장음표시 사용
271쪽
Dio. . . . *69 potentia ad essendum: ergo distinguitur realiter a potentia ad operandum. Antecedens per se patet, εc prima consequentia ostentitur ex eo, quod sicut actus realiter distinguuntar , ita debent distingui potentiae,quando scilicet actus non sunt subordinati, neque in eadem linea, ut contingit in esse, seu ex utere, & operati. Hoc
argumentum,quod contrarii maxime extollunt, plures videtur habere aequivocationes circa n
mina actus , & potentia ue quapropter potest reL ponderi primo, quod licet argumentum Verum
esset loquendo de potentia propriE di cta, quae ineleatis realitet distinguitur ab actu sibi correcpondente; non tamen poliat applicari ad prςsens institutum, cum non appareat quomodo substantia dicatur esse in potentia physica ad esse, seu ad actum existentiae; sed tantum iri potentia objectiva, quod non est peculiare substantiae, sed convenit cui libet entitati possibilis quaelibet enim est in potentia objectiva ad existendum.
Deinde potentia physica distinguitu realiter
ab actu i non autem sic di stinguitur substantia ab actu existentiae, ut tenent omnes Scotistae,& nos eum Scoto suo loco dicemus.
i s Secundo potest responderi retorquendo
argumentum in adversarios, nam juxta illos in accidentibus eadem est potentia ad effecidum, de ad operandum ; nam, ut ipsi latentur, per se,& immediate accidens est operativum: ergo si ex eo, quod esse, & operari distinguantur realiter, debent etiam realiter disti noui potentiae adessendum, & ad operandum, non ellit Verum accidens immediate esse operativum. Tenentur ergo con trari i ad suum argumentum respondere, sicut nos tenemur.
ro Igitur te spondetur directe ad argumentum, negando ptimam consequentiam 3 quia non bene arguitur ex distinctione actuum ad potentiarum distinctionem ue potest enim cadent potent a esse respectu distinctorum actuum .
272쪽
et o Lib. 2. Nola. praecipue si sint inadaequati, vel subordinati s
sicuti materia prima per unicam potentiam restpicit plures Hrmas substantiales , eadem potentia intellectiva plures intellectiones, occ. Pex quod patet ad probationem consequentiae; este enim, & operari possunt dici actus subordinatio& in eadem linea s hoc enim con cedunt adVerissarii in accidentibus, eo quod sint ordinata ad Sperandum, cum quo respondent ad retorsionem argumenti, idem etiam nos dicimus i quendo de substantia s cum unumquodque sit propter suam operationem i neque facile quoad hoc inter substantiam, & aecidentia disparitas assignatur. - ir Arguunt a. homo desacto generat hominem mediante virtute accidentali seminis: ergo substantia non operatur immediate . Hoc arguinmentum late prosequuntur Thom istae, quod confirmant aliquibus experientiis in aliis agentibus f inquiunt enim ἐν plures substantiae dem Vo producuntur, & non ab aliis substantiis snam ignis producitur a serro candenti, cujus ignis non est causa ipsum ferrum, ut omnes fatentur , neque alius ignis, cum in serro non sit: ergo in tali casu causa immediate productiva ignis aeon est aliqua substantia, sed accident ,
scilicet, calor in ferro candente eXλuens. Si amiliter calox Solis transiens per Vitrum etiam producit ignem. Deinde, metalla, quae sunt quaedam substantiae, generantur in Visceribus terrae, & ranae ex putrefacta materia , quin pol-
sit assignati aliqua substantia, quae sit causa ho-xum estectuum: ergo producuntur ab accidenti. bus; ac per consequens,&c. 8 Adargumentum posset responderi , quod, etiam si homo mediante virtute seminis producerςt hominem, hoc non esset virtute accidem
tali, sed virtute substantiali ipsius seminis . Unde posset negaxi consequentia. Sed quia haec responsio non sufficit ad nostrum intentum a snam
273쪽
i Pist. 4. εβ. . nam ex illa posset argui , imperfectius posse pro
effective, tanquam virtus hominis, hominem generet, semen enim tantum est materia, ex qua fit corpus hominis i de homo dicitur hominem generare eo praecise , quod materiam communicet, ex qua taliter disposita fit corpus organicum , quod naturaliter exigit infusionem .animae, quae inito juxta ordinem naturae necessario saquitur.eto Replicant: ergo homo nequit diei eausa essectiva alterius hominis. Patet consequentia ψquia causa effectiva sua virtute debet produeeru estectum ι sed juxta dictam responsionem homo non producit hominem sua virtute: ergo nequit dici causa effectiva illius. Respondetur distin. conseq. homo nequit dici causa effectiva homi- inis immediata, concedo ; mediata, nego. Similiter respondetur ad probationem , quia,licet verum sit, quod causa immediata debeat sua virtute producere effectum , nota tamen hoc requiritur ad rationem cauta mediatae, sed sius
cit, quod praestet in productione effectus quid- quid praestare potest , quod quidem contingit in .
