장음표시 사용
321쪽
ununeiatis, historicus solum ei religiosus ne politi eas conclusiones receperunt; sal alem nempe in humanitatis evolutione neeessiialem, ciusque indefinitum progressum, quo ad suam destina limnem urgetur, nempe nil ideae nbsolutum Pomplementum. Hinc illae a priori condi iac historiae, qui e pantheismum undique redolent, et sociales theoriae, quibus divina omnia humanaque turn anathemalo damnantur ; ne vaga illa et proteisormis vox progressus, quam multi in ore habent, quin tamen intelligant, quid illa signi se tur.
bus puni hcismi generali in inspueti absurditas si manifesta; do- inde speetatim refellemus, primo pantheismum realem et materiarium, nil quem et emanationis transeuntis systema, et omnisi heoria evolutionis realis reducitur; secundo Vero pantheismum identem.
Generalis Pantheismi confutatio 100. Essentia ipsa pantheismi, quaecumque sit eius forma,
doctrina cst identisalis universalis, qua phaenomena omnia et interna et exierna unius solummodo entis manifestationes esse iraduntur. Omnis itaque pantheismus sequenti propositione refellitur. PROPosiTIo I. Systema iden litatis universalis ροι absurdum in se, eι quam quod marime perniciosum.101. Dixi primo, esse absurdum in se. Etenim t.' Contradicit experientiae Glernae. Haec enim tantum abest, ut unitatem entis et identilalem osserat, ut immo multiplicitatem distinetionemque ubique nobis exhibeat. α) 0ssert multiplicitatum ac distinetionem in ipso sensationis detu, qui ex se, et absque ullo antecedente iudicio, sultem insensationibus repraesentativis, obieetum a subiecto discretum ex
obiecta exhibet, ut unumquodque stertae figurae limitibus con- lineatur; insuper alterum ab altero, tam quoad essentiam, quam quoad exsistentiam, se probet independens; unum ah nitero op parent plane divisum; nec raro unum alteri oppositum. 6 Ipsa corporum extensio ostendit in omni eorpore irinume
322쪽
ras partes esse, quae licet coniunctae simul, actu tamen distineiae sunt, et Separationi obnoxiae. Est propterea in unoquoque eorpore entium multitudo.
d) Aliqua tamen unitas experientiae ope in rebus detegitur. Haec est in quibusdam unitas generi ea vel speeisiea; in aliis unutas similitudinis et aequalitatis; in omnibus unitas symmetrica et harmonicn; in rerum omnium congerie unitas sinis. Sed unitates
istae Omnes logicae sunt, non reales, atque adeo realem multiplieitatem includunt O. 217).
Quae cum ita se habeant, aut pantheista realitatem mundi exterioris reeipit, aut non. Si primum, contradicit experientiae, quia mundi realitatem singit plane contrariam illi, quam experientia offert; si alterum, iterum experientiae contradicit, quia
negat id quod experientia evidenter manifestat L. 470, seq.);
102. 2.' Contradicit eaeperientiae internae. α) Nihil interna experientia certius est, quam DOStrn PerSO-nalitas; nempe quod subiectum cogitans sit inter multa unum in se, ab omni alio divisum, et in se totum O. 166); non vero pars integrans aut accidens magni totius, quemadmodum pantheistae fabulantur. b) Eadem interna experientia me docet, in sensationibus me passivum esse et ab alio determinari L. 471 . Docet ergo iterum distinctionem subiecti ab obiectis. e) Testatur eadem, gaudere nos arbitrii libertate, nempe voluntatem nostram non necessario ad actum determinari, sed ita esse sui iuris, et ad utrumlibet oppositorum indisserentem, ut ab ipsa solummodo pendeat, ad unam potius partem quam ad alteram se inflectere. Libertatem autem huiusmodi diserte negant pantheistae, ac vi suorum principiorum negant. Si enim unicum est ens, quod necessitate quadam ineluctabili se explicat, Seque modificat, omniaque quae sunt nil aliud sunt, quam harum evolutionum atque modificationum momenta, parteS, Phaenomena; quid erit quod neeessitati atque inexorabili lato non sit subiectum d) Postremo assectus, quos experimur, amoris, aversioni S, irae, timoris, reverentiae, aemulationis, grati animi, aliique horum
