De Apollodori Bibliotheca

51쪽

De bibliothecae compositione et fontibus. Haec bibliotheca, quam hodieque tenemus, omnis dividitur in partes septem; quarum in prima 3, 1 l2, 32 deorum natales exponuntur, in altera Deucalionis stirps explicatur singulorumque Deucalionidarum sata enarrantur, 13, 1 - 3b, 16 in tertia 35, 18 94, 14 de Inachi genere, quippe quod per totam Pelopis insulam, Phoenicen, Aegyptum, Cretam, denique Thebis floruerit, agitur; cui in quarta parte Pelasgi, quem et ipsum Inachi fuisse prolem fuerunt qui narrarent, gens subiungitur 94 l, 97, 13ὶ quinta particula Atlantis 97, 14-106, 2), sexta Asopi progeniem continet 106, 18-ll0, 20), septima denique sabulas Atticas complectitur 1l0, 2 usque ad finem), in quibus enarrandis subito abrumpitur libellus. In iis, quae interciderunt, praeter alia de Minotauro, Phaedra, Ariadne actum fuisse, ex ipsius Apollodori diserto testimonio 7 7, 4 discimus duo porro huius particulae fragmenta apud Zenobium servari suspicor, quorum hoc Zen IV 2 b mortem Minois, illud Zen. 33 b Thesei et Pirithoi certamen eum Centauris commissum exponit. Nam quamquam Apollodorus non diserte laudatur, haec coniectura tamen eo commendatur, quod et fabulas apud Zenobium extantes, quae quidem cum ipsius proverbii explicatione non artissime cohaerent, fere omnes ab interpolatore ex hac bibliotheca illuc translatas esse iam supra indicavimus et harum potissimum historio-

52쪽

larum una narrationi ex bibliotheca haustae subiuncta, altera duabus fabulis Apollodoreis cincta est. ecedit oratio prorsus Apollodoro digna. Sed non solum sabulae Atticae usque ad finem narratae erant, sed etiam Ulixis aliorumque errores expositi fuerint necesse est,

si quidem et ipse pollodorus nos eo remittit 6 3l, et Photius . l. se eos in hoc libello legisse testis est. Atque ex hac opusculi particula ea qua TZelges, quem bibliothecam saepissime adhibuisse constat, alium autem aut huius aut elarioris illius Apollodori librum habuisse minime est veri simile, ad Lycophr. 440. 902. 92llaudato Apollodoro adnotavit deprompta esse certissima ratione statuit eynius I p. 386 Agitur autem in fragmentis illis de Amphilochi, Gunei, Prothoi, Neoptolemi, Laomedontis denique filiarum post Troiam captam satis quibus olim belli Troiani narrationem

antecessisse consentaneum est. Atque eum in Asopidis sic mihi sextam libelli particulam vocare liceat)calce ii numerentur, qui Achillem in Troiam omitati sunt, et inter hanc enumerationem atque Atticas fabulas nonnulla intercidisse editores statuant fere omnes, in propatulo est coniectura, illic quondam expeditionem Troianam expositam fuisse. Quae sententia licet fortasse cui adrideat, tamen ego eam amplecti nullo modo possum. Nam primum codices illic re vera mutilatos esse vix pro tam explorato habuerim quam

Heynius II p. 318. Neque enim transitio magis est abrupta, quam aut ab Arcadicis fabulis ad Atlantis stirpem 7, 14 aut ab illa ad Asopi genus 106, 17 neque quomodo iactura facta sit, facile explicari potest,

53쪽

quom iam et Asopidis extremum enuntiatum absolutum est et res Atticae ita inchoantur, ut nihil, quod quidem ad Atticam spectet, antecessisse possit. Ium autem disertoahotii testimonio constat libellum in Ulixis satis exponendis desiisse. Tum vero pro totius bibliothecae ratione necesse sit hanc quoque narrationem cum gentis alicuius deseriptione coniunctam fuisse, sagacissime Ηeynius II p. 350 scriptorem a elopis stirpe profectum ad expeditionem Troianam pervenisse statuit, praesertim cum celeberrimi illius generis sata in fabularum compendio aegre desiderentur. Quare in elopidarum sabulis octavam bibliothecae particulam versatam fuiss valde est veri simile. Stemmata igitur heroum quasi stamina sunt, quibus, ubi clarioris cuius viri mentio incidit, singulae fabulae

inseruntur neque ex eodem semper fonte haustae ac stemmat, neque inter se aut cum stemmate conciliatae.

