitur, quod pthbandum est, si Τue circulus committatur maxime vitiosus. Opera artis es. e entia ab alio, cuivis exploratum est , nea probatione indiget, sed in comparatione eorum eum mundo sumitur
not. I 6. . Ast mundum non esse ens a se, sed ab alio, demonstrandum: id quod aliunde quam ex eo, quod contingenter existat, demonstrari nequit not. ν. Is . . Qui
igitur se argumentantur: opus artificiosum arguit existentiisam artificis. Ergo mundus, aut opus quoddam naturale isto multo exellentius arguit existentiam creatoris, consequenter Dei, aut, si mavis, ita: Opus artificiosum exist re nequit, nisi existat artisex, qui facit. Ergo mundus magis artificiosum opus existere non potuisset, nis extitis. set ens quoddam, quod eundem fecit, hoc est, Deus; non a pari argumentantur, sed a dispari, consequenter argumenotatio nulla est. Quodsi tibi & aliis persuadere velis te ita argumentari: Si opus minus artificiosum sne artifice existere nequit, multo minus opus magis artificiosum sine artifice Diuiti by Cooste
42쪽
see existere non potest; angvis latet in herba, nee haec a gumentatio a priori diversa, immo eadem magis vitiosa. Attificiosum enim dicis, quod arte factum est, consequenter tacite supponis opus artificiosum esse ab alio factum. Quando igitur opus ariis humanae cum opere natinae, aut mundo comparas ; de opere artis humanae recte sumis id non posse esse ens a se, sed praesupponere artificem, qui facit, de mundo autem vocabulum artificiosum non eodem sensu accipitur, nisi tacite quoque supponere velis, istiusmodi ens. quale mundus est, sine factore existere non posse, consequenter nis sumas, quod probandum est. Et quamvis certum sit, opera naturae, quorum admiranda est structu.ra, produci a suis causis, quarum sunt effectus; non tamen ideo recte sumitur, dari eausam primam, a mundo diversam, seriei causarum secundarum autorem, sine quo haec existere non potuisset, sed hoc ipsum est, quod pro-hari debet. Sunt autem notiones aliae deceptrices , quae
tacite ingeruntur vi imaginationis. ut acumen Dbtundatur Nimirum quando sumis, rem admirandae structurae supponere autorem, qui eandem exeoptavit, & juxta ideam me te conceptam opus formavit, non modo scuti ante ad s. militudinem eum operibus artis humanae opera naturae es fingis; verum etiam falsa inventionis 3. a 9a. 293. Parr. I. Theol. nat. & essentiarum arbitrariarum notio supponi. tur . I9 . Parr. r. Theol. nag. . . . Quodsi jam porro artuficia oratoria adhibeantur, quibus imaginatio multis peregrinis perceptionibus onerata attentionem in alia trahit, quam ad quod asserenda erat, ac praeterea appetitus senstivus stiis mutatur, ut non uno modo influat in assensum; mens tantis nebulis velatur, ut quid valeat argumentatio cernere ne. queat. Habet hoc argumentum usum suum in reductio. ne agnitionis attributorum divinorum ad sensum communem,
ast nullum habet in evineenda existentia Dei. Talia ostenι di, nemo aegre serre potest, nisi velit Philosophum obligati
43쪽
gationi naturali, quae ceriam urget agnitionem Dei l. II 4o. Part. l. Jur. nat. , satisfacere non debere. Ipsus nimirum cst ostendere, quomodo ad cenam Dei cognitionem perducamur. Quod si vero quidam imbecilliores snt, quam ut veritatem capere possint; illi cernant suis oculis & veritatem sibi persuadeant ficulneis quibusvis argumentis, mindo ipsis videantur urgentia, quae in se vim urgendi nullam
habent. Praestat tamen argumenta vera, quantum datur,
ad captum illorum accommodari, quam istiusmodi argu mentis uti, quae nihil probant, & in se vitiosa sunt, ut tanto minus verendum sit, ne opinio sua ab aliis suspecta ipsis reddatur. Legenda hie sunt, quae de genuino
usu literarum elegantiorum & artis inprimis oratoriae usu demonstravimus & in annotationibus uberius explicavimus g. 13s. 136. pari. I. DA . Ars oratoria non convertenoda est in Sophisticam . quae sallacibus conclusiunculis adoversarium irretire docet, ut quae falsissima aut sallacissima sunt. verissima esse videantur. Eequis, quaeso, dixerit S phisti eae locum esse in doctrina tam ardua qualis est agni tio Dei. Veritas tanti momenti ut persuadeatur , s quis ad convincendum suerit minime idoneus, fallaciis istius a tis deceptricis non indiget. Sed ars oratoria adminicula suppeditat, quae abunde sussciunt. Facilis tamen lapsus est ab arte oratoria in sophisticam, nisi quis veritatem vel scit, vel ab aliis eandem fuerit edoctus.
