장음표시 사용
51쪽
versae sunt; sed sussicere, ut id quod a sensu remotum est captuque in abstracto dis scite rellectendo super re in vulgus nota intelligibile reddi possit, quemadmodum animus ab omni cupidine vindictat alienus revera inest ei, qui percussa dextra maxilla praebere fingitur percussori etiam sinistram: ne rue enim reductione ad sensum communem aliud intenis itur, quam ut ea, quae supra vulgi captum sunt, ad eundem reaucantur, ut ab eo intelligantur, sicque ad convictionem parum aptis , nec certum ab in certo distingvere valentibus veritas persuadeatur t g. ratig
pro existentia Dei a posteriori ad
Argumentum pro existentia Des a posteriori ad sensum communem reducitur, ν ostendatur, quod unusquisque per continuam generationem descendens ab aliis rationem sufficientem exsentiae sue in hac serie non habeat , sed tandem supponendum si aliquod ens extra seriem ab homine prorsus diversum , quod primis hominibus . atriusque sexus existentiam alio modo, quam per sienerationem largitum es; quod idem obtineat in quocunque animali o quocunque vaeetabili, quo ηque tandem modo propagetur, i mo Jimile quid obtinere in quocunque essectu natura, facta comparatione casesarum a se invicem quoad existentiam dependentium cum parent has S majoribus nostris in linea recta. Inprimis autem urgendum
est, ns quis hebetior fuerit, quam ut hoc capere possis, ens istud primum tale ese debere, ut per ea, quae ipsi insunt, intelligatur, quomodo ens primum in aliqua contingentium serie vi ipsus ad actum perduci potuerit. Etenim argumento pro existentia Dei a posteriori existentia Dei concluditur ex contingente existentia universi, seu mundi hujus adspectabilis, rerumque in ea existentium 3. Ia . . Nititur autem hoc principio, quod contingentia in mundo non habeat rationem sussicientem actualitatis suae in serie successivorum, per quam actus Diuitigod by GO le
52쪽
actus in mundo contingentium determinatur l. 89 μοι,
sed in ente alio extra seriem istam constituto, eoque necessario I. 9o. OUmes.). Quamobrem cum seriem istiusmodi contingentium repraesentet linea recta, in qua precontinuas generationes quilibet homo descendit; si supponamus. principium rationis sufficientis ad sensum communem fuisse redactum f. ao. , di consideratione hujus seriei doceamus, admittendum esse aliquod ens extra hanc seriem constitutum, a quo homo primus alio modo quam per generationem exiMntiam accepit, & vi principii r tionis lassicientis illud ens tale esse debere, ut per ea, quae ipsi conveniunt, intelligatur, quomodo homo primus in serie ad existentiam perduci potuerit; argumen tum pro existentia Dei a posteriori ad sensum communem utique reducitur l. a 4 a. pari. 1. Eth., Quodsi vero ulterius ostendatur, idem obtinere quoad exilientiam cujuscunque animalis atque vegetabilis, cujus actualitas per similem prorsus seriem determinatur, per qualem existentia hominis determinatur; argumentum istud magis adhuc
ad sensium communem reducitur, tandemque Omnem suam amplitudinem nanciscitur haec reductio, quam habere potest, si ad existentiam effectus naturalis cujuscunque extenditur, quae determinatur per causarum seriem, quae continuo a se invicem dependent ut effectus a sua causa 3. 83. μοι. . Nimirum ubivis apparet, non posse admitti existentiae entis cujuscunque, aut effectus natur iis rationem susticientem, nisi tandem subsistamus in aliquo ente extra seriem constituto ab iis, quae in serie constituta sunt, diverso ac istiusmodi qualitatibus vestito, per quas intelligitur, cur ens in qualibet serie primum exbstere potuerit, seu ejus vi ad existentiam perduci. c inusii Bb ea Parι III. E Ne
53쪽
