장음표시 사용
331쪽
Di p. 4. - . 3 9ia Ut autem hoc elarius percipiatuc, ει ratio instrumenti, ut a causa principa li distincti, claritate possibili dignoscatur ἱ semper prae oculis habendum est, causam principalem dici illam , 9uae propria virtute effectiva, sive se sola, ut causa totalis non excluditur concursus cauta primae cum secunda producit estectum ue sevecum consortio alterius concausae, si ve naturalis, sive supernaturalis, ut causa partialis estectum producit, ita ut in sua causatione nullatenus al- texi causae deserviat, seu famuletur , unde per oppositum instrumentum seu causa instrumentaelis. debet dici illa, quae non attingit estectum causae principalis aliqua virtute essecti va, ek deservit, seu famulatux causae principali in sua
causatione. 14 In quo autem consistat haec iamulatio, d ducitur ex Scoto locis in tota quaestione citator itaque instrumentum naturale in tantum dicitur famulaxi causae principali, i quantum producit aliquam dispositionem praeviam in mat xia ordinatam ad productioncm essectus causae principalis: hoc modo calor dicitur instrumentum ignis;quia producit in subjecto calorem disponentem ad productionem ignis. Instrumentum vero artificiale inta nilim dicitur famulari causae principali,in quantum recipit aliquem e L. Lectum previum Oxdinatum ad principalem effectum,vel quatenus est aliquis estectus prqvius ad effectum princi psilem ordinatus. Videatur Scot. q. s Git. π1.Tenendo igitur hoc modo serra dicitur instrumentum, quatenus recipit motum
a causa principali, qui quidem motus est effectus praevius ad etactum principalem ordinatus; &similiter ipse motus serri potest dici instrumentum s sicut enim dicimus lignum dividi perser. ram , ita dicimus dividi permotum serrae. is Unde ulterius sequitur, instrumentum, seu causam instrumentalem , non melius posse
describi, quam dicendo: causa instrumentalis
332쪽
ggo Lib L. PI P. est , qua non nitingit esse ii principalem effectum, sed tantum inserυit, seu famulatur eausa principaliprosine, O efectu priaecipali assequendo. Quae descriptio patet ex supradustis. Diximus ; non attineti essecZi- efectum principalem rquia formaliter bene potest aliquod instrumentum illum attingere; serra enim formaliter , modo supra explicato expellit partes ligni ab ubi, quod antea habebant , vel materialiter ,
calamus enim deservit causae principali, ta aquam materia, seu vehiculum deserens unum corpus, ut alteri Conjungatur. Ex quibus universaliter dicendum est, quod sicut causa principalis explicatur per habitudinem a quo ue est enim id, a quo aliquid sit ; ita causa instrumen. talis explicatur per habitudinem per quod ; e
enim id, per quod aliquid escitur a causa principali.
