장음표시 사용
561쪽
PEx quinque capita egit Aristoti in hoc r. lib. de aliquibus ad motum , & ad aliquas proprietates illius conducentibus , de quibus assileta brevitate disputabimus. Pro quibus sit. DIS P. UNICA. De aliquibus ad motum pertinentibus OUae communiter in hoc lib. exagitantur,
aliis, quae sollim ad confusionem conducunt , hac unica disputatione comprehende
An gravia, o levia moveantur a
se ipsis x Ι ses esset, valde posset immorari in diis o sputando, an aliquid possit se ipsum
m Vere Seu , an omne , quod movetur, ab alio moveri necesse sit Z Quia tamen hoc in omnibus non licet, sufficiat pro praesenti quaestione annotare ue primo , quod quamvis nihil possit se ipsum actione uni voca moveri, quia es et simul in actu sormali, & in potentia formali, quod est impossibile ue repugnat enim idem et Iezalidum , de non calidum Bimal ter loquendo ; potest tamen aliquid se ipsum actione aequi- Voca movere: nam ad hoc solum requiritur, quUd habeat virtutem ad producendam in suali-
562쪽
Di p. unica. Ru . r. Ivaliquam formam, quam actu non habeat, seu ad quam sit in potentia passiva, hoc enim solum erit esse in actu virtuali , di in potentia sor- mali, quod nullatenus est inconveniens; hoc modo moventur intellectus , & voluntas ad suas operationes, & aqua, dum in se producit
frigiditatem, & al ia hujusmodi s idem enim est tunc principium quod activum, & principium
2 Secundo, quod plures authoritates Axi stoli debent intelligi in sensu explicato, ita scilicet, ut nihil possit se ipsum actione univoca moveri, ut etiam dicitur I. degenerat. disp. 6 quaest. 3. vel ita ut principium quo agendi sit aliquomodo distinctum a principio quo patiendi s lassicit autem ad nostrum intentum, quod principium quod activum ,& passivum fit istem. g Tertio , quod quando diei mus , aliquid polle se ipsum movere, non intelligitur, ita ut
moveatur independenter a primo motore, seu a causa prima, sed ita ut moveatur independen ter ab alio secundo motore, seu ab alia causa se cunsa. Nunc
4 Circa prassentem difficultatem est duplex
sententia. Prima asserit, gravia, & levia , non a se ipsis, sed a generante moveri . Hanc senistentiam tuentur communiter Τhom istie citantes pluribus in locis suum Angelicum Praecept rem. Secunda pex oppositum defendit, gravia,& levia a se ipsis moveri. Hanc tenent communiter Scotistae cum subtili Doctore in h. dist. a. quaest. Io. Pro qua is Dicimus: gravia, & levia a se ipsis mota locali naturali moventur . Notanter diximus motu locati s quia de aliis motibus conducentiis bus ad geaerationem, & corruptionem hoc negat Arist. in v. de generat.tex. 8. dum grave , releve a qualitatibus activis excludit . Pluribus Ruthoritatibus Aristot. motat Scotus hanc s*nclusionem , quae apud recentiores Scoti-
563쪽
vero principalis s contra enim est ι quia virtus instrumentalis, ut suo loco dictum est, non inest causae instrumentali inesse quieto, sed ad summ ii in actuali motione ab agente pxincipali: sed nullum assignatur agens principale, a quo actualiter moveatur grave, ut sit pradictum est, re illam virtutem habet in esse quieto, cum talis virtus formaliter sit ipsam et gravitas; radicaliter vero ipsa forma substantiali gravis: ergo talis virtus non est instrumentalis, sed principalis ; ac per consequens , ste. Aliae rationes pro nostra eo adlusione possunt videri apud Autho
res, & apud Scotum citatum. Io Argum. I. quod est proprium viventium , ut a non viventibus distinguuntur, nequit notaViventibus convenire: sed γuxta Arist. pluribus in locis movere se ipsa est propxium viventium , ut a non viventibus distinguuntur; ergo non viventia , ut sunt gravia, & levia nequeunt movere se ipse. Res p. ex Scot. citidisting. min. secundum Arist. movere se ipsa est proprium vi-
Ventium , ut a non viventibus distinguunturi
quocumqne motu, nego ue motu gubernati vo, &spontaneo, concedo, & similiter distinguendum est consequens. Verum enim est, quod vive tia, ut a non viventibus distincta, se movent motu spontaneo, di gubernativo, eo quod solum viventia sunt capacia principii talis motus scum illa quae tale principium habent , post sunt si stare in medio suorum motuum & moti, bus contrariis moveri, quod solum viventibus convenire possunt dc in hoc sensu certum est gravia , & levia non moveri a se ipsis, sed ab aliis agentibus extrinsecis; at vero gravia, & lGvia ad suos naturales motus possunt se movere, quin proptex hoc distinctio viventium a non Viventibus auseratur. Quod non debet intelligi de omnibus viventibus , sed de operantibus pex cognitionem , neque ut salvetur aut horitas
Aristot. requiritur, quod in hoc non viventia ab
564쪽
sro: Lib. r. P0sic. omnibus viventibus di stinguantur. II Argum. 2. ex illo communi proloqui: Qui dat formam , dat consequentia ad formam: sed generans dat gravibus, & levibus formam :ergo etiam dat illis motus, qui ad praedictam
formam consequuntur. Confirmatur; quia generanti competit tribuere effectui quidquid est sibi connaturale e sed gravi est con naturale centrum e ergo competit agenti tribuere centrum gravi s 6c consequenter tribuere motum , per quem centrum acquiritur, nam ad quod pertinet ponere finem, pertinet etiam ponere media ad illum consequendum.
