장음표시 사용
311쪽
Quid essentiae divinae nomine intelligatur
76. Quemadmodum Deum esse immediate non eognoscimus, sed cx eius cssuetibus; ita ctiam quid Deus sit in seipso cogno- Seere non possumus ; solummodo ex eo quod novimus, quomodores aliae se habeant ad ipsum, colligere argumentando possumus, quid ipse sit. Dupli ei porro via a creatis rebus assurgimus nil cognoscendum, quid Deus sit: via nempe remotionis, et via analossiae. Deus enim a nobis primo cognoscitur Seeundum duplicem habitudinem ad res finitas, nempe ut earum principium, et ut ipsis longe supereminens 15 . Quia ergo ipsarum principium est, persectiones omnes, quae in iis sunt, aliquo modo eontinere debet O. 265); et quia ipsis longe supereminet, abesse ab illo debent imperfectiones omnes, quae in rebus inferioribus inveniuntur. Primo igitur via remotionis imperseeliones istas in Deo esse negamus, et hoc paeto dicimus Deum v. gr. infinitum vel immensum: deinde via analogiae rerum ereatarum persectiones, a nativis desectibus purgatas, ipsi tribuimus: sic dicimus Deum v. gr. intelligentem et liberum ;non tamen ita, ut sunt ea quac ipsa produxit, sed multo magisne melius. Ex quo vides, etiam dum viam persequimur analogiae, remotione nos uti: ne propterea de Deo nos cognoscere potius quid non sit, quam quid sit. 77. Pluribus itaque conceptibus inessabilom Dei ae simplicissimam naturam, quemadmodum si ex distinctis persectionibus constaret, nobis ipsi repraesentamus ; quia de illa aliter cogituro non possumus. in his autem persectionibus, essentium iterum ab attributis distinguimus. Essentiam vocamus persectionem illam, quam ratio nostra constipit tamquam 'rimum Dei consti. ivtivum, quatenus n e reaturis differt, et a qua mons progredi possit ad persectiones ceteras ipsius demonstrandas. Celeras hasce persectiones attribula nuncupamus ; non quia ad modum Diuiligeo orale
312쪽
qualitatum quorumdam ab essentia, tamquam a radiee, di manent ; sed quia ab illa ratiocinando deducuntur.
Sentia, hoc tantummodo quaeri; quinam sit ille peculiaris Dei conceptus, qui in nostram cognitionem cadit tamquam primo constitutivum ipsius, ei ut ceterarum persectionum radix: vides propterea, quaestionem hane esse pure methodi eam. Ceterum ex dictis manifeste colligitur l8), id quod primo dc Deo constipitur hoe esse: quod sit Ens a se, sibique sulpetens ad exsistendum. Ex hoc ipso ceteras Dei persectiones deduci posse, infra patebit. Esse ergo a se, astitas), essentia Dei merito appellatur.
- Deum non esse in ullo genere 79. Pnopositio I. Divina essenlia non est in ullo genere, quod sis ipsi, et alleui alteri naturae commune. Dedueitur ex dictis. Nam t.' Ut S. Thomas arguit. α cum esse Dei sit eius es-s sentia, si Deus esset in aliquo genere, oporteret, quod genus eius esset ens; nam genus Significat essentiam rei, cum prae- . dicetur in eo quod quid est. Ostendit autoni Philosophus, in lII Metaph., quod ens non potest esse genus alicuius; Omnes enim genus habet disserentius, quae Sunt extra essentiam ge-u neris : nulla autem disserentia posset inveniri, quae esset extra n ens, quia non ens non potest esse disserentia , sa). Vide dieiade entis eoueeptu O. 1δ. Seq. . 2.9 natio per genus significata indisserens est nil plures disserentias, quibus ad species diversas determinatur; nullum enim disserentiam huiusmodi essentialiter habet. Ratio ergo generis in suo conceptu indisserentiam ad exsistendum includit; non enim potest exsistere sine aliqua disserentia. Propterea quidquid sub gcnere aliquo continetur, est in suo conceptu indisserens ud exsistendum. lum divina essentia non est indisserens ad exsistendum, immo
essentialiter est, ipsaque est Suum etae. Ergo. .. . . . r.