16 Ad secundum num. II. propositum. recpondetur neg aj. quia licet instrumentum a Nil ficiale nullam habeat virtutem activam respectu principalis effectus, debet tamen habere aliquam proportionem cum effectu ratione suae
quantitativae figurae: quod sufficit, ut non quodlibet instrumentum ad quemlibet effectum allu mi possit, sed unum instrumentum ad linum es.sectum ,& aliud ad alium.1 Ηic possint aliqua dubitari. Primo, an, instrumentum necessario deser viat causae principalit Resp. quod si instrumentum sumatur sermalitex ut tale , necessario deservit causae principali ue non vero si materialiter sumatur. Prima pars patet; quia instrumentum, ut patet
ex supradictis, est id , per quod aliquid fit a causa principali: ergo sermaliter ut tale necessario deservit causae principali. Patet etiam seeunda Pars o quia instrumentum materialiter sumptum, seu ipsa res, quae est instrumentum , potest, seclusa causa principali, concurrere ad
aliquid simile illi, ad quod causae principali de
333쪽
servit: ergo materialiter iumptum non deservi tcauta principali. Quod omne sic debet intelligi scalor v. g. dicitur uastrumentum ignis , quatenus igni deservit disponendo subjectum, ut in illo ignem producat, & ad hoc est destinatus a natura; similiter serra deservit artifici ad dividendum lignum in ordine ad aliquod artesectum ; dc sigillum etiam deservit artifici ad ima ginem imprimendam s &: ad hoc ab arte sunt destinatas & in hoc sensu dicuntur sermaliter instrumenta , vel naturalia, vel artificialia. Potest tamen calor producere calorem in aliquo sub ecto, quin igni deser viat ad ignem prinducendum ι quod evenit quando calor existens in aqua producit caloreiss in aliquo subjecto . Similiter serra, vel sigillum possunt sua naturali gravitate dividere ligrium , di imaginem imprimere absque eo, quoa ab aliqua aliti causa. moveantur ; & in hoc sensu dicantur materialiter instrumenta, non vero sermaliter, cum nec naturae, nec arti, seu cauis naturali, nec artifici deierviant. Ubi advertendum est, quod, ut instrumentum artificiale dicatur Armaliter tale, non necessario requiritur, quod motus localis, productus ab artifice , reci platur inta, ipso instrumento, sed sufficit, vel, quod xecipiatux in illo, ut qommuniter evenit , vel, qu drecipiatur in passo, ut si arti sex moveat lignum super serram , & ceram super sigillum: in utroque enim sensu deservit instrumentum a
tifici .i8 Secundo potest dubitari, ad quod genus cauta reducatur instrumentum y Resp. reduci ad genus cauis efficientis, ad quod genus illud reduxit Arist. s. Mel. cap. 2.&2. Physic. 3 3. Et probatur ratione: quia instrumentum in ratio ne talis tantum habet in servire cauta emetenti principali, per quod dicitur talis causa aliquid efficeret ergo debet reduci ad genus cauta eL scientis, Antecedens pateri quia, lices instx
334쪽
mentum habeat rationem causae formalis, vel materialis, ut dictum est de serra, & calamos& etiam habeat rationem causae efficientis principalis, ut calor in productione caloris ,. tamen haec omnia materialiter se habent ad rationem instrumenti, ut dictum est num. antec. ergo de ratione instrumenti formaliter tantum est causae principali efficienti inservires ac per consequens&c. Advertit tamen Mastrius, quod e tendendo nomen instrumenti ad omne illud, quod aliquomodo alicui causae deservit, potest reduci ad omnia genera causarum I nam , sicut supradicta.deserviunt causae efficienti, ita media deserviunt fini ,&dispositiones deserviunt materiae, & formae. I9 Dicimus 4. instrumentum supernaturale nonatti it essective estectum causae pvincipa- . lis. H c conclusio est communior consensus Scotistarum cum Scoto locis supra citatis contra Thom istas communiter: qui asserunt, intellectuin elevatum instrumentaliter attingere effective visionem beatam , licet lumen gloriae sit tota ratio agendi principaliter, bc lacramenta physice instrumentaliter attingere productionem gratiae elevata a Deo. Licet autem haec sit controversia Theologica, pro nunc prinbatur nostra conclusio assignando pro illa The logica fundamenta; quia intellectus nullatenus dicitur instrumentum, sed causia principalis visionis beatae, licet partialis, eo quod propria
virtute, licet cum consortio alterius, attingat
productionem beatae visionis, ita quod lumen gloriae non sit tota ratio agendi, ut dictum est
2o Deinde , sacramenta non physice , sed
tantum moraliter concurrunt ad creationem
gratiar: ergo nequeunt esse physica instrumen. ta gratia . Antecedens probatur; quia ex dicendis in Theologia gratia creatur: sed nullacroatuca potest physice. attinsere terminumin
