장음표시 사용
241쪽
2o Sumpto autem hoc nomine eausa fundamentaliter, causalitas in actu secundo est ipsa Virtus productiva causae ut dans esse effectui , quae quidem , adhuc , ut dans tale esse, est plior natura ipso effectus unde nequit constitui in ense talis per aliquam relationem ad effectum ς quia nulla relatio ad essectum est pxior, imo est posterior naturaestectu , cum illum tanquam terminum, ex cujus positione resultat, debeat praesupponere. Quando autem dicimus, quod causalitas cauta fundamentaliter est ipsa virtus
activa causae prout con notat actionem materialiter sumptam, seu erictum in fieri, ita debet intelligi, quod ad hoc ut resultat relatio causae ad effectuin, necessario requiritur, quod praecedat talis ructio , seu effectus in fieri tanquam
conditio necessaria ad hoc ut virtus, seu potentia activa, dc passiva fundent relationes causae
ad effectum , bc effectus ad causam ; impossibi te enim est , quod feri essectus non praecedat idisum effectum in facto esse: non tamen debet intelligi ita ut talis actio, seu eflectus in feri sit
ratio .imalis constitutiva eause naturaliter causantis, seu dantis esse estectui . nam ipsa causa adhuc ut dans esse effectui est prior natura ipis fieri effectus , & ipsum fieri dependet a causa dante tale esse; cum fieri effectus nihil aliud sit,
quam estectus actualiter recipiensesse, unde necessatio dependet a causa dante illi esse, de causa, ut dans tale esse, est prior natura illo ut recieienti , dc consequenter nequit talis actio, seuestectus in fieri esse causalitas causae , seu ratio' constitutiva causs inesse actualiter causantis,seu dantis esse est ectui.
xi Similiter quando communiter dicitui quod causa dat esse estectui mediante actione materialiter sumpta, seu influxu, qui est idem erictus in fieri , hoc non dicitur 3 quia talis actio, influxus, seu fieri essectus sit ratio constitutiva causi in esse actualiter causantis, seu
242쪽
. Lib. 2. P0 . dantis esse effectui;sed quia effectus in sexi,actio,
seu in fluxus praecedit naturaliter ipsum essectum in facto esse, & sic est medium inter causam actualiter causantem, & estectum in facto esse s ex quo non sequitur quod inter absolutum cauta, & absolutum effectus mediet aliquid ;nam id, quod dicimus mediare, non est aliquidentitative distinctum ab effectu, sed est ipse e Lfectus in fieri . .
Σα Ut penitus quaelibet aequivocatio auseratur , observandum est, quod actualiter causare duo includit, scilicet causam dare este essectui ,& effectum recipere esse a causa s &utrumque simul dicitur proprie actus secundus causae , 5c
includit ipsum estectum in fieri , qtu est influxus, seu actio materialiter sumpta, sed quia in
hoc, quod est actualiter causare, ipsa causa, ut dans este est prior natura ipso este tu recipiente esse, ideo Scotus verbis supra telatis vocat causam, ut sic priorem, actum primum , & etiam
nos dicimus, quod in actu secundo causa conn tat actionem, seu influxum , quia actus secundus, adaequale sumptus, dicit etiam estectum recipientem esse, seu in fieri, qui dicitur actio, seu
1 a Dubitabis an existentia sit necessario requisita ad causandum Z Non dubitatur, an causa, antequam existat, possit caulareὶ Quia certum est apud omnes, nullam causam preter finalem hec enim non caqsiat ut existere, sed tantum ut cognita ; ut suo loco dicetur posse causare animquam existat. Solum autem dubitatur an sustaciat ad causandum , quod causa extiterit ante actualem causationem , an vero sit necessarium, quod existat eo tempore,& instanti,in quo actu liter causat 3 Nunc
24 Re sp. ad dubiums necessario requiritur , quod causa existat eo tempore, & instanti, in quo actualiter causet. Haec resolutio est sere communis contra aliquos Thom istas, ut videro
243쪽
est apud Mastrium in Physica dist. r. quaest.4. anserentes saltim causam efficientem de causis materiali, & formali nemo est, qui hoc desendata posse actualiter causare, quin actualiter
existat, si tamen antea extiterit. PIob. tameta communis resolutios quia causa actualiter causans debet habere virtutem causativam in illo instanti tin quo causat: sed quod actualiter non existi t non habet virtutem causativam in illo instanti, in quo non existit: ergo neque potest causare in instanti , in quo existit. Min. patet s quia virtus causativa realiter identificatur cum causa: ergo dum non existit causa, nequit exi stere virtus causativa ι ac per consequens , u Et potest confirm. quia causa efficiens a tequam existat nequit physice , dc realiter cau-s Iae: exgo neque poterit causate si actualite non existat, licet antea extiterit. Patet consem
quia sicut tempus, seu instans antequam causa existat est extrinsecum durationi causae , pro qua actualiter existit s ita tempus, seu instans postquam causa extitit, est extrinsecum praedictae durationi & postquam xes fuit nullam virtutem reliquit, sicut neque ullam virtutem habuit
antequam esset, quia fra se nihil est actu magis
quam fore et ergo si causa non potest eausare in illo tempore , seu lastanti antequam existat neque poterit causare in illo initarui, seu tempore postquam jam extitit. Quod objiciunt contrarii
solvendum est ex dicendis loquendo de causa imatumentali e suam Tom. II.