nothro casu Vnomo mim praebendo materiam
praestat quidquid potest praestare in hominia
productione. 1I Dupliciter replicant, s. sic: si ignis sua virtute non produceret ignem, sed aliquid pret .vie tequisitum ad ignis generationem multatenus diceretur causa ignis: ergo si homo non pro ducit sua virtute hominem, sed solum praestat, materiam, tanquam quid praevie requisitum, nullatenus poterit dici causa hominis. Res neg. conseq. & paritatem , ratio disparitatis stat in hoe, quod ignis, non solum habet virtutemta producendum aliquid praevie requisitum ad generationem ignis, sed etiam ad ipsum ignem Aeagraudum; unde non posset diei causa ignis,
274쪽
2 1 Lib. 2. Physic. si tantum quid praevie requisitum ad generationem ignis, & non ipsum ignem, produceret; at Vero, cum homo tantum habeat virtutem
Producendi, seu communicandi quid praevie quisitum ad generaticinem hominis, non autem ad ipsum hominem producendum, suffieit, ut dicatur causa mediate. hominis , quod illud praevie requisitum producat, seu communicet.
I. replic. quilibet effectus debet habere causam immediate sui productivam: haec quit elle alia, ni si semen, quod operatur in virtute hominis r ergo illud est talis causa ι ac per
diate, ει quae propria virtute producit hominem , est Deus, qui, ut Author naturae, producit, quidquid producere non potest immediate aliqua causa secunda, quando materia est naturaliter disposita, ita ut talem effectum exigat juxta ordinem naturae s sicuti ut Author naturae producit Deus naturali concursu animam rationalem , eo quod materia disposita, tam productionem animae, quam infusionem illius naturaliter exigit.
13 Ubi pro ali is replicis debet observari primo, quod Deus in tali easu potest dici causa
universialis , quatenus causa universalis dicitur illa, quae ex se non est determinata ad unum effectum magis, quam ad alium i vel illa quae hic, dc nunc agit propter universalem curam, quam habet supplendi desectus aliarum causa -xum, juxta naturae exigentiam . Potest enim dici causa particularis, quatenus causa particu latis dicitur illa, quae immediate se sola producit effectum. Neque ex hoc licet inferreo , Deum, & non hominem, dici Patrem nominis producti ; quia Deus est causa aequivoca, homo vero est causa uni voca hominis, & ad hoc, ut aliquis dicatur Pater, debet esse causa univOca, cum ratio paternitatis fundetur in gene
275쪽
ratione Viventis , quae necessari, dieit similiuetudinem in natura, Pialem similitudinem non dieit causa aequivoca, bene tamen causa uni
14 Alconfirmationem desumptam ab e extentiis respond.quod ignis non prOdncitur a ca lore existente in ferro candente, nisi tantum dispositive , effective vero producitur ab igne existente in potis ipsius ferri, si adsit si autem non adsit, producitur effective a sole, vel ab alio corpore coelesti, ut a causa universali supplente juxta ordinem naturae desectum causae partim cularis , sicuti similiter producitur a sole ignis ad applicationem caloris transeuntis pen Vitrum , & disponentis materiam 3 neque obstat, quod tale agens universiae non sit appρoximatum passo, quippe ad agendum non vlquirit major appetoximatio, quam quod patium contineatur ita ira sphaeram activitatis agentis. Eodem modo respondetur ad alias experientias , nam mineralia producuntur a Sole in visceribus terrae. , eo quod materia di sposita continetur intra sphaeram activitatis.Solis ranae sicut dialia similia animalia , quae fiunt ex putrefa-' etione terrae , effective producuntur a Sole , RSoh, dealiqui tenent, sit perfectior illis , aut saltim aeque perfectus: si autem sit illis impexsectior, ut alii asserunt , recurrendum est ad Deum , quorum quodlibet sufficit ad nostrum intentum , neque mirum est ad causas universales recurrere, et in ad hoc urgeat naturalis necessitas non ponendi impexsectius pro usa Per- Aetiovis. Σs Are: si forma substantialis esset principium proximum immediate operativum , habens talem formam, semper operaretur in actu secundo : sed hoc est falsum ut patet experientia ; ergo sorma substantialis non est principium proximum immediate operativum. prob. maj.quia ex eo, quod anima sit principiti proxi-Μ s mum si
276쪽
muni, & immediatum vivendi habens animam, semper est actu vivens: ergo si esset principium immediatum operandi, habens illam , semperesset in actu operationis. Resp. neg. majorem , & consequentiam probationis s quia est maxima disparitas in hoc , quod anima sit principium vivendi,& principium operandi i est enim principium vivendi in genere causae serma lis; de Eum, posita sorma, necessario ponatur effectus formalis illius , ideo posita anima , necessario habens illam, semper actu Vivit , est tamen principium operandi in genere cauis efficientis; Accum eausia efficiens, qua talis possit esse, quin actualitet operetur, ideo, litet .rma substanstialis sit principium proximum, & immediaetum operandi , .non necessario illam habens temper
16 Deinde potest retorqueri argumqntum in adversarios , quia , juxta illos , accidens est principium proximum , & immediatum op xandi : ergo qui habet tale accidens y semper actualiter operatur: sed hoc est falsum, ut constat experientia ,& utentur ipsi adversarii: ergo vel accidens non est prinei pium proximum, di immediatum operandi s vel, licet forma substantialis si principium proximum , & immmdlatum operandi, non semper necessario habensi ilam, actualiter operatur.
