장음표시 사용
261쪽
detectus caularua, secundarumis quapropter a Deo immediate inducentur formae in materiam ultimo di spositam pencausas accidentales, quando descit causa subitantialis proxima , a quias possint induci. ii Hic solet dubitari ; qui sint effectus causaressicientis r Ad quod breviter, omissis variis
modis dicendi, respond. Quod omnes creataeentitates , quae producuntur independenter a subjecto, ut sunt Angeli, anima rationalis, dc materia prima, sunt essectus causae primae, scilicet Dei . In hoc omnes conveniunt, quia, cum omnes praedii estectus producantur per creationem , 5c creatura non possit creare necesIario dicendum est, quod a Deo immediate, & se io, proveniunt estective. O es autem entitarites cremae , quae producuntur educendo formam de potentia subjecti per communes generati nes, sive sint entitates substantiales , sive accidentales, producuntur a causis secundis . Hoepatet; quia , ut dictum est in tota quaest. cre tutae , seu causae secundae, habent virtutem
productivam ; & consequenter habent essectus praedictae virtuti correspondentes r sed nullusa ius estectus potest assignari correspondens praedictae virtuti , nisi emitates supradictae :
th Diximus: Educendo formam de potentia Iubiecti , quia si sexma non educatur de potentia subjecti ut evenit in productione hominis; nam anima rationalis, quae est serma talis pet ductionis creatur a Deo, de sic producitur inde. pendenter a subjecto productio totius estectus non provenit a creatura. seu causa secunda ; sed a Deo, seu causa prima . Diximus etiam , per communes generationes s quia primae productio- .nes Coelorum, & elementorum , licti in nostra sententia sint vere generationes, & productiones substantiae ex praesupposito subjecto, Immed ate a solo Deo proveverunt.1 Ia S
262쪽
16o Lib. 1. P Φ.13 Solum est advertendum , quod in productione totius substantiae ex praesupposito subjecto haec txia inveniuntur, scilicet , totum compositum, quod est terminus totalis producti nis , & pex se primo intentus ab agente, forma , quae educitur, & est terminus formalis, &unio; ex quibus terminus totalis dicitur rigorose esto-ctus causae efficientis; forma vero, & unio etiam dicuntur inectusefficientis, licet non tam Pto-prie , & rigorine, sed q uatenus effectus dicit uxillud , quod dependet a causa quomodocumque: cum quo facile intelliguntur aliquae authoritatesAristotelis. Circa causalitatem em- cientis videantur , quae diximus de causalitate
A substantisi sit immediate op
rativa Za HRo inteIligentia quaestionis notandum v est 1. illud diei immediate operativum, a quo immediate egreditur actio per quam producitur effectus . Unde idem est inquirere, an substantia sit immediatὸ ope rativa r Ac inquirere, an virtus productiva in substantia sit aliquid ab illatealiter indistinctum , ratione cujus immediate attingat effectum Z Et quia effectus potest esse substantia, vel accidens, de utroque princedit dissicu itas. Et non inquirimus s an Omnis substantia sit substantiae productiva Quia
certum est , ut bene advertit Motus in I. dist. γ. f. a. formam, vers. Ad propositum , lire. U. Plures substantiae non sunt productivae alterius substantiae; substantia enim spiritualis creata, neque est productiva alterius substantiae spiritualis; quia substantia spiritualis creatur, &nulla creatura potest exeate. Videatur Scotus
in , distinct. a. quaest. I. S. ista ergo., lit. Μ, Na
263쪽
quae potest producere subitantiam materialem , quia substantiae spirituales creatae solum pos. sunt agere per intellectum , & voluntatem, ii producendo intellectionem,& volitionem, quae 1unt accidentia. Videatur Scotus citat. liti. X.