244쪽
De causis materiali , ct formali. Q Uia causae materialis, & formalis sunt intimiores effectui, quippe ipsum intrinsece constituentes, prius de illis, quam de caeteris causis egit Aristot. di nos cum ipso umiliter agimus.
Ouid , o quotvlex sit causa materialis qui Mus essectus y ct qua Muscausalitas T Icimus I. pro primo quod inquirit qua -l stio: Caus materialis est principium ex quo aliquid sit, clim Ensit. Hanc definitionem , Quam omnes Philoso hi admittunt , tradidit
Arist. cap. 3. hujus libi is cujus bonitas patet ex. communi illius explicatione. Dicitur: Princι- pium c quae particula, licet non proponatur ab Aristot. supponitur tamen ab illo quia jam dixerat, materiam esse principium ) dc ponitur Ioco generis in quo convenit causa materialis: cum aliis causis, & cum privatione. Caeterae particulae ponuntur loco differentiae nam per ly ex quo aliquid fit differt a causis extrinsecis r ei i- ciens eim est aqua, & finalis euius gratio βιμ' quid M. Per ly eum insit, quod denotat InexI-jitentiam in effectu , differt a privatione , quae non habet talem inexistentiam . Haec dehnitio
sic explicata videtur convenire causae formali , quapropter, tenent communiter omnes quod tyex quo non debet intelligi in ea latitudine,in qua intelligitur in definitione principiorum , sed magis stricte, ita ut denotet id ex quo aliquid ni tanquam ex praeexistenti subjecto , quod non
245쪽
eonvenit eausae ser mali. Clarius autem, ut auseratur aequivocatio sic potest causa materialis
definiri. Est principium ex quo aliquid fit tanquam ex praexissenti subjecto. 2 Dicimus i. pro secundo quod inquirit quaestio, causa materialis communiter dividitur in primam , & secundam . I. dicitur quae non supponit aliam causam materialem ex qua fiat s hu-3usmodi est sola materia prima . a. dicitur, quae aliam praesupponit: hujusmodi est, quodcum que compositum ex materia , & sorma , quatenus simul cum forma accidentalis sive natur ii, si vo artificiali, concurrit ad constitutionem totius per accidens. - Aliter dividitur ab aliquibus causa materialis in materiam ex qua , &materiam in qua . Causa materialis , seu materia ex qua dicitur illa, ex cujus potentia educi lux aliqua forma in ordine ad compositionem totius. Causa materialis, seu materia in qua dicitur illa in qua inducitur, seu cui unitur aliqua forma in ordine ad compositionem totius, licet talis forma ex potentia materiae non educatur g ut contingit in anima rationali , quae creatur a Deo independenter a corpore , & p stea inducitur in corpore, seu illi unitur . Unde materia in qua, dc materia ex qua se habent tanquam superius, ic inferius; valet enim:
materia ex qua : ergo es materia in quas non Veroe contra i quia Omne quod educitur de potentia materiae inducitur in illa, seu illi uni uratisa vero omne, quod inducitur in materia, seu illi unitur, educitur ex potentia ipsius , ut patet de
Ubi advertendum est, quod, licet divisio
eausae materialis in primam, & secundam dicatur ab aliquibus generis in species ; iuxta principia Scoti non est dicenda divisio generis in . species . Quod sic potest ostendit causa materialis prioprie. rigorose sumpta dicitur causa intxinseca ι quia intrinsece tanquam pars essentialis
246쪽
244 2. Ph P. Qincluditur in este tu : sed hoc non convenit
materiae secundae: ergo neque convenit illi proprie ratio causis materialis. Prob. min. quia