80. Concludes t.' Deum esse supra Omne geDuS. 2.' Quid Deus sit, proprio desiniri non posse.
313쪽
81. Obiici posset t.' Deum in genero substantiae comprehendi, quatenus substantiae nomine intelligimus, ena quod per se
Ad hoc respondendum cum eodem S. Thomu: a Substan- .iliae nomen non signi steat hoe solum, quod ost per se esse, η quia hoc quod est esse, non potest per se eSse genus; Sed . significut essentiam eui mmpetu rio esse, i. e. per Se eSSe; quDiis tamen non est ipsa eius essentia. Et si e palel, quod Deus nono est in genere substantiae a).82. Obiicies 2.ψ rcs creatas, etiam in essentialibus, Deo similes
esse; propterea habere aliquid quod ipsis ci Deo logiee eommune est. Quatenus ergo Deus et res creatae Similes sunt, communi genere comprehensas videri.
Resp. iuxta pulcherrimam S. Thomae ilicorium b), similitudinem varium esse pro varietate modi, Secundum quem aliqua forma pluribus communis est. Quaedam igitur eamdem formum habent, et secundum eamdem rationem, ut V. gr. duo homines, Vel duo rectangula : quaedum vero eumdem formam liubent, sed non Secundum eamdcm rationem, ut v. gr. homo verus et homo pictus. Certum est autem omnem essectus persectionem utiquo modo in caussa praecontineri O. 265), ac propterea omnem essectum aliquo modo suae caussae similem esse. Sed non omnes essedius suis caussis ita sunt similes, ut ci in eadem serma et secundum eamdem rationem conveniant, ut patet' in iis essectibus quorum perlaetionem eminenter aut virtualiter O. 265) euussu praeeon tinet. Hi tamen possunt cum suis caussis conveniri in eadem forma, Secundum camilem rationem generis. At cum Deus sub nullo rerum finitarum genere contineatur, res ab eo conditaudivinam persectionem in se referre non possunt, neque Sueundum speciei, neque secundum generis rationem eumdem, sediuntummodo secundum analogiam unius ad alterum L. 66).. Et hoc modo, ita concludit S. Doctor, illo quae sunt a Deo. Similantur ci, in quitiatum sunt entia, ut primo et universalia principio totius esse η e).
314쪽
85. De qua Deum inter et ereaturas similitudine animadverte adhue. quod idem Aquinas subtiliter notat in eadem quaestione: . quod licet aliquo modo concedatur, quod creatura sit similis a Deo, nullo iamen modo eoneedendum est, quod Deus sit sis milis creaturae . M. Id quod alio in loco uberius explanathis verbis. . Convenientius dicitur Deo creatura similis, quum c, converso. Simile enim alicui dicitur, quod eius possidet qua- . litalem, vel formam. Quia igitur id quod in Deo persecte est, s in rebus aliis per quamdam deficientem partici putionem inve- . nitur illud secundum quod similitudo attenditur, Dei quidemn simpliciter est, non nutem creaturae; et Sie creatura habet, quoa Dei est, unde et Deo recte similis dieitur. Non autem, sic polosi diei, Deum habere quod creaturae est: unde nec . convenienter dieitur, Deum creaturae similem esse, sicut nee, hominem dicimus suae imagini fore similem, cui tamen suas imago rcete similis enuntiatur b).
84. Consideranda nunc est penitius Dei essentia, ac videndum cuiusmodi sit ens a se, ens euius essentia est esse. Non enim potest hoc esse ita intelligi, ut exsistentiam solummodo comprehendat; exsistentia namque notio abstructa est ne maxime indelei minuta ; nihilque potest exsistere, quod Solam exsistentiam habeat. Statuamus igitur oportet, quuenam ait illa realitas et persectio, quae ita est actu, ut independenter ab omni caussu sit, ne plane nequeat non esse.
