장음표시 사용
51쪽
gasti ii 3 si tibi, D. de rebus credit. l. cum ultra '. C. de
non numer pecu. Est autem extra causam num ei at i O iris, ut tu pro me Romam eas. inliciente igitur actione sti iacta, quae ex contractu certo , & nominato competit, non alia caii potest quam piae setiptis se ibis . cui locus ei ses let, cum vulgares, S usitat at actiones, earumque nomina deficiunt, l. 2. Sc s. l. quia actionum i l. & l. quoties a l. D. piae cii pl. vel b.
ς Hoc autem ne tibi nouum videatur . etiam textibus comprobandum eri Soleo in hanc rem adferre quod scriptum est in l. vlt. C. de rer permut .ea lege rebus donatis Candido, ut quod placuerat meitruum , seu annuum tibi praestaret, hul ut modi conuentionem , cum non nudi pacti nomine censeatur, sed rebus propriis dictae legis substantia muniatur, ad implendum p acuum producet e praescriptis verbis actione in Non ait donationem hanc non esse nudum pactum. Quis enim de eo dubitalet, cum olim donatio non fieret, nili per traditionem, aut per stipulationem λ Sed conuensionem hanc. inquit, donationi scilicet adiect im, quae si i donatione separaretur, pactum nudum esset, donationi vero iuncta inest ad ed donationi, ut partem i psius faciat, donationem nimiiu alteri negotio mixtam, ut loquitur, l. Artito is . in principio , D. de donat. Vtrumque igitur verum est,quod volumus,& pactum hoc inesse donationi , ita ut ab ea vires accipiat ad actionem producendam, ideδque nee pactum nudum dici possit, Mactionem illam esse Prascriptis νινAs ; cum tamen donatio si contractus est, ut esse nostri volunt, inter bonae fidei contractus non enumeretur, leg. eum qui 21. D. de donat. Io Vetum iam video te respondere,quod respondes ad lege'. & l. cum res a i. C. eod. tractari in hac 'iam lege ut in illis, de donati ope ob causam iacta,cui adiectum pactum propriam naturam abstulerit, inque alium & incertum contractum, formam eias mutauerit . & idcirco ineetii actionem ciuilem piae scriptis verbis non ex pacto, sed ex
ii Ego vero non dico ex pacto nudo agi, sed ex pacto in
52쪽
eontinenti adiecto, quia non nudum pactum est, sed pars
quae 'am cotractus cui accedit. Et quamuis huiusmodi pactum sit extra causa in donationis. quatenus onligri dona tarturn, non id eb tamen tollit vique a leo donationem. eamque transformat i nulla donatio facti su ille in te i ligatur . sed miscet donationi negotium, manente nihilo. iuinus donatione, ut seriptu in est in d. l. At isto. sicuti & si credidero tibi mille aureos eo pacto , ut eas pro me Romam, mutuo miscetur aliud negotium, sed mutuu tamen manet. At non satis aptum fortat Iis hoe exemplum est de I donatione facta certo pacto, quoniam ex mera de limplici donatione nulla nascitur actio, de qua dubitari queat, an per pactum formari, Je informari possiti nisi cum donatio per stipulationem facta est: quo tamen casu stipulatio.
nis contrachiis dicedus est, non donationis, I. cuin enim s.
