장음표시 사용
421쪽
42o . Lib. P0 .rimae apud plures Authores, qui latioxi, quam nos, calamo, Philosophiam typis dare intenderunt , videri poterunt a plus desiderantibus: &pcaecipue ex nostris apud aliquos infra citandos.
etiam aliqua conditionos in iti-
i T Nfinitum, ut nomen sonat,nihil aliud est, L quam illud , quod caret termino, & fine sopponitur enim finito , quod est illud, quod fi. nem, & praefixum terminum habet: & licet infinitum, juxta nominis etymologiam, quid negativum sonet, tamen vere dicit aliquid positivum s ut similiter dicunt alia nomina, quae negationem videntur sonare, ut irrationale, immensum,&c. Infinitum ergo sic acceptum definivit Arist. hic text.61. his verbis: Infinitum est, cu)tusemper est aliquid extra s quae dehnitio communiter accipitur a Philosophis, & sic etiam communiter explicatur: Infinitum est , cujus partibus quibuscumque acceptis, semper restant Atia, atia accipienda: g. si a linea infinita acci-Piantur quatuor, vel centum , vel mille ealmi, semper restant plures, & plures alii palmi accipiendi, ad differentiam lineae finitae octo palmorum V. g. a qua, si octo palmi accipiantur, nihil amplius accipiendum restat. Haec sufficiunt Pro primo, quod inquirit quaestio 3 in xe enim adeo nota, & ab omnibus accepta, non est cur
a Pro secundo , quod inquirit quaestio, dici uti Pod finitum aliud est per essentiam, quod absolute, simpliciter , & in omni genere caec tur infinitum, eo quod omnem persectio-Dςm Pollibilem , seclusa omni imperfectione
422쪽
compositionis, potentialitatis, &dependentiae ab alio, includit. In hoc sensu solus Deus dicitur infinitus. Aliud est per participationem, quod tantum secundum quid, & in aliquo genere determinato , dicitur infinitum. Hujusmodi esto uodlibet infinitum creatum,vel adluale, vel postibile. Actuale,quod etiam dicitur infinitum categorematicum s quia absolute, dc sine addito dici lux infinitum, est illud, quod actualiter terminum non habet, ita ut quibuscumque pamtibus i litus acceptis, semper actu restant aliae, de aliae aceipiendae . Possibile, seu in potentiata, quod etiam dicitur infinitum syncategorematiis cum, eoqubd non absolute de ipso veri scatur,
quod sit infinitum, sed cum addito diminuente,sci l icet in potentia, est illud, quod actualiter habet terminum, in potentia vero terminum nota
habet, ita ut quibuscumque partibus illius acceptis, semper in potentia restant aliae, & aliae acis
a Tam infinitum in actu, quam in potentia potest dividi in infinitum in intensione, juxta infinitos gradus qualitatis: & in infinitum in
extensione, &hoc vel in extensione continua, tam permanenti, ut in latitudine, longitudine,& profunditate, quam successiva,ut in extensione tempoxis, & durationis, veΙ in extensione discreta, ut in extensione multitudinis. Haec etiam, ut communia, sufficiunt pro secundo,
quod inquirit quaestio. 4 Protextio addito in titulo quaestionis, dicimus: aliquae solent assignati conditiones, seu proprietates infiniti, prout opponitur finitor Prima est, quod infinitum non potest mensurari s quae conditio debet intelligi ; ita ut infini-ιum pex mensuram finitam, licet pluries seu per ipsum repetitam, non potest mensurari , neque possumus de illius magnitudine certisca-xi. Tamen per mensuram infinitam, si dare--x, bene potat meas ari infinitum, etiamsi
423쪽
xx Lib. 3. Ph se. daretur , quod quidem ex ipsis terminis p
s Secunda conditio est, quod infinitum non potest numerari , quae conditio etiam patet ex ipsis terminis, quia it Iud tantum dicitur numerari, quod habet primam, & ultimam unitatem , quae unitates, elim sint termini praefixi, necessario repugnant infinito , quod nullis terminis clauditur ; quapropter dixit Aristot. hic text. I. non posse dari infinitum secundum nu
6 Τertia conditio est , quod infinitum sit
incognitum, quae conditio debet intelligi pee cognitionem inccessivam , quae ad unam , dc aliam partem infiniti successive terminetur, sicut necessario videtur terminari quaelibet cognitio finita infinitum cognoscere intendens tamen totum infinitum simul, dc per modum unius bene potest cognosci, imo ae facto cognoscitur a Deo per suam cognitionem infinitam , qua sicut seipsum infinitum per essentiam comprehendit , etiam per seientiam, simplicis intelligentiae, ut dicitur in materia de scientia Dei, cognoscit, Sc comprehendit omnia possibilia, quae in statu possibilitatis Iuni actu infi