Ne modus demonstrandi, quo hic utimur, forsitan eona sundat aliquos, pauca quaedam monenda sunt, antequam ad ipsam propositionem uberius explicandam & illultran damprogrediamur. Constat, si problema demonstrandum est, id esse convertendum in theorema, sumtis iis, quae in resolutione praecipiuntur, loco hypotheseos, quod vero sieri debet pro thesi, ideoque ex illis hoe concludi, demonstrando nimirum factis iis, quae in resolutione praecipiuntur, fieri quod faciendum erat. Ita nimirum proceditur in methodo synthetica. Enimvero potest quoque analytice exto, quod faciendum, concludi quid faciendum si, tuneque probIema ita eonvertitur in theorema, ut hypoti estos loca ponatur quod faciendum est, ct loco ibeseos ponantur, quae facienda sunt. ut illud fiat. Via hac analytica incedimus in demonstratione propostionis praesentis, quemadmodum quoque alias subinde jam fecimus, hie vero moanendum esse duximus, ne quis existimet nos minus recte, seu contra ordinem genuinae demonstrationi convenientem
procedere. Quodsi cui libuerit, demonstratione synthetiaca uti; is analyticam, quam dedimus, nullo negotio in eandem convertet, modo in demonstrando fuerit versatus. Praestat autem haud raro demonstrationem analyticam praeo ferre syntheticae, quia clariorem Iucem assundit menti flead captum ejus, qui convincendus, magis accomodata est.' Sed redeamus ad propofitionem nostram. Nemo non admittit se non extiturum fuisse, nisi extitisset pater suus.Ιdem vero de patre dicendum respectu avi R ita porro de quolibet majorum suorum in linea recta constitutorum, quousque cogitando progredi libuerit. Enimvero hine saltem nascitur notio .semei causa. Ium . per quam actus rei contingentis in natura rerum deo terminatur. Quodsi ergo porro quaesiveris, an extiturus fuisset, si pater tuus extitisset, non vero te generasset; ut,
que ultro respondebis , te ideo ex i stere, quia pater' te generavit. Atque inde nascitur notio rationis, sine qua quid esse Disiligod by Cooste
54쪽
Agnitione Dei 3selli nequἰt, scilicet quod semper aliquid adesse debeat, per
quod intelligitur, cur quid potius sit, quam non sit, simulisque notio eausae, quod rationem ejus. quod sit, continere debeat. Enimvero eum jam porro eodem modo intelligatur, patrem tuum ab avo tuo per generationem descenis disse, atque idem valere in tota majorum serie, quousque tandem cogitando progrediaris; s in aliquo eorum subiisteis re Ac seriem terminare volueris, dubium supererit, quom odo primus in serie existere potuerit. Atque ita patebit. generationem per seriem continuatam non esse rationem iusseientem, sed admittendum esse alium modum, quo primus homo existere coepit, consequenter requiri ens a geonere humano diversum, cujus vi primus in serie homo aliis ter quam per generationem existentiam suam aecepit. Deafectum susscientiae rationis in serie contingentium omnium es rissime arguit quaestio veterum: an gallina extiterit ante ovum, an ovum ante gallinam. Cum enim ovum existere nequeat,nis prae existat gallina, quae OVum ponat, gallina autem nequeat existere, nisi praeexistente ovo, ex quo excludatur; clarissime conspicitur, in hae contingentium serie non dari rationem sufficientem existentiae gallinae, consequenter eam quaeremdam este in ente alio extra seriem constituto. Quod si jam reliquas etiam series contingentium ad quas provocavimus in demonstratione, considerare volueris; non . est quod du-hites fore, ut demonstratio existentiae Dei per continge
tem existentiam rerum in universo ad sensum communem redueatur, cum ea, quae in isto argumento maxime abstracta deprehenduntur, quasi manibus palpentur. - Ex hactenus vero dictis apparet, quod in una contingentium serie non satis Hare percipitur, idem clarius percipi in alia. Quamobrem in propositione praesente suasimus, ut non in
uno .genere contingentium aequiescamus. Ut vero etiam
menti insinuetur notio generalis, qua concipiendum si ens exfra seriem constitutum. a quo dependet existentia ejus,
quod in serie primum est. nimirum ut id, quod in illo
55쪽
eominetur, rationem in serie contentam reddat sussicientem, ne in infinitum repetenda st eadem quaestio, ratione ex serie desumta menti non satisfaciente; probe perpendendum est, nos tanquam ra ionem non admittere, nisi nobis eertum sit, ea posita poni id, quod propter eam esse dicitur, veluti filium quoad existentiam a patre dependere per ste nerationem, consequenter nisi intelligere nobis videamur, posito hoc alterum poni debere. q. aa.
