장음표시 사용
221쪽
Ilum, ac per conlequens, dcc Resp. neg. ant. Semat. Probationis quia anima ut rationalis non
solo inest principium intellectionis, te volitionis , sed etiam risus, admirationis , 5cc. qua sunt operationes naturales , & physici motus. Deinde potest negari minis prob. quia intelleis etio, divolitio, quarum est principium anima ut rationalis pro hoc statu sunt motus naturales, di physici s ium quia sunt operationes quibus movetur substantia corporea, homo enim dicitur intelligere, & velle . Τum etiam quia licet i ntel lectio, de volitio. sint operationes spirituales , habent tamen pro hoc statu dependentiam a phantasmatibus , quod lassicit , ut dicantur materiales modo requisito ad physicam eonfiaderationem.
io Circa hane conclusionem est adverten-Hum , quod forma dicitur ab Arist. magis natura quam materia, eo quod tribuat perfectius esse composito, & ab ea principalius denominetur motus naturalis, quam a materia : non vero quia magis extendatur ad motus , nam iahoc sensu potius diceretur materia magis natura , sed hoc est improprius modus loquendi. Ii Dicimus compositum ex materia, &Arma non est naturai neque simi liter tota quid-ditas in abstracto v. gr humanitus . Haec conclusio quoad primam partem est communis , ει probat. quia natura debet inesse alicui tanquam principium motus , dc quietis : selcompositum non inest alicui: ergo non est na
ix Secunda pars etiam est communis, praecipuε inter Scotistas, licet aliqui Npositum teneant. Deducitur tamen ex Arist. cap. I. hujus libri , ubi dicit, quod compositum ex materia , bc forma non est natura, sed a naturarsed non solum compositum in concreto, V. gr. homo, verum etiam quidditas in abstracto, V set, Κ x --
222쪽
manitas realiter componitur ex materia, &forma: ergo tam quidditas in abstracto, quam compositum in concreto, non debet dici natura,
sa Et potest confirmarii quia de ratione naturae est esse primum principium motus,& qui miis, quin alia principia, ex quibus fiat, Praesupponat : sed quidditas totius in abstracto, licet aliquomodo possit dici principium motus, &quietis non tamen primum, cum supponat alia principia , scilicet materiam & sormam , ex quibus sit: ergo tota quidditas in abstracto non est natura. Ex quo facile respondetur ad quod. libet argumentum,& observando, quod quando talis quidditas appellatur natura, hoc non inteli igitur in sensu quaestionis, sed quatenus natura sumitur pro estentia rei, eo quod sit radix, &origo passionum, di proprietatum, quae ipsam
naturali necessitate consequuntur.
34 Ex hac conclusione videtur deduci, quod si daretur aliqua substantia corporea completa,
di simpleχ quod aliqui tenent de corporibus
coelestibus d esset natura quidditas illius in ab stracto . Patet ; quia talis substantia haberet motus naturales ad physicam considerationem pertinentes : sed nullum posset assignavi principium praedictorum motuum prat ex quidditatem iptius substantiae , & alias esset primum Principium, cum non supponeres alia, ex quibus fieret et ergo talis quidditas esset natura. Unde etiam deducitur , quidditatem Angeli non esse naturam s cum non sit p incipium ali. cujus motus materialis, qui ad physicam consi. derationem spectet.
