장음표시 사용
291쪽
tuo, nullum est vaeuum ε): quomodo ergo utomi moveri pos
potuissent. Praeterea motus iste essentialis, suisset noeessario ce la quadam velocitate ac directione determinatus. Ergo materia non potuisset umquam nlia velocitate aut directione moveri. Nam quod est essentiale, immutabile est. Mitto alia multa.
te moventur; quin praeterea ullum sit centrum gravitatis.
omnia essentialia materiae non sunt, et in ipsa supponuntur sine ulla ratione extrinseca determinante. t ' Deelinatio quoque illa esseetus est sine enussa. Cur enim declinaruni' Cur omnes' Cur iali tempore' Cum minimo inter. vallo, maiore non Cur inaequaliter declinarunt'l2.' ordo, qui in mundo est, casu constitutus: quae reS, etiamsi nilicis omnia, quae inverecunde sibi dari postulant, permittantur, BbSurda eSi quam maxime. 56. Revera exstiterint sane a se, ab aererno, alomi materialeS, diversae figurae ac magnitudinis, eum omnibus suis essentialibus proprietatibus; viguerit, vide quid largiar, attractio universalis; immo attractio quoque molestularis, et ehimim, et ciuetriea ipsas inter se eonciliarit, vi scilicet sua, easti, ex essentia atomorum, quacumque tandem ratione libuerit. Quid inde Vide adhuc quam multa supponi debeant, ut mundi sorti alio explicetur.
ut eae deinde viribus suis in se mutuo u gentes mundanum systema, et planetarum globos, et in tellure atmosphaeram, maria, flumina, terras, montes Vallesque enicerent. Fue enim V. gr. Omne OxFgenium fuisse a regione telluris longissime remotum; hoc unum Salis erat, Bd perturbanda omnia. naee porro dispositio primordialis ni umorum, qua delincatio, ut ita dicam, mundi lotaeonliriebatur, Bb essentia materiae non est. Ergo ab olia caussacsseeta est. Et cum non intelligentiam modo, sed altissimum Sapientiam postularet, non euieumque caussae, sed causSne SUmme intelligenii tribuenda est.
sine quo maioriales vires nullum cssuetum producere polerant Dissilired by Cooste
292쪽
C. 297, 5.'). Materiales enim atomi sunt ad motum quietemve indisserentes. Ergo ex sui natura motum non habent. Sunt praeterea essentialitor inertes, nee semel ipsas sive ad motum, sive ad quie-
distincta, quae eorpora organica formaverit, et oeconomiae tamvrecialis quum nitimulis leges eonstituerit C. 297, 5.' Seq. .
motuque animalium, ad quae explicanda nec materiae.vires nee ipsa sussieit organigatio, certe intelligendi principium eiusque eum corpore coniunctio a nullo agente materiali et non intelligento repeii p0iest. Quomodo enim, ut cetera omittam, quomodo poterat intelligentia a caussu non intelligente prodire Coneludamus. Etiamsi Epicuro ct atheis ea omnia permittantur, quae ipsi non probant, Sed supponunt, a nobis autem salsa et absurda probantur, etiamsi, inquam, haec omnia ipsis permittantur, adhue tamen eo, quo spectant, pervenire non P sunt, ut nempe testimonium, quod Auctori suo rerum natura tribuit, aliquo modo infirment.
, Didimitates 37. Ob. I. Nullac dantur in rerum natura caussae 1Inales. Nam
nimus, Ens quoque supremum itu Bgere.
rum, quae ab intelligentia nil sinem ordinantur. 58. Resp. Nesto arit. Ad l. Nego quod inepto asseritur. Et nota, alteram Ox hiseognitionibus, quemadmodum ulteri supplere non potest, ita eum iuvare et promovere. Nam et quo magis rerum physicae causSueto Oseuntur, eo meliu8 ae plures intenti sines apparent; et non raro sinules caussas perscrutando physicus quoque cognovimus. Ad 2. pariter neg. Nihil cnim supponimus, aut Supponere Iὲecesse est, cum opera ipsa loquantur ci clament. Ad δ. Cone. ant. dist. cons. Nequit agere propter sinis conse-Disilired by Corale
293쪽
culionem tamquam propter bonum quo indigent, couc.; nequit agere.cum fine, seu Opus dirigere ud assequendum sinem ipsi praeStitulum, ne9. Ad 4. Dist. easu absolute dicto 0. 520), nempe sine ulla caussa, neq.; GSu relative dicis, nempe ex eOneursu aecidentali caussarum, quae emetum aliquem non intendant, subd.; et haec possunt facile distingui a rebus vere ordinatis ad sinem, cone. Inon possunt, neg. V. dicta in ultimo Ontologiae libro O. 595).59. Ob. II. Fieri potuit, ut hic naturae ordo casu prodierit ex
riuito atomorum concurSu. Nam sortuitae atomorum concursantium eoni unetiones, tempore insinito, possibiles omnes combinationes cssicere debent. Atqui inter omnes possibiles combinationes est etiam haec rerum universitas. Ergo.
