장음표시 사용
381쪽
-ntiae ad aetum. Divina vero voluntas non est polentis; sed helus: eius igitur liberias, non in indisserentia polentiae ad actuin si in est, sed in indis strentia actus ad obieelum. 250. PnoposiTio. Divina voluntas eirea bona sinita indisserentiae libertate gaudet. Etenim t.' libertalis eonceptus per se descetum nullum in- eludit; esto, quod in cnte finito quibusdam sit admixta desc-ctibus, qui a subiecti limitalione oriuntur. Per se igitur est persectio simplex. Ergo in Entu perlaetissimo formaliter sit opor
Petit, quemadmodum voluntas nostra beatitutem; de cetoris bonis ea solum necessario appetit, quae videt ad finem esse necessaria; ca vero, sine quibus finis oblineri potest, quamquam nppetere possit, non tamen neeessario Θppetit. lamvero nullum finitum honum eiusmodi est, ut sino illo esse nequeat divina bonitas, propter quam Deus Vult, quaecumque vult; nihil enim est ipsi necessarium, sive ut sit, sive ad cius Perseelionem, sive ad perseeiam eius selieitatem. Est enim divina bonitas per se inlinita, ei in omnibus sibi sufficiens. Ergo divina voluntas nullum bonum finitum necessario oppetit. Ergo, si quod . corum vult, hoc libere vult.
n0n cSSet, Supponere deberemus vel errorem naturulem in eius intellectu, ex quo iudicuret aliquod honum, non sibi neeesSarium, ut necessarium, vel inordinationem naturalem in eius voluntate, ex qua bonum non necessarium amore necessario prosequeretur. Sed utrumque in ente persectissimo plane absurdum est. ErgQ.
terminata sit oportet. Igitur vel est determinata ad volenda omnia possibilia, vel ad volendum nihil, vel ad aliquid tantum. Sed 1 bypothesis repugnat; primo quia omnia possibilia exsistere non possunt O. 69, 5.'); deinde vero quia, si quando exsisterent omnia possibilia, infinita polentia esset exhausta. 2.' eSi contra laetum, et supremae potentiae eonceptum destruit.
Voluniis tem determinans ad haec, et non alia volenda' Non seipsa libere determinat: non dimanat haec necessaria determinatio a voluntatis natura, quae ad omnia ferri potest, quae eumque boni rationem habent: non a potentia eius, quae insi-
382쪽
nita est. Ergo ratio ista determinans csse solum posset aliquid Deo extrinsecum, a quo Ens necessarium et ubsolutum dependeret; quod manifeste absurdum est.
25 l. Gravissima hoc loco oecurrit dissicultas, quae a Dei necessitate et immutabilitate desumitur. Nam t.' actus liber is est, qui potuit esse ci non esSe: est ergo contingens. Sed omnia, quae in Deo sunt, necessaria sunt; nihil in ipso contingens esse potest. Ergo actus liber in Deo
2.' Liberias in hoe est, quod voluntas indisserenter se habeat ad uirumlibot. Sed quod indisserenter se habet ad utrumlibet, in potentia est quoad utrumque. Ergo si Deus libertatem habet, in potentia est; adeoque mutabilis est; quia quum actu vult, de
potentia in actum trunSit. 5.' Deus eodem actu vult se et alia; nam in ipso non sunt plures actus. Sed uetus, quo se vult, necessarius .est. Ergo et vetus, quo ulla vult, necessarius dicendus est. O.' Neque dici potest, actus liberos, quibus Deus aliquid extra se esse vult, esse denominationes solum extrinsecus, uti sunt rerum productio et ceterae eius ad creaturas relationes. Nam, ut Aupra diximus, umor, quo vult res esse, in eo est proprio 226 ; est ergo in eo amor aetus vitalis; ac praeterea rerum productio, et cetera huic similia sunt aliquid Deo extrin-Sccum, qualenus Sunt essectus ab ipso proeedentes: caussa nutem essecivum istorum est ipsum velle. Hoc igitur velle intrinsecum Deo sit oportet.
