장음표시 사용
331쪽
Secundo quia extensa est. Extensum enim nequit se infinitum. O. abi, J.'). Tertio quin ci secundum cogitationem, et secundum extem Sionem perpetuo mutatur. Infinitum nutem immutabile est. Vide
inosae argumentatio refellitur. 121. Spinosae argumentatio plena quidem dolis, sed dolis minime acutis, indigna foret, quac serio restitaretur, nisi illud assurret eommodi, quod paullulum expensa d et, et quam craSSas uerti hominis ignorantia, et quam ignobili artifidio utantur recentiores panthe istuc, qui eum nil huc luudibus extollere non verentur. Totu ipsius argumentatio huic substitiatiue desinitioni innititur. Per substantiam intelligo, ita ipse, id quod in se est et per se concipitur, h. e. id euius conceptus non indisset conceptu alterius rei, a quo formari debeat.122. Argumentatio vero ipsa huc redit.
rum substantiae pertinet exsistere.
que eatissa sui; give ad eius naitiram pertinet exsistere. S.' Prob. Ani. duobus modis. a) Si una substantia posset produci ab alia, eius cognitio penderet a cognitione alterius : Nam csseelus dependet a cognitionerauSSae, et eamdem involvit. Sed id cuius cognitio pondei a cognitione ulterius, non est substantia: patet ex substantiae definitione. Ergo. b) Quae res nihil commune inter Se habent, carum una alterius
Sed duae substantiae, diversa attributa habenies, nihil inter se commune habent. Ergo. 4.' Non possunt autem dari duae aut plures substantiae eiusdem nitributi. Nam distinguerentur solum ex asseelionibus: in scorgo consideratae non diStinguerentur, nec esseni plureS.llic est processus, haec argumento, quibus impius iste dirimere Se putat quaestionem Omnium, quae agitari a mortalibus Possunt, gravissimam, quaestionem videlitei de Divinitatis exsi-
332쪽
l25. Totu haec indigesta machinatio corruei, si in sullaeissima illa substantiae definitione miseros aequivocationes, in ea studioso congestus, distinctione aliqua rei exas. Subsimilia est iu quod in se est. Nempe quod per se est, et non in alis, emc.; quod a se est, et non ab alio O. i52 ὶ, subd. , substantia infinita, cone. , substantia in genere, neg. Tamen Spinosa
quum dicit in se, intelligit a se; sic arbitrariam statuti definitionem, et iam ub ipso exordio disputationis gratis, asserit quod probare
intendit. Substantia est id, cuius conceptus non indiget conceptu alterius rei a quo formari debeat; i. c. quatenus obsolute consi-dcratur, trans.; quatenus consideratur relative, Aubd.; non indiget conceptu alterius rei, tamquam subiecti cui inhaerent, coue.; non indiget conceptu alterius rei, nempe numquam includit conceptum alterius rei, tamquam caussae, a qua dependent, nego. l24. Substantia omnis duplieiter eonsideriiri potest: l. in Se ct secundum notas eius absolutas; 2.' relative ud aliud. Si con- Sideretur in se, certe non est ens per comparationem nil aliud, quemadmodum uecidens est ons per habitudinem nil substantium O. l8). Utrum vero ipsa substantia concipiatur absolute prorsus, et sine ulla comparatione ad necidens, non est hostl O quaerendum: putet nutem ex alibi dictis O. 154), hoe
ipsum adversario negari posse. Sed esto: substantia absolute considerata absolute quoque concipiatur. 125. Sed potest insuper, ut dixi, substantia considerari relative; quod si ita consideretur, profecto, ut relativa omnia, cor relativi alterius conceptum oblique ineludet. Relationes vero quas Substantia habere potest, non sunt certe relationes inhaesionis in alio, izmquam in subiecto, et ideireo substunt tu numquam otest ita relative eoneipi, ut subieeli cui ipsu inhaereat conce- ium ineludat. Sed potest liubere ei, si finita sit, necessario ha- ,et relationem essectus ad cutissam; ac propterea nil vetui, quο-
minus substantia, considerata ut effectus, caussae conreptum includat; quam certe non includit quum absolute consideratur. Si Spinosa putabat, substantiam produci non posSe, et consequenter numquam posse speetari ut effectum, hoe erut ipsi probandum. Ipse autem neque hoe probat, nec probare tentui; iii mosallaciis utitur ae technis, ut probandi onus declinet; sulis se quisestioni fecisse putans, si hoc primum occulte in definitione arbitraria assumerei, et deinde id ipsum aperte ex eadem delinitione deduceret.
