Cursus philosophicus ad usum studentium totius Ordinis Minorum. Tomus primustertius. Auctoribus fr. Petro a S. Catharina, et fr. Thoma a S. Joseph .. Tomus secundus complectens octo libros physicorum, ac tractatum de coelo, & mundo. Auctoribus fr. Pe

351쪽

2 Dib. 2. H sic. falagurem in primo ; neque aliud denotat IT tropter alias impxoprie diceretur , ut dictum est n.o. Unde neg. conseq' . H..ii Arg. 1. finis cui se habet per modum subiecti respectafinis cu)us, sanitas enim Qua11 x Opitur in homine: sed causalitas ubJecti non est in genere cauta finalis: ergo finis cuι non habet propriam rationem finis . Res p. concessa maiori , & minori , disting. consequens s tinis eui non habet propriam rationem huIS , Telp etii finis eujus, concedo ,: respectu mediorum,

quibus finis cujus consequitur , nςgo

tantum est quod intendimus : non mus, finem cujus esse messium , di tinem cusesse finem ; sed utrumque esse unicum finem xe. spectu mediorum, quibus finis cuyusp con sequiis lux, tamquam bonum finis em . Aliquae a Lino

ptates Arist. loquuntur sigillatim )am de unolim de altero fine , juxta suam peculiarem , artialem rationem 3 quapropter nihl COntia nostram concrisionem ex illis: deduci po-

'a. Diei mus 4. sinis proximus, seu non ult

matus habet veram rationem finis . Conclusio colligitux ex Seoto in dist. im quaest. 2. f. rnista quas . vers. At illum ergo , Irit. MD-

uuia illud habet propriam rationem hnis, quoamovet voluntalem ad applicanda lema apta ad sui consecutionem:.hoc Inxenitur In fine non ultimator ergo . Minor patet , Eublevatio pauperis sufficienter movet voluntatem homis his ad elargiendam eleemosynam , In ordine adeon secutionem illius; sed sublevatio is

est finis proximus, di non ultimatus, ut dictum est nu. ergo finis non ultimaeius movet Voluntatem ad lappIicanda media ad sui conlecutionem s at per consequens s dis' , 33 Altero satis apto exemplo solet concluno

demonst-ri si enim homo sumeret potιonem

352쪽

amaram ad consequendam sanitatem , ut apti ita Deo inservire posset ἱ tune assumptio talis potionis non esset proxime, & immediaie propter Dei obsequium i quia non est ex se medium proportionatum tali fini, sed esset immediath propter salutis consecutionem et ergo consecutio salutis se haberet ut verus finis ; quia Vere pro

pter ipsam aliquid fieret Neque obstat , si di

Cas, quod tunc sanitas non moveret , nisi moveret obsequium Dei s quia ex hoc sol iam sequi. tur , quod sanitas non haberet rationem finis ultimates sufficit enim ut sanitas proprie sit finis , quod moveat ad sumendam potionem

ex suppositione, quod appetatur s & hoc sive appetatur simul obsequium Dei, sive nons quip.

pe semper habet suam bonitatem , ratione cujus movet , ut ponantun mediα ad sui consecuis

tionem .

4 Arg. contra : finis non ultimatus est medium respectu fin s ultimati r sed medium nequit hahere rationem finis: ergo finis non ulti malux non habet rationem finis. Μinor probatur; quia finis debet appeti propter se,. & alia propter ipsum: sed. medi um nequit appeti propter se, sed propteraliud: ergo nequit habere

rationem finis .. Prob. min. quia medium , ut medium, Rantum haber bonitatem utilitatis ssed haec bonitas non est ratio volendi aliquid propter se, sed propter aliud, respectu cujus est utilis: ergo medium, ut medium , nequit a peti propter se. Confirmatur ex Arist. a. Phyctext. 29. ubi dicit, quod omnia sunt gratia finis r ergo nequit finis esse gratia alterius . seu ulterius ad alium finem orstinarix ac per conseis: quens finis non ultimatus , qui , tamqam medium , ordinatur ad finem ultimatum , &ex gratia illius 3 non habet propriam rationem finissis Resp. ad argumentum distinguendo iulud ι est enim verum, si sumatur finis non uitia

353쪽

Lib. x. Ph P. matus, ut medium reduplicative'; falsum taumen si sumatur specificative . Etenim , Verum est, quod medium , ut medium reduplicative, non appetitur propter se, sed propter aliud, eo quod ut tale , tantum dicit bonitatem utilitatis , quae tantum est ratio volendi aliquid pxopter aliud, tamen ipsum medium potest appeti propter se, &alia propter ipsum , eo quod eadem bonitas, potest esse in se honesta, vel delectabilis , & simul alteri utilis ; quapropter potest ellis ratio volendi aliquid propter se, ut est delecta. bilis, vel honesta,& ratione illius potest aliquid ,

esse finis movens voluntatem ad ponenda iraedia ad sui consecutionem , &est e ratio volendi ali

quid propter aliud ut est utilis 3 &ut sic consti tueremedium: quod in simili contingit , pr pter diversos respectus , in specie subalterna, quae respectu div et xum dicitur genus, & spe

. IO Ad confirmationem ex Arist. resp. vel . quod intelligitur de fine ultimato s vel ita, uti omnia media , quae applicantur ad consecutionem finis, sint gratia illius, quod semper ve-xificat , sive finis sit ultimat , vel non ulti

matus.