Similes, Supponunt ex se ac natura sua Bliquem terminum a subiecto earumdem assectionum discretum, immo plures terminos inter se distinetos atque diversos. Hos ergo affectus pantheismus inexplicabiles laeti, atquc adeo absurdos, in eo quod omnem
323쪽
titulis barathro omnia commiscet atque confundit. 103. 5.' μι contradictionum cumulu8. Systema enim identitutis universalis mundum hune adspeela hilein facit ac vocat Deum, nempe ens a Se, neeeSSarium, independens; neque alium, praeter mundum, Deum ngnoscit. lam vero hac duae ideae, mundus ne Deus, in omnibus maximo opponuntur. Ergo haec idearum complexio: Dei 3-mmulus contradictionum acervum contineat necesse est Revera a mundus est evidenter eontingens. Nulla enim absurditas si concipiatur vel numquam fuisse, vel amplius non osse. Λc practerea ulli utundi sine numero, quorum exsistentia huius exsistentiam excluderet, sunt evidenter possibiles. Si ergo mundus contingens est, non est a se, est nb alio productus, ab
eo suo dependens: id quod alio in loco susius probatum est
C. 258 . Absurdissime igitur mundus eum ente neeessario confunditur. 104. b) Deus, nempe ens a se, est simpleae, immutabilis, aeternus, ut in sequentibus ostendetur; et ut iam ostendimus σε , est insinite perfectu3. Atqui mundus est compositus ex partibus realiter distinetis. Est mutabilis, ut perpetua patet experientia. Omnes enim eius partes et novas ineunt eombinationes, prioribus dissolutis; et de
potentia in aelum transeunt; et motu, tam intestino, quam lo- eali moventur; ci in se invicem agunt; ae semper noVas modi sieationes suscipiunt. Si ergo omnes partes mutantur, profecto in seipso mutatur totum. Mundus nec est nec potest esse aeternus, ut alia Omittamus, vel ex infinita mutationum serie, quam ipsius aeternitas ineluderei. Vide alibi dieta C. 286, scq. . Est insuper iaceessario sinitus: nam id quod pluribus partihus conlescit, limitibus necessario constringitur C. 255 . Est igitur imperfeetus ei absolute et relative O. 550). Ab
solute quidem, quia non est ens optimum, ut patet ex dieiis: relative vero, quia mundus hoc melior concipi potest. 105. e) Deus, quia cras insinite persectum, est beatissimus, sapientissimus, Ranctissimus. Si autem Deus est mundus, Deus in homine patitur dolores, morbos, uni mi angustinS, egestatem, mortem ; Deus se non cognoscit, nisi per humanum intelleetum, idemque in homine dubital, ignorat, inquirit, errat, Somniatur fel demens est; Deus in homine sperat ac limel, invidet, irasei.
324쪽
LIBER'sΕcUΝDPS' clipLI ii. 52lsur, furit, odiis contabescii, atque amoribus omni odio iurpioribus ardet, ingratus est ae proditor, crudelis et avarus, mendax et parricida. Ergo nec beatus, nee snpiens, nee sal PtUS est. ore igitur identitatis universalis systema contradietionibus Seniet manifestis.l06. Dixi secundo, hoc idem systema esse maxime perniciosum. Ad cuius assertionis evidentiam, sat est animum ad esseetus advertere, qui natura sua a pantheismo dimanant; quidque fieret de humana societate, si pantheismi deliramenta ab omnibus reeiperentur.