85. Pno posivio II. Deus est ens actu inlinuum. Ens aelu infinitum est eus absoluto perseetum O. 562), nimirum cias, quod perseetiones omnes, sine ullo descelia, sine ut Iaimperfectionis admixtione, essentialiter continet O. 529). Hoc intelligimus quum dicimus, Deum esse uetu infinitum Probatur l.' Deus est ens a se. Sed ens a se nullam pincst habere limitationem, strii imperfectionem. Non enim vi essentiae suae limitibus circumseribitur, nec ab ullo limitari potuit, nee
Non est linitiatum vi essentiae suae. Etenim essentia clatis a
315쪽
se est adiu esse 18, 2'). Nulla autem pura perlaetio cum lino cssentiu pugnat; omnis enim pura persectio est aliquod esse. Nullus quoquc dulaetus ab hac essentia necessario dimanat; nam defeetus inest rei secundum quod aliqualiter non est; in comceptu vero ipsius esse non continetur, ut aliqualiter non sit ἔnon enim ideireo aliquid est limitatum quia est, sed quia est hoc aut illud, v. gr. lapis, planta, homo. Non potuit insuper ab alio limitari, quia ab alio non pendet, nec esse partieipatum habet. Non a seipso, quia sui ipsius caussa
85. 2.' Ens a se non habet esse participatum, sed cst ipsum esse per se subsislcns. Ergo concludit S. Tliomas, . oportet quod . s lotam persectionem essendi in se eontineat . a). Etenim deseelus omnis secundum datam quamcumque realitatem, inveniri solummodo potest in iis, qui realitatem illam pur-licipatam habent, ut v. gr. dclaetus sapientiae inveniri potest in iis, qui sapientiam habent participatam ei nilquisitam, si Dempe non secundum perseelam sapientiae rationem illam participent. Si vero certa aliqua realitas inveniretur per se subsistens, nihil proseeio de persecta eiusdem realitatis ratione illi deesse posset; ut V. gr. Si inveniretur ipsa sapientia per se subsistens, nihil posset ab ea abesse, quod ad persectam sapientiae rationem Per
Si igitur Deus est ipsum essc per se subsistens, nulla re en-rere potest, quae nil perseetionem essendi pertineat: secus aliqua liter esset non eras. α Omnes autem persectiones, inquit S. Tho mas, pertinent ad persectionem essendi. Seeundum hoc enim utiqua persecta sunt; quod utiquo modo esse habent. Unde ses quitur quod nullius rei persectio Deo desit. b).87. 5.' Deus est primum ens in genero caussae 16). Ergo
omnium possibilium perlaetissimum est. Ergo omnium, quac CS- Se possunt, persectiones continet.
Probatur prima consequentia. Si enim possibile sorei aliudens Deo persectius, hoc ens vel iam exsistit, vel est pure possibile. lam ca quae exsistunt, a primo ente dependent; non sunt ergo illo perseetiora; quac pure possibilia sunt, contingentia sunt;
sunt ergo imperfectiora ente necessario.
Probatur secunda consequentia. Ens quod omnium possibilium persectiones continet, perseelius est eo, quod aliquam huiusmodi
316쪽
persectionem non e tineat. Ergo cias, quod omnium possibilium persectissimum est persectiones omnes possibiles contineat oportel. 88. Atquo hace salis esse possunt firmandac veritas i. Ad Pi rores Butem cavendos, qui quidem hac in re gravissimi sunt, haec scdulo unimadverti debent. t.' Deus omnes quidem persectiones continet, sed modo diverso. Perlaetiones enim simplices O. 55 l) continet somnuliter 265): mixtas autem eminenter, et virtualiter Ibid. . Rutio est, quod perseetiones simplices nullum continent imperfectionem. nec ulteriorem realitatem excludunt: mixtae vero sunt cum imperfectione coniunctae, quia maiorem aliquam persectionem natura sua exeludunt. Illae igitur in Ente perseelissimo. possunt esse secundum propriam rationem; istae Vero eo solum modo, qui nullam contineat imperfectionem, nec ulteriorem realitatem exeludat. I. u
non sunt lamen in illo secundum eam ipsam rationem, quam in rebus creatis habent, sed multo eminentius. Nam in rebus creati muliae persectiones huiusmodi sunt aecidentia, ut est sapienti Miustitia, sanctitas: Omnes vero sunt limitatae et pari ieipatae. In Deo autem nihil esse potest, quod accidentule sit, aut imperlaetum, aut participatum. Sunt ergo illae perseetiones in Deo secundum sui rationem absolutam, et abstruetam a modo, quo sunt in creaturis.