Addunt paritatem: si notae omnes typographicae, quibus Virgilii poema constat, iactibus combinentur infinitis, saltem semel, Virgilii poema diibunt. 40. Resp. Primo. Neg. mai., quae ex multiplici capite sulsa est
est insuper, Supponere Unam tuumque atomum spatii infinitatem quaquaversus, et secundum omnes directiones, percurrere POSSe . Necesse est enim, ut quaeque atomus reliquis omnibus et singulis coniungatur. Haec nutem nova suppositio novum cst absurdum;
quia obtrudit nobis essectus infinitos absque ulla caussa: quae cnim vis hac illac atomum, ut in omnes partes infiniti spatii, propcllere potorii
binationes possibiles in actum prodire debere: quin immo impossibile plane est, ut omnes in actum prodeunt. 41. Nam ut habeantur omnes possibiles combinationes, debet unaquaeque atomus in omnibus punctis infiniti spatii successive inveniri. Sint itaque duae atomi A ct R. Ponamus R esse fixum, et si moveri: motus huius puncti A, secundum lineam infinitam, tempus poStulat infinitum. Motus ciusdem in plano infinito postulut tempus insinitum secundi ordinis; si vero punctum Amoveri debeat in spatio insinito sceundum tres dimensiones, Postulat tempus infinitum tertii ordinis. Verum, no haec perSequamur, quae minuta censeri possunt quando eum atheis res usi, sit infinitum hoc ordinis primi. Diuili od by Coosla
294쪽
Aecedat nunc tertium elementum M. Ut inter tria clemenia Α, R, M omnes possibiles combinationes habeantur, necesse est, ut ad unamqu9mque novum positionem punctorum A et B, renoventur omnes mutationes possibiles pii ii M. Sed istae infinitum tempus occupant. Ergo unaquaeque positio punctorum Aet R deberet infinito tempore manere. Sed etiam positiones istae sunt infinitae. Ergo ad habendas omnes combinationes possibiles
trium atomorum Λ , R , M instauratio infinita insinitorum temporum exigitur. Estne possibilis infinitas haec Quid vero, si addas quartam atomum' omnes possibiles combinationes requirent tempus infinitum bis multiplicatum per infinitum. Si atomi quinque ponantur, tempus infinitum erit multiplicandum per insitatium quater, et ita porro. Si igitur ponas atomos insinitas, omnes possibiles combinationes exigerent infinitum tempus multiplicatum per infinitum inlinities, unitate dempta; quae postrema restrictio prosceto ridiculum compici. Memento autem, infinitum, de quo loquimur, esse infinitum tertiae potentiae. Horrendam sane monstrositatem l coneludes ex his, etiam temporc infinito paucissimas solum ex possibilibus atomorum combinationibus ad netum prodire posse; prodire autem omnes, metaphysice impossibile esse.
ReSp. Secundo. Dist. min. Inter combinationes possibiles est clium haec rerum universitas; nempe inter combinationes intrinsece possibiles, eone. ; inter combinationes extrinsece possibiles, siιbd.; spectatu virtute caussae intelligentis, cone. ς Seeus,
Et sine ulla distinctione neg. cons. eι conflequentiam.