Erit itaque res illustrior in m a tuo . quippe ex qηο cer I Itum est nasci condictionem certi. i 5 minus quam ex em ptione.& venditione actiones empti, & venditu peto abs te, mi Melchior, iam enim volo tecum agere familiarius, cum mille tibi eredidi ea lege, ut pro me Romam eas, a nexistimas ita immutatum esse contractum mutui per pactum, ut ex contractu celto fiat incertus. si affirmas. ut videris velle. Ergo ad repetenda mille agendum mihi etie praescriptis verbis, non condictione certi ex mutuo. Nec enim fiet i pote it, ut condictio certi ex mutuo duret post mutuum extinctum. Quod tamen quis unquam dixit, aut scripsit 3 Sin negas ergo fatere necesse est, pactum hoc, sicuti non extinguit condictionem certi ex mutuo. ita nec impedire quo minus mutuum duret, tanquam quod petadiectionem talis pacti in alium contractum, aliudue ne
Sed quae to rursum , an quia mutuum , & certi condi. IAchio ex mutuo manet agendum mihi erit condictione ista ad id, quod mea interest te Romam iuisse Minime vero. excedit enim pactum hoe notissimos mutui terminos, de
extra mutui causam est. Et quamuis pactum hoc insit mu-
53쪽
tuo, eui adiectum in continenti suit, adeδque ex parte a ctoris, ad ed ut iam non nuili pacti nomine, sed conii actus iure censeti potius debeat ad actio nam aliquam producendam; propriam tamen actionem parit ab actio ue prismaeua , & pIOptia contractus mutui separatam , scilicet praescriptis verbis,quae idcirco non ad id datur, ad quod competit actio ex contractu , id est ad repetitionem mutuo datae pecuniae, sed tantum ad implendum placitum,d. l. vlt.C. de re r. permut. d. l. 9.& 22. C. de donat. is Est igitur unus quidem , & is individuus contractus, sed ex eo duplex actio, una propita ex ipso contracta, ea est certi condictio, ex mutuo ad mutuum reposcendunt. Altera praescriptis verbis ad implementum. Et hare posierior nascitur proculdubio ex pacto in continenti apposito, non tanquam ex pacto nudo, sed tanquam ex pacto non udo, at munito , ut loquat cum Imper. in d. l. vlt. C. de: rer. permut . si non pateris, ut dicam cum Interpretibus minus eleganter, vellito coherentia contractus,& subilatia legis dictae nummis creditis in ipso tempore alienationis, nec enim pactam nudum interuenil se dici potest, quoties
certa lege dari quid probaretur , inquit Papinian. in l. si
dominus S. D. de praescriptis verb. 16 Textum in hanc rem accommodat issimum habeo , qui enitati non potest,in l. frumenti i7. C.de usur. cuius haec ipsissima vel ba sunt: Frumenti vel hordei mutuo data accessio, etiam ex nureo pasto prolanda est. Vbi statim obseruanda
est, quod ait lex de pacto nudo, non debere accipi de eo quod sit absolute nudum, sed ad differentiam stipulationis aut pacti stipulatione vallati, de quo ut bene sentis in l. petens et . C. de pactis,sensus enim legis a peltissimus est. Si tibi decem modios frumenti crediderim, hoc pacto in
continenti apposito citra stipulationem, ut usurarum nomine reddas undecim, valere pactum hoc, quamuis nulla stipulatione munitum , ad reposcendum etiam undeclinum odium frumenti, & id ed parere actionem. Sed quam actionem 3 An sorte condictionem certi ex mutuo Neis
quaqua quia licet pactu hoc4nsit contractui sti icto petim
54쪽
de ae inesset eontractui bonae fidei cu ei & lege,& causam
dederit, non tamen actione ex conti acta formare potest, quia sti icta est, d.l .si tibi,d. l. rogalii,3 si tibi,d. . eum ultra. Qua igitur Nouam nimiru praetcriptis verbis, ad usura sola petenda manente condictione certi ex mutuo, ad decε modios, qui crediti,& numerati fuerunt, reposcendos.
Ex quo intelligis , quam parum mihi obstent loci illi, i
quos congeris , ut probes pactum de usuris praestandis in contractu mutui nullam actionem producere; ne quidem praescriptis vel bis,l. s. C.de usuris, i. Titius a D.de praescriptis verbis, l. idemque Io. S. ii quis Titio,& l. qui nego- . ti A. D. mandati, l. si pro patre 1 o. f. sed virum, D. de in rem vers. omnes enim sicuti loquuntur de usura pecuniae creditae quam nos specialiori nomine foenus appellamus, ita rationem specialem illam habent, no quod pactum in continenti adiectum, post contracta stricti Iuris non possit ei in elle, aut tam esticax esse, ut non magis noua actio- uena possit inducere, quam veterem informare, sed quo foenus sit quid odiosius quam ut citra stipulationis vinculum debeti possit. Huiusque tanti Odij causa illa est, quod ut Aristoteles quoque docuit, pecunia non gignit pecuniam, nec rursus Variam aestimationem recipere potest, cueandem semper, de ubique eertam habere debeat in Republica bene constituta. l. 3. D. de eo quod certo loco. Et ad circo solei s dicere, usuram pecuniae non natus a Per -cipi, sed iure l. si nauis si . D. de rei vindica Lione. At se igmenti, vel hordei, aut aliarum huiusmodi mercium usurae, non aeque sunt odiosae, si modo sint eiusdem materiae, idque propter incerti pretii rationem, quia pro temporum varietate aliam atqne aliam recipiunt aestumationem, ut diserte scriptum est in l. oleo et 3. C. de via r. id edque nimirum quasi cessant e re pugnantia ex parte rei dicimus usuras istas.& accessiones humenti,vel hordet,etiam nudo pacto, id est citra stipulationem promissas, in continuisti tamen post contractum mutui deberi,& posse exigi, no.quidem condictione certi ex mutuo , cuius natura stricta
φPugnat, ne per hoc pactum quod adiiciens est, formati
55쪽
possit, sed per actionem praescriptis verbis , quae sola oecurrit in sublidium, ut sus pelias ferte possit. Dixi, si sint
eiusdem materiae, ut ind. l. oleo, quia ii mutuos ἡem tibi decem modios stum emi, eo pacto quamuis in continenti addito, ut pro usui a praeites modium unum hordei, pacta anutile est , & inessicax ad agendum, cum sicuti pecunia pecuniam no patit, ita nec frumentum patere pollit hordeum , proinde non minus odiosa esset talis viara, quam scr nu pecuniae creditae. & cian sequenter indiget vinculo stipulationis, ut exigi possit.
