장음표시 사용
271쪽
instrumentum, sed nervi, quos voeunt e trifustos, seu mυιυres, qui in systemato cerebro spinuli originem habent, ei museulis inseruntur, DOSquo pervudunt. Ab his enim nervis tota est musculorum contraetilitas. Aetualis utilem contradito est ab stili mo, mediante sivido nuru eo; quo pereurrente nervos, muSeuli eou- trahuntur. Idcirco ad hoc ut musculi ex voluntatis imperio e--
trahantur, necessaria est nervorum communicatio cum cerebro,
ex quo si uidum nervcum in nervos deeurrit. Interrupta nihil
minus nervorum cum cerebro communicatione, eontratu adlluc
musculi possunt irritamentis artificialibus, quae aliquem fluidi imponderabilis cursum in nervis determinent. 548. Quod aliinet ad dependentium saeuitatis motricis ab appetitu, Seu Sensitivo, seu rationali, dicendum 1.ψ non omnium muSeu-lorum saeuitutem motricem appetitui esse subiectum. Sunt enim musculi, quorum contraelio Dppetitus motum naturaliter e sequitur; huiusmodi sunt musculi membrorum; qui sunt rubentes omnes, exceptis musculis iridis. Sunt etiam musculi, qui appetitui subduntur, sed naturaliter contrahuntur, etiam ut, uedeterminatione ab co accepta: hi sunt musculi apparatus respiratorii. Sunt denique musculi omnino exempti ab appetitus determinatione; videlicet musculi vitae vegetatis; quorum sibi aesunt omnes pallentes, cordis fabris execptis. Dicendum 2.9 appetitum sensitivum ex se sume re ad motricem vim determinandam ad actum. Hoc enim patet in brutis animantibus, ct in pluribus motibus hominis indeliberatis, V. gr. in iis motibus, qui determinantur ex aversione vel fuga BPpentitus ab aliquo molesto sensu, aut ex subita iracundia. Appetitus autem sensitivus vim motrieem non determinat imperio proprie dicio. Est enim imperandi incapax; eo quod imperium, cum sit ordinatio unius ad alterum, rationem Suppinnit. Determinat itaque appetitus motricem vim, qualenus actum appetitus vis motrieis determinatio naturaliter eonsequitur, Propter consenSionem et harmoniam, quae inter unius eiusdemque animae sueuitates viget. Dicendum 5.' saeuitatem motricem in homine determinari saepe ad actum vi habitus, ut experientia compertiSSimum CSi. Dicendum 4.' Si voluntas renuat, nec appetitum sensitivum,
nec habitum quemlibet sussistere ad facultatem motristem deler- minandum. Nam ii quoque motus, qui ex appetitu vel habitu procedunt, si sani advortente ratione, liberi sunt ei imputabiles. Non essent autem eiusmodi, si a voluntate renuente impe-Disilired by Corale
272쪽
diri non possent . idipsum deduees ex necessaria saeuitatum subordinati P. Voluntas enim ceteris saeuitalibus prineipatur. Eisi igitur ipsa non interveniente, tum appetitus SenSitivus, quam lacullus motrix, ab appetitia, nut vi habitus determinutu, agere possit, si lumen Voluntas renuat, iam unum principium quam alterum ut, netuali determinatione imprimenda impediatur Oportet. Distendum S.' sueuitalem motrieem a volunt ille determinari, Sallem ut plurimum, mediante motu appetitus sensilivi: posse tamen a sola voluntate absque hoc medio determinari. Primum sic ostendi posse videtur. Bonum quod voluntos np- petit , vel est ex se aliquo modo eonveniens appetitui, vel nullo modo est illi eonveniens, vel est illi contrurium. Si primum contingat, ni petitus voluntati consociabitur, saltem ex voluntulis imperio. Si alterum, appetitus hoc saltem honum, ut sibi eonveniens reperiet, quod voluntatis tendentia quieseat. Si tertium, praeter hoc quod modo diximus, eum magnus debeat esse voluntatis conatus, ut aliquid, quod appetitui eontrarium sit oppetat, vix fieri potest, ut ex hac inclinationis vehementia, aliquis motus ei iam in appetitum non redundet 506,2' . Sie, quum nil exsecutionem ventum erit, saeuitas motrix ab appetitu immediate movebitur.