Anfinis sitetera , o propria paus

1 Irca hane difficultatem divisi sunt Auctores, adhuc Scotistae; licet enim omnes communiter teneant, finem inter veraε causas numerari s aliqui tamen intendunt , non esse dicendum caulam realem, sed tantum intentionalem . & metaphoricam s. alii autem , dicendum esse causam realem ue quod , ut iust Patςbit, potius de nomine , qua de re videtuς Contentio. Igitur

354쪽

2 Dicimus I. finis habet veram rationem

causae. Concluso est Axist. hic cap. q. text. 29. quem sequitur Scotus ibidem, di communiter Philosophi. Probatur . quia, ut patet cx definitione causae in communi, illud est vere camsa, propter quod alterum est: sed vere diei lux, aliquid esse propter finem , proptex ἀ- nitatem enim sumitur potio amara , & sic in aliis finibus: ergo finis habet veram rationem

causae.

g Arg.contra: quod induit veram rationem causae, debet habere esse quando causat : sed F nis quando causat, non habet esse s quippe non existit actualiter, sed tantum objective in intellectu,& in intentione operantissanitas enim

dum movet ut finis voluntatem , non existit realitex: ergo finis non induit veram rationem causae. Resp.disting. mai. quod induit veram rationem causae, debet habete esse quando causat , eo modo , quo causat , concedo ue alio modo, nego , &concessa minori , neg. con-

seq. Etenim verum est, quod finis cuius quando causat , non habet este physicum existentiae, hoc tamen esse sibium requiritur in causis, quae cautari se ipsas communieando , ut sunt materialis, & formalis, &quae influunt ines- sectu per physicum, dc realem influxum, ut sunt ericleates sed tantum habet esse objectivum in intellectu, dc in intentione agentis,sed hoc sufficit ad veram rationem causae fin iis, cum sodum intentionaliter influat in eflvi

ctum in

Dicimus 1. finis potest dici causa xealis ,

quatenus concurrit ad realem essectum, & quatenus esse reale opponitur enti rationis, seu ficto per intellectum s & non potest dici causa realis, quatenus esse reale dicit esse extra anim.& quatenus dicit physicum, & realem influxum in effectum s sed tantum potest dici causa intemtionalis, di metaphorica . Prima pars patet χ

355쪽

est quid reale, ut omnes satentur , dc quia sinis non fiete, sed vere dicitur causa . Secunda Pars etiam patet ; & quia finis tantum habet este in anima, seu objectivum in intellectu, & in in. tentione agentis s dc quia non per physicum,&realem influxum, sed per influxum intentiona- Iem , aliciendo , scilicet voluntatem , causat effectum. Cum hac disti uictione haud dissicile conciliantur oppositae sententiae , & nihil videtur pol se obiici, quod non facile solvatur ex dictis. Solum eli advertendum , quod quando finis dicitur causa metaphorica , hoc non debet intelligi, ita ut non sit Vera causa, sedi ita ut sit causa intentionalis per oppositum ad causari

essicientem , quae per phyticum, & realem in- uxum influit in effectum.

An finis moveat secundum esse reale, via secundum esse apprehensum 1 Ro intelligentia quistionis notandum

t est , quod este reale non sumitur in praesenti pro reali existentia s omnes enim conia veniunt, finem eujus, de quo procedit difficultas, non necessario realiter existere ad causandum: imo realem existentiam Opponi causali.

tali finis, eo quod finis movet ad sui consecutionem ,& ut in existentia constituatur. I ntelligitur enim per esse reale illa entitas , quae est objectum cognitionis , sive talis entitas iit ensisale, sive ens rationis; sive habeat veram bonitatem , sive fictam , seu apparentem y bc peresse apprehensum intelligit ut cognitio talis enis ytatis , seu denominatio extrinseca cogniti xemanens in objecto a praedicta cognitione . NunCx Aliqui tenent. finem movere secundum esse i

356쪽

esse apprehensuin, id est , cognitionem esse rationem sermalem movendi in fine. Communior tamen est sententia tenens, ipsam esse reale finis , seu bonitatem cognitam esse rationem formalem movendi in fine ; esse tamen apprehensum, seu cognitionem esis tantum conditionem necessario requisitam. Sic Scotus in I.