Quam rem paueis exemplis illustrabo. Nam cum inter Inachi posteros Argus, cui cognomen erat πανοnτης, commemoretur idemque corporis robore insignis Satyrum nescio quem latronem gregibus Arcadum periculosissimum, occidisse tradatur 36 8, nonne apparet, ea quae mox de Ione 6, 28 et Amymone 38 29 narrantur, ex eodem lante, ae stemma illud regum Argivorum, nullo modo fluere potuisse Nam qui incius sabula inducitur Argus ὁ πανοπιης non iam pavidorum pastorum validissimus est patronus, sed potius celeberrimus ille custos Ius, prioris Argi neptis. An auctor, cui haec debentur, posteriorum mythographorum more duos Arg0s, qu0rum utrique c0gnomen πανυπιης erat, di-

54쪽

stinxit At animadverte quae de parentibus Argi secundum varios auctores reserantur, eorum nihil, si unius Acusilai exceperis narrationem, cum stemmate praecedente coiispirare. Ut autem Ius sabulam eusilao deberi concedam, stemma certe ex eius opere fluxisse nequit, cum ille 36, 2 ulia de Ius patre tradidisse dicatur. Sed cum uni eorum scriptorum, qui 36, 28 nominantur, ea, quae de Ione in bibliotheca exponuntur, attribui consentaneum sit neque quisquam eorum temmatis praecedentis auctor esse possit, hanc fabulam aliunde stemmati interpositam esse elucet. Idem cadit in Amymones sabulam 38, i, ubi satyrus non iam immanis rusticorum inimicus, sed lasciva persona scenica est.

Simili modo 84, 25 e Niobes liberis duo tantum tristissimum supplicium effugisse narrantur, Amphion et Chloris, qui tamen paulo antea in Niobidarum catalogo desiderantur neque ibi, cum numerus constet, ullo modo inseri possunt ). Sed luculentissimum huius rei exemplum extat in fabulis Atticis 115,l2-23. Nam eum l15, 15 Boreae filii Phineum ab harpyiis liberasse dicantur, paulo post ipsum Boream una cum Argonautis Phineum puniisse traditum est Vides duas sere contrarias fabulae formas, quasi

Non ignoro, Berghium poet lyr. r. III p. 1li 2 huic difficultati ita succurrere voluisse, ut pro 'AU - .c. Λαμασίσrparoclegendum esse Chloridemque unam ex iis, quae supra nominatae essent, filiabus esse, quae subito terrore r ρὴ laeta ex re nomen accepisset coli Paus II 21,9 statueret. Sed hoc diserte Apollodoro indicandum fuisset ex iis, quae hodie extant verbis, nemo profecto tale quid concludere potest. Diuiligo by Ooste

55쪽

optime inter se consentiant, iuxta positas esse id quod ab alio scriptore quam a tali compilatore actum esse nemo sibi persuadeat. Itaque quod nonnunquam . . Ill 30 ipse profitetur, se iam alium atque antea auetorem secuturum esse, idem eum tacite saepissime facere apparet. Atque quae eiusdem gentis deseriptioni insertae sunt sabulae eae diversissimis debentur auctoribus, ita quidem, ut si quis hanc rem ad ertam

rationem revoeare conetur, is arenae semina mandaturus sit. Veluti ut ea praesumam, quae ita Sese habere aut inter omnes constat aut ego postea argumentis confirmaturus sum, ex historiolis, quae ad Deucalionis stirpem spectant, Marpessae raptus 16 5-l7 debetur Simonidi Meleagri mors venatioque Calydonia IT, I l8, 14 sabulae uripideae, Melampodis historia 23, 18-24, 30 Pherecydi Argonautarum expeditio ex Apollonio Rhodio hausta est, ita tamen ut bis 26 l-29 et 3l 3l-32, 4 Pherecydis frustula interposita sint quod qua ratione factum sit, non expedio; denique 34, 27-35, hypothesis extat Medeae Euripidis.

