De compescendis animi affectibus, per moralem philosophiam et medendi artem tractatus in tres libros diuisus, ... autore Aloysio Luisino ... Indice adiecto eorum quae notabiliora in opere continentur, satis copioso

111쪽

M LIBER

erit ad hoc,quod proximὸ describam. mea

diem en tum: in quo accipienda sunt senafolia,polypodium quercinum,cortices ra dicum hellebori ni eri,ii quiritia rasa,passu.

-r . . . .. α . . .

lae,seminaen diuiae,anis,citri,&cum his decoctio paranda ex arte, in aquis agrimoniet , ac fumi terrae,factaque colatura in ea iniuri 3ciendum rhabarbarum, pica,2ingiber, vi ni cretici paululum: mox facta idonea e pressione,addendus strupus ro satus sola. tiuus,& consectio hamecii. Praeterea si ab saemorrhoidum retentione melacholia dependeat,prouocandi iliae quidem cum hi- rudinibus .melancholicis nanque illas su peruenire,bonum dixit Senex. Esto enim quod subtilem attrahant sanguinem, cras sumqne dimittant,tamen ex illarum applicatione per se postea aperiuntur haemoriroides,& crassi tum sanguinis copia inges emanat. His actis,paranda domi balnea exi aquis dulcibus,in quibus totus prosterna tur usque ad guttur,melancholicus,deinde

corpus uniuersum inungendum ei cum o

leo de rosis illis,quas vulgus Moscholas dicit. Porro si ob hypochondriorum ori

sionein,eo quia ferueat sanguis in mesarai- cis inter hepae,& ventriculum,pastio constiterit,in consensum subinde cerebrum tapiens,utendum diureticis & exobstruentibus. Instituta itaque illa mededi methodo

112쪽

qui modo tradita est, dehinc ad medicatas lacrasque,seu naturales balneorum aquas mittendi.siue ut de Villa nucupatas in Lucesi, siue ut Aquarianas in Mutinensi agro sumat. aperiunt enim ambae obstructiones lotiumque cient. Quoniam vero desiccaturventer melancholicis,ideo singula quaque hebdomade toto anno purgandum semel saltem eorum corpus,ita tame, ut quae offerantur hepatis respiciant contemperamentum,& ventriculi, apertionemq. venarum mesaraicarum. Nihil igitur ad hane ropraestantius saccharo rosato cum puluerectabarbari educet enim haec miscella semper aliquid aggregatum in mesarescis: aut cum dianthos confectione, aut diamoschi dulcis speciebus,& diacinnamomo. In aestate vero cassiam exhiberem:sed iam recoptui canamus opus est,si tamen antea addiderimus unum aliud ex medicorum decretis ad euacuationem melancholicoru pertinens.Indulgent enim illis modicum Veneris usum,&per interualla,vehemes nanisque&frequens, ipsorum temperaturis adfiigidum,lic cumque vergentibus vehemeter obest,propter excretionem calidet &humidae substantiae. A Venereis autem abstimere religio iubet i lium, qui uxoremno habet,cui certὸ potius obeatend quam medicis.No enim suntpro corporis comm4

113쪽

do,cuius tutores medici sunt,siciεda, quae' animae cuius religio custos est, nocere possunt. Induxit autem hos ad concedendam Venerem moderatam melancholicis atrae bilis natura,fiatus ciens,Vsque adeo, Vt Ui- tia corporis quae flatum praeseserunt,illuldolores atrae bili medici tribuant. Inde fit, Ut magna ex parte venis tumidi sint, quib melancholia redundat, & libidine affluen tius concitentur. concubitus enim flatus' copia asitur, indicio id est quod penis ex paruo citissimὸ in molem au pescit insigne. intumescere enim ita nonnili ex flatu po- . ea, quocirca coitus. uidetur animio illo statu liberare Semen enim decessio flatus . ea ut docet Arist. in Probi. in eomet Pro.

ζG- - Pro blemate quo qu rit, cur libidinosi sunt quissem.33. melancholici. Vbi addit quibus idipsuinest amplificatum hos saepe purgari appetere. Sic enim efficitur,ut leuetur,& laetiores ex eo euadat,quod magnopere medici quirunt,c6traria cotrarijs opponentes. Quod Galenus consideras in libro Artis medica* 8tibi de uenereis loquitur, dicebat uenere . um coitum conserre, generatim intelliges, quando ex eo homo quodammodo leuior factus,ac melius spirare sibi videtur, id autem contingit in moderato usu duntaxat: Us. x. A- quandoquidem in Epidem ijs docet immo pSor. . Geratum Discere Itaque Diogenem Cynia