idi Amplius dico , quod mag s mirere , si pactum tale sit.
cui natu a contractus stracti,& actonis stlictae non repugnet, quominus formari per pactum pol Iit, utique dicendii formari, non minus quam si contractus, & actio bonae fidei esse proponeretur. Exemplum elegans eli, de apertum ind. l. si tibi de d. I rogalii , .li tibi, D. de reb. cred. rubi Vlpianus ex Proeulo scribit, ii decem tibi dedero, sic ut nouem debeas, non amplius te ipso iure debere quam nouem; non quia pactum hoc insit ex parte debitoris tantum, cuisius fauo te adiectu fuit, ut malc sentit Cui acius, sed quia inest non tantum contractui, verum etiam actioni ex parte actoris quoque,& actionem ipsam format: quam si non formaret , adeoque contractum ipsum , non ellet verum
quod lex ait , te ipso iure non amplius quam nouem debere. Dicendum enim esset adhuc te debere decem ipso iure, sed exceptionem pacti prodesse tibi debere, qualiquae inesset actioni, ut euenire solet in iudicijs bonae fidei, l. s. D. de rescindenda venditione. ao Itemque de exceptione doli, leg. huiusmodi ta . , qui seruum, D. dele g. r. l. sed ii ideo D. D. solui.matrimon. Non enim ita insunt boliae fidei iudici js exceptiones istae, ut actionem tollant ipso iure, aut impediant. ne qua ipso iure competat , sed tantum ut quamuis non sint oppostae apud Plaetorem in ipsa litis contestatione, neque appositae a P tore in sormula . perinde tamen haberi debeatitossicio iudicis, ac si de oppositae et Ietit,& appositae. Idque vi,& potestate eius ad icctionis, quae in bonae fidei iudiei judictau
56쪽
dictandis nunquam praetermittebatur ex de bona, cuius
ea vis erat, non ut actionem extingues et, ii euriis formula ponebatur, sed ut eius moderandae facultatem iudiei
daret, tantumque ossi et O iudicis tribuet et, quantum tribuere solebat in iudieijs sit ictis adiecta nominatim exceptio , quae porrδ nunquam extinguere poteli actione ipso
iure, sed tantum elidere illam, quae competit. Impli eat enim contradictionem , ut eo casu quo actio a Lipso iure ex itincta eis, locus sit alicui exceptioni oppone-dae, siue apposta dicatur in formula, siue inelle formulae ipso iure, cum exceptio nihil aliud sit, quam actionis co- petentis,& lubs itetis eliso. l. l. 2.& passim, D. de excep .dcin libris nostris passim ista opponuntur tanquam contra dictoria,& incompatibilia. ut quis tutus sit ipso iure,& ut sit tutus per exceptionem, quoniam qui ipso iure tutus,&munitus ell, non indiget Praetoris auxilio,i in causae i c.in princi p. D.de minor. de prius est, ut actio aliqua sit, quam ut elidi possit , quandoquidem non entis nullae sunt qualitates, ut vulgari,de vetiissimo nostrorum iactatur bro cardi eo a Philosophis desumpto.