Quarta conditio est,. quod infinito quantitatis continuae nihil potestatisi,. ab illo auferre, ut infinitum est s v. g. si daretur linea ve sus utramque partem infinita, nullatenus eX aliqua parte posset ab illa aliquid ausexxi, nec illi aliquid addi: oppositum autem esset in tali linea terminos Uprehendere, vel illi terminos Praefigere , quoci aperte repugnat infinito. Si autem linea esset infinita versus unam partem, di finita versus aliam, ea parte, qua finita esset,bstne posset ab illa aliquid auferti, vel illi aliquid addi. Versus medium autem liceat sic loqui benε posset a linea infinita aliquid detrahi, di illi aliquid addi . Infinito autem quanq
424쪽
titatis discretae nequit addi , vel ab ipse detrahi aliqua unitas, quae sit prima, vel ultimas infinitum enim, qua tale, neque Primum , neque ultimum habet 2 bene tamen possent ab illo detrahi aliquae unitates , vel illi addis quae quidem non habeant ordinem prioris , di posterio-xis, servata semper ratione infiniti, juxta comia munia axiomata in Scholis satis recepta , scit cet: Si ab infinito finita tollas , semper remanet
infinitum, re finitum ira additum , nen Iacis in itum , Si enim finitum ablatum ab infinito
aufertet rationem itanitIn xemaneret finitum , cui si postea addetelux finitum ablatum, constitueret infinitum , quod nullatenus est dicen
8 Quinta conditio est, quod unum infinitum nequit esse majus alio ejusdem rationisue v. g. una linea infinita nequit esse major. alia ; n
que una infinita maltitudo major altera esse potest , de se de aliis . Haec proprietas ducitur ex Scoto in a. dist. s. quaesta. q. tenentes, vers Ad ultimum , lit. Κ. ubi dicit, quod aequalitas, dc inaequalitas, majoritas, de minoritas sunt proprietates quantitatis finitae . Ratio autem pro illa desumitur ex eo quod maioritas dicit e cessum , minoritas autem desectum ; ita ut illa
quantitas dicatur major, . quax terminum alterius excepit, de illa dicatur minoP, quae termi num alamius non attingit:& smi lit ex illae qua titates dicantur aequales, quartum termini ita se habent, ut neque unus alterum excedat, nsque ab altero excedatur: hoc totum supponit
in quantitatibus terminos , qui infinito repugnant f ergo unum infinitum nequit diei majus, vel minus a itero; neque simi liter alteri aequale, Adverte tamen, quodlicet unum infinitum n queat dici alteri aequale positive, seu per commensurationem terminorum: potest tamen dici alteri aequale negativE , id est per negationem excessus, dc defectus, unumenim,ut dictum
425쪽
est ue neque alterum exceat L, neque ab altero
9 Dices: Si Deus crearet multitudinem infinitam hominum, in tali hypothesi etiam es.set a Deo proaucta infinita multitudo capillo. rum; haec infinita multitudo capillorum esset major , quam infinita multitudo hominum ueergo unum infinitum est et majus alio ; Minor tam evidens apparet , ut rationabilitex negari non possit. Resp. neg. minor.quae quidem, non sollini rationabiliter negari potest , imo irrationabiliter concederetur , quod patet ex ipsa natura intiniti, &ex ipsa natura majoritatis, di minoritatis, infinitum enim rationabiliter consideratum, interminabile est , cum in se nullum terminum habeat ; maioritas autem ,&minoritas necessario supponunt terminatio. nem , cum dentur penes excelsum , & defectum unius termini, respectu alterius , & te mini, ut dictum est, repugnant infinito, qua tale est. Unde, qui praedictam minorem , di nostrae resolutioni oppositum admittunt, non ratione , quae omnia ut in se sunt considerant , sed falsa imaginatione,quia infinitum,quod te minum non habet , quasi terminum haberet ,
Io Ne autem ex hoc aliqua oriatur confusio notare oportet , quod licet infinitum aliquod, qua tale , n queat maius , vel minus altero , aut aequale illis appellari ; partes lamen unius infiniti possunt esse maiores, vel minores par tibus alterius infiniti ; si seorsim ad se invicem Comparentur, v. g. infinitum hominum constituitur ex infinitis unitatibus f infinitum capillorum constituitux ex infinitis millenariis , V. g. licet unum in ratione sermali infinitinequeat dici maius alio , certum est , quamlibet partem infiniti capillorum , scilicet millenarium , admodum excedere quamlibet partem infiniti hominum , scilicet unu
426쪽
tatem . Similiter infinitum montium , quia tale non est majus infinitio formicarum, neque plus loci occupat unum, quam alterum s litet seorsim mons sit major , 8c plus loci oc- eupet quam formica . Quod aliis verbis ab aliquibus explicatur dicentibus , quod materialitet potest infinitum aliquod dici ma usatio , licet non sermaliter , seu in ratione Iu- finiti.