moda ne mala consequuntur. Pantheimus enim, ut initio diximus, non aliud est, quam larvatus atheismus. Revera quid disseri, si Deum esse neges, ne si Deum 9ppelles rerum omnium collectionem, aut abstraetum quoddam, quod ex necessitate se evolvat, et cuius maxima manifestatio ae perseetio sit humanitas 'Quam reverentiam Deus iste sibi vindieabit, quem amorem 'Eritne possibilis religio
ni heismi. Atheismus enim nec humanam libertatem tollit, nee intrinsecum discrimen inter honum et malum, saltem landitus, exstirpat. Sed pantheismus eum omnia ferreae necessitati et ineluctabili lato subiiciat, nullum libertati loeuin reliquum facit. Ex - quo, et ex eo quoque, quod in absoluto omnia unum idemque sint, nulla amplius inter virtutem ne vitium distinctio esse potest, nullum amplius ossicium, nullum ius, ac propterea nulla moralis lex.
ier verum ne salsum subruit, ens cum non ente identineat, regnum contradictionis constituit. Haec enim, ut patet ex hegelianis theoriis, est ultima pantheismi expressio.
retieo, idealismus et scepticismus universalis, et omnis erroneae doctrinae, neque ae Omnis veritatis opprobatio;
adoratio, qua homo se uni eo pro fine constituens, humanam ipsani sceletatem, si opus fuerit, suae vel utilitati, vel voluptati
Hinc intelliges, eur pantheisiae recentiores pantheiSmi notam, Velut pudoris atque infamiae plenam, a se omni studio avertere satagant. Nempe consectaria panificismi horrent, eorumque auet0Diuitiaco by Corale
325쪽
Sed nonne satius foret, eum .consectariis ipsum abiicere '
107. Quemadmodum modo pantheismurn generali in inspectum resutavimus, ita nunc praecipua panihel sturum obieeta, quilius universalem identitatem stut uero conantur, dissolvemus. Opp. l. Ens insiliatium, quod est Deus, omnem continere debet realitutum. Ergo nulla realitas extra Devin. Ergo nullum ens praeter Deum possibile est. Revera 1.' Ens infinitum est ipsum esse. Esse autem Complectitur omnia, quue sunt. Ergo Deus complectitur Onmia, quae
cessitatem. Propterea eius ideae obiceturn est ens infinitum et necessarium. Hoc ergo ens est enS commune.
eo aliqua negatio. Sed haec in ente infinito esse nequit. 4.' Ens vero finitum est non-ens. Nam limes nihil est. 108. Resp. Dist. 'nai. Deus continere debet omnem realitatem, i. e. omne id quod exsistit, ne9.; i. e. omnem persectionem possibilem, subd. , ut est in rebus exsistentibus, nut ut esse potest in rebus possibilibus, nego: modo eminentiori, eonc. Et iuxta haec distineto primo consequente, nestatur ahsolute secundum. Vide quae dicta sunt in praceedenti capite 88).109. Ad 1. Dist. mai. Ens infinitum est ipsum esse, quatenus t.' non habet esse participatum, sed est suum csse; et 2P in eius essentia nulla est imperfectio, eone.; quatenus Sit cSSe sor- male rerum omnium, nego. Contradisi. min. Esse Dei proprium, ne9.; osse formale et commune complectitur omnia, quae sunt, gubd., unitate quadam logica, eone.; unitate reali, Nest. Et ne9. cons. Ad 2. Vsι. f.' partem. Idca entis in genere praeseri infinitatem, nempe indeterminationem maximam quoad essentiae ri lionem, et indefinitam extensionem O. 566), cone. : infinitatem ac ualem, quae Summa perlaeti O St, ne9. Dist. l. partem. Praesert necessitatem: i. o, neeessario haec idea oritur in mente, eone. ; neeessitatem habet obiectivam, subd.;
res videri nolunt. eliam principium Diuilir orale
326쪽
quatenus endem sit ac idea entis neeessarii, ue9.; IuBlenus cognoscimus aliquod ciis necessario esse ad millendum, subd.; esse admittendum necessitate consequente, cone. ; nnlecedente, nest.