333쪽
550 Tu ROLOGIAl26. Nune ad argumenti . Ad l. Neg. Ad prob. Disι. Ad nutu rani subflatiliae inlini laupertinet exsistere, eonc.; ad naturam SuhStanliae in genere, ne9. Nulli enim substantiac sinitae est essentialis exsistentia. Ad 2. Neg. Animadverte absurdam synonimium: erit caussa Aui; sive ad eius naturam pertinet eaesistere l8, 1.' . Ad 5. quoad l. prob. Si una substantia posset produci ubulia, eius cognitio penderet a cognitione alterius, dist.; eognitio eius ubsoluta, nempe quatenus usi utiqua Substantia, penderet a cognitione ulterius, ue9.; cognitio eiuS relativo, nempe quatenus esi cssectus, penderet a cognitione alterius, δubd.; alterius, quod ipsi esset subiectum inliaesionis, neq.; alterius, quod sit ipsius
Ad ral. add. Dist. ciscetus involvit cognitionem Suae cauSSae, si consideretur secundum rationem esseelus conc.; SecuS, ney. Contradisι. min. Id cuius eognitio pondet a cognitione ulterius, non cSt Substantia, si nempe includat cognitionem ulterius, quod sit ipsi subiectum inliaesionis, eoue.; si includat cognitionem ultorius, quod Sit eius euUSSa, ne9. Quoad 2. ' prob. Dist. mui. Quae ros nihil commune inter se habent, earum una alterius caussa esSe non potest: i. e. quae nullam habent inter se relationem, eone. ; eaussulitas enim est aliqua reluito ); quae communem naturam non habent, ne9. Contradisi. min. et ne9. couSequentiam. Ad 4. quo sundamentum praecedentis argumenti continetur, dist. Non possunt dari plures substantiae eiusdem attribuli, identitate numerica, cone. ; identitate Speeitica vel generi ea, ne9. Ad rat. add. Tr. ant. Dist. cons. Non essent plureS Segundum rationem univcrsale in eis considerantem, concc; realiter,
127. Τota igitur sapientia iudaci veloratoris reducitur ad ar-lem confundendi, per vulgares aequivocaliones, res disparatissi-u BS, Ut Suni: eSSe per se, et rase a 3e; conceptus rei absolutus eι relativus; habitudo accidentis ad subiectum, et relatio esse-etus ad caussam; relatio identilatis eι relatio caussa litalis ac dependentiae; identitas numerica, et identitus specifica; pluralitas realis et pluralitas conceptuum. Longum eSSet cetera Perosequi, quae ad rem non faciunt. Ex quibus tandem duduces, laudaro Spinosam, utque illa errorum portentn commemori resinc indignatione neminem posse, nisi qui pantheismum Selen lide Potni Hinique sensui praeponat, ac de suorum lectorum O ci-Disiligod by Cooste
334쪽
lani tu mire considat. Hoc uno indicio reeentiores pantheismi sau-lores salis su produnt, qui sint, quidque Sentiunt.