absolute significant, Deo attribuantur, ut quod Sit ens, bonus, intelligens, liber, Sapiens, iustus ete. ; quae vero significant perlaetionem aliquam, ut propria est rerum creatarum, V. gr. eorpuSanimul, homo ciuis de Deo diei non possint.
est 82), ea nomina, quae inm Deo quam creaturis tribuuntur, non uni v a esse Sed unalogica M.
plenitudo essendi, videlicet non quia Deus Sit Omnia quae sunt, aut esse sormale omnium, id quod pessimus est Panthoismi error, sed quia Omnem purae persectionis realitatem, qua essendiaetus nobilitari potest, natura sua ipse complectitur.
317쪽
89. Consideravimus iam, quaenam sit essentia divina, et cuiusmodi sit; superest, ut consideremus, quodnant sit subiectum, ut ita dicam, essentiae huius, seu quodnam sit obieetum, quod diei possit Ens a se summeque perseetum. In quo duo errores omnium pessimi ac funestissimi crunt nobis consutandi; alter eorum, qui Deum cum hac rerum universitate confundunt; alter eorum, qui divinam naturam universalem utiquam QSSe naturam putant, ac pluribus diis communem. Contra primos OSicimilendum erit, personalem, ut aiunt, Deum, et B rerum universi late distinctum, esse admittendum; contra seeundos, Deum unteum osse et immultiplicabilem. 90. Primus error dieitur pantheismus παὶ, Θεκὶ; qui non aliud revera est, quam larvatus atheismus; perinde enim est si nullum esse Deum ullirmes, ac si statuas nihil aliud vocari debere Deum, nisi rerum omnium quae sunt congeriem. ideirco qui hoc erroris monstrum feetantur, inter litheos merito recensentur; nisi quod athei indireeti nuncupari .solent. Ceterum antiquissima est haec humanae mentis aberratio, atque Varius in variis aetatibus induit formas; sed aetate praesertim nostra quidquid abnormis pravique habet, impudentius aperuit. ac veluti
91. Diversae pantheismi formae ad hasee tres revoeantur; videlicet ad emanationem transeuntem mundi e divina substantia, ad evolutionem immanentem realem eiusdem divinae substantiae ; ad evolutionem Mealem absoluit. Prima sermo, sub qua poni heismus B pparuit, est emanasio transiens. Ohliterata enim notione ereationis ex nihilo, pronum erui in cum errorem lubi mortules, ut rerum omnium Semina, ac materiam, ex qua res saetae sunt, in divina substantia prae- exstitisse opinarentur. Invenimus errorem hunc apud indos, in
theologia hrali mantea, quam vetustissimi eius gentis libri conlinunt; nee non in geogoniis Aegyptiorum et Persarum: primi
318쪽
item Graecorum mystagogae ae vates hanc ipsam doctrinami rodidisse vidciatur; quin sub aerae quoque christianae initium Gnoslidi eam prosilebantur. Apud hos omnes emanationis then-ria mythorum plus minusve ridistulorum velamine contegebatur, quo laetum est, ut brevi aditum pol Siheismo aperiret. PSthagoras eiusque schola scientificis sormulis eam expresserunt, et media aetate Scotus Erigena et Iordanus Bruno. 92. Evolutionem imoanentem realem sed diversimode do-eucrunt Neoplatonici, Realistae helerodoxi L. 521), ae pracsertim Baruch Spinosa. Generatim hic error in eo situs est, ut esse linum ponat, illudque infinitum et nel ornum, quo mundi visibilis,
eorumque. quae in ipso sunt, Vera ac realis essentia contineatur : ectera, quaecumque enita dieimus, non Bliud esse, quam varias eius sive sermos, sive individuationes, sivst manifestationes. Spinosa saeculo XVII hanc theoriam persecti, seu potius erussiorem esseeit ac materialisticam, atque atheismum in ea la- leniem, et Bb iis, qui proeeesserant, pantheistis, saltem ab omnibus sorte non agnitum, palum eduxit, substituens notionibus Unitalis supremae, identitatis, esse obsoluti, notionem magis destitiam substantiao; ac doeens unieam esse substantiam, cuius duo sunt attributa, cogitatio et extensio; quidquid vero exsistit substantiae huius, secundum unum nut alterum modum, asse-etioncs esse.