Videt ieei lioc ipso quod ens percipio, est consequenter nil mittendum et ens pereeptum L. 5l0), et ens percipiens L. 423, 1'). naiiueinando vero deprehendimus, si aliquid nunc est, aliquid
semper fuisse ; ac deinde ad Ens necessarium ascendimus 17 . Ex his patet negandam esse minorem argumenii. Ad 5. Dist. mai. Si Deus est Ens determinatum, est in eo aliqua negatio; nempe eius essentia est hace et non alia, aepropterea Deus est hoc ens et non omnia enita O. 25), eone.; est in eo aliqua negatio pΡrsectionis, ne9. Et contradisι. min. Ad 4. nego, quantum spectat ad praesentem quaeStionem. Dici tamen solent entia sinita non-enitu, non quia non Sint, sed quia non sunt Suum esse, ex se nihil sunt, indigentque caussa a qua esse participatum habeant.
Ad rni. add. Dist. Limes nihil est in ob iquo, conc.; tu recto,neo. O. 546 . Non igitur inferre licet, ens limitatum esse ei S, in quo non est nisi pura negatio ; quod quidem eontrudietorium esset, sed inferri solum debet, ens limitatum esse ens, quod aliquid habet, et aliquid non habet. li 0. Opp. II. Praeter ens infinitum, nullum aliud ens ab eo distinetum intelligi potest.
nliud corpus posset existere. Α pari.
locum, extensione finitum esse intelligitur. Eodem modo hoe ipso quod unum ens est extra alterius esse, hoc est finitum
1 l. Resp. N . anι. Ad l. '. ant.; neg. cons. et paritalem. Nolo in primis. Si eorpus infinitae magnitudinis exsisteret, certe nullum uliud eoi pus exsistere posset in serie continua cum illo; quia illud, ex eo quod infinitum esset, omnia identia spatia oecuparet, ac proinde adaequaret impleretque possibilitatem corporum, quae inscrte continua coexsistere possunt C. 554). Non iamen per hoc expleret possibilitatum omnium absolute corporum . in eo enim loco, ubi unum est corpus, infinita alia possunt exsistere, Sallem diverso tempore. Sed hoc omisso, nullii est paritas eum Enie instatio. Etenim Ens infinitum non explet omnium eialium possibilitatem ; quia
327쪽
324 - i vago Los i Attas infinitum non est omne eris, sed Ens persectissimum, eminenter reliqua continens. Propterea ni in ent in non exeludit. Immo alia entia possibilia non sunt, nisi ex eo quod exsistit Ens infinitum, quod et omnis intelligibili in iis tandum unium est, et potest esseere, ut sint quae ex se nihil sunt. Ad 2. quoque ne9. parit. Etenim de ratione infiniti eorporis foret, ut Omnia possibilia spolia Oeeuparet; idcirco eorpus, quod spatium sinitum oecupat, sinitum est. At vero non est de ratione Eniis infiniti, ut sit omne ens possibile, seu formaliter, seu admodum totius; sed solum ut omnium possibilium perlaetiones
Neque ens ex eo finitum dicitur, quod alia entia sint praeter ipsum, sed quod ipsum aliqua persectione careat. li 2. Opp. III. Infinitum non foret amplius infinitum, si aliquid ipso maius eogitari posset. Atqui si extra Ens infinitum essent entia finita, iam aliquid infinito maius cogitari posset. Nam 1.' ens infinitum, una cum entibus finitis, esset aliquid
maius solo infinito. 2.' Neque obstat, quod ens infinitum finitorum omnium persectiones eminenter continere dientur. Nam nummus aureus, v. gr. , nummi urgentei pretium P minenter continet, et nihilominus pretium nummi nurei simul et argentei solo nummi aurci pretio profecto maius est.
l 15. Resp. Si ens aut complexio entium superans persectione infinitum cogitari posset, idem infinitum non foret amplius in- sinitum, eonc.; si entium summa numerica unitate infiniti maior cogitari potest, ne9ο, et emtradisi. min. hii l. eadem ad lithcntur distinctio. Sane cum Ens infinitum unum sit, additis cntibus sinitis, ex his et Ente infinito sit numerus unitate maior. Sed quod ens infinitum, una cum finitis, numerum constituat, nihil eius perseelioni derogat, si complexio illa ex Infinito et finitis non constituat aliquid Infinito maius, nee quoad persectionum partialium numerum, nec quoad persectionis totalis iniensitatem. Atqui neutrum contingit.