Deinde plures substantiae corporeae, ut lapis . plura alia inanimata nequeunt aliquam substantiam producere , licet aliae substantiam Producant , ut ignis s cujus nulla potest assignari ratio a priori, inquit Scotus citat. l. loco, nisi, quia hoc est hoc , a postcriori vero potest deduci argumentum ad ostendendum , aliquas substantias corporeas esse operati Vas ,& hoc intendimus o1tendere in praesenti qua
2 Ci xca quam sunt plures sententiae, ex quibus praecipuas assignabimus . s. alserit substantiam corpoream nullatenus concurrese estective ad productionem alterius substantiae , dedquamlibet substantiam ab accidenti , tanquam
a causa principali, produci. 2. tenet, substantiam corpoream esse causam produetivam alte-xius substantiae , non tamen immediate attingere productionem illius , sed accidentia im. mediate substantiam producere, licet non vi tute sui, sed virtute substantiae . Haec sententia est communis consensus Thomistarum. 3.assirmat , substantiam materialem attingere
immediate productionem alterius substantiae , qua productionem etiam aeque immediate attingunt accidentia . AR. pro his sententiis possunt videri apud recentiores , praecipue in- ἰetex nostros apud Pontium disput.9. physicae , quaesi. E. & Mastrium disp. . Physic. q. 6. art.2. . denique sententia firmiter tenet substantiam materialem solam, & nullo modo accidentia simmediate attingere essective productionem is
substantiae . Sic Scotus in s. dist. 3 . s. respondeo, sed praecipue in A. dist. 2. quaest. 3. quem spraeter Scotistas, sequuntur plures alii, ut vid ge
264쪽
161 Lib. 2. P0sic. te est apud Mastrium citat. Hae sententiae stant
pro I. parte quaest. g Quoad a. vero partem. I. sententia tenet , substantiam nullatenus immediate produhere aliqua accidentia, sic communiter Τhom istae. 2. asserit, substantiam producere accidentia conservativa ipsius in se ipsa, V. gr. ignis producit in se calorem, & aqua frigus. Haec sententia est Scoti loco supra citat. & etiam in ρ. distinct. Io.
quaest. l. f. rationes isa, lit. v. g. sententia affirmat, substantiam etiam producere aliqua accidentia materialia in extremo subjecto ; hanc sententiam inter Scotistas tenet Mastr.cit.citans pro se Scotum in a. dist. 9 qua 'st. Σ. lit Q. Apud Ipsum Mastr.& Pont. cri. quaest. g. postulat videri
aliqui A A. pro his sententiis. Nunc claritatis gratia, praesentem quae itionem in duas sectiones dividemus.
r Icimus substantia est immediate opera- tiva, seu productiva alterius substaniatiae. Haec conclusio sic debet intelligi s potentia productiva substantiae respectu alterius substantiae , non est aliquod accidens illi superadditum , & ab ea realiter distinctum , sed est alix id substantiale, realiter idem cum ipsa suta antia, & solum sermaliter ab ipsa distinctum.
Haec conclusio stat pro communi Scotistarum sententia contra omnes alias, & intendit substantiam ita es,diproductivam alterius substantiae , ut nullum accidens effecti vh, neque principaliter, neque instrumentaliter substantiae productionem attingat. Phiribus rationibus probatur ab Scotistis conclusio,ex quibus praecipuas,dcquae ex Scoto citi deducuntur attingemus. x Pro.
265쪽
1 Probatur l. quia maleria prima, non Penvirtutem accidentalem , &ab illa realii et distinctam, est receptiva sormae substantialis, sed Per virtutem cum ipsa realiter identificatam rexgo substantia , non per virtutem accidentalem, & ab ea realiter disti mnam , est productiva alterius substantiae ; sed per virtutem cum ipsa realitet identificatam. Antec. est communiter Ieceptum, cum hoc solum discrimine, quod juxta aliquos talis virtus receptiva materiae pertinet ad ipsius essentiam; juxta Scotistas vero est proprietas , seu propria passio materiae ab ipsa formaliter distincta. Consequentia videtur te nere a paritate , quia sicut se sabet in suo ordine materia ad recipiendam formam substantialem . ita se habet substantia operativa ad producendam substantiam. 3 Confirmatur et quia , juxta communem sententiam, accidentia immediate , dc non per
aliquid realiter distinctum ab i liis, producunt alia similia accidentia: ergo substantiae immediate, & non per aliquid dillinctum ab illa,producunt aliam substantiam . Patet consequentia: quia persectio , quae t xibuitur impersectiori , non debet negati persectiori: sed virtus immediate operativa est qusdam persectio calias Deus
non immediate produceret ., ιquod nullatenus conceditur &tribuitur imperfectiori, scilicet accidenti: ergo non est, cur negetur persectiori, stilicet substantia ..4 Respondente non denegari substantiae vi tutem immediath operandi propter persectionem , Vel imperfectionem , sed quia iubstantia