Pars altera asseritonis ipsa experientia probari posse videtur. Neque ulla apparet ratio, cur Voluntas, ut vim motricem ad netum inducat, sensitivo appetitu indigeat. Immo vero ad principatum illum voluntatis, quo facultatibus sibi subiectis libere utitur, hoe pertinere ecnSendum est, ut etiam sensitivo appetitu renuenie saeuitati motrici imperare possit. Quum autem voluntas facultatis motricis, aut alterius cuiuscumque saeuitatis aetum libere imperat, se habet ad modum caussa moralis, non vom ut caussa physica O. 266, 7'). Videlicet, quum anima minum vult, suum netum Volendi sentiens, iuxta hune, vim exserit ad motum producendum. idemque dieendum de releris, quae ex voluntatis imperio fiunt.
273쪽
l. De Summa caussa omnium, quae sunt ae fiunt, exemplori, cstaetrice, finali; de omnis veritatis ac rectitudinis essenii alinorma; ordinisque Omnis ac pulchritudinis persectissimo archetypo ; dc Deo nimirum optimo, maximo, in quo omnis Supien-liae centrum est, quantum insuntia seret nostra, intraque naturalis cognitionis limites, ipso iuvante, disserendum nobis in praesciati est. Argumenti huius praestantia, gravitas, SuaVitas, uemaxima utilitas tyronis philosophi alacritatem, quam quod maxime, excitare debet. Primo do Dei exsistentia: tum de eius essentia, attributis,
externis operationibus, ex ordine agemus. Disilired by Corale
274쪽
Utrum Deum esse debeat ae possiι demonstrari 2. De exsistentia Dei disceptantibus hoc primo quaerendum currit, an ea demonstrari indigeat. Quam quaestionem facile solvemus eum S. Thoma, statuentes, propositionem hanc: Deus rat: esse notum per se Secundum 8e, non vero quoad n e ne propterea quoad nos demonstratione indigere a . Ut in Logiea dictum cst, eae propositiones dicuntur per seriotae, in quibus praedicatum ad ipsam subiecti essentium pertinet. Hoc sullieit ui propositio sit nota per Se Secundum se, quantum nempe ex parte terminorum requiritur. Sed ut sit etiam nota per se quoad nos, neeesse est inSuper, ut cognoseamus subiecti essentiam, et quid sit, quod per praedicatum significatur. Si enim haec cognoscimus, propositis terminis, statim intelligemus, eiusmodi subiecio praedicatum illud non posse non convenire. Secus autem, si ea non cognoscimus. Hoc pacto prima principia sunt omnibus nota per Se, quia Omnes cognoscunt quid sit subiectum illorum, quid sit praedicatum : quaedam vero aliae propositiones, licet secundum se Sint per Se notae, non lumen omnibus per se notae sunt ex OppOSi in rutione, ut V. gr. haec: animus esι simpleae; quae nulli mortalium per se nota est, sed demonstrari debet ex esseelibus. Iam propositio illa: Deus est, proculdubio est nota per se, quantum in ipsa est: nam Deus essentialiter est; proindeque qui cognosceret, quid Deus sit, is statim intelligeret, Deum non posse non esSe. Cum vero nobis datum non sit, Dei essentiam intueri, non cognoscimus quid Deus Sit: solum post cognitam eius exsistentiam, componere argumentando possumus ideam, quae per clementa quaedam analogica Deum repraesentet. Igitur Deum esse, non est nobis notum per se: ac propterea Dei
275쪽
exsistentia demonstratione indigero dicenda est. In hae re pro- sueto adversarii, quibuscum concertandum nobis est, nbunde eoim
I. Ccierum nihil communius apud omnium Belatum snpientcs, quam Dei exsistentiam demonstratione cognosci, firmarique oportere: quod quidem et disertis sententiis docent, et sueta ipso, quum quaesitis undequaque nrgumentis suadere nituntur, Deum esse. Eodem etiam humani generis sententia conspirut: interrogati enim homines, unde setant Deum esse, non Sane respondent, id esse notum per se, sed vel ratione aliqua, vel sallem auctoritate, in eam cognitionem se adduetos osse latentur. Neque aliam viam ad Deum cognoscendum Scripturae memini ant α). Ita ut et apud Theologos, ct apud Philosophos, et
apud genus humanum universum sit vero propositio nota Perse: Dei eaesistentiam non per se esse 1 bis notam, sed arsumen
Non dosuere qui in adversam sententiam concesserint, rati Dei exsistentiam aut idea innata, aut intuitione quadam ipsius
Dei cognosci Ps. 408, 442 ). Nobis in praesenti monuisse Sus-
sciat, rem tanti momenti opinionum varietatibus eommittendum non esse. Vel itaque hi nobis hoc saltem concedunt, etiam demonstratione Dei exsistentiam eontra advorsarios firmiter statui posse, et nos in pruesciati adversarios non habent; vel si hoc quoque negant, argumentis praesto erimus, quibus demonstrationes asserri solitas impugnant. 4. Altera quaestio est, utrum Dei exsistentia demonstrari queat. Negant quicumque opinantur, humanam mentem non posse ad Deum cognoscendum nSSurgere, nisi per reVelationem ac fidem; quique putant non per eoneeptus, sed per instinetum quemdam animi ac sensum apprehendi; ac demum quieumque cum Κuntio rationi theoretieae vim omnem adimunt transcendendi experientiae limites, rerumque insensibilium realitatem inserendi. Sed hos omnes iam satis in Logica consutavimus L.671, 669, 516 . Respondendum igitur, Dei exsistentiam non posse upriori demonstrari; nam neque Deus caussam habet, neque eius essentia nobis nota est L. 296 ; posse tamen demonstrari a posteriori, videt ieet per eius essectus, qui nobis sunt ipso notiores ut ex dicendis patebit. b. Haec fere opponi solent.