dist. I. quaest. q. f. negativa istius, in quadam additione . Et in z. diu. 2 s. quaest.unica, lit.N.Pro qua a Dicimus: finis movet secundum esse rea lemodo ex elicato r cognitio autem tacitum est

conditio sine qua non . Probatuis quia secundum illam rationem sormalem movet sinis vo-Iuntatem ,. secundum quam trahit voluntatem ad se, appetitur ab ipsa texminat actum ipsius , hoc habet finis secundum esse reale , dc non secundum esse apprehensum, ergo. Minor patet ; quia sanitas v. g. non trahit ad se volu tatem msumi, neque ab Ipso appetitur , nec

terminat suum actum, nisi quatenus est bonum ipsi, sed non est bonum inhvmo sanitas secundum esse apprehensu in , sed secundum suum , esse reale ἱ neque infirmus appetit apprehensionem sanitatis, sed esse reale sani tatis ι neque utiis

inr mediis ad consecutionem apprehensionis,sed ad consecutionem ipsius s. nitatis, ergo movet finis secundlim suum esse reale s non vero secundum esse apprehensum. Respondent aliqui, argumentum tantum robare, rationem, quae movet in fine, di a vomuntate appetitur , esse entitatem realam finis ;non tamen probare, rationem sub qua movet finis, esse suam entitatem realem ;tat enim ratio est esse apprehensum, . seu cogniclo entitatis

finis.

s Sed contra est primo a quia i ita est ratio sub

qua movet finis, in cuvius consecutione satiatux appetitus voluntatis , sed non satiatur talis appetitus in consecutione apprehensionis finis L

357쪽

benhumen in consecutione bonitatis realis ipsius finis tergo haec, & non apprehensio illius,est ratio formalis sub qua movet finis. 6 Contra secundo, quia sub ista ratione movet finis voluntatem, sub qua voluntas fertur in finem ,& finis terminat actum voluntatis, sed Voluntas non fertur in finem sub ratione boni apprehensi, sed sub ratione boni realis; ergo. Ma)ox patet ά quia ideo calor v. g. est ratio formalis objecti potentiae vi si vae s quia sextur potentia visiva in sium objectum sub ratione coloris. Minor probatuc; quia voluntas fertur in finem subratione boniconvenientis, sed sinis non est conveniens, quia apprehenditur, sed quia e M tio num in sesergo voluntas non sertur in finem scibratione boni apprehensi, sed sub ratione bonita tis realis ipsius finis. Addit noster Mastrius, quod praedicta res. ponsio est lux verbis i &sic verba debent explicari . Etenim, si ly ratio sub qua intelligatur,ita ut denotet id sub qao reperitur finis, dum movet, vera est responsio, sed non contra nos simo pro nobis; nam hoc tantum dicit, quod cognitio, seu apprehensio sit conditio simplicitet

necessaria, ut finis moveat, quod nos in nostra conclusione assirmamus , si autem intelligatur ita ut denotet rationem formalem movendi, seu rationem sermalem, quae movet, est falsa ;interroganti enim, cur voluntas vult finem. Non recte respondetur tamquam per rationem formalem, quia cognoscit illum s alias omne, quod cognitum proponeretur Voluntati, amare.

tur ab illas posita enim ratione sormali alicujus, ponituret iam illud; bene tamen respondetur tamquam per rationem formalem a quia finis est in se bonus. Unde patet secunda pars nostrae conelusionis , scilicet, quoiuapprehen sio finis sit conditio.necessaria, ut finis moveat.' 8 Advextendum tamen est, quod eum finis

possit haberς boniistem veram, di aliquando

358쪽

solum apparentem, divertimode se habet apprehensio respectu illius; nam quando finis habeti bonitatem veram , sollim ind get apprehensione tamquam approximatione, ut possit movere vo- luci tatem, dc ut sic apprehensio se habet, ut purei conditio sine qua non: at vero quando finis tantum habet bonitatem apparentem,cum illam ac-

cipiat ab intellectu fingente, licet apprehensio

non sit ratio formalis movendi, non tamen ethpure conditiosi nequa non, sed etiam est Occasio, seu causa tribuens fini virtutem movendi, scilicet apparentem bonitatem.