Confulatur pantheismus ideatis
28. Non est nobis animus varias idcalis pantheismi formus singillatim refellere, quae longa nimis res foret, nec ullo modo necessaria est. Primo quidem, quia communibus omnis panifieismi erroribus eae nihil aliud addunt, quam nova ubsurda; nec vere ab iis aliter disserunt, quum vegri Somnia a ceteris somniis, et ebrii hlasphemiae a celeris blasphemiis; lum et ium luia hae vere transcendentales obsurditates Vel gralis rasseruntur, Vel erroneis solum notionibus et operiis sophismatibus innituntur, ne propterea landumenta earum omnia iam in Logi euae generali Metaphysi ea subruta sunt. Atque haec profecto optima talium aberrationum resutatio est; non enim illae oriri poterant, aut sectatores invenire, nisi elementurium disciplinarum ignoratio et contemptus viam illis aditumque parassent. Quare si quis sensu communi sumetenter instructus, et in iis addiscet, dis disciplinis mediocriter sit versatus, iurgidas illas transcendentalium nullitates risu ac miseratione excipiet, ae lacile demonstrabit, tot sere in iis errores esse, quot assertiones, totque parnlogisinos quot ratiocinia. Nihilominus, ut palam sit, in quantam insanium impietas ul- limo devenerit, absurditates, quae ideolis pantheismi, generatini iunium considerati, propriae sunt, breviter exponere iuVerit. Idealis pantheismus hue rodit: esse aliquid absolutum, im personule, indeterminatum, de quo nihil amrmari, nihil negari possit : absolutum hoc noeessitate quadam inexplicabili determinare semetipsum ac limitare; quia inque sui obieelum emeitur, naturam esse ; quum in se redit, spiritum. Hoc puelo subiectum et obiectum, esse et cognoscere non distinguuntur; entia vero omnia, ipsaque cognitio, nihil reale sunt, sed apparentiae merae. Pnoposivio III. Pantheismus idealis f.' est eminenter absurdus ; 2.' pugnat eum elementaribus intelleelus humani notionibus: 3.' arbitrarius est in suis prine iis et assertionibus; et est 4.' in sua disserendi ratione turpiter sor)histicus.129. Est primo eminenter absurdus. Nam 1.' si omnis idculi sinus obsurdus est, multo magis idculis-
335쪽
mus, illii liuius systematis has is est; per ipsum cnim non modo mundi exterioris realitas perimitur, sed ipsum quoquo Subicelum cogituris inter phaenomena sellaeosque illusiones rei ieitur; usi cnim eo ego innium modo unum momentuin, una positio evolusionis id eulis ubsoluit; vere nihil ne somnium somniorum, uiuit Fictile.
speciebus phaenomenorum illuditur ' ipsum proseelo obsolutumel infinitum: ipsum est quod, curn in intellectu humi no P-- solentiam sui habere dicatur, non intelligit se ut est, scd plunc aliter, quodque identes su ipsius positiones atque trunSBrmati nes, quibus exterior mundus conlinctur, esse res B se diseretas urbitratur. Qua re quid potest esse magis absonum, aut incre
in doctrinis continetur. Destruetis namque exterioribus Obicetis, ipso lite destrueto subiceio, quid nobis reliqui suci uni Absolutum, inquiunt. Quid porro est tandem aliquando nbsolutum istud'Esse abstruetissimum et omnino indeterminatum; cogitatio puro sine cogitiinie; et cogitatio, quae nihil cogitat. Qua in re, quaeso, phniatnsma hoc disseri u nihilo At illis Iulum lioeec ovolvii se se. et sit omnia. Sed quomodo tu ordino identi et . quod supra modum absonum est, negulioni Sopo 97). Et re sane vera, obsoluto huic transcendentalium, per tuus 'umque evolutiones nihil, quod reale sit, accedere pol est; huic cnim vere valet illud: eae nihilo nihil. Ergo absolutum huiusmodi, post quascumque evolutiones, re idem est, quod ubi nitio fuit, verum nihil. 150. Ceterum non gravantur panthcistae recentiores host, quod diei mus, diserte Dieri; immo ueget hoc inter fundamentulia sui systematis firmamenta nudaeier collocat. Esse et nihilum idem xunt. Eae altero alterum fieri, hoe denique absolutum est. Quo principio in aperium protraeis, latetur tandem pantheisliarum impudentissimus, contradietionem huius systematis essentiam csse, nec posse illud consistere, nisi primum rationis humanuc priueipium, et cum eo lutinanti ip8n ratio conVelli iur. . , Quid tum iamplius requiras ad eiusmodi systemuiis e insulationem Τ151. Pu9nuι seeundo eum elementaribus intellectus humani
ueget. in quo opex est plintheismi li Duseondentalis , nullum
336쪽
ex his notionibus inta lana reliquit; sed eas deibrinavit, delox 'sii, salsus reddidit.omnes. Nec vero, intactis illis, potuisset viii quam horrendum hue atque informe monstrum, in lucum pro-iraliore. Sed ne ad indigesiam illam ct miserandum in modum sophisti eam hegellanae logicae sarraginem manum admoveamus,sus solet enumerare breviter fundamentales ideas, quibus systema, quod impugnamus, opponitur. iii i
maximo ideae etes esto. . . t '
'.' Ideae distinvitonis, quae, si onmin idem sunt, nulla est in re, immo esse in re nullo pacto potest. Sic absurda evadunt omnia iudicia negativa. -
lationis, et ordinis, quae multitudinem supponunt, sine landa
4.' Ideac essensiarum prorsus vanae sunt, si nequeunt esse plura enita, quae sint inter Se diVerSa. . . . . .