95. Pantheismus idea lis absurditatis culmen altingit, eo quod
pantheismum cum idealismo consocians, infinitae et obsolutae unita iis evolutionem non aliam ndmittit, quam phaenomenalem
Pt identem. Doctrinam hanc tradiderunt in India primum philosophi seliolae Vedanticae, auctore Vyasu : horum Sententia erat: Bralimn solum exsistere , ens aeternum , purum , illi miiuium :Omne autem id, quod Brahma non est, omne quod limitatumae multiplex nobis opparet, non reale quidpiam, sed moram illusionem esse. Quocirca quum existimamus, mundum, homines, nosque ipsos esse entia, et a Bra lima distingui, vanis speciebus realitatem tribuimus, ac in somnii statu versamur; quum Veroeognoseimus, Bralimn solum esse, nihilque aliud praeter ipsum, tunc enimvero expergiscimur, scientiaque polimur. 94. Lumdem sere doctrinam scelota est inter Graceos se holacleniensis, quae Xenophanem parentum lisbuit, ne Parmenidem et Zenonem propugnatores neerrimos. Hi tamquam principium indubium statuebam, fieri prorsus non posse, ut quidpiam novi, sive substantia, sive modi sentio sit, pro tueatur. Proinde quid-
319쪽
quid est, aetcrnum esse ct i inmutabile. Res sinitos, ue propterea inior so dissimiles ac mutabiles, pura esse phnenomena ; unteum tantum ens agnosci oportere, absolutum, infinitum ne semper idem. Hoc verum cogitutionis obieelum esse; cogitulionem nudilem eiusque obieetum essu unum idemque u). 4 5. Iluce sere cadem invenies apud recentiores pantheisias germanos, qui revera hoc nobis tamquam magnum quemdam in rebus philosophicis progressum OggeSSerunt, ut DOS Rd Ve-
danticorum et elealensium somnia retro ligerent.' Novae huius aberrulionis origo ex Kantii doctrinis repetenda est. IS enim, quamquam et obieetum et subiectum reciperei, eum tamen omnes obiecti formas a subiecto derivaret, obiectum ipsum inexcogitabile secerat L. 5l6, 3.'), et arbitrarie solum ac precario phaenomenorum realitatem recipere videbatur. Erat itaque cxpectandum, sore aliquem ex eius discipulis, qui magi- Stri opus prosequeretur, atque Obicelum eliminaret, solo subieelorclento. Fuit hic Amedeus Fichte. Is statuit, subicetum et obicelum, cognitionem et exsistentiam unum prorsus idemque esse. Uniec osse τό esto absolutum et illimitatum, quod activitas insi-nita est. Hae netivitate necessaria imagines creantur et ideae, quibus exterior mundus Pontinetur, quin lamen to ego creans
vel eas vel se agnoseat ac sentiat. Sed quum in has ideas impingit to ego, in se reflexione redit, ac duplicem affirmationem Ps nil, primitivam utramque, quarum tamen altera ab altera dependet. Prima ustirmatio ae prima eognitio haec est: ego sum esto. Allera : et: non- ego non est esto. Prima assirmatione assirmando se, se creat, sed Se limitatum ac distinetum, quatenus assit mulione altera se limital, Opponendo sibi eto non-ego. Se autem hoc pacto limitat, quia resistentiam etos non-ego a se eonseti cxperitur. Sed brevi netivitate sua, quae est eius esse, hos limites transgreditur, dein novos ponit limites, eosque iterum Superiit, et ita porro sine sine: atque hoe paelo το ego scutit sc iusini