r 1 Resp. illud proloquium solum debet in .
telligi ita ut dans formam immediate, det consequenter , & mediate omnes operationeS, quas Iecipiens illam formam, virtute illius elicit , cum sine tali forma tales operationes non elice rei s sed ex hoc non sequitur, quod praedictae operationes non fiant per se, & immediate a xecipiente formam ; unde ex eo quod generans grave tribuat illi formam , solum sequitur, quod tribuat illi motum mediate, quatenus tribuit i l li sermam, qua se immediate movet non tam ea sequitur, quod tribuat illi motum immediate . 13 Ad confirmationem resp. fimiliter, quia non tenetur generans tribuere immediate omne quod est con naturale effectui , sed tantum mediate, quatenus, scilicet, tribuit illi formam, per quam immediate suam connaturalem persectionem acquirere possit,& ponere media ad ipsam consequendam , quod quidem tribuit generans gravi genito, tribuendo illi sermana, penruam immediate potest se movere ad acquirenisum centrum, quod est illi connaturale. Idem, quod dictum est de gravibus, etiam leVibus Venit applicandum.
565쪽
2ua approximatio requiratur inter agens,
i D Ro intelligentia quaestionis notandum X est , quod potest intelligi de agente in
xa tione agentis praecise , vel in ratione agentis creati, quod quidem agens creatum potest sub stantiam, & accidentia producere , &de quacumque productione procedit quaestio, & in quirit, an, ut agens immediatione virtutis, &suppositi possit operari transmutando subjectum, debeat esse contiguum , seu approxima tum tali subjecto, seu passo p Vel in sufficiat, quod passum , licet sit diuans ab agente, contiisneatur insta sphaeram sitae activitatis.1 Dicimus I. agens secundum rationem is communem agentis non indiget este contiguum
cum passo, ut possit illud immutare aliquid in ipso producendo, sed sufficit, quod pallium in.
trat sphaeram activitatis agentis contineatur . Conclusio est Scoti in is dist. 37. quem sequun- lux om n es Scot i stae contra Thom istas communia tex. Probatur ex ipso Scoto , qui probat, non recte demonstrari , Deum esse Gique ex eo quod ubique operatur s quia omnipotentia , ruas Deus omnia operatur ad extra est voluntas ivina, ad cujus velle seqv itur res esse: sed voluntas potest aeque velle cistans, sicut propi quum : ergo si Deus per impossibile non esset ubique, sed in aliquo loco dererminato, posset velle aliquid esse in alio: in hoc enim nulla a paret repugnantia: ergo de ratione agentis, ut sic non est propinquitas, seu approximatio localis cum passo. 3 Confirmatur ex eodem Scoto s quia ut Deus crearet uni versum, non fuit praesens per suam essentiam spatio imaginario, quo imagI
566쪽
namur, mundum esse creatum s nam tale spatium nihil est in re , sed tantum quil a nobis
confictum: ergo praesentia , quam Deus habet in omnibus rebus, non est conditio praevie raequisita ad hoc, ut Deus operetur ; imo, inquit icotus, potentia productiva Dei prius habuit terminum suum ,quam esset praesens secundu essentiam: ergo agens ex ratione agentis ut si Cnon indiget tali praesentiai seu proximatione ad passum. 4 Arg. r. actus, & potentia nequeunt causare une aliqua conjunctione:ergo neque aeti via ,
di passivum . Consequentia patet s quia sicut iacthabent actus, & potentia, ita acti viam, & passivum sed conjunctio inter activum,& passi vum
nequitesse, nisi contiguitas localis 3 ergo. Co firmatur. I. quia causa materialis , dc formalis indigent locali praesentia ad causandum effectum; ergo, & causa efficiens . x. quia nequit mobile transire de uno loco in alium, nisi transeundo per loca,quae sunt in medio: ergo neqv agens poterit in passiam distans agere, quia ita passa intermedia virtutem agendi diffundat. 3. quia agens,&pastum debent esse simul duratione: ergo etiam debent esse simul, seu conjuncta localiter.Prob. con squia sicut se habet esse ut sie
ad operari ut sic, ita se habet esse hic ad hic os
rari ius Resp. ad arg.neg. min. subsum p. quia eo junctio , quae necessario requiritur inter activum, di passivum non est contiguitas localis