i 5. Nulla est sufflanιia in fine systemate: nam phaenomena prolaeto substantiao non sunt: Neque ipsuin absolutum Substantia est; absolutum enim nullam habet determinali Onem. Quod si nullum est subiectum, patet nullum quoque esSe accidens.
tingentia. Nam praeter absolutum illud ae necessarium ens-nihil, nulla res potest exsistere. Ipsae eius phaenomenales evolutiones secundum serream necessitatis legem sunt.
minatum et indefinitum, nempe absolutum, quod sine fine se explicat. Hoc autem vocari nequit infinitum actu sine eonira
; 8.' In omni cognitione subiretum ab obieelo distinguimus: . nam itum quum in nostros actus reflectimus, reflectendi actus ab nutu, in quem reflectimus, inudaequate distinetum est. Haec porro disi inelio lanillius tollitur ac sit inanis, per ideulem panthc
9.R Tandem notiones veri et falsi, erroris et recliιudinis, boni et mali, virtutis et vitii, meriti ac demeriti, iuris et ossicii, aesteterae cum his connexue, absurda figmenta sunt, sine ullo sundamento, sine ulla significatione. Quid iam diecndum de eiusmodi systemalibus, quae nativum humani intellectus patrimonium adeo misere populantur, et quaSii mortiferum quoddam venenum totam rationis nostrae compagem dissolvunt' Εa sane ulterius resuturi non egent. Diuitiaco by Corale
337쪽
l M. Tortio e Pantheismi uiralis uostmala sunι in omnibus
.Q Arbitraria principia, quibus ipsa innituntur. Haec autem Suni. a) Veram scientiam esse sciermiam absoluti immediatam: eam nempe, quaei phaenomena trameen lora atque eontemneno, ipsum esse Ferum, ut in se sunt, allimit. Nemo PDrro est, quilini e plane novum ac nullatenus demonstratam scientiae desinitionem admittat. Quod si haec foret seientiae desinitio, prosecto saleremur omnes, Seleni iam impossibilem esse. Nihil enim prorsus hod pacto, cognoscere possumus O. 46, 15, . b) Incipiendum sine ullis suppositionibus aul diais empiri eis : ideas omnes primitivas, et axiomata prorsus A ponenda; Omuia a priori iterum construenda. Quam haec sint arbit rinnemo non videt; quam sulsa et absurda in Logiua suse docui
e in immediata sit absoluti cognitio, subiectum et obieetum, principium eognoseendi eι principium essendi, cognoscere eι e88e, unum idemque sinι ν tet. Ut hoc concedatur, in primis recipienda est superior scientiae definitio, atque seientiue ita dinsinitae possibilitas. Sed praeterea salsum est, absolutam rerum omnium scientiam identilatem eum rebus supponere. Prima enim causSa, profecto absolutam rerum omnium scientiam possidet, non quia est eum illis identica, sed quia eas intelligit sive in id eis ipsarum arehelypis, quas in infinita sua sapientia continet, sive, ut in caussa, in infinitae suae potentiae amplitudine, quam adaequale comprehendit; de quibns alio in loeo. 155. 2.9 Arbitrari ac insuper sunt praecipuae ne landamentales eorum assertiones. Nullam enim earum explicant, nullam probant, cum eas maxime explicari ac probari oporteret. Quo' modo V. gr. cognosci potest nbsolutum in se ' Nemo enim est qui absolutum liuiusmodi intueri se, aut aliquando esse intui-lum existimet. Praeterea si subiectum et obiectum ego ei non-ego) unum idemque sunt, cur nihilominus apparent ut distincta, ac distineta esse putamur
