장음표시 사용
321쪽
quam innatam virtutem ad produceudum calo- Iem , di ignem, naturaliter poterit illos producere. i Neque valet, si respondeant, esse dispa-xitatem ς, quia, licet aqua habeat aliquam innatam virtutem ad producendum ignem, se calo-xem ; sicut habet virtutem ad prolucendum frigus ἱ tamen non est nata producere ignem, de calorem, nisi cum concursu supernaturali, Femiraculoso s sicut est producere seigus fine tali concursu, posito concaersu naturaliter debito. Η non valet ; nam contra est e si aqua habetinnatam virtutem ad producendum calorem , dc ignem, sicut habet ad producendum frigus, non est cur non debeasur naturaliter concursus ad producendum calorem, sicut ad producendum frigus; quod patet; quia, ut supra dictum est, tam nataralis esset aquae virtus ad producendum calorem, quam ad producen
dum seigus, & deinde, sicut frigus non est quid
supernaturale, neque altioris ordinis , quam aqua, ita neque calore sed ex nullo alio capite ..potest provenire, quod concursus Dei sit supernaturalis, dc indebitus: ergo si datur virtus in nata in aqua ad producendum calorem , sicut ad producendum frigus, non minus naturalis, re debitus est conrursus Dei ad unum , quam ad aliud; ac per conseqaens,&C. I s Si autem dicant, adhuc esse disparitatem squia ex eo aqua exigit naturalem concursum ad producendum sei gus, non Vero ad producendum calorem a quia frigus est conservativus aquae, non Vero calor; Contra est: quia posita in aqua innata virtute ad producendum calorem, sicut ad producendam stigus, non secithassignabitur ratio, propter quam calor non si conservativus aquae, sicut frigus; si enim, supposita tali virtute, aliqua inveniatur ratio, cur calor non sit aquae conservativus assignetur, ut possit impugnari i si enim non assignetur, impu-- . o 4 sna
322쪽
gnari non poterit. Neque valet recurrere asseverientiam, qua Videmus, aquam manere,
dum manet frigus ue & ordinarie reduci se ad iri gus, ablatis impedimentis ς quia posset dici,
hoc posse provenire ex decreto Dei de concux-xendo ordinarie cum aqua ad producedum in se frigus a &qaod, si Deus decrevi stet eoncurrexecum aqua ordinarie ad producendam in se calorem, etiam se reduceret frequentius ad calorem, quam ad frigus, ablatis impedimentis, di nata-raliter conservaretur cum calore, sicut conservatur cum frigore: unde constat, quod, posita tali virtute in aqua ad producendum calorem , tam 'naturaliter debitus esset aquae concursus Dei ad producendum calorem, quam ad Digum producendum: ne ergo hoc concedatur, dic-dum est, non dari in aqua talem virtutem ι ει consequenter, neque potentiam obedientialem
ad quodlibet producendum.16 Hic potest dubitari , in quibus rebus creatis inveniatur haec potentia obedientialis activa ad producendos aliquos effectus cum speciali,
di indebito concursu Dei, quos cum communi concursu, &. naturaliter debito producere non
valent Θ Res p. talem potentiam solum inveniri in rebus, quae ex se aliquomodo habent aliquam proportionem ad productionem talis effectus, quae proportio stat in hoc, quod res productiva possit naturaliter producere aliquem effectum similem illi, qui supernaturaliter est producendus, & quod talis supernaturalis effectus itae dicat ordinem ad talem rem in xatione ploducibilis, quod nequeat ab alia causa produci ; ideo enim dicimus, in intellecta dari praedictam potentiam ad supernaturaliter producendam visionem beatificam; &quia potest intellectus naturaliter producere similem effectum, scilicet, intellectionem abstracti vam Dei,& plures alias intellectiones, quae aliquam
similitudinem habent cum visione beatifica , α
323쪽
icit ordinem ad intellectum, ut solum ab illo, & non ab alia causa petat produci. Neque videtur ad hocpotiorem rationem assignari pos
i Etiam potest dubitari, quomodo praedicta acti va potentia elevetur a Deo ad producendos effectus supernaturales 3 Potast responderi. pro nunc, hoc posse fieri a Deo, vel per aliquid: intrinsece receptum.in ipsa potentia, ut communiter contingit s nam habitus supernaturales intrinsece fecipiuntur in intellectu, & v iluntate adsimul cum illis supernaturales esse ιctus producendos; & idem contingit in lumine gloriae, quod intrinsece recipitur in intellectu: ad simul cum illo beatificam visionem produm cendam . Vel per aliquid extxinsecum , scilicet pex concursum Dei specialem supplentem con-, cursum illius intrinieci eo quod bene potest Deus supplere concursum cauta efficientis, dei
se ipso immediate producere quidquid, mediis causis secundis, producit. Diximus: prν nunc; quia totalis resolutio hujus dubii est propria instituti Theologici, non autem Philosophici.