utriusque,sed quod passivum sit intra sphaeram
activi tatis activI. Neque paritas de actu,& pintentia tenet in omnibus; alias sicut actus Erm Ii s i n format potentiam, ita activum informaret Passivum , quod non est dicendum s requirit
enim actus formalis conjunctionem localem Cum Potentia ; quia causa communicando subje- Ju mmet entitatem ; aut ver ausa essiciensa La A I communicando se ipsam pasis, sed
567쪽
producendo in illo formam a se realiter distinctam . Per quod patet ad i. confirmationem devisumptam ex causa materiali, & sormali. G Adv. confirm. resp. neg. parit. quia in m tu locali eadem res, quae prius erat in uno loco , constituitur in alio, &ita necessario transit per medium; at vero effectus, qui producitur in parte remota alicujus spatii, non erat in alia partes neque agens illum producens, neque viristus productiva illius tranni ad locum ubi ess
ctus est productusadc sic bene potest aliquid pro- duet in)oco distanti, quin aliquid aliud in meis
dio producatur. γ Ad g. confirm. resp. etiam neg. conseq. &pati t. quia quod non est in aliqua duratione , cum absolute non fit, nullatenus operari potest rat vexb, quod non est praesens huic loco, V. gr. citin tamen absolute sit, licet in alio loco, bene potest operati. Ad probationem neg. etiam parit. quia esse ut sic se habet ad operari, ut sic tam . quam actus primus ad actum secundum s nam operari necessario praesupponit esse; at vero esse hic non se habet ad operari hic tamquam actu primus ad actum secundum; imo hoc est quod negamus in conclusione ,& simi liter, quod non sit conditio necessaria ad exercilium potentiae
activae. 8 Arg.2. actio, media qua agens operatur, debet esse conjuncia agenti, & etiam passo, cum in ipso recipiatur: ergo etiam agens, &passum debent esse sic conjuncta . Confirmatur , quia si agens posset sine approximatione ad passum operari, talis operatio non esset immediatione virtutis, & suppositis cum inter agens,& passum mediarent aliqua supposita, sed hic loquimur de operari immediatione virtutis,& siippositi sergos Resp. Ad argum . in aequivoco procedere snam si loquatur de actione sormaliter sumpta , seu pro respectu transmutantis ad transmutatum, vel quocumque alio respectu cause adeste
568쪽
inelium s cum haec , ut saepedietium est, reeipiatur in agente, solum cum agente debet esse conjuncta , si vero Ioquatur de actione mate-xiali tex sumpta, quae ut etiam saepe dictum est, est ipsa forma fluens, seu ipse effectus prout in fieri, δc in statu persecto, solum cum passo debet esse conjuncta. Per quod patet , quomodo sit distinguendum anteced. & deinde neganda
conseq.- Io Ad confirm. resp. neg. maj. quia, ut aliquid dicatur operari immediatione virtutis, &suppositi, solum requivitur , quod operetur per virtutem propriam , & in se ipso receptam , dc non receptam in altero supposito 3 quod quidem contingeret, si agens veraretur in remo tum, licet mediarent aliqua supposita, hoc enim per accidens se haberet, cum virtus agentis non
reciperetur in illis suppositis i sed per ip
ii Pro aliquibus aut horitatibus , tam Sa-' erae Scripturae, quam SS. PP. est observandum, quod quando videntuet inferre immensitatem exeo,quod ubique Deus operetur, non eli , quia judicent, immensitatem esse conditionem limia pliciter necessariam ad Operandum s sed tantum arguunt a paritate , ita ut valeat et Deus habet potentiam illimitatam ad ubique operandum s ergo & praesentiam illimitatam , quae dicitur immenlitas, ed quod non sit major ratio unius, quam alterius, cum sicut omnipotentia, ita immensitas necessario Deum comitetur . Vel potes dici , quod authoritates λlum intendunt, inferri ex ubique operari, Deum este ubique praesentem per cognitionem, & providentiam ; vel Deum esse ubique praesentem quoad nostram cognitionem , eo quod ex eo quod Deus ubique operetur tribuens nobis Vivere , m Veri. & esse, possumus ubique cognoscere ,-ςum esse, de quis sit vetus Deus f quapropter
569쪽
Actor. I . ex eo quod virtute Dei vivimus, movemur, & sumus, & quod fecit mundum,&omnia, quae in eo sunt, ostendit Apost. Deum a no.