335쪽
creationis , hoc enim eit proprium solius Dei e ergo. Rursus: si sacramenta p sith concurrerent ad gratiam , hoc esset, Vel per Virtutem propriam , vel per Virtutem communicatam a Deo in actuali elevatione: non per propriam, ut omnes fatentur ; neque per Virtutem communicatam a Deo; tum quia talis virtus esset creata , & jam creatura attingeret ter num creationis, quod non est dicendum . Tum etiam
quia jam non essent causis instrumentales, sed principales , ut patet ex dictis in simili num. v. ergo nullatenus lacramenta phy sice concurrunt ad productionem grati aes ac per consequens,
xi Dices ; quomodo ergo sacramenta dicuntur instrumenta supernaturalia respectu productionis gratiae ' Res p. sic infixumenta dici, quia deseryiunt agenti superflaturali ad producendam gratiam , per similitudinem ad instrumenta naturalia,&artificialia, quae agenti naturali , dc artificiali ad suos effectus producendos deserviunt. Sicut enim calor dicitur instrumentum naturale ignis, quatenus disponit subjectam ad ignis productionein, ita sacramentum potest dici instrumentum Dei', quatenus est aliquomodo dispositio, ut Deus in anima gratiam producat. Advertendum tamen est, quod, c a sacramentum non sit dispositio ex natura sua simpliciter necessitans Deum ad productionem gratiae , sed tantum secundum quid, & ex divina dispositione . ideo non dicitur physice instrumenturus sed tantum moraliter. Videatur Scotus quaest. I. citata, vers. Inteligendum tamen,
lit. M M. L, Deinde , sicut instrumentum artificiale dicitur tale, vel quatenus recipit aliquem estectum praevium ordinatum ad effectum principalem , vel quatenus est ipse effectus praevius;
ita sacramentum dicitur instrumentum, non
quatenus recipit aliquem praevium effectini
336쪽
Occlinatum ad productionem gratiae, sed quat
nus Sacramentum , sive susceptio Sacrametati est ille eflectus, prior, & hoc non ex natura sua, sed ex divina di spositione, quapropter Sacramentum , non physice: sed moraliter dicitur instxumentum . oleantur quae diximus num. II.& Videantur Scotus ibi cit.
De pertinentibus ad causam exemplarem . x V Xemplar, seu causa exemplaris idem est,n juxta communem acceptionem, ac idea , seu causa ideatis ; quod quidem exemplar potest esse externum, vel internum. Externum
dicitur , quod artifex sibi ante oculos proponit ad aliquid assicienduufexemplari simile; sicut pictura , quam inspiciens pictor ad illius similitudinem depingit . Internum dicitur quoddam intentionale idolum, quod sibi in menteelsermat artifex , ut aliquid ad extra ad illius similitudinem efficiat; ex quibus internum semper necessirio requiritur ad operationem artificis, non t men externum quapropter hie communiter de interno tractatur a Philosophis, sed quae de illo dicuntur , suo modo externo possunt applicari a & communiter tantum de idea, de exemplari creato in praesenti instituutur sermos quia in Theologia loquendo descientia Dei, ex instituto de ideis divinis late tractatura di plura, quae ibi dicuntur;hic suo modo pollunt applicati. Nunc autem est difficultas, quid sit idea, seu exemplar λ An sit conceptus formalis, vel objectivus Z Et ad quod genus cauta zeducat λχ Dicimus i. pro primo quod inquirit quae' Exemplar ess ratio in mente artificii, δε-
vom quam aliquid est formabile ad extra ex ν'tentione agentis determinantis sibi finem. Ηκς
337쪽
definitio deducitur ex Scoto in I. dist. GEc ex D. Aug. ab ipso citato, dc communiter admittitur , licet ab aliquibus aliis vetbis tralatur .& sic explicatur. Dicitur: Ratio in mente arti. His ; quod idem est , ac cognitio , leu res cognita , de quo infra. Dicitur: Secundum quam aliquid est formabile ad extra ue quia estectus arti. fieis fit ad similitudinem exemplaris, seu idear. Dicitur: Ex intentione agentis, per quCd denotatur , quod rationes, ad quarum similitudinem oraetex intentionem agentis, fiunt effectus, non habent rationem exemplaris. , seu idear. Dicitur: determinantis sibi em, per quod denotatur, suod solum rationes agentium intellectua. Iium habent rationem exemplaris , seu idear squia solum agentia intellectualia finem sibi de
3 Dicimus 2. pro secundo quod inquirit quaestior ratio exemplaris seu Ideae convenit conisceptui oblectivo , non vero formali. Sic Scotus citatus num. antee. f. ad ista, lit. I. quem sequuntur omnes Scotistae , & plures alii citati a Mastrio disp.r: quaest. r. contra Thom istas comis muniter. Et praeter aut horitates, tam Sancto.