18 Arg. I. non videtur repugnare vietius i choata in qualibet cxeatura ad quemlibet estectum producendum supra naturam cum speci8li concursu Dei: ergo in qualibet creatura datun potentia obedientialis activa ad quodlibet producendum . Antecedens probatur ex eo, quot ex opposito videtur coarctari potentia Dei ιquia.non posset producere quoslibet estectus per quascumque causas, quod videtur impersectio in Deo,quq taullatenus est admittenda ergo non repugnat talis virtus in qualibet creatura; ac per consequens, dic. Resp. Teg. antec. & antecedens
probationis s vel quatenus dicix, quod esseti persectio in Deo non posse, mediis quibuscum . que causis secundis, quoseumque estectus pro- . . O s du-
324쪽
dueere; eum impossibilitas non desumatur ex parte Dei, sed ex parte causarum secundarum , quibus ex sua natura repugnat habere virtutem inchoatam ad omnes effectus producere. Und non marctatur potentia Dei, haec enim soluiri ad possibilia se extendit; imo, ut bene notavit Poncius, potius videtur extendi potentia Dei, in nostila sententia, magis quam in contraria, nam ex nostra sequitur, Deum poste producere aliquas creaturas, quae habeant p tentiam obedientialem ad aliquos effectus producendos , di aliquas , quae talem potentiam non habeante & umiliter posse producere ali-ruos effectus, qui a causis secundis produci poscnt, Fc aliquos, qui non possint. En quomodo non coarctatur potentia Dei per hoc, quod nota detur talis potentia in creaturis ad omnes et -ctus producendoS. 39 Arg. 2. intellectus habet potentiam O dientialem activam,qua simul cum speciali concursu Dei Aossit producere actus supernaturales: ergo idem dicendum est de qualibet alia creatura in ordine ad supernaturales effectus. Resp. neg. conseq. & ratio di sipari tatis desumenda est
ex dict. nuna. io. Videantur, ne iterum repetantur sine necessitate. 2o Arg. 3. in omni creatura datur potentia
obedientialis passiva ad quamlibet sermam et cipiendam: ergo etiam datur potentia obedientialis activa ad producendum quemlibet effectum. Prob. conseq. quia dissicilius videtur,
quod aliqua forma dependeat a subjecto, quod
naturaliter non respiciebat, quam, quod este-etus dependeat a causa extrinseca, ad quam naturaliter non dicebat ordinem ; quia vin perse-ε x modus dependendi est dependere a causamat tali, quam ab efficienti. Qui tenent, in qualibet re dari potentiam obedientialem pas- uvam ad quamlibet formam recipiendam ν , respondent , concesso antecedenti , negando
325쪽
consequentiam , di auignant aliquas rationes disparitatis. Videatur Poncius in Physica disp. s. quaest. Io. Nos autem negamus intecedens, auxia dicta concl. s. hu Ius qua Q.
De pertinentibus ad eausam inflammentalem.
γ Ro intelligentia quaestionis notandum x est primo cum Scoto in o. dist. t. quaest. s. g. ad primam ergo, versm intellectum, lir.F. instrumentum multipliciter posse sumi. Primo pro omni causa secunda, quatenus primae subo di natur ; quapropter dicitur, Deum operari me di is causis secunais. Secucido pro eo, quod est Pars, per quam totum agit;& in hoc sensa intelligitur Philosophus 1. de anima, dum organa sensuum , dc aliarum potentiarum, instrumenta ad operandum appellat. Tertio pro illo, quod disponit subjectum, ut agens' principale suum estectum producat ; hoc modo calor exi siens in igne potest dici instrumentum ipsius iuris, quatenus disponit subjectum, ut ignis alium ignem producat . Quarto pro illo, quod deservit Attifici ad attesectum efficiendum. a Notandum est secundo, quod instrumen. tum in primo sensu solum potest diei distinguia causa principali, intelligendo per causam principalem, causam primam, cui omnes causae secundae subordinantur, dc a qua dependenis haec autem est impropria acceptio in strii menti scausae enim secundae, licet cum subordinatio. ne, & dependentia ad primam, Vere, ut causa principales attingunt suos essectus. In secundo autem sensu, potest dici dia uagui in lirii mentum a causa principali, quatenus organa non sunt proprie causae, sed tantum quaedam dis positiones requi sitae ex parte ipsius cause ad O 6. aseam
326쪽
agendum, seu ad suas operationes exercendas . In tertio, & quarto sensu accipitur proprieu strumentum s instrumentum enim proprie dicitur, quod deservit agenti ad cium finem cons quendum, seu ad effectum per se intentum prOcucendum ; quapropter