bis facile cognosci posse, ita ut jam non dicatur
Deus ignotus . 3 2 Dicimus Σ. agens, adhuc secundum rationem agentis creati , sive ad productionem substantiae , sive ad productionem accidentis, non indiget approximatione , seu contiguitate locali cum passo. Conclusio etiam est Scoti loco citato, & probatur aliquibus experientiis: nam Sol, ver. gr. per suam sermam substantialem, producit formas subitantiales metallorum in visceribus terrae, quae valde distant a Sole: & similiter ignis comburit stupam ab ipse separa- am s ergo. Neque valet quod aliqui dicunt , scilicet hos estectus substantiales non produci immediate a forma substantiali Solis, & ignis, sed ab accidentibus per medium diffusis a Sole ,&igne . Hoc non vale is quia fundatur in eo , quod Bima substantialis non sit immediatόOperativa , quod manet impugnatum lib. 2. Deinde, ad productionem accidentium adducuntnt aliae experientiae s magnes enim movet,& trahit ad se serrum distans s Sc piscis rem Oratas
detinet navim transeuntem , torpedo si hamum pendentem ex chorda arundinis attingerit , manum piscatoris mortificat; ergo. Deinde Angelus potest imprimere alteri Angelo aliquem effectum spiritualem , licet inter illos intercedat aliqua distantias ergo tam actione productiva substantiae, quam accidentium , non indiget agens creatum approxi matione , seu conti-gu itate locali ad passum . 33 Dicimus 3. Potest agens cre. tum in distans operari, quin aliquid operetur in propinquum . Haec conclusio patet instantia Angeli , qui producit in intellectu alterius Angeli , & nimae separatae aliquam notitiam, quin aliquid in medio producat.
570쪽
rib. . Physici Dicimus A. pluries contingit, quod agensereatum nequeat agere in aliquod pass um remo. tum, quin agat in propinquum. Haec conclusio non venit intelligenda, ita ut actione ejusdem rationis agat in propinquum, ac in remotum ἱnam oppositum patet experientiis supra adductis, sed ita ut agat in utrumque vel actione
ejusdem, vel diversae rationis. Conclusio sic proposita patet s magnes enim attrahit sextum distans, & etiam in medio producit mecies viso-xias per actiones diversae rationis s sed hoc non
provenit ex ratione agentis creati , sed ex eo quod in magnete sunt plures potentiae altera attrahendi ferrum, di altera producendi species sensibiles, seu visorias s &ctim utraque sit naturalis , utraque simul operatur, cum utraque habeat passim intra sphaeram suae activitatis, ait xa , sci licet, ferrum distans s & altera medium diaphanum proximum si autem in magnete
tantum estet virtus attrahendi serrum . tantum
illud attraheret nihil aliud efficeret in medio similitet Sol producit se as substantiales mineralium in visceribus terrae,producendo lucem an medio actionibus diversae rationis proptexeandem rationem.
is Deinde ignis actione ejusdem rationis producit calorem per spatium extensum , ita ut nequeat illum producere in partem remotam , quin illum producat in partes propinquiores ssed neque hoc provenit ex ratione agentis creati , sed ex eo quod agens naturale necessario deis bet agere in pastum aptum recipere actionem ,&Cum spatium secundum omnes suas partes sit subjectum aptum recipere calorem, nequit ignis Calorem producere in partem remotam, quin setiam prius illud producat in partes propinqnas unde ortum habuit illud proloquium: agenS naturale prius, de sertius agit in propinquu, quRM n remotumssi autem non daretur passum disp um, V οι aptum recipere calorem, inter agens ν