252. Hic nodus solvitur, seu potius praeciditur, in primis ignorantiam nostram latendo. Non possumus haec inter se facile componere, quia cuiusmodi sit in se Dei libertas et immutabi . litas, non possumus ussequi, sed solummodo per unalogias et ratiocinationes quasdam divinamus quid illas esse oporteat. Solvi tamen potest per distinetionem alibi iraditam i56ὶ inter divininctus entitatem, et multiplicem respectum, quem ad diversos terminos habere poteSi. 255. Aetiis divinus, videlicet divinae liberiatis excrcilium ne nutus cligentis voluntatis. in 'sua quidem enitiale necessariuS
383쪽
omnino est, ac sine ulla polentiulitate, ut qui cum essenii a divina est plane identicus; secundum respectum vero, quem dicit ad res sinitas, indisserens est ad respectum quemeumque; ita ut idem in se sit, sive uno modo sive altero ad ipsus tendat aeterminetur. Quare libertatis exercitium, et dircetio, ut ita di eam, atque inflexio divinae voluntatis nil alteram Oppositarum terminationum, potius quam ad alteram, nullum divinae essentiao intrinsecum mutationem, aut additionem assert; idemque est divinus actus, si ad volendum ex . gr. mundum dei crininctur, ne esset, si ad non volendum determinaretur. Nimirum, ut Deus
mundum velit nihil aliud requiritur Deo intrinsecum, nisi ut Deus sit id quod est: ut mundum non velit, nihil aliud puritur
requiritur, nisi ut Deus sit id quod est. Diversa in utroque easu terminatio diversam tantummodo rutionis relutionem gignit. 254. Ut simili aliquo utar, stolla fixa, prouti Astronomi docent, uno eodemque radio indisserenter attingere tellurem potest, in quocumque suae orbitae puncto tellus inveniatur; quia nempe immensa stellae distantia a telluris orbita facit, ut radii dirceiio ob una vel altera terminatione , sit independens; atque
in se cadem manens, tam unam, quam ulteram habere possit.
Simili modo divina voluntas peplaetissime est in actu, independenter a quacumque habitudine ac tendentia ad creaturas; sed propter Suam eminentiam, cuiuscumque habitudinis huiusmodi inpax est, quin nova aliqua determinatione indigeat. Ita etiam qui, una eademque voee, pluribus quaestionibus, sive ussirmando, sive negando, respondere POSSei, quemadmodum in B. Franei seo Xaverio laetum fuisse memoriae proditum est, bio profecto quum uni quaestioni responderet astirmando, Dum ponerei uetum, quo ulteri quoque quaestioni negando respondere posset, si eu proponeretur. Pari ratione, quum Deus creare vult, ita est in actu, ae esset, si creare non Vellet.
255. Ex his colliges, quid sit ad obiecta 55 l) respondendum.
Ad 1. Dist. l. unt. Actus liberis est, qui potuit esse et n0nesse; in ea videlicet voluntate quae potentia est, eonc. p in ea Volunt iste, quae est actus, subd.; is est qui potuit esse et non esSe. quoad Suam terminutionem, eone. , quoad 8uum entitatem, neg. contrudiat. l. e s. Ille ergo actus est contingens, qu0ad Suam terminationem, cone. ; quoad suum entitatem, δubd.; si sit ocius u pulentia distineius, cone. ἰ Sedus, ne9. Diδι. quoque aut. 2. Omnia, quae sunt in Dco, nece Gbria uni enlitate, eone. ; terminutione, nest. Et ne . ultimum con3.