114쪽

eum,virum alioquin omnium mortalium, quod ad continentiam pertinet, continentissimum habitum, libidini indulsisse alibi narrat,non a copulata illi voluptate . velut . 'fi' bono aliquo,ille tiam,sed ut noxam, quae a citast t.

reteto semine prouenire solet.euitaret: atuue ut leuaretur,cum prius semen retentu illius corpus degrauarςt, pigrumque redderet,non aliter quam caerera natu repondera. Noxam vero costituebat, inor, vel Deculatiui intellectus impedimentum, ob seminis vapores cerebrum petentes,vel et gritudinem corporis. verum eX hac techna excusatione tacitὸ venabatur. Cadit enim quippe veniaex Aristotelis sententia, cum -.ρ quis fecerit,quae non oportet, ob quaedam' intolerabilia. cap.x.cAPUT π VII. . De Inuidia quissi De partisus fusiectiustitia uidis De partibus definitionis inuidiae, et Decausis inuidiae. I

V I superest affectris, de quo po-

Galenus quoque me capite, quo ros enumerat in libro Artis paruae, maxi- Θ.ος. mὸ profecto auertendus est, utpote naturi humanae,siquis alius vehementer infensus

115쪽

dum, sere inuidiam dicamus, siue inuidemtiam, nihil referre,vsurpemus tamen in deo

rius rebus secundis, quae nihil noceant inui denti. & dicitur Graecis me quasi q-e id est.c sedes. ut intestigamus non plures cede, quam inuidia perimi. trafitiam est autό inuidiae nomen animis videndo fortunant alterius, quod oculos & animu in eos, quibus inui ciemus,assiduὸ inietos teneamus. Proinde etiam significat inuidia actum ipsum inuidendi, quo inviti bona aliorum intuemurinihil mirum ergo, si animi aegritudo dicitur. Porro aegritudo generis loco se habet ad species quae ipsi sub sciuntur: cuiusmodi sunt angor, dolor, moeror, afflictatio, solicitudo, molestia, & pleraque alia. quare tantundem est. ac si dicas, inuidiam esse animi angorem, dolorem,moerorem, afflictationem, solicitudinem, molestiam. ex ptibus cognoscitur qualis quantusque anectus sit inuidiam on enim synonyma haec sunt: differunt enim inuidentium inter se animi: aliquos nanque velut torpidos inuidia reddit, aliquos ad fletum cogit nonnullis cruciatum affert,nonnullis eogitatione. alijs corporis vexationem,m Umusdam fixa est admodum,in alijs leuis. asod liqui-

116쪽

do patet ex definitione dictarum aegritudinis speciem: angor enim est aegritudo pre mens,maeror aegritudo flebilis, dolor aegritudo crucians, solicitudo aegritudo cum cogitatione,molestia aegritudo permanes: afflictatio aegritudo cum vexatione. corporis. Transeamus modo a genere ad differetias specificas, quibus inuidia separatur a quouis alio affectu. Id enim munus est spe .eificarum differentiarum,ut per eas definitum a e teris omnibus definibilibus disugatur. Sunt hae duae,quaru quae prima est, primum etiam Iocum sbi vendicat in demnitione: Ex alterius rebus secundis.) Secunda reliquis verbis cotinetur, Quae nihil noceant inuidenti). Quod aci primam differentiam specta Persecundas res alterius,ex quibus nascitur eiusmodi εgritudo intelligimus secundas in omni genere bonorum contingentes aempe animi, corporis,rerum externarum,seu fortunae. Sunt

animi bona,quae consilio &cogitatione costant,ut prudelia,iustitia,fortitudo,mode stia. Corporis bona sunt ea, qu e natura corpori attribuit commoda: ut velocitas,uires valetudo. Rerum externarum sunt ea, qui casu aut fortuna secunda accidere possunt: Niserius,educatio, diuitiae,potestas, gloria

amicitiae,& quae sunt huiusmodi. Sed videamus quomodo nascatur actus inuiden

117쪽

di.Nascitur is sanὸ inter pares &inferiores Inter pares quidem,dum alter alterum s perare in aliquo trium dictorum bonorum genere contendit.inter inseriores vero, duiuperioribus hi pares fieri studet in aliquo eorundem bonorum genere. Procedit autem is actus inuidendi aliquando mitius & occultius, aliquando acrius & apertius: mitius quidem & occultius procedere coiagnoscitur,quando ex propolitis, virorum illustrium in aliquo genere bonorum exei plis, homines ad industriam, &arte expergiscuntur. acrius & apertius,quando ad rixas concitantur. Aristoteli primum inuidendi modum ascribere possumus, cum Isocrate Atheniense Rhetoricen docete,cce

pit&ipse pomeridianis illis suis ambulationibus dicendi artem docere,illud dices.

