장음표시 사용
71쪽
uian pariter speetat lactum altorum a Carlesio primo Observatum, quod ii quibus membrum aliquod amputatum DSt, On- queruntur frequentur, se in deperdito membro dolorem cxperiri, nempe quia ex ussuetudine dolorem, quem in eerebro experiuntur, ad membrum illud, ut prius, reserunt.155. Resp. ad 1. negando consequentiam. Ex his cuim su*tis hoc Solum sequitur, ad sensationes et ad motus necessariam esse nerVorum cum cerebro coniunctionem : non vero animum in cerebro sentire, et in solo cerebro degere. Nam coniunctionis huius
necessitas ullis hypothesibus explicari potest; v. gr. quod Senasutio fiat in organis, sed ad sentiendum requiratur rcaeito aliqua cerebralis su). Quae reaelio facile admittetur, si attendamus hinc quidem hypothesim fluidi neruci ab omnibus .iam recipi;
inde Vero sensationem non passivam soluin, sed etiam aetivum esse. In nervis vero moloribus fluidum nervcum v centro adierminos periphericos deserri, communis sententia est.
Ad 2. petatur responsio ex alibi dietis L. 456). Ii quibus
membrum aliquod amputatum est, dolorem confuse experiuntur in iis nervorum ramulis, qui prius in membrum illud ac in Varius eius partes extendebantur. Vi autem phantasiae et asSuetudinis, de huius doloris sede iudicant ut prius.154. Ob. II. Si anima est in toto corpore,
opponitur; vel replicaretur in corpore, id quod naturaliter sieri
iur, ipsa quoque moveretur tota motibus oppositis, quod certe repugnat. Ergo. i55. Resp. 1.' generatim, haec omnia ex aequo asserri posse contra sententiam eorum qui in certam aliquam corporis partemdnimam retrudunt; nisi quis animam ponat in puncto corporis indivisibili, id quod quam absonum sit, supra Vidimus.156. Resp. deinde ad 1. negando disiunetivam. Anima enim nec extensionem formalem recipit, nec replicatur in eorpore. Primum patet ex modo dictis 15l, t.' - 5.'). Alterum constat ex dieiis de replicuitone. Replicatio enim est entis exsistentia in pluribus locis adaequatis. Locus autem adaequutus animas eSi totus loeus, quem corpus humanum occupat C. 56 l). Est igi-
72쪽
tur anima in corpore ut substantia indivisibilis, quac virtute sua totum corpus pervadit, ac perficit 119, t.').
Ad 2. Nego. Ea enim, crescente ultero Vel decrescente, cre-seunt et degrescunt, quae cum altero coextenduntur. Anima autem eorpori non coextenditur. Ad 5. ' Dist. Anima motibus oppositis moVetur per Se, uest. per accidens, nempe ut est corpori coniuncta, cis .l57. Anima moveretur per se, si suam subStantiam ne vim, deserto corpore quod informat, alteri corpori upplicaret. Eiusmodi enim est spirituum motus, quod suam virtutem applicent, prius rei in uno loco exsistenti, deinde rei exsistenti in loco altero u . Hoc autem motu linima non movetur. Sed movetur per aceidens, videlicet ad motum corporis. Qui motus, ut paSSiVuS DSt, non est proprie nec solius eorporis, nec solius animae, sed compositi. Quemadmodum autem corpus ab anima habet ut se movere possit, ita anima ratione corporis habet, ut in oppositus puries moveatur. Utque nulla contradictio est in hoc, quod anima utrumque
oppositum motum intelligat, velit et aetivo determinet, ita nulla contradictio est in eo, quod ipsa cum diversis corporis partibus
oppositos molus Subeat.15R Ob. li I. Anima non est tota in singulis corporis partibus. Nam
potest extra partem illam. Ergo.
toto corpore cum omnibus suis potentiis; potentiae enim in animae essentia radicem habent. Sed illud sulsum est, non enim animu iolo corpore videt, aut cogitat.159. Resp. od 1. Dist. Si anima est tota in una corporis parte totalitate essentiae, nihil eius esse posset extra partem illum, neg. psi esset tota in una parte totalitate quuntitatis, tran3. Cum snima quantitatem non habeat nequit esse tota in aliquo loco lotalitate quantitatis, sed quum dicitur totu esse in singulis puri ibus eorporis, hoc intelligitur de totalitate essentiae.160. Ad 2. Dist. mai. cum omnibus suis potentiis inorganteis, omitto; eum Omnibus suis potentiis organicis, nest. Et dist. rat. ad i. potentiae inorganicao in animae essentia radicem habent,mne. ἰ potentiue organicae, subd. in animae Solius essentia, ne9. pium in essentiu animae, quam in essentia corporis, nempe in G- seni in Pomp0Sili, cone.
ut Ct. S. Th. Sum. th. p. l. q. LII, Lii l.