xum Patrum , quam Philosophi, quibus solet probari, quas brevitati A causa apuK Mastrium
cit. Fcalics videndas relinquimus; probatur ratione et quia agens dum operatur , assimilat suum opus uleae, seu exemplari: sed non illud assimilat suae cognitioni, sed rei cognitare ergo ratio idear, seu exemplaris non conceptui soris mali, sed objectivo convenit. Deinde: quia agens debet cognoscere ideam, ad cujus similitudinem operatur r scd non cognoscit conceptum formalem , sed objectivum : ergo non conceptus formalis , benh tamen conceptus objectivus est idea, seu exemplar. Prob. min. quia conceptus sorinalis non cognitione directa, sed reflexa cognoscitur e sed non est necessatia talis cognitio reflexa . ut artifex juxta ideam operetur ν
338쪽
336 Lib. 2. Physici lux imo; si repugnaret talis reflexa cognitio, si
tamen rem faciendam perfecte cognosceret, Per-feste operaretur: ergo.
Neque valet, quod aliqui respondent, scilicet , conceptum Armalepa cognosci ab artifice licet non cognitione reflexa formali, saltim reflexa virtuali s quaelibet enim cognitio est aliquomodo sui ipsius cognoscitiva & quasi reflexiva supra seipsam . Hoc non valet, tum quia in tantum debet idea esse cognita, in quantum ad illius sim nitudinem artifex Operatur , sed non operatur ad similitudinem cognitionis, sed objecti cogniti s non enim assimilat domum
ad extra suae cognitioni r sed domui repxae feritatae alerso . Tum etiam quia idea debet esse cognita explicite , & ut quod 3 comparat enim artifex suam opus cum idea , com Paratio autem fit inter objecta explicite , de ut quae cognita ; sed cognitio Iicet aliquomodo esset reflexa virtualiter, non esset repraesentativa sui ipsius, ut quod, sed, ut quod ergo. Ubi advertendum est, quod concaeptus sermalis necessario conne ctitur cum objectivos & sic potest dici habere sxationem ideae ut quo, non Vero, ut quod ἱ vel melius , potest dici conditio smpliciter necessa. xia ad rationem ideae, modo quo requiri lux cognitio ut conditio necessaria ad rationem finis, ut suo loco dicitur. s Et potest confirmati nostra ratio a simili de exemplari externo, ibi enim est pictura v. gr. &visio illius: sed ratio exemplaris non tribuitur visioni, sed picturae; non enim pictor depingit ad similitudinem visionis , sed ad similitudinem picturae , ut ex se patet : ergo idem suo modo. dicendum est de iam, seu exemplari interno Hoc assumptum patet ex illo Exodi
inspice , De secundum exemplar , quod tibi in monte monseratum est . Ubi Deus Moysi loque-b tur , di posuit illi pro exemplari ad operandum , non visionem, sed id , quod visioni
339쪽
p. q. si . g. monstratum est , quod aperte
est objectum vIs Arguunt contra: conceptus objectivus est eadem res, quae fit ad extra i sed res, quae iit ad extra nequit esse idea, seu exemplar; erg
conceptus objectivus non est idea . Prob. min.