1 Respondent negando paritatem ἱ quia, inquiunt, accidens est principium immediatum operandi dependent exa substantia tanquam a principio radicali , di cum substantiae non sem.
. per debeatur concursus ad operandum, hinc est, quod talis concursus non semper accidenti debetar : at vero si substantia esiet immediate ope. xativa, non dependeret ab aliquo principiora.
dicati, sed per te ipsam illud haberet , & esset
sufficienter applicata, sic semper, & pro semper deberetur illi concursus ad operandumssicut potentiae visivae sufficienter applicatae debetur
277쪽
Di p. g. Ω εβ. 3 concursas ad videndum. Hapc responsio plures pati videtur i nstantias. 18 Contra igitur est primo, qRia non minus debetur concursuri ad opexandum substantiae, si sit principium radieale, & remotum operandi , quam si sit principium proximum , Νωimale, ergo sieut non semper oper retur si esset tantum principium radicale ; ita non semper operaretur , si esset principiumIroximum, M sormale Prob. anteced. quia non minus es et suificientegapplicata, si esse e principium radicate, quam si esset prine pium proximum, sed propter su D ficientem applicationem deberetur illi talis
concursiti, ergo non minus doberetur talis concurses substantiae, si esset principium radicate, quam si esset principium pro imum Operandi.
Probat. maj. quis, licet substantia essot principium proximum operandi, tamen opergritur mediis accidentibus dispositive, sed, secundum adversirios, hoc non obstaret, ut esset sum- 'cienter applicata, ergo quod substantia, juxta illos, operetur eisicienter mediis accidentibus, eo quod sit tantum principium radicate operandi, obstat, ut sit suffieienter applicata, ergo non minus deberetur illi eoncursus ad operandum,
si esset principium radicate, quam si esset pri
et pium proximum i ac per consequens inconV -niens temper operandi, quod intendunt sequi ell nostra lenteatia , ex sententia illorum etiam sequi videtur.
29 Contra secundo, qaia , licer substantia
sit principium immediatum operandi, non. est susscienter applicata, nec debetur illi concursus ad operandum, nisi adsit passum lassiciei ter approximarum , dc dispositum, sed pluries non aciest passum sufficienter approximatum,&dispositum, ut ex se patet, ergo ex eo, quod substantia sit principium immediatum oparandi, nullatenus sequi lux, quod semper , c pro semper debeatur illi concursus ad operandum;
278쪽
27. . . Lib. 2. Phisae. neque quod semper actualiter operetur. Et p test confirmari s quia, si substantia, ut inten-
dunt contrarii, tantum esset principium radicale operandi, dc medio accidente, ut virtute sua,
operaretur, si esset sussicienter applicata, id est, si semper adesset pastum approx t matum ,&dispositum, semper operaretur: & tamen non semper actu operatur; quia non semper adest Passum approximatum , dc dispositum : ergo quoad hoc, quod est semper operari, vel non operari, eodem modo se haberet substantia, fies.t principium immediatum, ac si tentum esset
principium radicate operandi , ac per consequens quoad hoc nihil contra nostranrconui citetontraria sententia.
go Arg. . actus, 3c potentia per se ad actum ordinata debent ellis in. eodem genere: sed si substantia es et principium immediatum op randi, esset potentia per se ordinata ad suam
Sperationem , tanquam ad actum e ergo sub- stantia, Se illius operatio essent in eodem gene-xe: sed operatio est in genere accidentis: ergo
si substantia esset immediath operativa , esset in genere accidentis r hoc est falsum ' ergo etiam quod substantia sit immediath operativa o Major probatur: quia actus, de potentia per se ad actum ordinata, dividunt ens , 8c consequenter etiam dividunt accidens in communi, ut est aliquid, quod sub ente continetur: ergo cum membra dividentia debeant participare rationem divisi , actus& potentia debent es in eodem genere.