De eautione Quoniam alius argumento minus evoluto sibi peris in usu redi laadere potest, & Opinione taltem persuasi sibi ad veri. Eiohi, istatem persuasi Videntur, quemadmodum a posteriori satis adhibenda. eηploratum est; fl nobis cum eerto quodam salesto nedotium
fuerit, cujus gratia argumentum pro existentia Dei ad sensum communem redacendum, ex qualitate subjecti dijudicandum, P amex iis, quae de reducendo argumento isto ad sensum communem praecipiuntur g. a I. , potissmum p*eηda Ot, Nquomodo urgeri debeant, s qua praejudicia se produnt, quae mentem obnubilant, quo minus notioηem abstractam iuratas seobilibus perspicere possit, ea fliniti redullione ad sensum, communem eradicanda. Quemadmodum lux nimia oculos tonsungit, & noctuaeae vespertiliones ferre nequeunt lucem diurnam, praesertim mari dianam; ita quoque aecuratior argumentorum discusso Plurimorum aciem animi obtundit, ut, quae citra ipsam ee ta iisdem videbantur, in dubitationem adducantur, aut prorsus non capiantur. Non jam inquirimus, undenam si ea ingenii humani diversias, quae praeter rationes naturales aliisas ex accidente supervenientes habet, cum harum discosesio nimis proeul ab instituto nostro nos abduceret. in
modo autem praejudicia, quae mentem obnubilant, reducti Disiligod by Coos ς
56쪽
ne ad sensum eommunem sint eradieanda, ex sequentibus elucestet. Istiusmodi pra judicium est, quod fovent athei nonnulli de statu mundi a praesenti diverso, in quo alio modo quam per generationem homines nasci potuerint, de quo deinceps dicemus. q. 23. Qui consideratione mundi intellectum svisum quostere stili, Osi'modo se Inquisere tenetur instructuram ejus , corporum organicorum , tum te cessi di etiam modum compositionis corporum aliorum quoi timcunque , quoia viης modo rationes actionum N psislamim in eadem contineantur atque templatio'eceterorum quorumcunque, quae ipsis conveniunt, vel convenire siodi πο
sunt. Etenim mundus hic adspectabilis & quicquid in eo3-tW dem existit quoad essentiam suam dependet ab intellectu
divino . 8o I. pari. I. Theol. nat.) & speculum est intel- Iedius divina per essentiam suam . 8o a. pari. I. Theol. not.1 Quamobrem ex essentia mundi & rerum in eo existentium intellectus divinus cognoscitur β. 784. pari. I. Theol. nat. . Enimvero corporis organici structura essentia ejusdem est g. a 76. μοι , corpusculorum mixti mixtio &corporis mixti modus, quo corpuscula mixti inter se junguntur . a s 7. Θμοι , & in genere modus compositioinnis, quo partes tales sic, non aliter junguntur, essentia corporum.quorumcunque I. ago. μοι , in essentia autem entis cujuslibet continetur ratio eorum, quae praeter eam eidem vel constanter insunt, vel inesse possunt β. 163. Ontes. . Quamobrem si quis consideratione mundi intellectum divinum agnoscere vult, inquirere tenetur instructuram ejus & corporum organicorum, tum etiam modum compositionis corporum aliorum quorumcunque &
57쪽
conveniunt, vel convenire possunt, ideoque etiam actionum & passionum, in eodem contineantur.