tantum datur, ut sic, seu existat, non Vero ut operetur; accidens vero non datur ut sit , sed potius ut operetur, &substantiae deserviat, quapropter esse accidentis potest esse immediate . . Operativum i non tamen esse substantiae. Sed,
praeterquam quod haec responsio , & videtur principium petere, & in aequivoco laborare, ut
266쪽
2 64 1 i. A D. videte est apud Τhomistas sic respondentes , si
principia Scoti recte inspiciantur ι contra est primor quia juxta commune proloquium: iauidat esse , dat operari , di similiter . Unum-qηodque es propterjuam operationem e sed in ilib-1tantia principium essendi est subflairitale : ergo
etiam principium operandi. Contra secundo ,
quia non minus inclinatur substantia in productionem alterius substantiae, quam accidens in productionem alterius accidentis ; quodlibet enim productivum incoservationem sus speciei
per productionem inclinatur: ergo non minus datur substantia,ut operetur, quam accidens: sed ex eo quod detur accidens, ut operetur tribuitu Eilli immmediata virtus operandi: ergo proptexeandem rationem debet tribui substantiae virtus
immediate operandi . Pro quo stat secundum proloquium supra positum. s Secundo probatur conclusio ex Scoto citato et quia cujuslibet substantiae productae debet
assignari causa productiva e sed talis causa nequit esse accidens e ergo est substantia . Prob. min. quia nequit impersectius immediate producere persectius; sed accidens est imperfectius isubstantia : ergo nequit accidens substantiam producere. Major licet, inquit Scotus, ex se videatur nota, alias nullus posset interentia O do assignari, neque demonstrari, primum enaesse persectissimum omnium s imo posset protervus dicere, totum universum productum elisa muscas nam si illi objiciatur muscae impersectio, non erit sufficiens ad illum convincendum, cum ipse asserat, impersectius immediate pr
ducere persectius pluries probatur ab ipse dc to, praecipue sic: si eflectus sit persectior causa, dividatur talis effectus in duo ,'scilicet in illud , in u. cauta adaequatur , di in illud, in quo
causam excedit. Nunc sic e talis effectus secundum primam partem est adaequatus suae causae ,
quippe est aequalis perfectionis cum illa : ergo
267쪽
lecundum aliam pariem non est productus ab
alia causas siquidem causa non habet illam pex-fectionem , & sic neque illam potest effectui
Communicare i nemo enim dat quot cion habet: sed alias talis effectus secundum totam suam persectionem est productus: ergo nullatenus potest esse productus a causa imperfectiori i Sc consequenter substantia , quae est pers ctior, nequit produci ab accidenti , quod estim persectius , sed ab alia substantia produci
6 Huic eisicaci rationi plures responsiones adducunt adversari i, ex quibus Praecipuas pr ponemus. Mi qui enim respondent , accidens
ei se persectius substantia in ratione operativi a licet sit ipsa impersectius in ratione entis: ideoque bene posse substantiam immediate producere. Sed contra est primo: quia si posset ali quid esse perfectius alio in ratione productivi ,& imperfectius in ratione entis, & propter hoc producere aliquid perfectrus se ipso in entit te,. nullatenus posset ex majori persectione eLfectus colligi a posteriori major perfectio causae . quod videtur absurdum s praecluderetur enim iso uae libet philosophica inquisitio. Contra secundo ; quia , iuxta omnium sententiam, virtus actura accidentis non distinguitur realiter ab ipsso acvidenti; ergo talis virtus activa non exceridit in persectione entitatem accidentis, ergo si accidens in entitate est imperfectius substantia . etiam est imperfectius substantia in ratione operativi s & consequenter nullatenus potet suta stantiam producere. Alii respondent, causam ut quod esse per fectiorem effectu s non tamen causam ut quo , di quod accidentia tantum sunt causa ut quo minspectu substantiae. Sed contra est; quia caua in tantum actualiter causat, in quantum habet vi tutem sufficientem ad causandum s sed ratio camiae ut quo est virtus ad causandi sergo tal is ratio
268쪽
ut euo debet esse sufficiens, ut causa actualiter caulet: sed virtus imperfectior effectu non est sufficiensi ergo accidentia nequeunt esse causa ut quo respectu substantiar : cum sint imperfectiora substantia . Minor patet , quia .effectu dicitur conti neri in virtute cauis: sed imperseetius nequit continere persectius , ut patet ex dictis r ergo virtus impersectior effectu , non est sufficiens ad causandum , ac per consequens ,
8 Alii respondent , causam totalem debere esse persectiorem essectu, non vero causam partialem ἡ &-sc accidentia .posse producere sub- stantiam immediate , saltim partialiter . Sed c praeterquamquod ex pratalicta responsione se quitur, bam substantiam, saltim ut causam pariacialem immediate attingere productionem il-terius substantiae, quod negant contrarii contra est , quia quando duae cata partialitet concurrunt ad productionem alicujus estinus , de hent assignati in truli essectu aliquae sormalitates,