3i Respondetur di stinguendo majorem ζaetus dc potentia per se ad actum ordinata debent esse in eodem genelle ; si sint actus entitativus, seu existentialis, de potentia objectiva per se ad talem actum ordinata , concedo : si aliter acci piantur actus & potentia, nego. Similiter disting. antec. prob. actus de potentia per se adactum ordinata dividunt ens, si sint actus en
279쪽
. . Di p. 4. g. et 'titativus & potentia ob)ectiva , admitto , aliter, nego. Etenim actus entitativus, seu exi
stentialis sunt in eodem genere a imo sunt eadem res in diverso statu considerata , idem enim, quod est in potentia objectiva, hoc est, in statu possibilitatis, seu futuritionis, postea in statu exi stetitiae constituitur ; quapropter a iecedens probationis admittitur, et non con Ceditur s quia talis actus, & potentia non propriε dividunt ens, sed statum ejusdem entis raetus vero operationis, de potentia operati Va , non necessari o sunt in eodem genere entis: neque dividunt aliquod genus entis, scilicet genus substantiae , vel accidentis , sed tantum sunt quaedam nomina, quae indifferenter substantiar, S accidenti conveniunt, vel si aliquomodo dividunt ens, haec divisio intelligitur deente incommuni , cum quo bene componitur, quod licet operatio fit accidens quod dependet ex dictis loquendo de causalitate causae , dc alibi dicendis) potentia, ad talem operationem ordinata , sit accidens: ut a simili patet in potentia reεeptiva, & actu illi correspondente; potest enim subitantia immediate accidens rectipere ἀ31 Arg. s. si substantia esset immediate ope rativa , specificaretur ab operatione, dcabilla essentialiter dependexet, potentia enim per se ab actu specificatur di sed hoc repugnat subinstantiae ergo substantia non est immediath ope- Iativa. Prob. min. x. quia substantia essentialiter est persectior avidenti: sed persectius ne quit ab imperfectiori essentialiter speciscari rergo nequit substantia ab operatione essentialiter specificati . h. quia su stantia essentialiter est ad se , sed si specificaretur ab operatione, non esset ad se, sed ad aliud , scilicet ad
suam operationem, ergo nequit ab Operatione .
specificari. 3. quia, quod specificatur ab alio,reς
picit iligd sit linem: sed Rinvitia nequit respia
280쪽
a. 8 Lib. 1. P0 .m accidens ut finem: ergo nequit specificari ab
gi Respondetur disting. mai. si substantia esset immediate operativa, specificaretur ab operatione extrinsece , manifestative , & quoad nos, admittos intxinsece, &essentialiter, nego a potentia enim intrinsece , & essentialiter
speci Matut a suis intrinsecis , & quidditativis
praedicatis, ab actu Vero, cum extrinsecus sit potentiae, sollim extrinseee specificatur. Similiter disting. mai. substantiae repugnat specificati ab operatione intrinsece , & essentialiter, concedas extxinisce, nego. Per quod patet ad primam probationem minoris se potest enim persectius ab impersectiori extrinisce, licet non
intrinsech specificari . Ad secutadam probationem dicimus, de ratione substantiae , ut suta
stantia est, tantum esse, este per se, prout op ponitur esse in alio per inhaerentiam , non tamen esse adses prout opponitur esse ad aliud tanquam ad terminum s alias relationes divinae non essent substantia , cum terminum respiciant : unde non est inconveniens, quod substantia ordinetur ad operationem . Verum tamen est, quod de ratione substantiae, ut est quid absolutum, est esse ad se essentialiter, ut opponitur esse ad aliud tanquam ad terminum i quapropter dicimus Scotistae, quod potentia aperativa substantiae non est de ratione sermali , &essentiali ipsius substantiae , sed quid extra effentiale, & ab ea formaliter ex natura rei ci istinis tum, licet eum illa realiter absolute identificatum ; quod similiter debet dici de accidenti absoluto, quod, ut tale, essentialiter est ad se, &tamen est operativum t Ze sic ad aliud, sci licet ad operationem non per aliquam potentiam abistio realiter absolute, sed tantum formaliter ex
natura rei distinctami quae distinctio, tam in substantia, quam in aecidente, ad plura argu menta solvenda deservit.