Sicuti ex artificiosa structura operis artifieialis eognosci tur intellectus artificis; ita etiam ex admiranda structur systematis mundi & corporum organicorum modoque com potitionis inorganicorum aenoscitur intellectus divinus. Quemadmodum enim ibi supponitur, operis artificialis au torem esse artificem . I 6. , ita hic quoque supponitur sistematis mundi & rerum omnium in eo existentium autorem esse Deum not. g. Is . . Artifex secit opus juxta ideam, quam animo concepit: non minus autem idea rerum
omnium in intellectu divino existunt . I 8 I. pari. t. T. c. t. t. . Immo intellectus divinus est distincta & simultanea omnium possibilium repraesentatio l. 164. para. r. THOL t. . Quamobrem qualis sit intellectus ex rerum essentiis & ceterorum , quae rationem in eadem agnoscunt, colligitur. Qui negant essentias rerum naturalium a nobis cognosci posse, negare quoque debent nos ex illis intellectum divinum agnoscere posse. Enimvero hi sunt, qui quid essentiae nomine significare debeant, ipsi met ignorant, in philosophia prima prorsus hospites & alieni aliisque prae
iudiciis mentem occineatam habentes. Quodsi vocabulum es.sentiae in eodem significatu accipiant, quem nos eidem tri buimus recepto in philosophia usui loquendi convenienter, circa propositionem praesentem litem nullam movere nobi possunt, nisi logomachias ament. Si vocabulum ipsos OG - fendat, ab illo abstineant, rem eodem indigitatam, quam ' negare non Possunt, teneant et veritas enim propositionis avocabulo minime dependet.
Ohod histo- Quoniam intellectus divinus agnoscitur ex structurarie natur.rlι, mundi & cosporum OrSanicorum & modo compossitioius
Astronomia rerum Diuiti eo by GO le
58쪽
rerum naturalium quarumcunque, inquirendo praeterea, quo-- Μ
modo rationes actionum S passionum, ac in genere cetero. ideo operarum quorumcunque, quae rebus vel actu conveniunt, vel navanda. convenire possunt, in eo contineantur La 3. 3, res vero naturales & quae iisdem conveniunt ex historia naturali, syst
ma mundi ex Astronomia di rationes eorum . quae rebus conveniunt, atque inprimis actiones ac passiones eorundem ex scientia rerum naturalium, seu Physica cognoscuntur, quod per se patet, Historiae naturali, A'trυu0miae atque PD casedulam veram navare debet intellectum divinum coli feratione ha-jui universi agnitur I. Si historia naturalis recte tractetur, non modo inde coognoscitur multitudo rerum naturalium & admiranda earunisdem varietas; verum etiam ea addiscuntur, quae rebus naturalibus co Aveniunt, qua ab ipsis proficisci , quae iisdem accidere possint. Ad eandem quoque reserendae sunt Observationes microscopicae, quibus historia naturalis mirifice locuPletatur, & maximum adjumentum assertur ad intestectum divinum agnoscendum. Pertinet huc etiam Anatomia, quae structuram admirandam & prorsus imperscrutabilem corporum organicorum manifestat, praesertim s in iis, quae sensui nudo obvia non sunt, observationes microscopleae non negligantur. Etsi enim verum si, quemadmodum Stabitur. Medicus nuper in Academia nostra non incelebris, eonis
tendit . anatomiam subtilem nulli usui esse in Medicina , in quo tamen per omnia ipsi minime assentimur; maximo tamen usui est in intellectu divino agnoscendo, ut, qui cum Ariso mis ridet philosophos sc ignominioso anatomico rum Pulicum nomine traducunt, ipsi deridendi snt, dum philosophos aliis deridendos propinare student. Quantum Astronomia contulerit ad veram systematis mundi cogniti- . onem, nemo est qui nesciat, nis in omni Astronomia reiscentiori fuerit plane hospes ac peregrinus , ut ne qu dem histin
59쪽