quia idea est causa ideati, seu rei, quae sit ad extra, & dirigit actionem agentis: sed nihil potest esse causa sui ipsius, neque potest dirigere actionem, qua fit , ergo res, quae fit ad extra, nequit esse idea i seu exemplar. Resp. disting. maj. conceptus objectivus est eadem res, quae fit ad extra, secundum diversum statum, concedo , secundum eumdem statum, nego . Similiter disting min. xes, quae fit ad extra nequit esse Idea , Ieu exemplar, secundum statum , quem habet ad
extra concedo ι secundum alium statum , ne-g' . Eodem modo distinguenda est minor prob. nihil potest elle causa sui ipsius, secundum eum dem statum. concedo, secundum diversum statum , subdistinguo: nequit esse causa sui ipsius,& realiter influat in se ipsuin, concedo , ita ut solum metaphorice, seu regulative concurrat ad productionem sui ipsius , nego . Verum enim est, quod eadem res, quae fit ade tra , est conceptus objectivus, sed dum est ad extra , habet esse, seu statum simpliciter, dum an intem est in tutellectu; habet esse, seu statum diminutum, & secundum quid ; di hoc modo potest uici causa exemplaris, seu ideadis sui ipsius ;maxime, cum ad hoc non sit necessarium, quoaphysice , di realiter, sed tantum metaphorice, 6cantentionaliter, ad productionem sui ipsius concurrat, ut infra dicetur . Quod patet a simili: dein enim est essectus in fieri, & in facto esse, 6ctamen propter drversum statum fieri effectus dicitur medium ad factum esse ipsius. Alia argu-2ς 'incidunt cum praecedenti, & ex dictis
racile solvuntur , quapropter illa omittimus :oc quia late in Theologia proponuntur s MCursus Philos Tom. IL P Pro
340쪽
propter eamdem rationem omittimus aliquas auctoritates Sanctorum Patrum , quibus contrarii intendunt peobare , ideam conlittere in conceptu formali ; pro nunc sufficiat dicere, quod possunt explicari, ita ut non intelligantur de xatione sermali ideae, sed tantum de condit onenecessario connexa cum idea, & ad ideam sim
Dicimus 3. pro tertio quod inquirit qua
stio : si causa exemplaris, seu ideatis comparetur ad effectum , reducitur ad genus causae eLficientis . Conclusio est Scoti in s. dist. 36. q L. q. contra issa , vers. Praeterea sexto , sub litet. B. de esticommunior sententia Philosophoriam ..contra aliquos, & deducitur ex Arist. pluribus in locis, in quibus docet, agentia naturalia
producere sibi similia per formam , artificialia svero per ideam , ex quo deducitur haec ratio pro nostr& conclusione: quidquid complet cau. sana efficientem inesse talis, est aliquid illius, re ad ipsam reducitur : hujiismodi est causa
exemplaris : ergo reducit ur ad causam efficientem. Minor paetet ex Arist.Gam sicut sorma naturalis complet agens naturale in ratione cauta efficientis naturalis a ita exemplar complet agens intellectuale in ratione assicientis exem
8 Ex quo deducitur cum Scoto citato, quod idem est effectus artificis, & exemplaris , Cum hac tamen differentia, quod ab artihce movenit physice , dcxealiter, ab exemplari autem solum metaphorice , Scintentionali tex, quatenus ad sim i litudinem exemplaris prodinci lux ab att i fice. Unde etiam sequitur , quod eadem est cauiali tas artificis , & exemplaris in actu primo, vel se- eundo , modo dicto de eausalitate in communi ;eadem enim. virtusartificis, ut ab exemplari regulata , dicitur caualitas utriusque realiter, ut est artificis , metaphorice vexo , oc intentionaliter, ut est exemplaris.