s Dubitabis i. in quo distera: natura ab arte ξ Non sumitur hic natura pro arincipio pas.'V motus, sed pro principio acti totunae iciem
223쪽
Di p. 22 Iest natura in praesenti, ac agens naturale; quod non operatur praevia cognitione, sicut operatur Artifex .s ars enim juxta Aristor. 6. Ethicor. Eap. q. est habitus cum ratione effectivus . ΡΟ-test autem de sumi differentia, vel ex parte Artificis, vel ex parte artefacti, seu effectus ipsius Artificis facta comparatione cum agente natu- xali , vel cum effectu ipsius naturalis agentis, Nunc
I 6 Resp. r. ad dubium ; si fiat comparatio
inter naturam ex parte agentis naturalis, dc ar
tem ex parte Artificis in pluribus differunt ars, re natura. Primo , quia natura est ipsa substantia agentis naturalis , ars vero est habitus accidentalis supperadditus substantiae Artificis, ad speciem qualitatis, quae dicitur habitus, peltinens . Secun o , quia natura est principium agendi , nulla intellectus cognitione praemissas ars vero est principium agendi praemissa intel- lectus cognitione . Ex quo sequitur , ut bene 'notavit Scotus quaest. a. super t. physic. irrationalia nullatenus operari ab arte; & si quando aliqua opera similia artesectis efficiant, ut liaclunt Apes, de Formicae ea ex instinctu naturae efficere . Tertio , quia natura est principium ad producendum effectum ς ars vero tantum est Principium regulativum effectus . Quarto quia natura per se , & immediate est Principium non sollim motus localis, sed & cujusvis alterius motus ; ut generationis, alte-xationis,&c. Ars vero tantum est principium immediate regulandi motum localem; eo quod ars dirigit naturam ad producendos suos effectus mediante imperio voluntatis ς & solum quoad motuis localem subditur natura per se, de immediate voluntatis imperio . Possunt tamen alii motus regulari ab arte , sed hoc per accidens; quatenus mediante motu locali,
qui immediate, & per se subditur imperio v K a luuin
224쪽
221 Lib. I. P0sic. luntatis, potest Attifex applicare activa passi
33 Resp. a. ad dubium si fiat comparatio inter effectus artis, & naturae, quod differunt in hoc, quod effectus naturae habet in se principium motus, non Iamen effectus artis. Quae differentia consistit in eo quod effectus naturae xeeipit ab agente naturali substantiam, quae ex se est principium producendi aliam substan, tiam ι at vero effectus artis, quatenus ab arte Tegulatus, tantum recipit ab Artifice positi nem partium provenientem a motu locali , quae est relatio extrinsecus adveniens, & petitinet ad praedicamentumsitus; & certum est, praedictam relationem non esse principium alueujus motus, quo artefactum aliud artetictum producere possit. Is Dubitabis x. an ars opera naturae possit efficere ' Resp. negative. Prob. quia ars, ut dictum est non est principium Operati Vum , sed tantum directivum operis ab Artifice provenientis r sed opera naturae necessatio Proveniunt a principio operativo: ergo nequeunt sab arte effectivε provenire. Solum autem pintest ars opera naturae imitati, quaproetex simia natura , & altera natura solet appellavi. Potest etiam , non immediate, sed mediate aliqua opera naturae efficere, applicando su directione activa passivis; in quo sensu, ut inquit D. Augustinus de Trin. cap. . & aliis in
locis & plures alii DD. Μagi Pharaonis arte daemonum non fictos, sed veros serpentes esse.
225쪽
IN duplici sensu possunt causae considerari vel
quatenus participant aliquem gradum entis, & ratio causanai , seu causalitas est quasi. quaedam entis proprietas , & ut sic est proprium Metaphysicae, quae Omnium rerum naturas considerat, agere decausis s vel quatenus sani principium, tam esse, quam motus rei naturalis ό &ut sic agere de causis est proprium Physicae. Iam tamen hic communiter sere omnia , quae ad intelligentiam causarum conducunt, petoponi solent.
a M Omen causa tripliciter sumitur. I. latico si me, quatenus idem est, ac id, a quo aliquid aliquomodo proced i s in quo sensu idem sonat, ac nomen principium s quapropter
Arist. a. Mel. cap. a. text. 12. privationem in