Ut vero singulis stemmatibus hae historiolae ex diversis fontibus haustae interponuntur, ita ne ipsa quidem stemmata ad eundem omnia auctorem referri

possunt. Nam cum 5, 22 Aetolus, 35 28 Thel xion et Telchin Apim interfecisse dicantur, esiicitur, quoniam utraque narratio ab ipsius stirpis descriptione seiungi

nequit, Deucalionidarum stemma ad alium auctorem referendum esse atque Inachidarum. Simili modo cognosci potest sabularum Atticarum sontem a Deucalio-

56쪽

nide diversum esse hic enim l 2 Cephalus, Deionis filius, Procrin Erechthei filiam, in matrimonium duxisse idemque ab Aurora raptus esse dicitur illic vero duo Cephali' discernuntur, quorum unus il l Mercurii et erses filius ab Aurora amatur, alteri 1l4, 28, Deionis proli, nubit Procris. Denique cum id quod iam supra p. 9 monui, il l Tithonus Aurorae filius, 104, 2 eiusdem deae amasius, filius autem Ili vocetur, nonne patet, Apollodorum alium in Atlantis stirpe deseribenda alium in Atticis sabulis sequi auctorem Talia vero

est ubi diserte scriptor nobis indicet 2 l, 27 cons. 98, 3I),

plerumque aut omnino non animadvertit aut consulto neglegit.

Ex iis, quae attuli, efficitur, Apollodorum se per

totum libellum accuratissime sontibus suis accommodasse, ita quidem ut aut nunquam aut perraro varias auctorum suorum narrationes inter se conciliare studeret. Id quoque elucet, quod vix monendum esse duco, Apollodorum ex virorum doetorum scriptis omnia hausisse neque aut ex memoria aut ex populi narratiunculis haec conscripsisse. Quod si fecisset, talia aut omnino evitasset aut certe diligentius adnotasset. Pervenimus igitur ad totius quaestionis quasi cardinem, unde totum iudicium nostrum non solum de

libelli utilitate sed etiam de scriptoris doctrina pendet.

Non me fugit 48 7 in Amphitruonis contra aphios expeditione describenda Apollodorum tertiam de Cephalo narrationem attulisse, ab earum quas supra notavi utraque diversam. At sabula illa aperto aliunde Inachidarum stemmati inserta est; quare huc, ubi de ipsorum stemmatum sontibus agitur, non quadrat.

57쪽

55Ιndagandi enim sunt auctores, quos pollodorus in bibliotheca conscribenda adhibuisse videtur aut, ut paulo accuratius dicam, quorum frustula aliqua cum probabilitate ex hoc libello erui posse putaveris, sive ille eos ipse cognovit sive iam ab aliis adhibitos invenit. Permulta in bibliotheca et scriptorum et poetarum

nomina occurrunt, sed ratione valde diversa. Sunt enim quorum sententias fere semper adnotet, ut eorum scripta nunquam de manibus deposuisse videri possit; sunt qui semel tantum vel bis in aliorum scriptorum nube laudentur, ubi id agitur, ut in certa quaestione diversas diversorum auctorum narrationes adferantur. Posterius igitur genus ut prius adumbrem, quotiens Apollodorus tali ratione varios scriptores inter se comparet, ipsius verbis appositis indicabo; fecit autem hoc

novies.

I. 18, 30. de matre Tydei agitur. Ἀλθαίας δε

58쪽

II. 19, 9 cur Tydeus in exilium missus sit, quaeritur Ἀφνra δευδη, κτεινας ως μέν τινες λέγουσιν, ἀδελqὸν Οἰνέως Ἀλκάθοον, ως δε ὁ την Ἀλκμαιωνιδα θ εγέα νως, τον Μέλανος παιδας ἐπιβονλενονεας Οἰνετ, ως δε εο ε κυδ' φησιν, 'Diενίαν δελφὸν ιδιον. III. 28, 1 l. quaeritur, num ercules expeditionis Argonautarum fuerit partieeps 'Heo δωρος δεαυtὀν νδ τὴν Οχην φησι πλευσαι τοτε, αλλὰ παρ' ' φαλη δουλε νειν Φερεκυδης ναυτὸν ἐν Ἀφεταῖς τῆς Θεσσαλίας ἀπολειφθῆναι λέγει, τῆς Ἀργους φθεγξαμενης μὴ δυνασθαι νέρειντο veto et βαρος. Z η μάρατος δε αυτὸν εἰς

ναντων γενέσθαι.