An detur aliquod infinitum in actu
Upponitur tamquam certum , dari de O facto infinitum secundum essentiam , cu)usmodi est solus Deus P ut praeter Deum, nullatenus potest dari aliud infinitum inesse tia , alias posset dari alius Deus , quod tamquam error in fide , non admittitur a Catholicis . Difficultas tam in hac , quam in se.
ruenti quaest. solum proeedit de infinito secunum quantitatem , tam continuam, quamdiscretam permanentem, non autem successivam squia circa hanc examinatur quaestio in lib. de Coeio ,& Mundo. να Dicimus i. datur de secto infinitum in potentia , seu syncategotematicum , tam inquantitate continua, quam aiscreta. Conclusio est communis, dc deducitur ex Arist. hic a text. 4o. usque ad so. & I. de Gelo cap. s. Probatur de quantitate continua ; quia nequit assignati aliqua pars quantitatis cui ex natura sua repugnet augeri , & fieri major ut amplius patebit ex alibi dicendi se ergo. Secunda pars etiam ,
probatur et quia cogitationes Angelorum , &nominum , quae in aeternum sunt duraturae , non li bent, certum , & determinatum traminum , imo datur in illis processus in infinitum:
427쪽
a Dicimus 2. neque datur de facto, neque potest naturaliter dari infinitum in actu. secun dum quantitatem, tam Continuam, quam dicctetam . Conclusio etiam est communis , Ecdeducitur ex Aristot. supra cit. Quod non detur de facto, patet ex illo Sapientae I . omnia inmensura, oe numero, o pondere disposuisti: e go non datur infinitum in actu ; quia infinitum
caret numero, mensura, & pondere, seu certa determinatione . Quod autem neque naturaliis
ter possit dari, probatur ex limitata, & finita virtute rerum naturalium , quae infinitum es-fectum nullatenus videtur quo pacto producere possit. Ubi advertendum est, quod quando Arist. cap. 4. hujus libri dixit, finitum, vel iii finitum esse proprietates quantitatis , debet
intelligi definito in actu, & de infinito in po
4 Si autem dicas, in continuo actu, Ac so maliter esse infinitas partes proportionales: e go datur infinitum In actu secundum multitudinem . Resp. faciis nego conseq. quia multiatudo est quantitas discreta , partes Vero Pr portionales continui non sunt discretae , seu divisae , sed continuae , di unitae; unde nou constituunt infinitam multitudinem in actu , sed tantum in potentia, quatenus continuum
est in infinitum divisibile in semper divisibilia. Da quo amplius lib. 6. tamquam in proprio
loco Dices contra : ergo saltim datur actu ins-nitum secundum extensionem , seu quantita, tem continuam . Prob. cons. quia inrpossibile apparet, continuum esse divi ubile in infinitas partes extensionis , seu quod illas in se contineat, Ecquod non sit actu infinite extensum , Resy, neg. conseq. & prob. quia, ut aliquid di eatur infinitum secundum extensionem, nullatenus sameit, quod possit in infinitas partes Oxion nia dividi , seu quod illas in se contineat,
428쪽
neat, Dd adhuc requiritur , quod praedictae pae-tes. sint aequales uni Certae, di non se communiis
cantes, quod non habent partes continui s quia semper sunt minores, & minores in ordine ad , divisionem s quod amplius palebit loco citato loquendo de continuo.