42. Ad allulum exemplum resp. negando paritatem. Nam 1.' qui haec Obi ieiunt, supponunt, n0tus typographicas iam rite formatas, et determinato illo numero contineri, et latinae solum seripturae clementa exhibere: quae omnia intelligentiam formantem requirunt. Supponunt deinde, omnes in urnam proiici, et in talem urnam, urnaque ab utiqua vi agitata, unum post alteram ex angusto foramine demitti, et iuxta laterii, quae litteris inscriptis sunt notata, demitti; quae iterum omnia cauSSam requirunt, eamque intelligentem. Supponunt denique eos characteres intra finitum spatium disponi ei super stabili solo collocari; id quod do sicinis in spatio quaquaversus infiniis dispersis supponi non poteSt. Verum haec Omnia quum supponunt, iam supponunt intellii
gentem caussum SLudiose omnia prueparantem, quae requirun-Diuitiaco by Gorale
295쪽
tur, ut possibilis sit Acteidos impressio. Nil 'mirum igiuir istin his omnibus adiunetis ca dici possit, immo ei sidebeat elisim extrinsece possibilis. Sed in atheorum hypothesi omne intelliugentiae consilium, omnis dispositio ae directio excludjtur, ininio
multa supponuntur fieri sine ulla enusm. 2.' Non stat paritas etiam ex eo quod combinatio illa litto. rarum si semel fieret, non tamen renovari constanter pergeret At vero naturae ordo in omnibus sui ecliιionibus eonstans est. 43. Oh. III. t.' Ut explicetur mundi ordo, nihil ni iud noeesso est supponere, nisi vires, quas materia. habet. Nam revom ab his viribus omnia sunt. 2.' Praesertim, cum ignotum sit, quousque pervenire pos
sint natura Vires. 44. Resp. ad i. t.' Ante omnia Supponendnm esse male rine exsistentiam. Maierin nutem non potest a se DXsistere.
Resp. 2.' uisι., Vires constituitis, definitas, di positas, dire fusconsilio Supremae intelligentiae, cone. ς vires tantummodo In leriue ossentiales, et nullum aliud agens praeter clis, nem V. diela
Rationem additam codem modo distingues. 45. Ad 2. noto in primis, voecm hunc natura, qua athei mirifieo deleetantur, duo in quaestionc hac significare legitime
posse: 1.' collectionem corporum, ne virium constantium, quibus rorpora, certo ordine certaque lege, sensibilia phaenomenn immediato producunt: 2.' caussam, n qua eorpora viresque ipsorum ae formae, certo illo ordine ne lege, eonstitutae sunt primitus ac dispositae, ci eontinenter diriguntur. Sed si hei de natura loquuntur, quasi de ubstracto quodam ne pocii eo ente, quod revera nihil est aliud , quam maiorinci usque vires essent inles casu operantES. Ηine resp. dist. Ignoramus quousque pervenire possint vires naturae, i. e. nanteriae agentis Sub legibus ne directione supremae intelligontiae, tr.; vires materiae per se, ne9. Eteni In materia per se nihil potest, nec vires ullas liubet, eum per Se ne que possit exsistere. Et quamvis exsistat, non potest per Se caemeere, quae sopientissimum consilium, et laeta, et leges ab eius essentia independentes Supponunt. 46. Ob. IV. l. In rerum univcrsitate multae sunt imper
296쪽
An ex eo quod statua Apollinis v. gr. non sine aliquo defeetu est, Vel ex eo quod machina quaedam aliquando deficit, aut aliquid in illa est inutile, arguere licebit, haec easu facia fuisse Τε7. Resp. deinde ad 1. dist. Quatenus omnia possent esse absolute perseetiora, eone. ; quatenus quaedam sint nullo modo in suo genere Perseeta, nego. Ad 2. Nego. Ignoramus fines huiusmodi rerum; sed ex ignorantia nostra quis arguat, sines non esse' Esse autem rebus planuomnibus finem suum pracstitutum , id a priori solum probari potest, et alias probubitur. Ad 5. Dist. Ordo universalis neq.; ordo aliquis partiali S, tr. llas porro partiales perturbuliones ad ordinem universalem conducere certum est, sin minus a posteriori, at certe a priori. 48. Ob. V. Saltem qui mundum ordinavit, non probatur esse ens insinitum. Hoe igitur argumentum Dei exsistentium non probat. Resp. t.' Cur, si is qui mundunt ordinis auctor fuit, Deus non est, cur inquaui athei tot congesserunt Bhsurdas hypotheses ut eius exsistentiam negarent Τ Susticiat nobis in praesenti id confirmasse, quod illi negant, de tantopere exhorreScunt. Resp. 2.9 Omitto ant. ; illat. cons. Non probat Dei exsistentium secundum notionem Dei rudimentalem, eonfusam, Omnibusque communem so. 562), neq.; secundum notionem Dei pleniorem ei magis explieitana tr. Resp. 5.' Dist. Anι Non probatur immediate ex solo mundi ordine, tr. I mediate, et quibusdam Bliis consideratis, neg. Revera si materia improducia esset, ea non potuisset ab ulla vi exierna sibi modificari; fuisset enim et necessaria in exsistendi
modo, et independens. Si ergo modi sipari potuit, improductu
non cSt. Ergo producta est, creata est a quonam Nihil, ut minimum dieam , verisimilius, quam ab eo ipso, qui sormas omnes quas voluit, materiae indidit, eamque suis legibus constrinxit
C. 298). Hoc vel ipso Condillac animadvertit sa). Ergo is qui
mundum ordinavit, materiae creator dicendus est. Est ergo ensiustitiae virtutis. Quod si non ipse, sed ulter ereator materiae est, hic certe alter ens crii infinitum: mundi vero ordinatorii ius minister.