276쪽
iiii non potest ratione cognoscia Ergo nec Dei exsistentia.
tione non indiget. 6. Rcsp. ad i. Diu mai. prima veritas in ordine cognitionis, emno.; prima Veritus in ordine rerum, nego. Et contradisι.
min. Ad 2. Diri. mcli. secundum se, eone. ; conceptu norim nes. Dist. min. intuitive et adaequate, conc.; deductive et inadae quale, nesto.
Quum dicimus Deum esse, vox illa est abstractam ct indetur- minatam exsistentiae notionem exprimit L. 155); non autem esse Dei, quo Deus ipse in se subsistit, quodque est eius esscialia. Licet igitur Dei essentiam ignoremus, possumus tamen ex eL seetibus huius propositionis, Deu3 est, Veritatem cognOSeere. Ad 5. Dist. ani. quatenus mens humana et rerum naturam et semetipsam considerans, sponte instituit eas comparationes et rati inationes, quibus ad Dei cognitionem saltem imperseeiamaseendit, cone. ; nlio SenSu, ne9. Et ne9. eonS. Elenim demonstratio exsistentiae Dei, quod ad rei substantium attinet, iis ipsis continetur ratiociniis, quibus mens humana ad Deum cognoscendum sponte devenit.
De argumentis hane in rem asserendis 7. in eligendis argumentis, quibus nobis utendum Sit, non est cur ambigamus. Videlicet ea tantummodo asseremus, quaccum validissima semper habita et eommuniter rccepta sint, tum etiam Deilius et enueleari et intelligi possunt. Ne igitur quis arbitretur, omnia argumentu, quibus in praesenti abstinemus, a nobis retiei, aut minus valida existimari; immo quaedam ex iis, ne maximo quae ex possibilitatis realitate ac necessitate N.86, 1.'; ex legis moralis imperio ue synderesis phaenomenis; ex humana historia universa crui possunt, et invicta prorsus et puleherrima existimamus; sed neque temporis angustiae nos adeo spatiari permittunt, neque caussae, quam agimus quidquam derogubitur, Si non omnia, quae nobis praesto adsunt, praesidia in aciem do-
277쪽
dueamus, Sed quaedum intra vallum veluti contineamus, ut eminus hostibus minituntur. f8. Ui diximus ε), nrgumenta omnia, quae ud Dei exsistentiam demonstrnndam asserri possunt, a posteriori sunt et ex eis tibus. ij num tamen n nonnullis assertur, quod vocari solet quasi a priori, Vel partim a priori, partim a posteriori, et ut quidum dicunt, a simultaneo, quodque a S. Anselmo primo propositum qua mente aut quem in finem non disputo a), a S. Thornu et u seliola reicetum, a Curiesio deinde eiusque sectatoribus, ni-que ab iis maxime qui Dei visionem menti humanae largiti sunt, avide arreptum ac tenaciter defensum, hodicitum philosophorum sentcnlias in varia distrahit. Quod argumentum, nec praeterire fas est, quandoquidem disputatione philosophorum adeo sit celebratum, nec lumen diutius in illo immorari placet: postremo quid de illius robore sentiamus aperiem IS. 9. Argumentum est huiusmodi. Est in meo intellectu id Entis perseetissimi, quo maius cogitari nequit. Ergo hoe Ens est etiam in re, extra intellectum. Prob. consequentia. Si ens, quo maius cogitari nequit, esset solum in intellectu et non in re, iam non esset enS, quo miliuSeogitari nequit. Etenim maius est esse in intellectu, et in re, quam in solo statu ideali. Cogitando ergo ens illud, quo maius cogitari nequit, esse in re, cogito aliquid maius eodem, in solo intellectu exsiStente. l0. Huiusmodi est argumentum in sua forma primitiva, quamquam a diversis diversimode