384쪽
Ad 2. Din. mai. Libertas in hoc est, quod voluntas indisserenter se habeat ad utrumlibet; nempe vel quoad positionem
aetus, Vel quoad Betus terminallanem, eone. ς solummodo circa aetus positionem, nem
Contradisi. min. Quod indisserenter se habet ad utrumlibet, in potentia est quoad utrumque, si indisserenter se habeat quoad
positionem actus, cone. ; si tantum circa aetus terminationem, nest. Et neg. celera
Ad 5. Dist. mai. Deus eodem netu vult se et alia, terminatione tamen multiplici et diversa, eone. ἰ secus, ne9.; Cone. min. Et dist. e s. ens itate, eone. ἰ terminarione, Nest. Ad 4. Cone. totum. Libertas enim divina non in mera m trinseca relatione sita est, sed in indisserentia intrinseca et essentiali divini actus ad quascumque terminationes, quum de obieetis sinitis agitur.
Quaenam sint altribula moralia 256. Virtutes morales, quae appetitivam partem in nobis per- sciunt, remotis imperfectionibus omnibus, in Deo reperiantur necesse est. Hasce persectiones attrihuta moralia vocamus. De quibus advertendum 1.' eas non esse in Deo ad modum habitus, ut virtutes nostrae sunt. Habitus enim accidens quoddam est, quod potentiam aliquam perficit. In Deo autem nec noeidens ullum esse potest, ncc ulla potentia. Sunt igitur in Deo virtutes morales ipsa divina essentia. 2.' Hinc sequitur virtutes easdem, non eontingenter, nut morali solum necessitate, a Deo possideri, sed neeessitate prorsus absoluto, ita ut oppositum meta physice repugnet. 257. Sedulo notandum, quaenam virtutes morales Deo sorma liter tribuendue sint. Quae enim sunt circa assectivas paSSiones, in sensitiva parte sedem habent, camque perficiunt, se Subdunt rationis regulae; uti sunt fortitudo, mansuetudo, aliaeque his similes. Atque hac quidem virtutes proprio ac sormaliter in Deo esse nequeunt, in quo nee passiones sunt, nec appetitus sensi
385쪽
livus. Immo quaedam ex his nequo metaphorieo attribui divinae naturae possunt; quia nullum ad hoc reperire licet in ipsa, aut in eius esseetibus, sundamentum 225 . Huiusmodi sunt eao virtutes, quae corporeorum honorum appetitus moderantur; videlicet temperantia, virtutesque, quae illi subduntur. Itaque illae solum virtutes de Deo per metaphoram dicuntur, quae vcrsantur circa appetitiones spiritualium honorum, ut sunt honor vindicta, aliaeque huiusmodi; et hoc pacto Deus dieitur v. gr. forsis, mustnanimus, mansueιug; nempe propter esse tuum simio
258. Quae vero virtutes in voluntate sunt, sicut in subiecto, et non circa passiones, sed circa aettones versantur, hae sunt in Deo formullier, remotis tamen imperfectionibus, quas in homine habent ex conditione subiecti. Huiusmodi sunt, quae altribula moralia Vocantur.
Notanda tamen duo, s.' exeipiendas esse virtutes illas, quae pertinent ad eos, qui alicui subiiciuntur, ut est v. gr. obedienιia. 2.' earum quoque virtutum, quae divinae perseetioni non repugnant, quosdam esse actus, qui Oh suam imperseelionem Deo non conveniunt. Tales sunt v. gr. actus commutativae ii filiae. 259. Praecipua moralia attritata sunt sanetuas, benignitas, quae et bonitas dicitur, et iustitia. Sanctitas est persectissima ac necessaria divinae voluntatis re-elitudo, quae sita est in consensione cum lege neterna ordinis. Benignitas est naturalis propensio ad communicandum se inferioribus, pro cuiumue piu. Ad hane revocantur patientia, quae vindictum iniuriurum e hibet ; elementia, quac sontibus ei eulpae et poenae malum conis
donat; misericordia, quae alienam depellit miseriam. Ex sanctitate ac benignitate propemodum fluit iustitia, videlicet constans voluntas tribuendi unicuique, quae illi debentur pro meritis, iuxta divinam ordinationem ac promissionem. Nos do benignitate solummodo aliquid subiiciemus.