fam appellavit : de similiter P P. Graeci Patrem ternum Filii sui causam appellant. 1. strictissime, quatenus idem est , ac i llud, quod sollim efficiendo causat, in quo sensu solum efficiens dicitur causa ; quapropter D. August. lib. 8 . quaestionum, quaeu.18. dicit: Omnis cauis eskians est. a. sumitur causa, neque ita late, neque ita stricte, sed quasi media via, pro illo scilicet propter quod alterum est cum depecidentia ab illo, in quo sensa sumitur in praese ii, & illam divisit Arist. cap. a. hujus libri iaquatuor genera causarum , de quibus insta . Quia tamen ipse Arist. tantum causas in particuliti definivit, nulla tradita definitione causae
226쪽
xa Lib. 2. P0stc. in communi , plures desinitiones illius assignantur ab Authoribus , quae licet aliqua indigeant explicatione, sufficienter rationem causae videntur explicare, δc ad eundem sensum posse reduci, eo quod communis controversia circa illas potius ad explicationem nominis , quam ad difficultatem rei reducatur: illis tamen Omissis, & ad vitandam confusionem, dc quia possunt videri apud recentiores , praecipue apud
Meri n. disp. 2. hujus libri, q. a. pro primo, quod inquirit quaestio, 2 Dicimus I. causa in communi sic potest definiri ; EM niseipium propter quod alterum estheundum esse, vel secundum fieri, aut confer Ari. Sic Scotus quaest. r. super Σ. physic. Bonitas hujus definitionis , non aptius ostendi potest , quam singulas illius particulas explicando. Dicitur principium, quod ponitur loco geueris, in
quo convenit causa cum aliis principiis, quae rationem causae non habent; ut sunt privatiores.siectu fieri corporis naturali S, punctum respectu insae, Ec initans respectu temporis . Dieitur
propter quod alterum est, quod ponitur loco differentiar, & significat id a quo alterum dependet a in quo differt, non solum a supradictis Principiis, quae causae non sunt, sed etiam h Divinis Petionis producentibus f nam licet vexedicantur principia Personarum ab ipsis procedentium, non tamen sunt principia propter qui sunt Personae productae; quia praedicta Verba non solum denotant distinctionem realem inter producens , & productum , sed etiam dependentiam, dc prioritatem naturae unius respectu alterius; quae prior itas ,& dependentia non in- enitur inter Personas Divinas, licet realiter distinguantur, eo quod, cum Personae Divinae constituantur per relationes, necessario in divinis producens , & productum sunt correlativa,
di certum est., unum correlativum ut tale non
dependere ab alio in suo ess e, neque esse prius
227쪽
Di p. et . Ru . te 2 2 rnatura illo ; correlativa enim sunt simul naturλ' cognitione, dc definitione. U nde constat,Perissonas Divinas inter se non habere rationem ca sae , & erictus.s Dicitur: secundum esse, m. Non quia haee verba sint simpliciter necessaria s neque de ia- trinseca ratione definitionis causae, sussicienter enim causa explicatur per hoc quod fit principium propter quod alterum est, adduntur tamen ab Scoto claritatis gratia, eo quod unum potest este propter aliud, seu ab alio dependere, vel in suo esse essentiali s in quo sensu dependet compositum naturale a materia prima, εc serma substantiali a vel in suosieri, in quo sensu dependet compositum naturale etiam ab evicienti ,& finali, eujus gratia efficiens operatur: vel in scio eonserυari s in quo sensu etiam dependet
com positum naturale a conservanter patet ergo
bonitas definitionis, contra quam nihil videtur polle obi ici, quod alicu jus sit momenti. Adverte tamen, quod causa finalis definitur ab Arist. in hoc libro supradictis verbis, scilicet: Propter quod alterum est, quod ut bene advertit Scotus est. non fecit Arist. eo quod judicaverit, praedictam definitionem non conveni re causae in cominmuni, sed propter excelleatiam causae finalis ipsi illam applicavit. 4 Supradicta definitio eoincidit cum alia , quae communiter adducitur , scilicet: Caufn est principium per se influens esse in aliud , non intelligendo per ly influens influxum physicum,
di realem, alias sola causa efficiens esset causa, cum solum essiciens per verum influxum realem
tribuat esse essectui, sed intelligendo quid prς- scindens ab influxu reali, & metaphorico, &a quolibet physico concursu a in quo sensu est quid commune omnibus generibus causarum, ut patebit ei dicendis: &fimiliter intelligendo pex ly aliud quid distinctum inessentia, saltim numero . Plures aliae definitiones cum simili
228쪽
x16 Lib. I. P0sis. explicatione possunt ad supradictas reduci: nisi intelligentia terminorum ad questionem de nomine reducatur.