9 Argum. l. causa, ut talis debet esse prior, suo eflectui sed finis tantum secundum esse ap-λ prehensum est prior suo effectu, & non secun-

dum actualem existent iam s ergo non movet se . cundum actualem existentiam, sed secundum esse apprehensum . Pro responsione hujus, de aliorum argumentorum adVextendum est, quod. quando dicimus, finem movere secundum esset reale, non intelligimus movem secundum realem existentiam, sed secundum esse reale possibile, vel futurum 3 imo repugnat, quod moveat in actuali existentia; quia id, quod possidetur,non potest movere ad sui consecutionem L& si quando agens operetur propter conservati nem finis jam possent in actuali exi stentia, v g.si

propter conservandam sanitatem, quam acquisivit, adhibeat medicamenta praeserVati Va, ad .

huc in tali casu finis habet rationem futuris quia non movet ad consecutionem ipsius jam existentis, sed ad consecutionem conservationis adhuc futurae; sed hoc non ita, quod futuritio fit ratio movendi, quia agens non appetit finem,l ut futurum reduplicative, imo appetit praesent tiam illius, &propter ipsam agit, sed ita,quod i futuritio sit conditio sine qua non appetereturi finis, nec propter ipsum operaretur agens . Nuncio Respondetur ad argumentum neg. min.

359쪽

Lib. 2. Phyla. quatenus dicit finem solum secundum e sse ap-maehensum esse priorem suo effectu ; quia , licet

ecundum realem existentiain non sit prior effectu , est tamen prior secundisin esse reale fututum, seu possibiles & secundum hoc esse reale movet voluntatem Armaliter , ita ut bonitas realis possibilis , Nel sutura sit ratio sermalis

movendi s esse vero aperehensum, seu cognitio talis bonitatis tantum 1 e habet ut conditio necessaria applicans praedictam xealem bonit tem, ut possit movere Voluntatem ad ponenda media ad suam realem existentiam consequendam a U Axxx. id , quod semper, di necessario xequiritur ex parte finis ad movendum, est ratio, formalis movendi: non tamen id, quod nori . semper requiritur ἱ sed semper requiritur appre. hensio finisi non tamen semper requiritur bo.

nitas realis finis, ut patet i n fine apparenti, Mimpossibilit ergo apprehensio, & non bonitas realis, est ratio movendi in fine. Resp.rieg.min. quia, licet finis fit apparensi, re impossibilis, in.

mea semper bonitas realis est in illo ratio mo. vendi, non bonitas realis, quae vere, & realiter in i l lo si t, sed boni tas realis, quae apprehem

ditur esse in illo ; & licet falsa apprehensio sit

causa illius bonitatis, non tamen talis apprehensio est ratio formalis movendi, sed illa b nitas realis apprehensa, seu ficta. ix Arg. g. diversi actus in specie provenientes, sine debent diversificari a virtute motiva,&causativa ipsius finis, & non a conditione tantum : sed variata apprehen sione, variantur actus provenientes a fine: ergo apprehensioestratio formalis movendi in fine, &non tantum conditio. Major patet: quia actusdistinguum tur perdaveras xationes seimales Objectorum. Minor probatur: quia, licet finis in se si h nestus, si apprehendatur, ut inhonestus, actus erit inhonestus, dc e contra: ergo variata ar

360쪽

Di p. s. g. v sprenentione , Variantur actus s ac per conseisquens, &c. Et potest confirmari; quia Deus pex suam bonitatem cognitam per fidem , movet voluntatem specie distinctam ab illo, ad quem movet per eamdem bonitatem cognitam per visionem beatam : ergo diverse cognitiones sufficiunt ad variationem actuum in specie: sed va. xietas actuum provenit a diversa ratione formali movendi in fine, non vero a diversa condi. Iione applicante: ergo cognitio non est tantum con ditio applicans , sed etiam ratio sormalismoVendi. 33 Resp. r. disting. min. variata apprehensione tantum , variantur actus provenientes a fine , nego, variata apprehennone, 6c simul Variata ratione objecti , seu finis, concedo ; &hoc tanLum denotat probatio minoris: quia , licet in re non mutetur objectum, mutatur tamen in apprehensione quando mutatuv coguiatio : ita ut per unam cognitionem proponatu aut honestum, & per aliam ut in honestum : imo nequit variari cognitio, quin varietur objectum in cognitione ; & sic di versitas actuum tantum

provenit a cognitione, tamquam a conditione proponente , 5c ad shmmum tamquam a causaiglis rationis objectivae , ut supra dictum est , provenit autem ab ob)ecto , seu fine propter diversas rationes , quae an ipso consideran

tur .

i4 Ad confirmationem similiter resp. quia ratio distinctiva actus fidei, & visioni eatae, tantum ut conditio distinguit actus amotis in via, & in Patria latvero tanquam per rationem sermalem provenit illis distinctio a distincta ratione objectiva s nam respectu amoris in via, tantum movet Deus ut in aliqua specie confusae abstracta a creaturis respectu autem amoris in patria movet ut est. in se s & certum est has esse distinctas rationes obiecti vas

i s Secundo potest xesponderi, tam ad: hoc