Cum igitur creditis tibi decem ea lege,ut nouem tan Iatum debeas , verum sit te ipso iure non amplius quam n uem debere, d. g. si tibi, consequens est,ut pactum hoc in- st contractui,quantumuis stricto,& quidem etiam ex parte actoris, adeoque insit actioni strictae, id est condictionice IIi ex. mutuo,eamque sormet, ut quae propter numerina decem,competitura erat ad decem, te stringeretur tamen
per pactum ad nouem, ita ut si decem peterem, non tamina t. videret agere.qua nihil agere,ut in l. unica in fin. D. quand .dies viasse. legat .ced. id est sine actione, qu0d fieri non potest, i. si pupilli O. I. vlt. D. de nego .gest. l. quoties I a de generaliter, D. de ad min. tutor. ac si non nisi nouem tibi numerassem. Nee enim omnis numeratio parit obligationem , sed ea tantum, quae fit animo inducendae obligationis,l.non omnis I9. in princip.D.de rebus credit. Ex huiusmodi autem pacto in cotinenti appi suo constat satis me, cum tibi decem numeraui, non tamen eo animo
57쪽
suisse,ut in decem obligareris, se i tantum, ut in nouem. Ergo quod dicimus , pacta in continenti adiecta conti actui sti icto, neque contractum formare, neque actionem, quamvis in sint contractu i , non ex eo proficiscit ut, Iu daliquis defectus sit potestatis in pact i, sed ex sola repugnantia quae est ex parte rei, id est ex parte cotractus stricti, S: actionis strictae quae informationem illam non sacble admittit extra casum. d. l. rogasti, S. si tibi,& alios, si qui sunt similes. a s Sunt autem,ni fallor, omnes ij. in quibus agitur de pacto detrahente naturali obligationi mutui,ut puta si crediderim tibi deeem modios flumenti Anici optimi, &pacto in continenti apposito conuenerit inter nos, ut totidem modios mihi reddas frumenti cuiuslibet,quantumuis vilissimi. Nam cum certi condictio ex mutuo sui n&tura detur ad id, ut tantundem reddatur, quod sit eiusdem bonitatis, & qualitatis, i. cum quid 3. e ode titulo, in hac tamen specie faciet pactum in continenti appositum , ut ipso iure non debeas mihi decem modios Anici frumenti, sed frumenti cuiuslibet, etiam vilissimilae proinde uxnon ad aliud possit mihi competere certi condictio ex mutuo, quim ut mihi decem modios qualiscunque frumenti reddas. Hoc vero quid ali ad est, Obsecro, quam formari actionem. per pactum Z Cum hoc casu extendatur actio quantumlibet sti icta ad id quod pacto eo inpie hensum est: nimi tum nihil est, quod impediat quo minus actio,iieet sti ictissima,in i metiis per pactia, quuties P ctum detrahens est,quia eo casu non fit per pactum, ut ad eam quantitatem agatur, quae pacto declarata est , cu iam illa ipsa quantitas in contractu contineretur, sed tantum ut ad eam quantitatem solam agi possit, non ad totam illam , quae fuit credita, icilicet propter detractionem per pactum factam.
α Et consequenter quod additur in d. f. si tibi. si dedero
. tibi mutua decem, sic ut undecim debeas, non posse.condici amplius quam de eem, non rationem illam habet
quod pactum in continenti additum conti actui stricto
58쪽
mutui non possit sui natura inesse contractu i , etiam ex parte actoris, & formale ach Onem, si nihil aliud impediret ; sed quia Datus a & contractus micti . & actionis siti-ctae repugnat , ne folinari pollit per pactain adiiciens,
quia condictio certi ex mutuo non poteti competere vltra eam quantitatem , quae vere numerata est, dich. leg. cum ultra 9. C. de non numerata pecunia . nec re contra- illi obligatio nisi quatenus datum est, dich. leg. si tibi a . D. de pactis. Actio autem praescii piis verbis, quae alias competere solet ex pactis in continenti post contractum strictum adhibitis , nulla hoc casu competit pro undecimo nummo: non quia tale pactum per se non sit eis ax ad producendam actionem praescriptis verbis. ut impleatur id quod p ct , promi illana est: sed quoniam repugnan tia est , non ex parte contiis chus, sed ex parte materiae in Pachum deductae , propter odium scenoris , ut diximus. Nam decem simpliciter qui dieit, numeratam pecuniam intelligiti non decem modios frumenti, aut decem me tretas olei. At in usu iis ac accelsionibus si umenti, quae' modo essent eiusdem materiae , aliud probandum esset,
dich. leg. frumenti l . de l. oleo et 3. C. de usuris. Itaqueas nisi me salio, diffiniri generaliter potest, pacta omnia, quae in continenti post contractum sit icti tutis adhibentur , inesse contra elui, etiam ex parte actoris , & ad producendam actionem aliquam nouam , eamque praeteriptis verbis, si pactum sit ad ij ciens aut ad propriam cotta eius actionem sol mandi, si pactum sit detrahens; nee videre possum , quaenam exceptio ad hanc positionem generalem subi j ei debeat, nisi eum repugnantia est ex parte materiae , in pactum adiiciens deductae, puta odium usurarum pecuniae. Dixi, in pactum adiicisns, quia pacti detrahentis materia ascunt eadem sit, quae ipsius contractus. de actionis ex eo n- tractu eo petentis, repugnare certe nunqua potest: atsi node eo simpliciter quae tamus, utru pacta in continenti ad