3 Instrumentum proprie dictum solet dici.
Vel supernaturale, vel naturale, vel artificiale. Supernaturale dicitur illud,quod inservit agenti supernaturali ad aliquid efficiendum, cui ex natura sua non ordinatur, sed solum ex divina dispositiones in quo sensu sacramenta selenudici cause instrumentales gratiae. Naturale dicitur , quod inservit agenti naturali ad aliquoavus naturale efficiendum , cui ex sua natura
aliquomodo proportionatur ι in hoc sensu calondicitur causa instrumentalis ignis in ordine ad Producendum ignem. Artificiale dicitur, quod Inservit agenti principali ad aliquod opus artificiale efficiendum, .ut serra, maleus &c... Nunc est dissicultas, quomodo instrumentum concurrat
ad effectum causae principalis i & quomodo ab ipsa causa principali distinguaturr Et praeci Pue procedit de i nstrumento artificiali se quod stricte, ik rigo se dicitur instrumentum, &a quo nomen instrumenti in alia per analogiam derivatur ; tamen aliqua circa instrumenta alix attingemus ; licet, quae ad instrumentum supernaturale pertinent, sint propria instituti Tfieologici . 4 Dicimus 3. loquendo de instrumento naturali instrumentum naturale , licet sit acti-Vum, non attingit immediate, nec aliquomodo Virtute propria essectum causae principalis, sed tantum attingit aliquam dispositionem prae iam ad effectum causae principalis. Conclusio in re est communis inter Scotistas; &hoc exem Plo e Plicatur, ea tot v. g. est, & dicitur instrumentum naturale ignis, quatenus deservit igni
ad ignem producendum , qui quidem calor est
327쪽
activus.& tamen propria ectione Imra attin 'git calorem , quem , ut praeviam di ipolitionem producit in subjecto; nullatenus tamen attin git effective productionem ignis, ut dictum eiu quaest. 3. hujus disp. Videantur ibi dicta , ex quibus ratio pro hac conclusione desumenda est. Solum est advertendum, quoc caelox cion dici tutinstrumentum ignis, quatenus psi suam actionem producit calorem sui sic enim non est causta
instrumentalis, sed principalis, quippe per se ψει immediate producit calorem, silcut qua libet alia causa principalis producit suum estectum dicitur autem causa instrumentalis ignis, quate nus productio caloris disponit sub)ectum , ut ignis possit in i pium inducere suum effectuin scit et formam ignis. Quod bene nota.
s Dicimus 1. Instrumentum attificiale non est proprie activum. HariC conclusionem, ut oppositam probabiliorem tenet Scotus in A. dictis . quaest. s. s. adprimamergo quUtionem, υerg.
De so autem, sub lit.R Probatur ab ipso Scoto ;quia in instrumento artificiali, v. g. in serιa, non est nisi quantitas, figura, & motus localis: haec omnia. ut ex se patet, non sunt activa. ergo instrumentum artificiale non est activum. Si autem dicas, inquit Scotus, duritiem instrumenti esse qualitatem activam contra est: quia, si Deus contervaret aliquod quantum molle in eadem quantitate, & figura movendo ipsum localiter , aequb divideret aliquod corpus, sicut modo instrumentum durum dividit: ergo durities, quae est qualitas, non est formale principium agendi. o Deinde , inquit Scotus , ubicumque est sorinalis incompossibilitas in aliquibus, unum illorum non expellit aliud active, sed tantum formaliter ; agens autem inducens unum est et ive , expellit aliud estective corpora autem Videntur habere incomposi1bilitatem respectu .
328쪽
ejusdena subjecti : ergo sicut idem agetis e flective inducit calorem, & expellit frigus ; calor autem non essective sed tantum formaliter frigus
expellit, ita agens inducens unum corpus, CX-
pellit aliud effect i ve ab eodem ubi s unum autem corpus non expellit aliud effective, sed tantis m tmaliter: sed divi sio ligni per serram, v. gr. tantum est quaedam expulsio partium ab ubi, ad quod movetur securis ab ipso artifice caedendo: ergo talis divisio non provenit estective, nisi
ab agente movente serram, a serra autem tantum formaliter , propter incompossibilitatem formalem ipsius serrae, & partium ligat in eo. dem ubi. Neque obstat , quod Scotus in A. dist. 4s. quaest. I 6. g. ad primum argumentum vers. Ad eundum dico , teneat, duo corpora quanta non dicere repugnantiam sormalem inter se ; quia ibi loquitur de formali repugnantia propria, destricta, quae datur inter qualitates contrarias circa idem subjectum s qualem repugnantiam non ahabent duo corpora quanta ἱ non enim respiciunt subjectum ς habent tamen quamdam similem repugnantiam , nam sicut duae qualitates contrariae repugnant inter se , respectu ejusdem subjecti s ita duo corpora quanta repugnant Iest pectu ejusdem ubi, quod surficit, ut possint aliquomodo dici repugnare Armaliter, ut dicitur ab Scoto citato pro nostra rationes & etiam sufficit ad nostrum intentum . 8 Dicimus 3. Instrumentum artificiale non attingit enctive effectum cauta principalis . Conclusio deducitur ex praecedenti , & probatur : quia omne, quod effective attingit aliquem effectum, debei habere aliquam virtutem acti-Vam aliquomodo esse tui proportionatam: sed juxta dicta conclusione antecedenti instrumentum artific ale nullam habet activitatem: ergo non attingit essective effectum cause principalia.
