장음표시 사용
111쪽
Nam multa sunt naturalia desideri u quae non implentur, ut desiderium scientiae, divitiarum, honorum, Vitae etc. Resp. Nem ant. Ad rationem additum : dist. desideria haec naturalia sunt, 'litatenus felicitatis desiderio Subordinantur tamquam media ad sinem, e0uc.; SecuS, Nego. Naturaliter ac necessario selieitatem desideramus; et ex hoc desiderio sit ut quidquid ad felicitalem nOStrum conferre poSSeputemus, hoe oppetamus. Quidquid igitur in particulari desideramus, tamquam medium ad felicitatem desideramus. Desideria Vero haec particularia quum tuum aliquid oppetant ut medium ad sine in nuturalem conducens, non Semper tumen naturalia sunt, i. e. iuxta naturam. Si enim quandoque bonum aliquod sit vero medium ad selicitatem necessarium, eius desiderium crit iuxta
Iam bona, de quibus sermo est in dissicultate, neque selicitalem constituunt, neque sunt media nil felicitatem necessaria; quia iam illorum possessio, quam illorum defeeius medium ad felicitatem suturam esse putest. Quare Saepe ratio noS urget, Ut quaedam ex his bonis despicia inus, utque adeo ubi ieiunius. 2.i0. Inst. Si argumentum hoc admittatur, unum aut ulterum ex his duobus ad milii quoque debet: videlicet vel ipsas impiorum animas suturas seli eos, vel saltem eaS non suturas immor
pii quoque homines seliditatem naturaliter desiderant. Ergo hoc desiderium non potest in illis esse inunc proinde ipsi quoque
nem ad selieitatem. Sed impii ad selieitutem non destinantur. Ergo neque destinantur ad immortalitatem. 251. Resp. XU. unt. Ad l. ' dist. mai. desiderium naturale non poteSi csse inane, ita ut natura non destinetur ad id quod deSiderat, conc.; ita ut individua non assequuntur id ad quod destinantur, sului. si uil hoc destinentur ubSolute, cone. ; Si ad hoc destinentur conditionate, umo. cone. miiι. Diat, .' eous. iuxta distinetionem maioris, et nest.
Felicitatis desiderium inane foret, si naturae humanae sinis felicitus perlaeta non esset, vel si felicitatem huiusmodi homo assequi nullatenus posset. Λtquid destinaulur omnes ex prima Dei intentionc ad selieitatem perseelam, omnesque illum assequi
112쪽
possunt. Ergo desiderium felicitatis in nullo inane est. Sed quamquam omnes ad hune finem destinentur, cumque assequi possint, non tamen Omnes illum assequuntur. Non enim absolute ad eiusmodi finem destinantur, sed conditionale, scilicet dependenter ab uniuscuiusque meritis. 252. Ad 2. Dist. mai. Destinatio ad immortalitatem conso-quitur destinationem ad felicitatem, nempe destinationem ad ea- pacitatem felicitatis, con .; ad eiusdem assecutionem, neqD. Contradisi. 1nin. Impii ad felicitatem non destinantur; i. e. non destinantur ad hoc ut sint capaces selicitatis, ne9.; ad assequendum felicitatem, subd. absolute, cone. ; conditionate, nego. Et neg.
Immortalitas requirebatur in primis, ut humana natura perseetae selieitatis capax esset, ut ex dictis liquet 240). Deus au tem, quamquam non absolute, sed conditionate voluerit homines singulos felicitatem consequi; tamen absolute voluit humanam naturam perlaetae felicitatis assequendae capacem esse, quiu in persecta hac felicitate hominis finem collocavit independenter ab uniuscuiusque meritis et felicitatis consecutione. Ergo absolute quoque Voluit, omnem animam humanam immortalem esse. Hi immortalitas animi una est ex proprietatibus naturae humana
essentialibus. Quemadmodum igitur ex eo quod homo aliquis
snem Suum assecuturus non erat, homo esse non desiit, nee cessavit finis iste esse eius sinis, nec ipse capacitatem eius assequendi amisit; ita quoque non fuit immortalitate privatus.