240. Deus tripliciter dicitur bonus: t.' ratione persectionis , quam eius natura possidet: nam quod perseelum est, bonum ess :2.9 ratione sanet italis, quo potissimum modo entia intelligentire
386쪽
voeare solemus bona: 5.' ratione voluntatis ad suam bonitatem e municandam propensissimae; quam voluntatem bonitatem relativam dicimus, seu etiam benignitatem, ut modo dietum est. De prima atque altera bonitatis ratione non est cur plura hoc loeo dicamus: de tertia supersunt dicenda quaedam. 241. Paopositio I. Summa est divinae voluntatis propensio laubonum, quod habeι, aliis communicandum.
Ei enim bonitas rationem sinis habet O. les, 152). Finis a
tem est id, quod voluntatem ad agendum movet. Omnis porro actio esse aliquod produeit, et agentis bonitatem communicat O. 265.). Ergo bonitas natura sua movet ad boni communieationem. Iam lanto magis ad ngendum sinis movere potest, quanto magis ipse sinis amatur. Sed Deus honitatem suam insinite amat. Ergo insint lam-habet propensionem ad agendum huius sinis amore, i. e. ad suam bonitatem communicandam.
242. Iniernae huius propensionis indicium est et essectus externa eius benesi eluia, seu aetualis divinae honitalis communicatio. Quis porro non miretur, quis non obstupescat, si paullum consideret, quantum se et quam miris modis, bonitas haec in rerum universitate manifestet, dum persectionem, pulcritudinem, utilitates, Voluptates, felicitatem et hominis ei sensibilium
omnium creaturarum, tanto consilio intendit, tanta sedulitate procurat, tanta magnificentia ae liberalitate promovet. 245. Haec tamen diligenter notanda sunt.
ita intelligi debet, ut Deus necessario seratur ad Suam actu communicandum bonitatem, sed quatenus in sua ipsa persectione sinem habet tantae dignitatis et excellentiae, quo adduei possit udseinper ac sine sine maiorem beneficentiam exercendam, si velit. Etenim, ut supra demonstratum est 250, 2'. , Dei voluntas, non neeessario, sed libere benefica est. Quia licet necessario amet suem, propter quem alia vult, ea tumen quae propter hune sinem vult, non sunt illi Decessaria; quia sino his omnibus divina bonitas est in se persectissima.
pter quem ad hunc bonitatem exercendam libere desecndit, ab ipso infinite ametur, beneficentia tamen externa, quam propter hunc finem exercet, infinita esse numquam potest. Repugnat enim, totam Dei bonitatem extra Deum communicari, tum quia
divina mutura non est multiplicabilis, tum quia esseelus insinitae persectionis coniradictionem includii i59 . Igitur divinae bonitatis communicatio necessario finita sit oportet. Diuilired by Corale
387쪽
Quomodo divina voluntas se Area malum habeat 244. Quaestio illa semper philosophorum aeque ac vulgi pulsavit animos: quomodo divina bonitas cum mulis, quae in mundo conspicimus et eXperimur, eomponi possit. Hanc quaeStionem, quoniam hoc loco eius propria sedes est, quantum dabitur, expedire aggredimur. Principio animadvertendum est, Deum, respectu bonorum et malorum huiusmodi, dupliciter esse considerandum: t.' ut est
prima eaussa physica, quae omnia quae Sunt ereat atque conservat, ad eorumque aetiones concurrit: '.' ut caussa agens per