q. 18. Deneeesha- Sine principio rationis sulcientis existentia Dei a posteriori te principii demonstrari nequit. Cum in parte prima Theologiae naturationus - ralis demonstrationem existentiae Dei a posteriori dederieientis adde. rnus; propositionis prasentis veritas in oculos incurrit si monstran- demonstrationem attenta mente perlegimus g. a 4. Useqq. dum existen-part. r. neol. not. . Patebit nimirum, totam demonstratiistiam Dei. Onem
44쪽
Agnitione Dei. 2Ionem principio rationis susticientis niti, cum ea deducatur ex emis necessarii existentia, quam principium urget. Ostendi tamen praesens propositio potest hoc modo.
Ostendimus nimirum in anterioribus, si quis ex contem - platione hujus universi existentiam Dei certo agnoscere' velit, ex contingente existentia hujus univcrsi rerumque naturalium eam colligendam esse s. ra. , & qui aliunde quam a contingentia universi eandem demonstrare vult, eum tacite supponere, quod demonstrandum erat, Deum scilicet existere . Is . , consequenter existentiam Dei consideratione hujus universi aliunde quam ex contingentia mundi & rerum in eodem ex istentium certo agnosci non posse. Enimvero quod ex contingente rerum existentia certo agnoscatur existentia Dei, non alia ratio est, quam quod contingentia in mundo non habεat rationem sussicia entem actuaIitatis suae in serie successivorum, sed in ente alio evira seriem istam constituto , eoque necessario 3. 9o. Cusmi. , consequenter entis necessarii a mundo diversi existentia sine principio rationis lassicientis non agnoscitur 3. Io. Ontoc, Cumque non sussiciat ad demonstrandam existentiam Dei, ut demonstretur, dari ens nece sarium a mundo diversum, a quo mundus dependeat iii existendo, sed ostendendum quoque sit, quale sit hoc ens, cum determinata quaedam notio vocabulo respondere debeat, ne fingatur Deus, qui non est, talia vero prcedicata Deo tribuenda sint, ut per ea intelligatur, cur mundus hie adspectabilis cum animabus nostris potius existat, quam alius β. a I . pari. I. Theol. nat.' , consequenter ens istud necessarium , universi autor tale concipiendum sit, ut in
eo ratio lassiciens deprehendatur, cur tale sit hoc univer- Iolsi Libita Pari III. D sum
45쪽
sum β. 36. Ontol.); sine principio rationis suscientis existentia Dei sumienter non agnoscitur. Quamobrem p tet sine principio rationis lassicientis existentiam Dei a post riori demonstrari minime posse.
Lei itius necessitatem admittendi principium rationis susscientis in Philosophiam, ejusque inprimis utilitatem ostensurus monuit absque restrictione sine principio rationis sui- scientis existentiam Dei demonstrari non posse. A mente vero ejus abberrarunt, qui sibi persuaserunt, quod hoc amgumento principium rationis sussicientis probare voluerit. Veritas enim hujus principii inde non egnoscitur, quod ad demonstrandum existentiam Dei eodem opus habeamus. Tantus desectus acuminis tanto viro minime tribuendus. Sumit is principium rationis lassicientis tanquam notionem Communem, exemplo Fuelidis, ut probatione nulla ipsum indigere videatur. Ne vero objiciatur, existentiam Dei a priori demonstrari posse absque principio rationis sufficiem tia; placuit propofitionem restringere ad demonstrationern existentiae Dei a posteriori , non modo quod ostendi posest, eam menti Dibnitia obversatam fuisse, eum asser ret necessitatem principii rationis lassicientis ad demonstrandum existentiam Dei, verum etiam quia nos in praesenti propostione hac non indigemus, nisi quatenus demonstratio existentiae divinae a posteriori principium rationis iussicientis exigit, quemadmodum mox videbimus, cum argu mentum a priori ad sensum communem reduei nequeat 3. I . , nobis vero in praesenti negotium si eum reducti. one argumenti pro existentia Dei ad sensum communem. Quamobrem necesse non est . ut inquiramus, num & qua tenus Principium rationis lassicientis ingrediatur demonstraotionem existentiae divinae, aut quinam se ejus indispensa hilis usus, s systema Theologiae naturalis vi demonstrationis a priori condere velimus. Hisce igitur in praesenti
46쪽
Quoniam sine rationis suffcientis principio existen- De re i tia Dei a posteriori demonstrari nequit g. 18. . demon ve principustratio autem existentiae divinae a poseriori in gratiam rationii suo
eorum, qui demonstrationem capere nequeunt, ad sensumst ientis ad communem reducenda ιε. ; principium quoque rationisscnsum com susscientis ad sensum communem reducendum, s demonstratio exi. MARem sentia ovisa ad eundem reducenda.