proponatur. Sed omnes in hoc conveniunt, quod ab id ea Dei, vel possibilitate Dei, realem eiusdem exsistentium deducant. lam, ut eundide latear quod Sentio, non possum plane recedere ob iis, qui in hac argumentatione, si ea non intelligatur esse ad hominem, et ad confundendos utheos excogitata, ingeniosum sophisma vident, et nihil aliud. Tota enim haec argumentatio continetur aequivocatione inter exsistentiam, quae sit ideale constitutivum, idente complementum, ideatis ae-lus entis persertissimi, et exsistentiam, quae sit constitutivum reale, eomplementum reale, uelus realis eiusdem; ne propterea simul permiscet pracstantiam intra ordinem identem, qua uun essentia alteri antecellit, cum praestantia, quam ordo reolis buboiprae ideoli, i. e. ens supra nihilum. l. Dissolvi itaque posse argumentum videtur, si propositi nes, quibus probatur consequentia, ita distinguantur.
278쪽
t.' Si ens, quo maius eogitari non potest, esset solum in intellectu et non in re, iam non esset ens, quo mutus eogitari non potest, dist. conditionem; si hoc ens explieite cogitaretur uimerum possibile, quin inter eius constitutiva idealia colloear tur exsistentia, cone. conditionalem; si hoc ens, licet in re non exsistens, cogitaretur tamen ae mente fingeretur ut exsistens, gubd. conduinatum: non esset ens, quo maius cogitari potest intra Ordinem idealem cogitabilitatis, neq.; comparato ordine ideaticum reali: iterum subd. et hace praestantia est pracstantiu es- Sentiae super esSentiam, ne9.; entis supra nihilum, eone. 2I Maius est esse in intellectu et in re, quam in solo intellectu. Contradisi. Maius est, comparato ordine ideati cum ordine reali, et quidem praestantia, quam Iiubet ens supra nihilum, non Vero essentia super essentium, cone. : maius est in ordine idea-li, subd. si illud ens cogitetur explicite ut merum possibile cone. ; si idem, licet in re non exsistens, mente fingatur ut exsistens, nego. 12. Quae omnia sic breviter complexus est S. Τhomas. α Dato
ν etiam quod quilibet intelligat, hoc nomine, Deus, significari hoc quod dicitur, Milicet illud, quo maius cogitari non potest; non . tamen propter hoc sequitur, quod intelligat, id quod signifi-
entur per nomen, esse in rerum natura, sed in apprehensiones intellectus tantum. Nec potest orgui, quod sit in re, nisi da- η retur, quod sit in re aliquid, quo maius cogitari non potest: a quod non est dutum a ponentibus Deum non esse s sa). 15. Duo lumen, quae in hoc argumento vel supponuntur vel includuntur, profecto sunt Vera. 1. est: ens infinitum non exsistens actu esse quiddam mim tradictorium: esset enim dependens ab alio, adeoque non inimnitum. Idcirco diximus: si quis eoncipiat eris infinitum explicite ut possibile, et non ut exsistens, ab eo infinitum non concipi. Sed ex hoc inserri solummodo potest: si ens infinitum actu non exsistit, neque exstitit semper, esse prorsus impossibile; non autem potest inferri, ipsum exsistere extra intellectum. Notae enim subieeti essentiales ipsi tribuendae sunt, Secundum quod ponitur ipsum subieetum. Si ergo subiectum ponitur solum in ordine ideoli, essentiale quoque exsistentiae praedicatum ipsi tribuendum est in ordine idcali. Haec autem propositio: Eus inter cuius ideatia constitutiva est eaesistentia, non emistit eaetra mentem; nullam conlinci contradictionem.