intelleetum, et in his, quae saeit, media intendens ad sinem. Quaestio praesens non primo modo Deum Spectat, sed ultero. Si primo modo spectetur, certum est cx dictis O. 145, 144) muli physici caussam esse Deum solummodo per nccidens: mali Vem moralis nullo modo esse caussam, prouli tutius in proximo libro explicabitur. Nunc igitur hoc nobis inquirendum proponitur, utrum et quomodo Dei summe boni voluntas, intellectus duetum sequens, mala velle possit. Cumque malum latissime Beceptum in metu Dieum, physieum, et morale dividatur O. 157), de singulis distincte agendum. 245. Pnopostrio II. Deus velle potesι malum metaphysicum; immo debet illud velle, si quid vulι eaetra se. Nam limitatio, qua malum huiusmodi improprie dictum eonstituitur, necessario inest, et essentialis est iis omnibus, quae Deus velle extra se potest. Non potest enim extra se velle, nisi res finitas 245, 2.'). Ergo si quid Deus extra se vult, in hoc ipso malum metaphysicum Velii necessc eSi. igitur si divinae bonitati repugnaret, malum velle metaphysicum, repugnaret iam Deum extra se aliquid velle; repugnaret nimirum bonitati summae id, quod illi maxime conveniens eat, esse hencseam. 246. Pnopost Tio III. Deus non potest physicum malum per
. Si enim physicum malum ita intenderet, in malo creaturae eonquiesceret ac delectaretur, ipsamque creaturam odio habe rei; ea enim odio habemus, quibus malum volumus, et in quorum malo delestiamur. Sed fieri plane nequit, ut Deus rem
388쪽
LlBER TERTILS CAPuet v. 58s ullam odio habeat. Omnis enim caussa suos esseetus naturaliter diligit, ut aliquid sui; multo magis prima caussa. Ae praeterea omnia quae sunt, ideo sunt, quin Dcus vult illorum esse; ae volendo illud creat in sui similitudinem. Esse autem, et similitudinem divinae bonitatis participare, uniuscuiusque rei bonum est. Ergo omnibus quae sunt, Deus vult honum; omnia
proinde amat 227), ac nihil odii.
247. Nihilominus dicere solemus, quaedam a Deo odio haberi: quod quidem non proprie, sed per similitudinem quamdam intelligendum cst. . Dicitur Deus, ita S. Thomas, aliquas odire similitudinarie, et hoc dupliciter. Uno quidem modo ex
η hoc, quod Deus amando res, Volens eorum bonum esse, Vult s contrarium hono scilicet malum) non esse: unde malorum s odium habere dieitur; nam quae non esse volumus, diei murs odio habere: Haec autem non sunt etaetus, ut res subsisten- tes, quorum proprium est odium Vel amor. Alius autem mos dus est ex hoc, quod Deus vult aliquod maius bonum, quoda esse non potest sine privatione minoris boni; et sic dicitur . Odire, cum magis hoc sit amare: sic enim in quantum vult . bonum iustitiae, vel ordinis universi quod esse non potesta sine punitione, vel corruptione aliquorum , diectur illa odire, a quorum punitionem vult, Vel corruptionem. v M. 248. PnoposiTio IV. Deus malum physicum intendere potes tamquam medium, ratione alicuius boni. Nam quum malum aliquod hoc paelo vult, revera bonum vult, quod per malum obtinetur. Divinae autem bonitati nullatenus repugnat, bona velle physicis malis mediantibus. In primis enim si noe divinae repugnaret bonitati, maxima quaedam bona Deus velle numquam posset. Ut enim omittam bona illa plurima, quae ex rerum inanimarum destructione pro veniunt, interdictum prorsus Deo esset quaedam vello honu,
quae rationali creaturae prae primis conVeniunt, eamque maxime exornant: ut sunt V. gr. nobilissimae illae sortitudinis partes, patientia maximorum malorum, et impavida aggressio; eonStantiη insuper ac perseverantia in dissicilibus exsequendis; virilis in perieulis animi securitas; fidueia in Deum; abstinentia, quatenus necessariis libenter caret; iustilia vindicativa; et quae non homines modo, sed et Deum adeo commendat, misericordia. Brevi heroiea omnis virtus impossibilis evaderet, quae in ar
389쪽