pariter possumus ascribere:na & is de multa nocte surgens ad studiorum lucubrationes exclamabat, Milciadis tropheta excitat Altero inuidendi modo laborauit Zoilus Sophista,qui cum egenus esset, Commentarios in Homerii compositos, Ptolemaeo Regi AEgyptiorum obtulit, ut&ipse Commentarijs illis sibi victium pararet, sicut an- Homerus fecerat, dum opera sua vulgaret. Fuit & Adrianus huic inuidiae obnoxia us,qui Traiani gloriam adeo iniquὸ tulit,

118쪽

vt yrmeniam, Assyriam, Mesopotamiam. ab llo acquisitas Parthis concesserit,& potem supra Danubium que ille magno sumptu construxerat) euerterit. Sed,si veruinest.quod de Aristotele tradunt quida,dum scribunt eum praeceptoris sui Platonis bonam operum partem flammis dedisse, ceraia etiam in eorum numero collocadus est, qui acri illo,& aperto inuidendi actu affe-Mi fuerunt. Caeterum virum dederis inuidiae genus,semper tamen inuidus cum prospera efferri sortuna aliquem videt,.in cunctis turbatur,ut tradit Aristoteles in Ethiacis,&molestὸ fert, differtque in hoc ab indignante,quoniam indignans molesufert eum secundae res cedunt haud meretibus, acciditque cum turbatur inuidus ob prosperam alterius fortunam, ut vel conuicijs incessat fortunatum hominem, vel factis offendat,vel intus abrodatur, cu videat nullo modo se posse obesse cui velit,aut videre illius,cuius optet,miserias. Sed plerunMefit,in secum discrucietur,& torqueatur: naeum iniusta semper sit inuidiae causa,erubescimus detegere inuidiam,& si quid modo facimus vel dicimus,alia causa quam propter inuidiam,moueri nos videri volumus differt itaque ab odio,quoniam odium palam aliquando profitemur,quod illius mul

119쪽

cultum sit inuidie malum, videmus eorpus invidorum antea satis earnosum paulatim contabescere, ut rectὸ dixit Horatius est versu:; . hiulcsa erius macrescit resus opimis. Ita ut inuidia maximus sit cruciatus.Quod I'nalaridis Agrigentini exemplo doceri pocum noua ac magna semper coria minisceretur supplicia, nullum denique homini maius posse ulli constitui censuit supplicium, quam inuidiam. Ad quod allusit,

dem Poeta illo etiam versu: . inuidia siculi non inuenere Dranni Laias tomentum. sunt vero multa aliapraeter maciem si gna,quibus assiciuntur inuidi,inter pr crupua est risus priuatio,maximὸ ubi coimhe dari aliquem, vel parem. vel superiorem: in aliquo bonorum genere audit. Comitaturia toruus oculorum aspectus. nox insoln-etiis, & caetera huiusnodi multa. Superest modo altera in definitione posita disseren- tia: neque enim frustra addita sunt ea verba

mae nihil noceat inuidenti) Nam si quis idoleat eius rebus secundis,a quo ipset tedi tur, non rem dicitur inuidere ei sed odisse ipsum. Ut si verbi causa Agamemnon do- leat ob victoriam Hectoris, a quo laeditur ob interfectorum Graecorum perniciem,mo inuidere Hectori dicendus est, sed odisia

120쪽

od sie potius Hectorem. inuidere enim ve- τὸ dieitur, qui doleat quempia his frui commodis, ex quibus ipse nihil detrimenti sentiatic ApvT π VIII. De praestruatione ae cura lanula permο-

centes eam esse animi aegritudine ex alterius rebus secundis. ouet nihil noceant inuidenti,inueniedus nobis est assectus,in quo quis gaudeat ex alterius rebus secundis,tameis ullum ex illis Ductu percipiat,ut tutum hominem faciamus ab inuidia. Is vero nonnisi beneuolentia est. Est enim beneuolentia charitas erga homi

nes,quos complectitur,amat,&fortunatos

esse ciesiderat. Sed nullo pacto antὸ introduci in humanis animis hic affectuspotest, quam cesset inuidia. Inuidiam porro ipsam quinque modis saltem cessare moralis Philosophia facit. Primom quide ostedendo. nihil humanae naturae magis aduersari,qua inuidiam .Humana enim natura fecit hominem animal sociabile propter vitae huius necessitatem,eo quod unus homo sibi ipsi, minimὸ sufficit: quare & loquendi ei usum tradidit,per quem posset alter alteri concopis m suum exprimere distinctὸ, de particu