historicam quandam eorum, quae Astronomorum diligensia dc sagacitate detecta sunt, cognitionem habeat. Fertur equidem A b sus X, Castellae 8c Legionis Rex, ob Philosophiae dc Astronomiae peritiam sapiens cognominatus, qui quadraginta millia aureorum tabulis astronomicis instaurandis impendit, dixi sie, se longe melius Ordinaturum coelestia, quam Deus fecisset, s ad se illa cura pertinuisset, quod systema mundi intellectui divino parum convenire putaret: ast supposuit ille systema Ptolemaicum, in quo anomalias momtuum coelestium consequi non valebat, nec seri potest, ut quis consequatur I. 393. Elem. Apr. Quods ipsi per. specta fuissent, quae nostro aevo de corporibus caelestibus& systemate mundi detecta sunt, systema mundi intelle.ctui divino, qualem demonstramus in Theologia naturali R. ex scriptura saera describunt Theologi, optime convenire agnovinet. Legerat Alphonsus tota sacra Biblia deeiet, de quater cum ipsius glossis, flictisque seripturae fidem habens inde hauserat notionem intellectus divini, cui omnino systema Ptolemaicum, praesertim eum tunc temporis totus mundus ex octo orbibus erystallinis compostus crederetur, parum respondebat. Cum Chymia mixtiones materiae in corporibus detegat, saltem investigare debeat , mixtionis autem notitia faciat ad cognitionem essentiae mixtorum ac inde petenda st ratio eorum , quae mixto qua mixto con veniunς; quin haec quoque symbolam suam conserat ad intellectum divinum consideratione rerum naturalium agno stendum dubitandum non est. Ast nostrum in praesenti non est inquirere, quantum huc usque profecerit Chymicorum inodustria de num ipsorum inventa eum praestent in essentvs rerum naturalium intimius scrutandis usum, qui vulgo praedicatur, eum intellectus divinus satis superque agnoscatur ex natura rerum, si vel maxime ad materiae mixtionem non descendatur. Immo hic nobis lassicit pavea cognovisse, quae certa sunt: quomodo vero ea. quae incerta adhuc vi-
60쪽
, est, uti ii F rlestibus intelle. utili a
dentur, ipsa quoque influant in agnitionem intellectus divini , mox videbimus. Quod denique Physicam attinet, ea
quidem ex rerum naturalium essentia atque natura rationem reddere debet eorum, quae in rerum natura contingunt, &,
si systema Physicae omnibus suis numeris absolutum prostaret. intellectus divini agnitionem mirifice amplificaret; ultro tamen fatendum est, istiusmodi systema adhue in deis sileratorum numero esse, nec spem ejus propinquam videri, si vel maxime hanc non prorsus abjicere velimus, ac denegare posteris, quae nobis speranda non sunt. 'Ast negati tamen non potest, postquam rerum naturalium scrutatores observationibus & experimentis Physicam promoveo re studuerant. 8c adhuc stucient, immo etiam Medicorum solertia Physiologia multum suit exeulta dc hodienum ut olerius excolitur, Physicam quoque ab historia naturali seiunctam instituto nostro servire , quamvis hypothesibus, quarum in Physica usum alias inculcavimus F. Iar. Disc. praelim.), in praesenti non alium concedamus locum, quam incertis reliquendum esse ostendemus.
s. a s. Intellectus divini magnitudo agnoscitur , si perpeadatur im- De magnita- . meotas spatii mandani, in qκο existunt corpora mundi totalia, diae intello numerus es varietar corporum partialium, , spatii ac temporis yas divini. in partes incomprehen=biliter exiguas divisibilitas, quam produat observationes inici scopi . Ex Astronomia constat, circa So. Iem revolvi Mercurium, Venerem, Tellurem cum suo satellite Luna, quae circa ipsam movetur, inde porro Ma tem, Iovem cum quatuor satellitibus, sive Lunis in di versis ab eo distantiis circa eundem motis, atque Saturianum cum quinque satellitibus sive Lunis, quae circa ipsum revolvuntur j. 63 Q. Apron. . Est autem Solis substantia Iol iEthica Pari III F ignea Diuitigod by Cooste