Adhuc: quid est esse' quid negatio ae nihilum' quid mulus, seu lieri quid identitus ei unitas Τ Ηue aliaeque similes
uotiones, quae semper a panthe istis supponuntur,. nullusenus ab iis explicantur, neque explicari possunt. Tamen ut lius iunxi me explicarent, expectandum erat ab eis, qui ubsoluti scientiam pos
338쪽
Demum, ne infinita alia consector, cur aul quia necessitatendacium, absolutum se evolvit, se limitat, se ponit, ac multipli- ,
eat, ne seindit in diversa entia finita ac phaenom alia ' Cur hoeuhsolutum, quod in me cogitat, firmiter iudicat lus phaenomenis reali intem respondero; sequo ab iis plano distingui' ual inenbsolutum in meo lanium mo conscientiam Phaenomen istam, an vero etiam in aliis mihi similibus Τ Quomodo vero fit, ut quod unum in se est, diversas habent sui conseientias, quae nullo paeto inter se invistem communicant 'Haec aliaque permulta, quibus lotum systema continetur, ipsi praesidenter asserunt, ne nullatenus probant; quasi vero res essent per se manifestae, ne nulli obnoxiae dubitationi, vel obseuritati. 154. Ultimo dixi, pantheismum idealcm esse in sua disseren di ratione turpiter sophisticum.
systemate L. 5lM , quae multo potiori ratione huc faciunt. Κantii enim diseipuli pantheistuc omnem Experientiam, utque intellectus humani notiones inier illusiones reiiciunt, et tamen his notionibus perpetuo utuntur, ad absoluti scientiam adquirendum. Eodemque pacto logicam humano generi universo communem ipsi, tamquam obsoletam, despiciunt ae dedignantur, eamque nihilominus infeliciter utique, sed quantum corum facultas sert
Hegel praesertim, quem Aristotelem pantheismi per antiphra sim videlicet) appellarunt. Pueriles aequivocationes in germaniel
idiomatis vocibus, arbitrariae etymologiae, grammaticae quaedam eonstructiones sunt frequentissima illi argumenta. Relativa, eo quod se mutuo ponunt, identida esse decernuntur; contradictorino specierum disserentiae assumuntur ut proprietates contradioloriae simul exsistentes in genere; relationes nhstraetae ponuntur ut subsistentes; termini oppositi mutationum unum esse
dicuntur; quidquid de subiecto allirmatur, ut ipsius definitio assumitur. Ilis armis perpetuo ludit miles gloriosus; et quod nangis mirum est, nemo umquam fuit inter mortales, qui magis fidenter vietoriam sibi arrogaret.
eondentalium istorum dialectista, cum mulia ae penu infinita asserri possent exempla. duo se ligam, alterum ex Fichie, nil rumex ueget.