297쪽
49. PnoposiTso V. Universalis et eonstans humani generis, in agnoscenda Divinitate, consensio Atheos omnino 'rofligat. Etenim si humanum genus in agnoscenda divini late constanti iudicio consensit, iudicium hoc salsum dicere nefas est. Atqui genus humanum in agnoscenda divinitate constanti iudicio semper eonsensit. Ergo. Probatur in primis minor, quae laetum continet; et probatur, quemndmodum laeta probanda sunt 50. I. Testibus. Sunt autem
teribus populis, tum de recentius cognitis notitias tradidere, eorum quoque numina ne religiones memorarunt, non solum obiter et per occasionem, sed quotiescumque eorumdem mores, instituta, leges describunt. Penes omnes populos reperies ritus aliquos religiosos, augurio, sacrificia, dies sestos, saltem sollemnem aliquam invocationem viguisso; bella ne foedera, ctgriculturam, urbeS, convivio, ludos, iudicia, nativitates, matrimonia, si nera divino invocato numine consecrata, iurisiurandi religione firmata paeto, numinum contemptoribus poenas inflictas.
data opera, vol obiter atheos resutarunt. Nam ob hoc pracsertim consensu argumentum deprompsere. Praeeipuos reperies apud Brenna sa). Sic igitur arguimus. illud factum, unde demonstrationis medium a sapientibus viris constanter desumitur, debet esse probatissimum, notum Omnibus , et ob ipsis adversariis admissum. Sed multi, iique gravis-Simi, Omnium aetatum, sectarum, religionum Seriptores uniuersalem populorum in ognoscenda divinitate consensum assum pSere tamquam medium, ad divinitatis exsistentiam demonstrandam. Ergo consensus iste fuit semper laetum probatissimum, omnibus potum. et ab ipsis atheis admissum.
298쪽
51. II. Vestigiis laeti: unoe sunt
itum antiquissima, traditiones, populares cantus; quorum sere omnium argumenta a Diis, a Deorum historia, a mundi originibus divinis, a Dcorum cum homine relationibus desumuntur.
pulchro, Vasu omnis generis, domestica ipsa supellex, arma, muliebria ornamenta cle. Haec omnia demonstrant praecipuum artium obieeium penes omnes populos, omnisque domesticae et socialis vitae centrum Religionem fuisse.
enim linguis voces sunt, quae Ens supremum significant, et ad Numinis cultum reseruntur.52. Probatur maior, seu vis saeti ad demonstrandum. Si hoc iudicium distere velis salsum, profecto seliquam caussam supponere debes, quae Omnes homines in hunc errorem pertraXerit, Omnesque in erronea persuasione defixerit. Non enim errat homo, nisi caussa oliqua intersit, quae iudicium perturbet. Cum autem error iste fuerit universalis et constans, cauSSam quoque illius universalem atque constantem fuisse, existi mundum prolaeto erit. Atqui caussae omnes, quae humanam rationem in errorem adducere solent, hac in re nsussieientes apparent. Elenim caussae huiusmodi omnes continentur tandemn liquando influxu voluntatis, quae inclinationibus, desideriis, cupiditatibus suis ad iudicium imperandum moveatur L. 712, 7 18 seq. . Quae omnia potius vel ad oppositam sententiam homines traxissent, vel certe in varias opiniones distraxissent. Quapropter si quis iudieiuni hoc salsum dicere velit, is supponat necesse est vitium aliquod ipsi rationi inhaerens, quo lactum Sit, ut omnes in hunc errorem naturaliter devenerint. Quod quidem cogitare nefas est L. 62 M. Quae cum ita sint, statuendum est, hune omnium intelligentiarum eonsensum non aliunde prodiisse, quam a veritatis evidentia, quae Omnibus naturoliter ultro assulserit. 55. Confirmatur haec eadem conclusio.