De poenae futurae aeternitate 235. Ex his sponte emergit gravissima illa quaestio: utrum quemadmodum honorum felicitatem ratio humana demonstrat suturam aeternam, ita poenas quoque impiorum aeternas sore demonstrare possit. Etenim cum impiorum quoque animae sint natura immortales 252 , certum est, eos non esse in nihilum umquam redigendas. Unum ergo superest aut alterum; videlicet aut quod aeternis addicantur poenis, aut quod post oliquod poenae tempus, Deus earum miseriae finem imponat. Respondendum ad haec : de poenarum duratione divinam in Primis revelationem consulendam esse ; quemadmodum ipsa est
quae de carum dem poenarum natura nos edocere debet: ni Disiligod by Cooste
113쪽
l l0 ps vcno LOGIAhilominus rationem ipsam humanum sibi relictam, si hae cle re decernere fluidpiam tentet, poenarum aeternitatem validissimo
2., . Nam t.' ratio doeel peeeatum omne, sitio Ordo a Deo conStitutus subvertitur, gravem Dei iniuriam esse. Irituri ac nu- ictu magnitudo crescit in ratione dirceta dignitatis ac iuris quo persona ossensu praerellit. Qui nutem Deo rebellat, maiestatem offendit infinitam, et ius laedit inlinito magnum. Peccatum igitur malitiam habet obieetivo infinitam. Sed proportio iustitiae po-Stulat, ut poena cum culpa acqualitatem aliquam habeat. Culpa crgo in sinite iniusta poena instinita reparari debet. Cum nutemp0ena nulla infinita esse possit intensitate, superest ut duratione salicin infinita esse debent. 2.9 Qui graviter peceat se constituit, quantum ad se pertinet, in inordinatione perpetua; quatenus perversionem in se suscipit natura sua irreparabilem. Num s.' semper verum crit hominem iniuriam Deo intulisse, ab eoque se avertisse, ut nil rem aliquam erealam, tamquam ad finem ultimum, se eoi Verieret: 2.') homo per se non potest umquam pro infinita hac iniuria Deo condigne satisfacere: 5.') nec Deus tenetur iniuriam hanc Ossensori suo condonare. Itaque peccatum natura Sua malum eStirreparabile et aeternum: poenam ergo irreparabilem Giernamque meretur.5.' Vila haec, quam in terra vivimus, via quaedam est et palaestra ideo nobis attributa, ut sinem, qui felicitas est, per Ordinis custodiam assequi possimus: vita vero sutura terminus est, in quo praemia vel poenae pro meritis cuique retribuendae sunt. Morte igitur merendi tempus omnino interciditur, ac tempus incipit retributionis. Si quis ergo, postquam peccavit, in ordinem se restituere renuit, Opportunitates obtinendae veniae eontempSit, ct culpa quam admisit illigatus decedit, in culpa irreparabilitormaneat Oportet. Aequum est igitur ut irreparat, iliter a sino meidat. 4.' Deus et infitiatio misericors est ct infinito iustus. in hac autem vita quae probationis et meriti stadium est, misericordiam suam erga sontes latissime dominari voluit, iustitiae propemodum Oblitus ; quo sit ut et iis ercationis beneficia non subtrahat, et ad sutura promercnda tempus coneciliat, veniam cuique osse rens, effusissimaque elementia omnia delicta poenitentibus condonans. Aequum igitur est, ut in vita altera cui meritorum retributionem reservavit, iustitium suam in omnibus exerceat, oblitus voluti miseri eordiae: ne eos qui misericordiae tempore
114쪽
abusi sunt, eosque qui illo recte sunt usi, sors eadem tandem excipiat.. 5.' Ηune vero providentiae ordinem hominis conditio in primis postulabat. Etenim spectata hominis natura, cupiditatum vehementia, bonorum sensibilium illecebris, maximaque dissicultate virtutis, poena finem habitura non foret medium ex Sesu meiens nil homines in Omeio semper et quibusvis in adiunctis conlinendos. Etenim quantumvis poenae tempus produetum intelligatur, α si finis omnium, ut opposile S. Hieronymus, Similis. DSt, Praeteritum omne pro nihilo est; quia non quaerimus quida aliquando suerimus, sed quid semper futuri sumus a). Quod et sacto ipsi suo flagitiosi quique homines ostendunt, qui, ut
licentius vivant, hoc maxime percupiunt ne non rum Suadere sibi conon tur, poenas nempe suturae vitae finem habituras esse.