duis tantummodo enascitur, ac physicis alitur et fovetur malis: linino industriae pleraeque atque artes gigni numquam potuissent; hae enim, ut sapienter poetae dixerunt, non aliis oriuntur parentibus, quam paupertatu ac necessitate. Quis aulem dixerit, divinae bonitati repugnare, ut hace hona aliquando velit 249. Sed certe multa alia bona, quae per physica quaedam mala obtinentur, v. g. mundi Ordinem et humanae societatis stabilitatem, Deus et velle et obtinere posset sine ullius mali uit mixtione. Sed ex hoc non licet inferre, Deum ratione suac bonitatis ad hoc teneri. Nam vel molius est, bona illa obtineri per physica mala, vel melius est obtineri sine illis. Quaestionem hane non dirimam; nec ea fortasse dirimi Deile posset: at sunsieit nune illam proposuisse. Num si primum melius est, quis dicat, Deum ratione suae bonitatis id, quod est melius, velle non posset Si vero alterum est melius aestimandum, neque hoc dici potest, Deum ratione bonitatis, ad id quod est melius, teneri. Primo quidem, quia per hoc libertas ei nulla esset. Secundo vero, quia consequeretur, Deum nihil velle posse. Qui enim tenetur ad melius, quia melius est, is semper ud melius tenetur; ac propterea consistere non potest, nisi in optim0; nihilque aliud velle potest, nisi quod prorsus sit optimum. At in rebus finitis optimum impossibile est; nulla enim est res sinita, qua aliqua alia melior excogitari nequeat. Patet ergo, Deum ratione suae bonitatis non teneri ad hoc, ut bonum velit sine ullo physico malo. Potest igitur malum physicum, ut medium ad finem bonum, intendere. 250. Paopositio V. Nequit Deus malum morale intendere, nee ut sinem, neo ut medium, potest tamen illud permittere. Praenotandum est, voluntarium dici intentivum, quum voluntas aliquid appetit, vel ut sinum, vel ut medium ad finem. Diei vero permissivum, quum voluntas aliquid non impedit, quod impedire quidem posset, impedire tamen non teneatur. Ad hoc igitur, ut aliquid vere permitii dicatur, ac tantummodo permitii, tria
saltem ut non cognoscatur secuturum.
et itu secuturum eognoscitur, ut non lenentur aliunde id ipsum impedire. Diuiligod by Corale
390쪽
251. Probatur id propositionis pars.
Si Deus vel ut sinem, vel ut medium, morale malum intenderet, opprobaret illud, atque esset saltem mediate vera eius caussa. Haec autem duo cum essentiali Dei rectitudine et saniactitate absolute pugnant. Ergo. Probatur 2.' pars. Qui morale malum lantummodo permittit, hoc quidem non impedii, seii nullo modo opprobat, aut intendit, immo reprobat ac damnat; nullatenus insuper ipsum impedire tenetur. Iam si Deus hoc pacto, atque his conditionibus, morale malum non impediat, nihil est in hoc absonum, nihil Deo indignum. Potest igitur Deus malum morule permittere. 252. Immo decet. Decet enim supremum rerum gubernatorem, ut humanas quidem voluntates ad bonum faciendum malumque vitandum instruat, excitet, suisque iuvet auxiliis; postea vero eas, quemadmodum res ceteras, suis agi motibus sinat, etiamsi ad malum quandoque deflcetant. Et hoc t.' ut sit omnibus manifestum, auxilia quidem collata sussicientia fuisse, bona Vero opera non esse coaeta: 2.' ut homo sit sui sollicitus, intentusque semper ne sibi desit, neve media a Deo collata negligat: quod si Deus nullum umquam permitteret peceatum, homo ium, omnibus illi commissis, sollieitudinem omnem deponeret, ac praemium virtuti promissum, quasi sibi debitum, tranquille expectaret.
Quomodo mala, quae in mundo gunt, eum divina bonitate componantur
bonitate non pugnant. I' Non pugnat malum mesaphyrieum. Liquet ex dictis 245 . II.' Non mala physica. Nam, ut malorum huiusmodi exsistentiam explices, necesse profecto non est, ut supponas, ab auctore rerum atque gubernatore mala haec per se ut sinem intendi;
sussieit enim si dieas, ea intendi tamquam media ad fines bonos assequendos, et ad mundi ordinem conservandum; id quod divinae bonitati non opponitur 248). , . Quod autem ita plune sentiendum sit, in primis a priori manifestum est 246 . Τum etiam ex eo, quod physica mala a