σπι, εγημεν, ως μεν οι τραγικοὶ λέγουσι, Κλυ

59쪽

57 VII. 84, 16 postquam quatuordecim Niobes liberi

enumerati sunt, haec subiunguntur 'Hσιοδος ὁ δέκα ἐν υἱους δέκα ὁ θυγατέρας Ηροδωρος δ δυο μἐν ὐὐεναc, τρεῖς δ θηλείας, οριηρο δε ιιῖν υἱον rh ῖ θυγατέρας νηαι γενέσ9αι Sequitur Niobae superbiae liberorumque exitii narratio tum additur κατα- Τελέσιλλαν ἐσωθησαν Ἀμυκλα καὶ Μελίβοια. VIII. 95, 2. o Callistus parentibus agitur. νμηλος

IX. 99, 24 quibusnam esculapius vitam reddiderit,

exponitur ευρον δέ τινας λεγομένους ναστ ναινπ' vetον, Καπανέα καὶ Λυκουργον ως et ησέ- χορος φησιν ἐν ' MI λη, Ἱππόλυτον, ω o τὰ Ναυπακτικὰ συγγραφας λέγει, Τυνδαρεωνίς φησι Πὰν νασις, 'Tμέναιον, ἁ οἱ Ορφικοὶ λέγουσι, χαυκον ον Μίνωος, ως Μελησαγοοας λέγει.

Primum igitur quaeritur, num haec omnia primus Apollodorus corraserit ita ut, quos laudet scriptores, eos omnes ipsum inspexisse evinciatur. Atque ea certe, quibus numeros III et I praescripsi, iam ante Apollodorum ita collecta erant. Vide modo Philodemus quae exhibeat 131 p. 52 GomperZ. Ἀσκληπι ὀ δἐ εὶθ ἐκεραυνωο ε ώς s)ῖν ὁ τὰ μναα κτι)κὰ συνγραφας κἀ)ν Ἀσκληπιαν ι ελ)έσι ς καὶ Κειναν σιαe ὁ μελοποιος ὁ τι το)ν Ἱππόλυτον παρα)

60쪽

κληθεὶς π osets uti do ἀνέσι η σε ν, ως 'ἐὶν Ἐρι- φνλη διησιχοογος, or sis νέα καὶ Αν κουργον. Philodemus igitur aut eandem atque Apollodorus aut simillimam variorum testimoniorum supellectilem ante oculos habuerit necesse est poetas melicos inesiam et Teleste de suis addidisse videtur, eum ei hoc poeseos genus maxime in deliciis fuisse veri non sit dissimile ). alia vero semel collecta ab hominibus inveterum poetarum scriptorumque operibus versatis et variari multis modis et amplificari par erat; ita fit ut sere eosdem auctores tamquam eiusdem rei testes, additis tamen etiam aliis, apud Sextum Epiricum adu mathem. I 2, p. 27 invenias ). Ceterum ipsius Apollodori verba exscripsit scholiusta Euripidis schol. Alcest. I, Pherecydis et eorum, quos Sextus Empiricus addidit, tantum non omnium testimonio aucta ); cum lio scholio denique conspirat schol. Pind. Pyth. III 6 valde sane decurtatum. Cum igitur iam ante bibliothecae natales simili modo huius rei testimonia collecta fuisse constet, ex his prioris aetatis thesauris Apollodorum sua hausisse, quamvis se ipsum haec omnia conquisivisse simulet, pro satis certo habeo.

Rectissime hoc observavit d. a WilamoWitg-Mdllendorffamicus meus in libello elegantissime scripto Zukunsisphilologiel p. 2 adn. 28. εὶ cf. Mulier . H. G. I p. 3374. Neminem spero ore, qui mihi scholium illud tamquam amplioris bibliotheca reliquum obiciat, nimirum auctores illos etiam in bibliotheca omnes quondam extitisse opinatus. Quod si quis nihilominus secerit, eum brevi monuisse volo neque