339쪽
En quomodo Fietile demonstrat in sua Seleutiue ιheoria, raesto esse ens absolutum et i ecessarium. In actu isto, inquit, ego 8um ego, eto east ponit se imum. Caesistit igitur, quia posuit seipsum. Propterea τί ego emistit absoluιe ac necessario per se ipsum. Huc redii detractis verborum involueris lina eius de
Audiamus Megel probantem, demonstratione, ut ipse dieit, simpliei quidem, sed invincibili, sundamento tu illud principium
dc identitate eontropositorum 97). Eu eius verba. Attende autem, Aliquid et Aliud sumi ab ipso ut nomina propria. . Primo: Aliquid et Aliud exsistunt utrumque. Ergo uirumque sunt Aliquid. α Seeundo: unumquodque duorum est simul Aliud: parum η reseri, utrum ex duobus appelletur primo Aliquid. Latini. quando in una propositione unum et alterum niseruntur, Vo- η cant utrumque uliud; Be dicunt alius alium, alter ulierum. Si nos appellamus certum quoddam ens, A, et Bliud ens, B, η hoc B primo determinatur ut aliud. Sed A est et ipsum co- η dein tempore aliud respeetu B. Ergo uirumque sunt eodems titulo Aliud. . Ergo utrumque, sive quatenus sunt Aliquid, sive quatenus a sunt Aliud, sunt semper Idem . sa). Quid ad haee respondebimus Τ Nihil proseeio aliud quam quod initio diximus: numquam haec errorum monstra in publicum eruptura fuisse, nisi Logicae ne Metaphγsteae ignoratio et eoia temptus et viam illis parassent, et prodeundi securitatem.
Raluitur divinae nasurae unitasi 55. Altera quaestio, quac ad personalitatem, seu individua litalem, divinae essentiae perlinei 89), est de Dei unitate, seu potius unicitale O. 9s . Non enim modo unam dieinius divinam naturam unitate formali, Deumque unum unitate individuali, sed
340쪽
etiam ita Deum diei mus unum, ut divina eius naturn ulna pos-gis, ud modum generis vel spediet, pluribus Diis esse communis, aut in plures multiplidari Deos. Polyllicismus, qui error
pontrarius est, quam late, quam diu mortalium mentes oecuparit, quamque Mnestos produxerit essectus, nemo est qui ignoret. 56. PnoposlTio. Deus unicus egi. Ei l .' quidem manifestum est, unicum esse BuPlorem rerum
utque gubernatorem supremum; quod immediato ex ordinis physici unitate iam deduximus. Id ipsum ei hoc argumento demonstratur. Si plures fuero mundi auctores, vel unusquisque eorum erat per se sumetens ad mundum formandum et gubernandum, vel seeus. Si hoe di-oas, Omnes dicis limitatos et imperfectos, ac proinde in nullo Porum Deum agnoscere possum. Si primum dieas, n) iam gratuito supponis, plures esse Deos. Ad explicandum
Pnim rerum originem unus tantum per te sumeit. Rutioncs nu-lem Omnes, quibus Deum esse Pognoseimus, landem aliquando x rerum origine deducuntur.
b) Sed ponamus suisse plures. Quum mundum condere de
ereverunt, num Ponvenerunt inter se de ordine constituendo, an
non convenerunt ' Si non convenerunt, nullus haberetur ordo, sed ingens confusio, et ipsa eontradictoria, si contradi eloria ipsi voluissent, revera prodire debuissent. Si vero convenerunt inter se et consilia contulerunt, sano dependent omnes ah invicem in agendo; et quod maxime notandum est, necessitate compulsi idependent, ut nempe aliquid sine confusione fieri possit. Ergo iterum nemo illorum Deus est. Deus enim absolute independens sit oportet. 57. Probatur deinde unitas Dei absolute, et a priori. 2.' Deus est ens infinite perseeium.. Ergo parem sibi, consortemque Divinitatis non habet. Nam a) Eris infinite persectum illud est, quo maius aut melius zO-gilari nequit. Atqui si haheret aequale sibi, posset cogitari aliud
Ens maius illo ac melius, nempe Ens non habens aequale. Melius est enim esse super Omnia quae sunt, quam habere sibi parem; melius est omnia quae sunt, habere a se dependentia, inam hi here iuxta se nequales a se independentes. 6) Esi perseelio magna Deoque dignissima, esse primam caussam sicientem, linalem, exemplarem omnium rerum quaecum que Sunt aut esse possunt. Sed nihil horum potest Deo convenire, nisi sit unicus. Nam seeus, et deieri Dii, et qua umque