255. Ob. I. Poenarum neternitas pugnat cum Dei bonitate infinita. Nam sacviliem quamdam ac crudelitatem in ipso arguit, et inexplebilem vindictae sitim. Resp. Xest. Dei cnim bonitas non est eoeca quaedam et imbellis assectio, quac vel sapientiam excludat, vel iustitium impediat. An ideo quia Deus bonus est, se ac sua iura contemni impune sinet ' nec ossensori suo qui infinitae eius bene sistentiae ingratissimum se exhibuit, qui eius donis obstinato animo abusus est, qui promissa ab eo praemia nihili fecit, poenas meritas
256. Ad rat. add. neg. quod asseritur. Etenim saevus ille est qui ultorum erucialibus delectatur, crudelis qui atrocitate animi poenae modum ultra debitum exaggerat. Deus nutem non Bmore poenae, Sed amore ordinis poenas infligit; per poenam enim et hominis pereatum, et obstinatio in peccato ad univcrsi finem ordinantur : nec si aeterna poena peccantes punit, modum in puniendo excedit, sed potius eum modum tenet quem iustitia praesinit. Denique iustitia eius quae tranquillissimo iudieat nihil habet de illa commotione quam ira etiam in homines iustos inducit;
multoque minus de furore illo ac perturbatione, quae humanam vindietam quandoque deturpunt. 257. Ob. II. Poenae nuternae cum iustitia pugnant. Nam nulla est proportio inter momentaneum peceati actum et poenam ae
Resp. Neg. ant. Ad rat. add. dist. ; nulla proportio temporis, eo M.; commensurationis iustae, nest. Id ).
115쪽
258. Ob. III. Si qui sunt perpetuo infelices suturi, in his se
liditatis desiderium inutile est, immo mcndacio simile. Resp. Neg. f. ' partem. Nam absque hoc desiderio, quod esLcssentiale naturae intelligenti, homines illi non essent homines. Dist. 2. partem. Esset in illis hoc desiderium mendacio simile, si argueret destinationem absolutam ad felicitatem, cone. psi arguit destinationem conditionatam, et capacitatem tantummOdo absolutam, nes. Vide nuper dicta σ30-252).
116쪽
' Quaestiones variae 239. Sequitur ut de animae humanae facultatibus disputemus. Ac primo expediemus breviter quaedam, quae de iis generatim
inspectis quaerenda Oeeurrunt.
260. De potentia universim iam diximus in Oniologia O. 79, seq.). Nunc de animae potentiis quaeritur 1.' an sint plures,
Respondeo, potentiarum distinctionem ab actuum diversitate cognosci; actuum vero diversitatem ab obiectis desumi M. 181.). Id autem quod actuum diversitatem atque adeo pluralitatem necessariam facit, est agentis limitatio. Si enim agentis virtus talis est, ut diversa quidem Obiecta possit attingere, non tamen simus ea omnia complecti possit; necessario consequitur, Ut qu0ndo in unum obiectum intenditur, non intendatur ad alterum, ad quod tamen intendi potest. Propterea virtus huiusmodi modo est actus, modo' est dumtaxat agendi potentia, et quemadmodum ex obiectorum diversitate diversae sunt aetuum species, ita etiam finita virtus in diversas potentias, quasi in partes quasdam, di Spescitur. Iam activa animae humanae virtus, prouti experientia d et, eiusmodi est ut distinetis ac diversis actibus ad diversa obiecta intendatur: alius enim v. gr. est actus audiendi, alius intelligendi, aut ambulandio Ergo activa virtus animae humanae in plures potentias dividitur. 261. Ηοe ipsum S. Τhomas pulcherrime exponit sequentibus Verbis: . Quae sunt in rebus infirma, non posSunt consequi Pers sectam bonitatem : sed aliquam imperfectam consequuntur pau- η eis motibus. Superiora vero his adipiscuntur persectam bonis talem motibus multis. His autem superiora sunt, quae adi- η piscuntur perlaetam bonitalcm motibus paueis. Summa Veros persectio invenitur in his, quae absque motu perlaetam pos- Dissili ed by Coos
117쪽
li4 ps vcuo LOGIA . sident bonitatem . Dicendum cst ergo, quod res quae sunt, infra hominem, quaedam particularia bona consequuntur . Et, ideo quasdam paucas et determinatas Operationes habent, cis virtutes. Π0mo autem potest consequi universalem et persees tam honitatem; quia potest nilipisci healitudinem. Est tam on, in ultimo gradu, sceundum naturam corum, quibus Pompetit, beatitudo. Et ideo multis et diversis operationibus et virtuti, hiis indiget anima humana. Angelis vero minor diversitas pos tentiarum competit. In Deo vero non est utiqua potentia vola aetio praeter cius essentium. . Est et alia ratio quare anima humana abundat diversitatos potentiarum : videlicet quia est in confinio spiritualium et cora poralium creaturarum. Et ideo concurrunt in ipsa virtutes utru- . rumque erenturarum η M. 262. Ex dietis intelliges t.' quid sint opud veteres totum δο- lentiale, Seu potestativum, et purici potentiales, seu partes virtutis. Videlicet totum potestativum est virtus sinita: paries autem virtutis sunt diversae vires, seu potentiae, in quas dividitur.