Ei enim t.' animadverti haec debent. α) Cum hominem maxime reserat scire, utrum Supremumuliquod Numen exsistat, nec ne, in hane veritatem sollicite ne studiose prae celeris inquirendam homines noeessa-o serri. ti, Quo magis humanitas morumque cultura proseeit, eo pro-
299쪽
landiores persuasionem istam radices desxisse, eo splendidiu
o Non solum inter ignorantiao lenebras hanc persuasionem viguisse, sed cum scientiarum inerementis esse confirmatam ;lieei subtilissima ubique ingenia disputationibus suis illam cxa
d) Atheos numquam populo plaeuisse, et quamvis nullus Pene fuerit error, qui innumeros scctatores non habuerit, ipsaque polytheismi absurditas magnam humani generis partem Oecuparii, athei nihilominus nullam nutionem, nullam civitatem, immo pagum nullum in suam sententiam adducerc potuisse; immo odio semper habitos ab Omnibus, et exilio, carcere, morte mul-Dtatos esse. Ex his omnibus sic urguimus. Altissimas in humana ratione radices necesse est ut habeat illa persuasio, quae ex perpetuo examine firmior semper evenit ; quae eum morum humanitate et ingeniorum cultura crevit; quae seiciatiae suffragiis confirmata est; cuius adversarii omnibus fuerunt Semper exosi. Atqui talis est persuasio de Divinitatis exsistentia. Ergo. 54. 2.' Magnum quoque accedit argumento robur, Si consideres validissima quaedam impedimenta, quae hanc persuasionem in animis huminum labefactare, immo etiam eradicare ex iis potuissent. Sunt autem a) Molostia, quam hominum eupiditatibus haec infert persua-Sio, quae speculatorem actionum nostrarum ac vindicem nostris cervicibus imminentem exhibet. b) Barbaries multarum gentium, ac vita in belluarum morem
e) Vitia magna et corrupti mores, qui mentem hebetant et rerum, quae Supra Sensus sunt, considerationi ineptam reddunt. d) Sophismata quaedam obvia oppositum suadentia, quae debiles mentes valde discruciant, ae facile illudere possunt, dum eX. gr. malos impunes ire ae florescere, iustos opprimi vident. e) Ipsa polytheismi turpissima commenta, quae tam impuratos et absurdos exhibebant deos, videri caussa poterant, eur Sin minus omnes, at Sallem sapientes diis omnibus valedicerent.
f) Quamquam pauci sucrint, non delacre tamen identidem athei, qui deos spexnerent, ceterosque ad idipsum pertrahere
s) A edit, nullum fuisse per longissimas aetates inter qu's-
300쪽
dum populos eommercium, quo posset huius persuasionis firmitas, Sicubi nutaret, constabiliri. His eonsideralis, validissimum hoc habes nrgumentum. Maxima sane esso debet evidentia illius iudieii, quod non ob stantibus gravissimis disti eultatibus, tum internis, quam externis, in omnium hominum mentibus conflantissimo inhaesit. Atqui tale est iudicium humani generis de Divinitatis exsistentia. Ergo.
53. PROpostrio VI. Consensio haec non ab educationis praeiudiciis, non a legislatorum fraude, nee ab inani metu, nee anaturaliu=n eaussarum ignoratione originem duxit. Hic quoque nitiei suas nobis opponunt hypotheses, sed aequo ineptus, ac praecedenteS. Dicunt in primis, persuasionem hane esse unum eae educationis praeiudiciis. At t.' educatio penes diversos populos diversa est, penes quosdam nulla ; vuriantur item educationis principia et methodi. 2.' Praeiudicia educationis facile deponuntura aetate ipsa, cxperientio, aliorum consuetudine: b) saltem a sapientibus viris, et penes cultas nationes: O praesertim si cupiditatibus humanis ipsa praeiudicia molestu Sini. Molestae enim opiniones, etiamsi solidis firmamentis innixae sint, Severius ac saepius expenduntur, et nisi rationes paene incluetabiles obstent, libenter ac cito reiiciuntur. Quam Deile igitur praeiudicium humanis cupiditatibus adeo molestum suis-Set excussum l56. Aiunt deinde legislatorum ae priseipum fraude hanc opinionem inductam fuisse, ut populi in ossistio eontinerentur. Nihil cnim dieam de iis qui sacerdotum fraudes in medium adduxerunt. Neque illud scilicet viderunt, sacerdotum exsistentiam non solum idcam Dei supponere, sed Dei quoque cultum pervulgatum et publitum. His igitur omissis, qui legislatores et principes huius fraudis accusant, non minus inepte disserunt. Nam
nullum umquam legislatorem, nullam legem habuerunt.
hoc in mentem venit, ut per cam dein fraudem populis impον. III. 20