59쪽
forment actionem strictam, ex contracta competente distinguenda necessario sunt pacta adiicientia a det talientibus detrahentia non solum insunt contractui, sed et ja fot-mant actionem, quantumlibet sit ictam i ad ij cientia vero omnia insunt quidem contractui. si excipias pactu nunci: ris odiosum . sed nunquam Mimant actionem strictam ex ipso contractu competentem , sed nouam pariunt praescriptis vς itas extra causam scenoris: id eb autem non formant, non quod per se non habeant potestatem forma diactivam , sed quoniam actio non habet eam potestatem passivam, nisi cum pact im est detrahens. 17 Stipulationem semper excipio, quae licet omnium stri. ctissima sit, propri' tamen hoc iure utitur, ut pacta Omnia ei adiecta in continenti, sue adiicientia sint, siue detrahentia, non tantum instat stipulationi etiam ex parte actoris, & ad producendam actionem, sed etiam sormentactionem ex stipulatione competentem, siue certi condictio ex stipulatione illa sit, quae locu habet, quoties in stipulationem certum quid deductum est, i. certi condictios . D. de reb.cred.& instit. tit. de vel b. oblig. in princi p. si ue actio ex stipulatu, cu stipulatio ipsa est incerta, ut ibi- de Iustinian. ait & Vlpian. in t .vbi autem 7 Diunct. l. prae ced. D.de verbor Oblig. Sed cum hac differentia, quod noalit et seimant cond:cticinem certi ex stipulatione, quam
si id quoque certam sit, quod in pactum deductum fuit:
alioqui repugnantia erit ex parte condictionis crati, quae ad incertum dari nunquam PDrς θ - 18 Erit que necessarium hoc casu , ut ex pacto quod stipulationi inest. alia producatur actio, eaque non praescriptisve ibis. quomodo si adiectum esset pactam in mutuo imauditum siquidem est, ut quo casu stipulatio interuenit actio praescriptas verbis i c. im h .. beat, i. si dominus. S. D. de praescii p. verbo Sed actio ex stipularii. Nee magis no
uum est. vi ex uno eodem que contrρctu stipulationis. pro
pter pactum duae nascantur actiones, quarum v pa sit c iuctio certi,alia ex stipulatu, quam ut ex contractu mutuo
60쪽
dati flumenti subiecto pacto de aecessione eiusdem materiae duplex nascatur acti O, condictio certi ad Rumciuin, quod mutuum datum eth repo icedum, de piae craptis vet-bis ad promissam ace eis Onem petendam. Immo propius accedit actio ex stipulatu ad condictio adinem certi ex stipulatione , quam a chio praescriptis verbis ad eondictionem eerti ex mutuo. Suniliter igitur , Sc pa- et im in eontineti adiectum post incertam stipulationem, non aliter formabit incerti actionem ex stipulatu, qui si incertum quoque illud sit, quod pacto continetur, quo . niam aeque velum est , incelli actionem ad rem certa dari non posse. Quod si certum quid deductum ut in pactu, perinde quidem pactum in erit stipulationi, sed quia actionem incelli ex stipulatione sol mare non potest, pariet nouam, eamque non praescii piis verbis ratione illa, quam iam attuli, sed codictionem certi ex stipulatione, cu placeat eam competere, quoties petitur certum, licet ex co- tractu incerto, ut scriptum est in l. certi condictio s. D. de reb. credit. Qilod tame quando locum habere possit,dinfieile est dieere, nisi in eo easu quem tractamus , eum incertoeontractui stricto adiectum est in c6tinenti pactum de re certa. Quidni vero perinde hoc admittamus, atque illud admittimus ex certo contractu stricto, cui pactu in incertum aductum sit in continenti; puta si credi delim tibi decem modios frumenti Astici optimi, aut quod facilius est, mille aureos certae forinae.& certi ponderis,ea lege ut pro me Romam eas . nasci & condictionem celti ex mutuo,& incerti actionem praescriptis verbis, d. l. frumenti 17.&l.Oleo 23.C.de usur. iunct.d. l. rogasti G. S. si tibi, D.
de reb. cred. & d. l. si tibi i7. D. de pactis. Et hoe est meo iudicio, quod sensit Paulus in Uecta Ai. 3o D. de reb. eredit. cum generaliter dixit, pacta in continenti facta inesse stipulationi: intellexit enim proculdubio inesse omnia tam adiicientia quim detrahentia, & inemesemper sine ulla distinctione materiae in pactu deductae, ut neque excipienda causa scenoris. Nam & de scenore, id est de usura pecuniae creditae, agit ut ind. I Iecta,Vt