commode revocari. De toto integrali diximus in Logica L. 107,
quo modo diximus, longe disserre a toto potentiali, seu universali, de quo in Logica sermo fuit L. 106, 110).263. Quaeritur 2.' an potentiae νιae sunt in homine, sint omnes tu anima humana tam νιam in si birem. Respondeo triplex esse in homine potentiarum genus. Aliae enim sunt in eo ratione corporis; videlicet vires quae ad materiam pertinent, ut vis resistendi, gravitas, aliaeque huiusmodi:
aliae vero sunt in eo ratione animae, ut sunt intellectus et Voluntas; quae saeuitates Sine organo corporeo exereentur: Bliae demum in eo sunt ratione compositionis ex anima et eorpore,
ut est sensus 166, 5. . Igitur vires quae sunt in homine, nitae sunt in corpore tamquam in subiecto; aliae in anima; aliae in
Notandum tamen, etiam potentiarum quae sunt in coniundio, primum principium ac veluti radicem animam esse. Anima enim forma est corporis; proinde eurpus per animam habet ut sit vivens. Radix ergo vitalium potentiarum quae sunt coniuncti propriae, anima eSt.
ο) Sum. th. p. I. q. LXIVII, art. II.
118쪽
264. Quaeritur 3.' an potentiae sive animae, sive eoniuneti sint uetivae vel pa8Sisae. Respondeo, unamquamque potentiam sive animae sive coniuncti, esse aliquo modo passivam, et aliquo modo activum: potentia cnim lioc ipso quod potentia est, ad actum non transit, nisi aliquo modo moveatur. Potentiae nutem, de quibus loquimur, Sunt omnes activae et passivae respectu diversorum I nc possunt etiam esse activae et passivae respeetu sui ipsorum. Primo modo Sensitiva saeuitas v. gr. est passiva respectu obieeti sensibilis a quo movetur, et est activa respectu pereeptionis ciusdem obieeti. Ita quoque Voluntas est passiva, quatenus a bono proposito movetur molione in deliberata; et est activa, qualenus bonum propositum amplectitur vel repellit. I st tamen considerandum, quasdam potentias esSe magis acti-Vas quam passi 'as, et quaSilam e conVerso magis passivus quam uetivas ; quia illae magis moventur, quam moveant; istae autem magis mOVent, quam moVeuntur. Sie V. gr. sensus est facultas magis passiva quam activa: at voluntas est magis activa quam
Respectu vero sui ipsius sunt activae simul et passivae omnes illae potentiae, quae actionem a se elieitam in se ipsis recipiunt. Ita voluntas in eo quod eligit, est etiam subiectum in quo haec aetio reeipitur. 263. Quaeritur 4.' Au polentiae animae ab essentia eiuδdem
re distinguantur. Respondeo, inter veteres opinionem satis communem fuisse, potentias esse ne identia ph essentia substantiae distineta, ab eaque dimanantia. Plures tamen oppositam sententiam amplexi
sunt. Breviter dicam quid veri videatur similius. Distinguendae sunt in primis potentiae coniuncti a potentiis quae in sola anima resident. Potentiae coniuncti cum ex animae corporisque viribus, quasi in unum collatis lGD resultent, certe ab animae viribus et ab animae substantia inadaequato distinguuntur.