materia secunda est pars intrinseca compositi , quod est totum , seu unum per accidens: sed hoc nequit proprie dici estectus materiae secundae , cum , ut suo loco dictum est, compositum per accidens non distinguatur realiter a suis partibus ς di essectus proprie dictus realiter a suis causis debet distingui r ergo materiar secundae
non convenit proprie ratio causae materialis :sed ad divisionem generis in specie necessario requiritur , quod membra dividentia proprie rationem di visi includante ergo praedieta clivisio non est generis in species. Neque apparet ,
quid contra hoc possit objici , quod non facile 1blvatur ex dictis, loquendo de composito per
se, & per accidens. Videtur ergo dicendum, ,
quod praedicta divisio est analogi in analogata ,
licet non rigOrose, quippe materia secunda dicitur causa materialis, per similitudinem ad materiam primam . 4 Etiam est: advertendum circa divisionem causae materialis in materiam ex qua,hin qua, quod potest esse divisio materiae primae, & mainteripe secundae. Si sit divisio materiae primae , vel potest comparari ad totum compositum , vel ad formam ue si comparetur ad totum compositum , potest dici divisio subjecti in acci-
vir di, quia compositum in esse totius eodem modo dependet a causa materiali , sive sorma educatur, siVe non educatur de potentia materiae e per accidens enim hoc Ie habet a hoc ut causa materialis verE , & realiter causet compositum . Si autem comparetur ad sormam non est proprie divisio causae materialis , quia materia in ordine ad formam non dicitur rigorose causa materialis, cum non sit pars intrinseca , & constitutiva formae s potest tamen materia dici. causa materialis e Tten
247쪽
densso nomen materialis ad id,quod se habet tanquam subjectum alterius quomodocumque sit ; & in hoc sensu potest dici praedicta divisio generis in species, cum materia prima sit proprie subjectam formae, & ab illa forma dependeat, diversimode tamen ; nam si educatur de potentia i ilius, dependet ab illa in fieri, in esse, 6c in informare ; si vero non educatur, tantum in informare dependet. s Si sit divisio materiae secundae, etiam Po. test comparari ad compositum , & ad sermam. Si comparetur ad compositum erit in sua linea divisio sub)ecti in accidentia propter rationem dictam de divisione causae materialis primae s si autem comparetur ad formam potest dici divi sio:
generis in species etiam propter rationem dictam de divisione cauta materialiS primae , mutato informare in inhaerere. Quo bene notato plu
6 Similiter est advertendum , quod communiter reducuntur ad causam materialcm par tes integrales quatenus ex ipsis, de indivisibilibus constituitur totum integrale. Etiam reducuntur ad causam materialem dispositiones quatenus se habent ex parte subjecti in ordine ad recipiendam formam , & constituendum, compositum. Similiter reducuntur ad causam materialem termini ex quibus componitur propositio ; quia se habent tanquam potentia, bc subjectum respectu copulae ἡ & propontiones ex quibus componitur argumentatio, quia se habent ut potentia, di subjectum respectu notae irlationis i dc genus, ut se habet tanquam, potentia, dc subjectum respectu differentiae haec tamen tria non sint causae materiales Physiiacae, de quibus loquimur in praesenti, sed termini, & propositiones sunt cauta Logicales,& genus causa Metaphysica, quae non sunt proprie causae, sed tantum similitudinarie in ordine ad causam physicam.