quarum ratione a Draedictis causis attingantur a ita, ut assignetur rurmalitas, ratione cuIus alti
gatur ab una causa, di quae non sit ratio , qua ab alia causa attingatuti ut contingit in intellectione, seu notitia , quae causatur ab objecto , de potentia, in qua notitia assignatur formalitas vitalitatis, ratione cujusattingitur a potentia,ecratio repraesentationis , ratione cujus attingitur ab objecto sed in substantia nulla potest a Lsignati Hrmafitas , ratione cujus attingatur ab ridenti, & non alia substantia ; nulla enim ratio substantis productae invenitur in accissenti, praeter rationem entis, quae latio etiam an- veni lux in substantia producenter ergo neque Oaetialiter attingit effecti vh accidens ymducti nem subitantiae: eigo licet causa partinis non debeat esse persectior effectu , non Psopter nisc ibuenda est accidenti ratio cauta partialis etes-
269쪽
s Alii denique tespondent, deest communis
responsio recentiorum Thomistarum,rationem Scoti solam probare, accidens non esse causam principalem effectivam substantiae et quippe vexum est, talem causam non esse imperfectiorem offectu ; non tamen probare, accidens non cile
causiam quasi instrumentalem respectu substanaiae , quippe talis causa bene potestentitati vh esse imperfectior effectu, non tamen in virtute agendi, cuin ut sic solum operetur in virtute substantiae, cujus est instrumentum ad aliam substacitiam etiam producendam. o Sed contra hoc, inquirit Scotus citarus, hic est opinio, vers. Contra illud, quid intelligatur per accidens agere in virtutesub antia, Vel enim intelligitur ita, ut accidens non acti ne propnia, sed actione, seu motu substantiae in se recepto operetur Et hoc nequit esse; quia jam substantia plopria actione operaretur,quod negant adversarii. Vel intelligitur ita ut accidens operetur per virtutem in illo derivatam a substantia a virtute propria ipsius accidentis distinctam λ Et tunc posiet inquiri, an talis virtus sit accidens, vel substantia Z Si accidens: ergo adhuc accidens manet improportionatum ad
producendam substanti im, sicuti si talem virtutem non haberet. Si substantia quod videtur impossibi te, cum s stantis nequeat in a cidente subjectati ergo iam substantia esset im
mediate operativa , seu productiva substantiae sua substantiali virtute, quod negant contrarii: Ergo, dic. .
uens agere in virtute sub antia, nullo ex supra.dietis modis debere intelligi; sed ita, ut accidens sit pia virtus substantiae ad agendum, seu ad producendum aliam substantiam Z ad quod . inquiunt, nullatenus requiritur aliquid redipi in accidenti distinctum ab illo a substantia derivatum, sed sufficit, quod accidens climanet a ME subin
270쪽
168 Lib. 2. Pssis. subitantia, ex quo habet, quod sit virtus ipsius
substantiae ad aliam substantiam producendam aquam responsionem communiter explicant dicendo, quod accidens ut sit virtus subitantia ad operandum , nihil recipit transitive ab ipsa sub Bantia , sed tantum intransitive. 1 Sed contra est primo: quia ex eo quod accidens di manet a subitantia, nullam perfectionem entitativam habet, quae persectionem ipsius accidentis in se excedat: sed accidens secundum suam perfectionem entitativam est improportionatum ad producendam substantiam , eo quod ut sic est imperfectius substantiar ergo pex hoc , quod dimanet a substantia , propter quod substacitiae virtus dicatur, non propor IiO- natur ad producendam substantiam s clim etiam ut sic remaneat invariatum in sua entitate, Jcconsequenter substantia imperfectius. i 3 Contra secundo : quia quod accidens dicatur virtus substantiae, vel secit, quod opere- tur supra vires connaturales suae entitati, vel non e Sinon : ergo sicut in sua entilate,& secundum se est improportionatum ad producendam substantiam ό ita erit improportionatum , licet dicat ut virtus substantiae. Si facit , tunc potest inquiri, ut supra, qui addatur accidenti supra vires tuae entilatis, an scilicet lit substantiale. vel accidentale λ Si accidentale, adhuc manet accidens improportionatum ad producendam substantiam . Si substantiale , jam substantia erit immediate Ope Iativa s ac per consequens nullatenus videtur dicendum, substantiam , medio accidunt i , sed immediate producere saliam substantiam . Aliquibus aut horitatibus
Ariss solet probari conclusio, quae possunt apud
Scotistas videri. 4 Arguunt x. Esse & operari distinguunt uxxealiter in creaturis: ergo potentiae ad essendum, & ad operandum etiam realiter distinguuntur : sed ratio, seu essentia substantiae est