Si vero loquamur do potentiis solius animae propriis, deque
iis viribus, secundum quas anima potentiarum organicarum est
radix 265 , ex dietis 260-262) eolligi potest, unamquamque
ex his potentiis totam animae energiam non esse, sed tantummodo partem ciusdem, quatenus ea se diversimode exserit pro obiceiorum diversitate. Hinc unaquaeque ex his potentiis a tota animae polentia inadaequale distinguitur. Nulla autem est ratio
119쪽
cur dicamus totam ni imae potentiam et energiam ab animae substantia distingui. Igitur unaquaeque polentia ab animae substantia inaduequato distinguitur. Αique haec videtur suisse sententia S. Augustini, quum scripsit u Si sola anima cogitetur, alis quid cius est mens, tamquam ciaput eius, Vel oculus, vel facies; . sed non haec ut corpora cogitanda Sunt. Non igitur anima, sed . quod excellit in anima mens vocatur . M. 266. Facile porro inteliges t.' pessime ratiocinaliarum, si quis ex modo dictis ita concluderet: cum animae virtus in partes distinguatur; animae quoque substantia, quae idem est ne eius virtus totalis, divisibilis est. Etenim salsum est, unimae virtutem, quamquam in partes distinguatur, esse tamen secundiam se divisibilem. Nam ut recto animadvertit S. Thomas, totum potentiale adest singulis partibus secundum ιotam guam ementiam,
sed non secundum lotam virtutem b). Id quod oritur, ut diximus 260), ex finitae virtutis limitatione, quae non potest intendi simul ad omnia obiecta ad quae potest intendi; unde quum
per unum aetum ad unum Obieetum intenditur, non agit totum quod agere potest; et hoc significamus quum dicimus, eam nonngere Seeundum se totam. Hinc patet, partes virtutis non dividere virtutem secundum eius essentiam, Sed tantummodo secundum eius terminationes, seu relationes nil diversa. α Quans litas dimensiva, ita Atherius M., est infinite divisibilis per ims tranea sibi: quantitas autem virtualis diuidiιur ad id quod eae-u tra eam est a H. Propterea ex eo quod animae virtus in partes distinguitur, nullo modo sequitur animae substantium di
2.' Intelliges, in exposita quoque sententia diei posse, poten-lias animae ab eius essentia dimanare: dummodo dimanare dicantur per meram resultantiam C. 2l0). Intelliguntur enim polentiae in animae essentia non absolute spectata, Sed si eogitetur per comparationem ad obiecta. Videlicet: anima comparatu ad lucem, est radix vis visivae, comparata ad intelligibile est intelligendi facultas, et ita porro.
120쪽
i , Animae potentiarum partitio
267. Potentiarum partitio inde desumenda est, unde earum diversitas dignoscitur; videlicet ex operationum diversitate. Omissis porro potentiis ud vitam vegetativam pertinentibus, de quibus et nos tarn nliquid diximus 23,l24 seq.), et physiologi, ut de re sibi attributa plenius disputant, de potentiis solum vitae animalis et intelleetivae loquemur. Ulpiusque vitae operationes vel obiter considerando quisque statim perspicit, triplex in primis polentiarum genus esse distinguendum, videlicet potentias cognoscendi, appetendi, eae8equendi. Diversae enim sunt operationes quibus animus obiectorum notitiam cupit, ab iis quibus in obieeta sertur, aut ab iis quibus aut proprium eorpus, uui externu corporn movet. 268. Item ulterius dispicienti apparet, facultatum cognoseendi otque appetendi, duplicem ordinem esse. filia enim est cO-gnitio quae nobis est cum brutis communis, otia quae hominis est propria. Illa est cognitio sensitiva, haec intelle tiva. Hinc duplex lacultas, sensus nempe, et intellectus. Eodemque pacto duplex sueuitas appetendi deprehenditur, videlicet uppetitus gensitisus, ct intellectilis. 269. R ursus sucultas cognoscendi sensitiva comprehcndit
eommunis, sundamentalis, quamquam haec tria non sint omnino idem), Seums eaeterni, et aestimativa, de qua olibi dieiuna est 66 . cuius loco veteres in homine ponebant cogitativum, quia intentiones illas, quas eetern nnimalia naturali instinetu pereipiunt, homo perest otionem quum tum ad interiit 9 .
siva 65, sp). II is veteres addebant reminiscentiam, qua homo syllogistice inquirit praeteritorum memoriam s b).270. Facultas item cognoseendi intellectiva eontinet t.' sacvltatem apprehensium, cuius aetus sunt perceptio tum Simplex, qualia comparativa L. 19, 50); iudicium, et ratiocinatio, Seu motus a notis ad ignotum. Ad preceptionem reducuntur attentis, ab3truetis, rest io, comparatio, de quibus in logica nliquid diximus L. 15, Seq.).