Nam quod ad primum pertinet, Infinitum omnes finitorumentium persectiones perlaetissime in se uno continet. Ergo complexio illa nullam exhibet perlaetionem, quae iam in solo Infinito eum illatissime non sit.
Quod vero spectat ad alterum, susscit illud animadvertere: id solum in complexiuiae iniensius, quam in singulis partibus
328쪽
MBER SECUNDLS c ApuT u. 523 reperiri, in quo singula conveniunt; quemadmodum v. gr. Si nummo aurco duos asses addideris maior est in hac summa, quam in solo aureo valor: quum vero res additae in aliquo essenii aliter diserepant, id in quo discrepant non est in collectione magis, quam in partibus intensum; ut si homo sapiens nummum aureum inveniat, non idcirco maiorem complexio haec exhibet sapientiam. Iam vero Deus et res finitae, ut supra demonstravimus 82 , in nulla prorsus persectione univoce eonveniunt. Ergo complexio ex Deo et rebus finitis persectionem intensiorcin non exhibet, sed duas persectiones omnimodis di-i
Per haec patet quoque responsio ad 2. 114. Opp. IV. Si cntia finita praeter Infinitum exsistunt, existimandum erit, ea suisse ab Insinito producta. Sed producito haec admitti non potest. Nam vel ontia sinita continebantur iam in Ente infinito , vel non. Si primum, non fuere producta, sed educta ; ideoque ad Infiniti substantiam pertinent. Si ulterum dicitur, tum pro luetio Omnis repugnat, quia ex nihilo nihil sit. Ergo.
Resp. Cone. mai. Nest. min. Ad prob. Omitto, aut. et eoiis., quod ex primo disiunctivae membro insertur. NU. partem nil crum, et di,t. σαι. add. Ex nihilo, tamquam ex materia, aut subiecto, nihil sit, eone. , ex nihilo tamquam termino a quo, subd. , per potentiam finitam, conc., per potentiam infinitam, ne9O.
De productione ex nihilo alibi disseruimus g. 259, seq. . Omisi disiunctivam, quia dicendum est, entia sinita suisse aliquo modo in Inlinito contenta antequam essent, et aliquo modo non fuisse contenta. Non enim in eo continebantur realiter, aut formaliter, sed continebantur in illius essentia eminenter, in intellectu secundum ideas ipsorum archetypas, et in potentia virtualitur, ut alibi dictum est O. 85 .
lib. Hoc panificismi genus in tota sua deformitatu exposuit, ut diximus 92), Baruch Spinosa. Cuius opinionis compendium tribus hisco propositionibus eoi Stat.1 Unien exsistit in mundo substantis.
329쪽
2.' Unius eiusdemque substantiae nitributa neceSsaria sunt eO-gitutio et extensio.