248쪽
γ Dicimus 3. pro tertio, quod inquiritssio; si causa materialis proprie, dc rigorose sumatur unicum tantum habet effectum , scilicet totum compositum ue si autem causa materialis non rigorose, sed late accipiatur, etiam forma
potest dici estectus illius . Haec conclusio patet ex dictis pro secunda conclusiones nam causa materialis proprie sumpta constituit suum essectum tamquam pars intrinseca illius: sed causa materialis solum est pars intrinseca compositi: ergo solum compositum est proprie estectus illius. Deinde causa materialis late sumpta dicitur illa, quae se habet tamquam subjectum a quo aliquid aliquomodo dependet : sed forma aliquomodo dependet a materia tamquam a subjecto: ergo etiam forma in praedicto sensu potest dici effectus causae materialis. 8 Dicimus 4. pro quarto, quod inquiri t quaestio; causalitas causae materialis in actu primo remoto est virtus causativa illius praecise sumpta, quae potest dici virtus materialigandi, &est proprie potentia receptiVa formarum s in actu primo proximo est ipse Virtus causativa
connotando conditiones requisitas ad causandum ,& ablationem impedimentorum, causa litas vero materiae in actu secundo fundamentaliter est etiam praedicta virtus causativa con notando unionem, quae est conditio simpliciter in actu secundo ad causandum requisita; & in ,
actu serendo sormaliter est relatio ad essectum,
quae potest dici relatio materializationis . Haec conclusio suppositis dictis circa causalitatem, causae in communi nullam videtur habere dissicultatem ι quapropter in illa amplius nonIm
249쪽
aeuid, o quotuplex sit causa formalis 3 qui
ejus effectus Z qua Mus causalitas. I Icimus r. pro primo quod inquirit quae- stio : Causa formalis es ratio quidquiἀerat esse, seu est ratio quidditatis . Haec definitio traditur ab Arist. cap. 3. hujus libri, &ab omnibus Phylosiophis admittitur : Ubi advertendum est , quod Arist. appellat formam rationem quid ditatis, quia est praecipua pars, &ultimum complementum compositi substantia. lis; non autem quia judicet, esse totam quidditatem , seu elsentiam compositi a nam etiam materia prima est de essentia compositi, ut suci loco dictum est . Clarius tamen sic potest definiri : Causaformalis est principium ex gus intrinsece actuante compositum M ; quae definitio est consormis verbis Arist. quibus communiter loquitur de sorma . Dicitur principium , quod ponitur loco generis, ut dictum est indefinitio ne causae materialis . Dicitur ex quo intrinsenactuante compositum fit, quod ponitur loco dis. serentiae; per quod dissert, tam a causis extrinis secis , quam a privatione, ichcausa materi li , quae non per modum actus , sed per m dum potentiae causat. Unde patet bonitas definitionis. a. Dicimus et . pro secundo , quod inquirit quaestio , causa formalis communiter dividi tuein substantialem, seu informantem , & in a cidentalem , seu inhaerentem , informans est,quauibet serma substantvalis unum persecum materia constituens . Inhaerens es, quaelibet forma accidentalis unum per accidens constituens cum subjecto . Ubi notandum est , ut in simili diximus de causa materiali, quod praedia
250쪽
14s Lib. 2. N.A.cta divisio , lic t ab aliquibus dicatur generis
in species, non est generis in species dicenda, sed analogi in analogata. Videantur quae diximus quaest. antec. nu. & applicentur; eadem enim est ratio utriusque.
I Notandum est etiam , quod communiterucuntur ad genus causae formalis indivisibi. Iis, quibus partes totius integralis copulantur seo quod se habeant tanquam actus respectu partium: etiam reducuntur ad genus causae forma. Iis copula, qua uniuntur termini ad constituendam propolitionem , di nota illationis, qua
in argumentatione uniuntur primissae cum conis
sequentia so& differentia in ordine ad genus ;sed istae non sunt causae sormales Physicae, sed ultima est Metaphysica , & duae antecedentes mi Logicales s & non sunt proprie causae, sed tantum per similitudinem ad causam ph
4 Dicimus 3.pro tertio, quod inquirit quaestio, si causa formalis sumat ut stricte, dcxigo-tose tantum habet unicum estectum , scilicet compositum s si autem non rigorose , distri. ct , sed lath accipiatur, scilicet pro eo, a quo aliquid aliquo modo gependet, etiam expulsio formae praeexistentis in materia , & extrins in specificatio materiae possunt dici effectus causae formalis. Conclusio est communis i &Prima pars patet, quia causa sermalis ita est i trinseca , ut sit pars constituti va sui effectus: sed ima solum est pars constitutiva totius compositi : ereo selum compositum est proptie eL sectus illius. Secunda pars etiam patet; quiaetam expulsio sermae praeexist iis in materia, quam specificatio extrinseca ipsius materiae , auae consistit in hoc, quod materia prima con-ituatur in aliqua specie completa determinata & dicimus specificatio extrinseca, quia i mixinsece materia ex se est in aliqua specie deter-.