. forsan videbitur nonnullis. principium ratio. nis susticientis ad sensum communem reduci debere cum modo monuerimus, quod si notio communis, quam propterea Le nutur absque Erobatione sumere potuit suur 8 , Notionem enim, quae sit omnium hominum cominmunis, quasi natura menti ipsorum instam esse, nee deo 'mum opus esse, ut eadem vi rerum aliarum cuilibet notarum ingi gnatur cf. 24a. para. l. Ethie. . Enimvero quana sentiunt, quid siri velit principium rationis sussicientis nondum satis intelligunt. Multi sime, qui hoe principium defendum, quid vero si ratio sussiciens non capiunt a Loibnuis definitione non esplicata, cum systemarice non seripissetit, nee systema quoddam condere sibi proposueriti quamvis subinde eandem insinuare videatur. Hinc etiam videar multos rationem sussicientem cum causa confundere. Multo minus igitur existimandum est, vulgarem notionem quae confusa est, bc quam communem duximus, suffeere ad primet pium istud intelligendum, nec indigere reductione ad senissum communem, quando demonstratio existentiae divinae ad sensum communem reducenda. Ratio sumerens saltemessicit, ut, cur aliquid sit, intelligibili modo explieari possit f. ga I. Ontes. . Atque ad hoc potissimum attendendus animus, quando princ pium rationis sussicientis ad sensum
47쪽
Θomodo principium rationis suse
s. a . Si principium rationis susscientis ad sensam communem remocare volueris, non modo doceri debet per exempla rerum maxime
vulgarium, quod nihil seri mille admittatur , nis aliquid ponatur, per quod intelligere quis sbi videtur , quod id seri possit; verum
etiam danda est opera, at proferantur exempla, ubi etiam vulgus revera intelligit, quomodo id, de quo quaestio est, seri possit , haec cum istis comparanda, ni disserentia appareat, quae est inter eo, per quae quis imbi intelligere videtur, cur quid fiat, es per quae revera intellistit. Issui quoiue bic est mundus fabulosus, in quo per nudam voluntatem hominis determinantur ea, quae fiunt. Etenim si quis animum attendit ad exempla rerum mmime vulgarium, quae proferuntur, & observat, se non admittere, quod quid fieri possit, nisi aliquid admittatur, per quod sibi intelligere videtur, quod id fieri possit; notio principio rationis iussicientis respondens, quod scilicet nihil esse possit sine ratione sufficiente q. ro. Ontes. , hoc est, nisi aliquid ponatur, per quod intelligitur, cur potius sit, quam non sit 3. 36. Ontol.), per ideas rerum praesentium, seu
animo obvcrsantium ingeneratur. Quamobrem cum itaveritas quisam universalis ad sensum communem reducatur, a. pari. r. Eib.); si quis per exempla rerum maxime vulgarium docetur , quod nihil fieri posse admittat, nisi aliquid ponatur, per quod intelligere sibi videtur, quod id fieri possit, principium rationis sussicientis ad sensum
communem reducitur. Quod erat primuin. Enimvero cum intersit, ut quis etiam norit dissere
tiam, quae intercedit, quando sibi per aliquid, quod ponitur , tantummodo intelligere videtur, quod fieri possit, di quando revera intelligit, si principium rationis sussici-
48쪽
entis, quod essicit, ut, cur aliquid sit, intelligibili mo
do explicari possit 3 ai. Ontol. , recte intelligere velit; opera porro danda est, ut etiam proserantur exempla, ubi ipsum vulgus intelligit revera, quomodo id, de quo quantio est, fieri possit, & haec exempla cum anterioribus de quibus n. r. diximus, comparanda. Ouod erat secundum. Sublato principio rationis sussicientis mundus verus abit in mundum fabulosum, in quo voluntas hominis stat pro ratione eorum, quae sunt s. 77. Oviol. . Cum igitur in illo figmento omnia fiant, quae ut fiant fieri vult homo & quia fieri vult; quam absurdum sit, si ponatur sine ratione issiciente fieri ea posse, quae fiunt, inde statim quilibet capit, & per consequens necessitas rationis lassicientis simul inde elucet. Quamobrem cum mundo huic fabuloso adhaereat notio principii rationis Iussicientis,
quatenus in ea observatur deficere ratio sussiciens, & propter hunc defectum in oculos incurrit absurditas eorum, quae finguntur; mundus fabulosius, in quo per nudam voluntatem hominis determinantur ea, quae fiunt, in reducendo principio rationis lassicientis ad sensum communem usui esse potest. Ovod erat tertium.