An possit dari Iuper naturaliter infinitum in actu
secun m quantitatem Θa latex circa hanc dissicultatem commu-I niter circumfertur ex diametro oppom.ta sententia, quarum quaelibet , tum Authoribus , apud recentioxes videndis, tum rationibus , habet sussieiens fundamentum s quapropter adhuc Scotistae circa hoe sunt divisis sed quia, non problematices reddeterminate inten. dimus loqui, non Iam afferendo, quam aliquam Iartem , noe praejuditio allexius in sua probabi- itate relictae, proponendo. 2 Dicimus: non repugnat infinitum in actu secundum quantitatem , tam continuam , quam discretam; quapropter potest supernaturaliter dari. Pro hae conelusione citatur Scotus in 3. dist. 13. quaest. 4. 6. Ad primam quoionem, ubi explicans illud Arist. hic text. 69. contingit esse in potentia, tantum contingit esse in actu, denotat expresses hoc debet intelligi ad minus in permanentibus , quae ut reducantur ad actum, non requirunt successionem, sed simul, & in eodem instanti possunt reduci ad differentiam successivorum, quae non simul, sed tantum pars post partem ad actum possimi reduci . Aliis terminis, inquit Scotus i dictum Aristot. debere intelligi in his, quorum partes
sunt unius potentiae demonstratae, ut sunt illae, quarum una necessario includit aliam , ut calor, ut octo, includit calorem, ut septem, re hic
429쪽
hie includit calorem, ut s ex , 5c sic de aliis; Ii ehi non intelligatur in his, quorum partes non sunt unius potentiae demonstratae, ut sunt illae, quarum una non includit aliam, ut sunt partes temporis , divisiones continui, &alia successiva: in primis enim , quantum est in potentia, potest simul esse in actu; in secundis vero , quantum est in potentia , nequit simul esse in actu, sed successive . et Ratio autem hujus discriminis stat in hoc, ouod in illis , quorum partes sunt unius .
potentiae demonstratae , Iacui datur gradus includens omnes alios ue ita datur potentia ad illum gradum continens omnes alias p tentias ad alios gradus: unde bene potest ,
unica factione , id est simul , tota illa prutentia reduci ad actum , licet talis potentia sit ad infinitum , si agens fit infinitae virtutis;
at vero in illis, quorum partes non sunt uni res potentiae demonstratae, sicut non est assignabilis gradus omnes alios continens, ita neque est assignabilis potentia continens omnes potentias ad alios gradus d unde praedictae partes nullatenus possunt unica factione , seu simul adactum reduci, sed tantum pars post partem suc- cassive: & si praedictae partas essent infinitae in potentia, numquam poterunt adactum reduci, etiam ab agente infinitae virtutis a alias finitum succei sive multiplicatum constitueret infinitum, quod est impossibiles quia infinitum finito additum non sacit infinitum . Hoc sufficiat, ut cognoscatur; supposita possibilitate infinitae quantitatis seu supposito infinito in potentia, ut dictum est quaest. antec. bene citari Scotum
4 Probatur conclusio : quia Deus eognostit infinitas partes possibiles rerum , quae in suo
augumento non habent terminum intrins
cum sed possunt in infinitum augeri : sed quantitas in suo ausumento non habet lexm,
430쪽
num intrinsecum, sive sit continua , sive di- creta , ut istentur omnes, qui infinitum inpo-eentia, seu sy ncategorematicum, tam in quantitate continua, quam discreta, libenter admittunt: ergo Deus cognoscit infinitas partes, saltim possibiles,tam in quantitate continua,quam discreta. Nunc sic: omne, quod est in polentia potest esse simul in actu , si partes illius sint unius potentiae demonstratae, ut supra dictum est, maxime si agens sit infinitar virtutis: ergo cum partes quantitatis, tam continuae , quam discletae sint unius potentiae demonstratae , &alias sint infinitae in potentia , poterit Deus agens infinitae virtutis illas infinitas partes simul producere, &consequenter infinitum in actu. Prob.conseq. quia si Deus ageret ad extra necessitate naturae, nece taxio produceret quidquid producibile est: ergo necessario produce. xet illas infinitas partes quantitatis, quas videt
possibiles: sed ex eo quod Deus libere operetur, nihil potentiae productivae deficit ab eo; semper enim est agens infinitae virtutis r ergo pro sua voluntate potest reducere ad actum omnes partes, quas cognoscit possibiles, tam inquantitate continua, quam discretas ac per
.. Neque valet, si dicant , praedictas partes possibi les non esse infinitas, sed finitas indete minate, seu sine termino, eo quod ita sunt possibiles, ut nequeat aliqua determinate produci, ultra quam non sit producibilis altera: & hoc taliter, ut omnes partes productae sempersint infinito, & determinato numero. Hoc non valet; nam. 6 Contra est: quia partes quantitatis, quae
de facto sunt possibi les, ita sunt possibiles, ut in statu possibilitatis non sit aliqua possibilis, ultra quam non sit possibi lis alia, & alia usque in infinitum: ergo partes possibiles in statu possibilitatis dicendae sunt infinitae de iscio a Prob.