s Dicimus a. pro secundo quod inquirit quaestio, causa dividitur adaequale in materia istem, formalem , essicientem , & finalem . Conclusio est communis, & deduci lux ex Arist. C. g. de . hujus libri, & s. Mel. cap. 1. Prob. ratione communi deducta ex Scoto quaest 6. super 2. Physic. quia ad quaestionem propter quid civin aliquod ens naturale adaequale satistit per praediola quatuor genera causarum, ergo per illa adaequate dividitur causa. Prob. antec. quia vel inquiritur cuius gratia fiat ens naturale Ad quod respondetur per causam finalem. Vel a
quo fiat Ad quod xespondetur pex causam emiacientem . Vel ex quo fiate Ad quod respondetunper causam materialem. Vel per quid sit, vel constituatur Θ Ad quoa respondetur per causam Dimalem, sed nihil aliua potest inquiri circa ens naturale, quoa ad quaestionem propter quia
aliquomodo pertineat, ergo adaequale satisfit per praedicta quatuor genera causarum ad dictam quaestionem; ac per consequens assignata di vi sio cauta est adaequata. 6 Et potest eonfirm. quia ens naturale , ut vere producatur ,& exi stat, tantum his quatuor generibus cousarum indiget, ergo talis divisio est adaequata. Prob. antec. quia procedit ab aliquo agente, quod est causa efficiens; deinde, Cum agens creatum nequeat aliquid producere,
nisi praesupposito subjecto s tale subjectum ethcausa materialis ι &cum tale subiectum non sit tota e senti a compositi naturalis , sed tantum pars potentialis, necessario indiget alia coa1-paxte, se habente per modum actus quae dici lux causa Mrmalis; & cum agens naturale Op xetur propter finem , etiam requiritur in
is finalis , sed nihil aliud apparet necessi xium ad extitentiam emis naturalis, ergo
229쪽
Di p. z. Ω M. i. raradaequath dividitur cauia in quatuor assignata
Ubi advertendum est primo, quod licet
praedictae quatuor causae respectu ejuidem esteiactus communiter realiter distinguantur, ut ex se patet e tamen eadem res respectu diversorum potest habere rationem omnium causarum; cainlox enim v gr.est causa efficiens respectu alterius caloris ab ipso producti, & est causa materialis respectu relationum, quae in ipso subsectantur licet Ialo modo, ut dicetur loquendo de causa materiali & est causa ibimalis respectu sui subjecti ,εc est ca usa finalis respectu mediorum,quq ad ipsim producendum applicantur . Secundo est advertendum, quod licet in ordine ad cona-
positum naturale concurrant quatuor praedictae
causae, non tamen necelsario concurrunt ad
quemlibet effectum,.nam effectus simplices, &qui immediate creantur a Deo, ut sunt Angeli,
anima rationalis, & materia Prama, cum nota
praesupponant subjectum, ex quo fiant , non habent causam materialem,neque potest dici quod habeant causani formalem rigorose, nisi extendendo nomen causae formalis ad essentiam ca.juscumque rei. . 8 Arg. contra conesusionem , plures sunt eausae , quae non, continentur sub praedictis membris, ergodivisio supradicta non est adae. quata. Prob. anteced. quia datur musa tu. mentalis 3 causa exemplaris, causae di positivae, & ob jectum alicuius potentiae, sea habitus,
quod est causa actus, Baec omnia non continen
lux sub quatuor causis enumeratis, ergo. Respis neg. antec.& min probationis, quia causa inis strumenta is continetur sub efficienti , efficiens enim dividitui in principale ,&instrument lem, similiter causa exemplaris reducitur aclericientem, utrumque amplius constabit i quendo de his causis in particulari . Deinde
causae dispositive quatenus inibimant subjex , , ctum
230쪽
ctum disponunt ad recipiendam sermam reduacuntur ad causam materialem; possunt etiam reduci ad causam effici entem , quatenuS Praesuppositive illam adjuvant ad producendum formam in subjecto. Denique objectum fum-Ptum motive reducitur ad causam efficientem ;quia vel per se, vel per suam speciem concurrit simuleum potentia ad producendum actum iagenere causis efficientis; sumptum vero terminati ve non induit veram rationem cauta ἱ licet ab aliquibus jam dicatur causa formalis extrinseca, eo quod ab eo actus extrinsece specificaa tuis jam causa finalis, eo quod potentia, Scactus tendunt in illud tanquam in finem, haec tamen est impropria acceptio finis, ut suo loco patebit.
9 Hic solet dubitati, an praedicta divisio sit
generis in speciest Res p. alfirmative. Probat. quia ratio causae in communi propriὸ convenit quatuor supradictis causis, & hae differunt inter se per diversas rationes essentiales causandi: sed nihil aliud requiritur ad divisionem generis in species: ergo. Antec. quoad primam partem patet ex dictis de causa in communi , ex quibus etiam facile responderi potest ad qaodlibet argumentum; quoad secundam vexo Partem patebit antec. ex dicendis de sausis in
io Advertendum tamen est , ne althua oria, tur aequi vocatio, quod in praedicta divisione, tam divisum, quam membra dividentia accipiuntur formali ter in ratione causae s non Vercimaterialiter, dc in esse entitativo; ut in simili diximus in Logica loquendo de universali ita communi respectu quinque praedicabilium: videantur; de etiam quae diximus loquendo de differentia, de proprios plura enim ex illis huc possunt applicati, tam ad confirmationem nostrae responsionis, quam ad aliqua argumenta solvensia, quia ratio formalis causae est tanquam p*OR