Nemo non novit, si libra ponderibus aequalibus utrinque Onusta fuerit, neutrum pondus descendere, ast si pondus alterutrum augeatur, gravius descendere, levius vero ascendere. Haud dissiculter animadvertet, etiams principiorum staticorum fuerit imperitus, in easu priori nullam adesse rationem cur dextrum potius, quam sinistium descendere debeat, cum utrobique Omnia, quae super libra reflectem do cognoscuntur, eodem prorsus modo sese habeant, aut, si mavis paria sint, ast in posteriori adesse rationem, cur alterutrum descendat, quia pondus gravius sortius trahit ii
49쪽
bram deorsum, quam levis. Videt itaque, sine ratione sissiciente fieri non posse, ut pondus unum descendat, alis terum ascendat, atque ita exhibetur notio Principio ratio. nis sussicientis respondens in re, quae in vulgus nota est. Similiter si quis sibi repraesentat vas cupreum aqua repleo
tum super igne eollocatum & aliud smile super ligno non accenso; aquam in priori ebullire debere assirmabit, in pisteriori negabit. Haud dissiculter ipsum docebis, ideo prius affirmari, posterius negari, quia in casu priori adest id, per quod intelligere sibi videtur, aqua quod ebullire debeat. in posteriore autem id minime adest, consequenter hie quid fieri posse assirmat. quia ratio sussiciens adeli, 3c fieri posisse negat, quia deest ratio sussiciens. Ecquis non vider, omnes essectus naturales, seu quicquid in rerum natura contingit. eodem prorsus modo reductioni principii rationis sussicientis ad sensum communem adhiberi posse. Nimbrum quando ciuis experientia edoctus fuerit, hoc posito poni etiam aliua, tune intelligere sibi videtur, cur aliud misnatur, atque hoc sussicit, ut necessitas rationis ad determinandum existentiam rei agnoscatur, utut Penitus nondum perspiciatur principium rationis lassicientis, quatenus nom. dum perspicitur, per id, qu d ponitur, alterum quod prooptet ipsum ponitur, interligibili modo explicari posse. Pro. voeate etiam licet ad facta nostra perpendendo, cur potius Deerimus, quam non fecerimus, & contra. Dedimus jam exemplum cum de principio rationis susscientis in philoso. Phia prima ageremus cf. 6. OmoL, ad eujus similitudinem alia quaecunque facta urgeri possunt. Et ut constet, nihil ad. mitti, nis adsit per quod intelligatur, cur quid potius st.
quam non sit. 8c notio sussicientiae rationis menti ineenereiatur; provocandum est ad exempla Parentum, qui ex libris quaerunt, cur hoc fecerint, quod facere non debebant, nee acquiescunt in qualibet responsone, nec dictis fidem habent.
nisi per id, quod proserunt, intellisant, iPsorum voluntatem ad i
50쪽
potiusus jam ihil ad. ii in se,
ad agengum hae ratione determinari potuisse. In prina Is e, iam hie attendendum est. quod quaerant rationes rationum, manifesto indicio, quod rationem susscientem se nondum' nosse putent, nisi rationes rationum fuerint perspectae. De mundo fabuloso, insulso omnino figmento, ad quem in praesenti propositione provocamus, & qui tabulis aeneis i eisus lplebi imperitae, quae absurdis & risum moventiobus delectatur , venditur, , diximus alias ct e=us usum in principio rationis sufficientis ad sensum communem reduiscendo uberius declaravimus not f. 77. Ontol. , ut in praesenti plura addi necessu minime videatur. Restat tamen adhuc aliquid, quod flentio non praetereundum. Desin, vimus reductionem veritatum universalium ad sensum communem per actum intellectus, quo notiones eorum, quae a sensu remota sunt, per ideas rerum sensibilium in viam gus notarum ob similitudinnm animo ingenerantur I. 4 a. pari. r. Bb. : in praesenti autem propositione, quae praecipiuntur, videntur potius facere ad evincendum , quod primcipium rationis suisitientis ad notiones communes si researendum, & ad ostendendum modum notionem eidem reo spondentum ab exemplis abstrahendi, eum notio menti in- gignenda per se insit rebus sensibilibus, quae considerantur, non vero ob smilitudinem cum rebus aliis, quarum notioingignenda, quemadmodum notio ess ctus verbi divini praediis cati in animis hominum inest fructificationi seminis in agro in parabola Christi de seminante & notio animi ab omni vin. dictae eupidine alieni in eo, qui dextra maxilla percussa praebet percutienti etiam alteram non a 42. Part. ι. EM. . Tenendum itaque in reductione veritatum universalium adsensum communem necesse non esse, ut duo singularia pro sus diversa inter se comparentur. R quod uni inest captu
difficile intelligibile reddatur per id, quod alteri inest a que in vulgus notum, scuti praedicatio verbi divini R Ω- minatio in parabola seminantis res a se invicem prorsus di