329쪽
. s Re pondent , quod , licet instrumentum
non habeat ex se aliquam virtutem activam , reeipit tamen aliquam virtutem derivatam a cauta principali in actuali motionT.. Sed contra eit: quia, si instrumentum per virtutem derivatam a causa principali attingit effectum . non erit instrumentum , sed eausa principalis partialis: ergo ad rationem instrumenti non debet recipere aliquam virtutem activam a causa principali . Neque valet,.quod aliqui dicunt. sci licet , non esse causam principalem, adhuc Partialem ; quia ad hoc erat necessarium , quod haberet talem virtutem permanenter, & in esse quieto et instrumentum autem solum habet illam virtutem transeunter; de in actuali motione. Hoc non valet : tum quia ad rationem causae sufficit habere virtutem, quando actualiter causat, & per accidens se habet, quod ante, vel post actualem causationem , talis virtus sit ,& permaneat . Tum etiam quia praedicta virtus posset conservari a Deo permanenter: sed in tali casu
eodem modo ageret instrumentum , ac si tantum transeunter haberet talem VIrtutem: ergo
quod virtus sit transiens, vel permanens, nihil est, ut causia dicatur instrumentalis,vel principati s ; ac per consequens, ut instrumentum a causa principali distinguatur, dicendum est, nullatenus attingere effective effectu causae principaliscio Neque obstat , quod Scotus in A. aist. 1. quaest. I. g. ad quassionem ergo. lit. DD. videatux tenere instrumentum esse activum: &9. ad argumenta principalia . mei Ad ultimum, ut. RR. distinguat initrumentum a causa principali, in hoc, quod causa. principalis habeat sormam activam in esse quieto, instrumentum autem a illam recipiat in actuali motione . Hoc non ob-
sat s quia, ut patebit litteram: scrutanti , t quitur permissivh, non tamen assertive, inquit enim primo loco citato et si instrumentum pona-
mr propriὲ activum. Absolute tamen loquendo
330쪽
de instrumento artificiali, negat esse activum, loco citato pro nostra conelusione. Deinde, ibi. dem S. Contra opinionem tuam, very. Secundum exemplum, lit.C. expresse tenet, instrumentum artificiale nullam formani, seu virtutem activam recipere in actuali motione a causa principali s inquit enim :Secundum exemplum da inuru, mento artificis non eoncludit, valde enim improba, bile videtur, quod aliqua forma toties causareturi erra, quoties moistur ab artifice , toties desinat esse, quoties desinit actu moveri. En quomodo nostra conclusio nullatenus opponitur Scoto imo innititur principiis ipsius. ri Au contra: instrumenturirest aliquomo do causa effectus principalis: alias non recte di. ceretur causa instrumentalis illius) sed de ratio . ne causae est virtualiter continere effectum. ergo instrumentum habet aliquam virtutem activam respectu effectus principalis. Deinde: si instrua mentum nullam habet virtutem activam respectu estectus principalis, de aliquomodo cum illo proportionatam, quodlibet posset assumi pro in si r umento cujuslibet: hoc non est dicendum er go instrumentum habet aliquam virtutem acti-Vam respectu principalis effectus. II Resp. disting. . min. de ratione causae est virtualiter continere estectum, virtualiter est ctive,si sit causa principalis, concedo; si sit causa instrumentalis, nego; instrumentum enim, licet aliquomodo dicatur continere effectum principalem; non tamen effective, sed aliten. , quat
nus scilicet deservit causae principali pro fine a sequendo, & eflectu principali producendo; ita ut non proprie possit dici, instrumentunae producere estectum, sed potius causam principalem suam virtutem activam exercere, εc effectum producere medio instrumento,quo utiturς di in hoc sensu, extendendo nomen continentiae
Vi riualis, potest dici, instrumentum virtualitet continere principalem effectum.