279쪽
2. Si quis essentiam divinam intueretur, is immodiale intelligeret, Deum non posse non esse, quemadmodum intuenti bus nobis essentiam trianguli immediate cuidens est, triangulum quatuor latera habere non posse. Sed nostis istelleetus Ι ei es- Sciatiam non intuetur, nee intueri potest, Deumque eognoscit solum ex esseetibus. Oniologi quidem qui putant Deum a nobis videri Ps. 408), iure quodam suo argumento quod reiicimuS, uti possunt; sed quieumque in opposita sententiu cst, aut extruontologorum hypothesim arguit, itobiseum seniint.Oportet. 14. Sed iam, domesticis hisee dissidiis omissis, ud adversarios, quibuscum nobis vere concertandum est, deveniamus. ut Athei nuneupantur, i. c. sine Deo: horribile nomen, quod quicumque serui, suam ipse damnationem ne poenum pronuntiat. Non tomen omnes, qui athei dicuntur, Dei exsistentiam inficiun tur, aut sophismatibus impugnant. Sunt enim vilici tam negatisi quam positivi: illi sunt, si qui sunt, qui Dei exsistentiam ignorant ; hi qui pracsraelo negant. Contra hos triplici argumentorum genere utemur. Primum a rerum in genere exsistentiu ducitur, alterum a mundi adspectu bilis ordine, tertium ab humani
generis cor Sensu. Primum vocant melaphysicum, alterum physicum, tertium morale.
15. Nota autem, ac prae oeulis semper habeto, Dei nomine in praesenti questione intelligi: ma quoddam supremum, a quo rerum universitas dependet. Quae definitio nominalis est, ut confusa elementa eontinet; non enim explicat, lin ubsolute sit, an Vero relative supremum, nee quomodo res ab ipso dependeant. Convenit tamen eum idea, quam omnes ubique genies do Deo habuerunt, ipsisque atheis non displicet. Neque mirum esse debet, eam desumi ah csseetibus, Omnia enim Dei nomina ni, eL sectibus derivare solemus, quin per hos tantum Deus cognoscitur.
duelum et eontinuens, infertur ens improductum et neoe3sarium
exsistere. Dissilired by Cooste
280쪽
Psi. nul pmductum eSt, aut improductum. Est evidens. Atqui non possunt omnia, quae sunt, esse productu. Ergo. Probatur minor. Omne ens productum, ab alio productum est: patet ex principio caussalitatis. Hic igitur produetor niterius, Vel est et ipse produetus, vel non. Si non est, datur ensimproductum, quod eontendimus. Si est productus, debet esse ob nlio productus. Hunc vero alium, nisi sit improductus, laetum ab alio lateare necesse est. Hunc alium rursum ub alio, atque hac porro ratione perpetuo urgebere, donec ad improductam
cauSsam pervenias, in eaque eonsistaS.
Si igitur aliquid exsistero lateris, lateri quoque debes, exsistere Ens improductum, nisi dieere malueris, vel aliquid suisse nnihilo productum, vel duo cialia se mutuo produxisse, vel in infinitum posse procedi, quin ad caussam improducium perveniatur : quae Omnia manifeste repugnant.
Quoniam igitur aliquid exsistit, saltem meu eogitatio, exsistit quoque ens improductum, ens necessarium, quod a nullo dependet, et a quo Omnia dependent. Hoc autem ens est Deus 15). Exsistit ergo Deus.l7. 2.' Si quid potest exsistere, datur ens absolute neeeS-
Si impossibile non est uliquid exsistere , profecto aliquid exsistit, utiquid semper exsiliit. Nam a nihilo nihil: si ergo aliquando nihil suisset, nihil umquam exsistere potuisset. Si igitur aliquid potest exsistere, aliquid exsistit. Hoc autem vel eontingens est, vel absolute necessariam. Si contingens, necesse est ut ab alio ad exsistendum determinetur: quidquid enim contingens est, non est ex se determinatum ad exsistendum, Seeus esset necessarium. Illud autem aliud, si et ipsum contingens est, ab alio determinetur neeesse est. Et sic tandem ad cns absolute necessarium deveniendum erit. Sed certe non esi impossibile, aliquid exsistere. Ergo exsistitens absolute neeessarium, exsistit Deus. 18. Notandum t.' Deus eum sit ens improductum, dieitur et est ens a se, non esseclive, quatenus fuerit sulipsius caussa, sed formuliter, seu nestative, quatenus non habet ab alio ut sit.
Non modo enim essentia actualis eius idem est ac exsistentia,
quemadmodum in omnibus entibus verum est O. 58, 2.'); sed citam essentia eius intelligibilis; id quod de nulla re eontingente