5.' Substantia uniea, cogitans simul et extensa, mundus) est insinito. PnoposiTio II. Tres istae assertiones sunt errores turpissimi eι munifesti 116. 1.' Falsum est unicam exsistere in mundo substantiam, id quod ex ipsis Spinosae desinitionibus, quamquam dolose construetis, facile demonstratur. Substantiae desinitio, iuxta Spinosam , haec est: id quod in
Se est, et per se concipitur: h. e. id euius eonceptus non indiget emeeptu alterius, a quo formari debeat. Modus Butem, Seu accidens est: substantiae assectio; seu quouin alio est, per quod etiam concipitur. His desinitionibus acceptis in praesens ut Verba Sonant, atque ita ut sensu communi et humanae loeutioni non repugnent, Stu-tim ostenditur, plures esse substantias. Nam a) Omne id quod in se est, et non in alio, omne id cuius conceptus non tirmatur per conceptum alterius, est, etiam iuxta Spinosam, vere substantia. Atqui lapis iste v. gr. est in Se, et non in hoc equo, nec in aliquo alio, et vieissim hic equus non esi in lapide, nec in alia re; itemque lapidis huius, aut huius equi conecptus non formatur per alterius rei Ponceptum, sed per notas ab Ohiceto ipso mihi exhibitas. Ergo hic lapis est substantia, hic equus est substantia. Ita omnes lapides, ita omnes equi, ita omnia, quae ad substantiae categorin in revocantur. 17. b) Praeterea supponamus duo cerae frustula, A et B. alterum rotundum, alterum quadratum. Dico, Α ei B esse duas substantias numero diStinetas. Num frustulum fi nequit esse rotundum, sine subiceio, quod rotunditatem sustentet: rotunditas enim est modus: modus nutem in alio sit necesse est, iuxta adversarii quoque desini
Pariter frustulum B quadratum esse non potest, sine Subiecto, quod figuram quadratam SuStentet. Sed sigura quadrata et rotunda non possunt in eodem Simul coexsistere, nee idem modificare subiectum: secus idem subiectum esset quadratum, et non quadratum, rotundum et non rotundum ; ne daretur cireulus quadratus; quam rem Spinosa repugnare concedit. Ergo subiectum, cuius osscelio est rotunditas, numero distinctum est a subiecto, cuius asseelio est figuru quadrata. Ergo A et B sunt duo subiecta. Disiligod by Cooste
330쪽
Subiectum vero modorum est substantia. Etenim ex desinitione supra posita, modus est assectio substantiae, et est id quod est in alio. II autem aliud est subiectum modi, ut putet. Ergo subicetum modi est substantia, quam modus afficit. Ergo A et B sunt duae substantiae. I in sero Gerditius, nimius sane, nimiumque nobiis iudaei sophistae impugnator. α)118. H Quisque videt quantum dilatari possit argumentum
allatum. Ex. gr. subiectum quod movetur, est numero distinctum a subiecto, quod quiescit: subiectum insensitivum a sensitivo, irrationale a rationali; etc. Ulterius. Corae frustulum A dividi potest in duo, quae sguras Suscipiant oppositas; crunt igitur duae substantiae; ita una pars in alias partes dividi potest sine sine. Ex quo eonstabit, frustulum A substantiam esse compositam ex multis substantiis. Idemque dicendum do omnibus eoi poribus.119. 2.' Ahsurdum est cogitationem ei extenSionem unius ciusdemque substantiae attributa esse. Nam cogitandi ocius est essentialitur indivisibilis, quod ei in- limo Sensu constat, et ad evidentium demonstratur in Psychologia. Ps. 88, 91). Ergo et substantia, quae tute attributum habet, indivisibilis sit oportet. Sceus, divisa substantia, indivisibilo quoquc nitributum in partes scindi Oporteret. Praeterea attribulum omne non est aliquid a subiecto, in quo est, distinctum, sed modus tantum cssendi eiusdem subiccti; nempe subicetum ipsum, qualenus sic est. Ergo si eogitatio est indivisibilis, nequii esse talis, nisi quia est in subiecto, quod est indivisibile. At si hoc subiectum ponatur simul natura sua extensum, eSi hoc ipso divisibile. Extensio enim certe divisibilis est. Divisa ergo extensione, eius quoquc subiectum dividatur necesse est. Igitur quum Spinosa dicit, unam eumdemque Suhstantium et cogitationis et exiensionis esse subiccium, eam dieii indivisibilem simul ei divisibilem esse. 20. 5.' Absurdum quam maxime est, substantiam hanc mundi esse substantium infinitam. Primo quia cogitans est, nempe eogiluns quemadmodum homo cogitat. Cogitat enim homo novas ideas continenler essingendo, componendo et dividendo , opinando , rali inundο , inhorundo , Saepe urrans, quamplurima ignorans. Haec autem cogitandi ratio in Eniu in liuilo prorsus repugnat.