96. Sehel ling loco tos ego absoluti suffecit e3se absolutum, quod nec subiectum est nec obieetum, sed quasi neutrum interutrumque. In hoc esse Bl,sululo, etiam iuxta ipsum, esse ei eO-gnoseere sunt unum idemque: cognitio autem primo est intuitio sine e inscientia, quae prorsus cum obieeio confunditur. Sei'-ditur utilem absolutum in duplicem ordinem, cognitionis et cxSi
320쪽
Lini R 'Si di xuus 'eari r ii. 3l7sielitiae, quum sit separatio inter obiectum et cogitationem; haec separatio fit per eonceptus, in quibus forma, quae generale quiddam est, cogitationi, particularia autem exsistentiae respondent. Sed haec separatio non est in ipso esse absoluto, quod est persccte unum ; est lantummodo cius varia manifestatio. Esse absolutum est infinitum : fit vero sinitum in statu ideati, prout esse, a eognitione distinguitur.' 97. Quae Seholling amrmando posuerat, neget demonstrare
aggressus est; ita tamen ut ad eamdem conclusionem diversa methodo perveniret. Non modo enim in ipso esse absoluto unitatem constituit, sed etiam inter eius manifestationes, contendens in omnibus relationibus sive inter obieeta, sive inter subiectum et obiectum, totum id quod reale cst ac positivum, relationem ipsam esse, quam ideam vocat; correlativos vero ierminos rea
litatem non habere, nisi in ipsa relatione seu idea. Idea enim hegellana est ens, et est nihil; sed non ens, quod iam vere aliquid sit, ni quod fieri omnia potest, quemadmodum secundum considerationem logicam nobis est eris in genere ; itemque idea hegellana est nihil; at non nihil, quod simplieitcr nihil sit, sed ex quo
scri omnia possunt. Itaque si Idea consideretur coneeptibus abstractis entis et nihili, haec duo sibi videntur opposita, sed in ipsa Idea et a parte rei sunt unum idemque, principium scilicet omnium. Hinc hegellanae theoriae sundamentale prineipium:
identitas contrapositionis; et contrapositionem esse omnium eS-
sentiam. Quod enim si, est et non est. Itaque in ipso fieri duo illa opposita habentur, ens scilicet et nihil. uine ultima uegotii
onclusio: rerum universitatem esse ipsum fieri, nempe processum Ideae a statu esse puri et abstracti sese necessario evolventis, per totidem momenta ac progressus, in ideos generales, soti cntia universalia, per negationes et negationes negationum; donec se totam comprehendat ut negationem absolutam negationis Entis. Hoc Ideae progressivo ct indesinito motu logica, natura, spiritus constituitur, totaque humanitatis historia continetur. Idea Vero, Seu processus absolutus, est Deus: Propterea
horridum dictu:) Deus est in fieri. Formula haec est Pompendium hegotiani delirii.
98. Germanici pantheismi virus quosdam quoque nitarum nationum philosophos insccit, Eeleeileos pracsertim Galliae, et sectam Satrat-simonianorum. Hi hegelianus maxime theorias Sertatitur, non tamen ex integro. Neglectis enim principiis, eorum litent, raetis ahstrusisque npplicationibus, aut iis leviter ei ambigue