73쪽
Potentiae animae inorganistac, cum instrumenio eorporeo non egeant, ncque in hac, neque in illa corporis parte, proprio loquendo, cxercentur. At potentiae organistae, cum non Solius animae sint, Sed nnimae coniunctae organo, in ca Solum corporis parte esse possunt, quae ad eiusmodi potentiarum uetus idoneusunt instrumenta 131, 4.'). uine sueuitutum istarum distributio ab organis dependet.
De unitionis modo 16 l. Superest ultera quaestio proposita, videt ieci de unitionis modo. Cum anima et eorpus sint duae substantino distinctae, arciissimo tamen nexu coniunguntur, ita ut assuetiones unius in alteram substantiam influant, ac sere in Omnibus alicra ui, altera dependeat. Quaeritur itaque, cuiusmodi sit coniunctio ista. Haec est eelebris illa quaestio de commercio, quae recentiorum Praesertim philosophorum animos in plures ac varias sententias distraxit. Ab ea porro commercii voce nos consulto abstinuimus; nam quaestionem non recto collueare, et inveniendae veritatis viam occludere, niit certe impedire videtur; ut ex dicendis patebit. R162. Ut expeditior sit et clarior tractatio, primo statuemus id quod tamquam omnino verum habendum est; deinde varias opiniones expendemus, et ad statutae Veritatis normam exigemus. PstoposiTio II. Animae humauue eum eorpore coniunct O physica est eι subflautialis, eiusmodi nempe ut e duabus disιinetis substantiis una composita substantia, una natura emurgat.
65. Unitio physica ct.substantialis in eo sita est, quod binae
substantiae, quum ad se invicem aecedunt, physicas Suas proprietates in unum conserant ; ita ut proprietates, viros, operationes compositi a proprietatibus, viribus, operationibus utriusquo Pomponentis diversae sint. Ex quo sequitur l.' unumquamque substantiam componentem suppositi rationem amitterc O. 169,5.');2.' ex duabus componentibus substantiis unuin subiectum eOn-Stitui, Unumque operationum passionumque principium ; vidclicet unam naturam O. 257) Diversitas itaque proprietatum, virium et operationum indicium est ne tessera, qua substantiales unitiones n iuxta-positio
nibus ac moris mixtionibus mechanicis distinguimus.
74쪽
Substantialium unitionum exempla manifesta habes in chimicis com hinationibus. Quam enim disserunt proprietates V. g. chloruri aurei a proprietatibus clitori, et a proprietatibus aurit itemque quid magis diversum ab oxygenio et sulphure, quam uel dum sulphuricum Τ164. At substantialis unitio multo melius inter spiritum et corpus, quam inter bina corpora concipi potest. Eten in
strueta sunt proprietatibus. Cum igitur spiritus et eorporis proprietates maxime oppositae sint, atque adeo contrariae, multo magis quam quaelibet corpora, spiritus et corpus ad substantialem coniunctioitem optitudinem habeant neeesse CSt.
quando metaphoricae sunt, et virium extrinsecarum essectus. At Spiritus veram ac proprie dictam inclinationem ad eorpus insitam habere, et in seipso experiri poteSt. 5.' Nullum corpus ad substantialem cum altero unitionem tanium aptitudinem habere potest, ut multo maior in spiritu non sit. Etenim quantumvis duae massae in combinutionibus chimicis intime coniungantur, moleculae tamen unius substantide mo- leculas ulterius penetrare non possunt, scd Solum atom0S SuaSeonStitutivas atomis niterius interserere, et gravitatis centra Simul
confundere, utque adeo, si placet, suas ex imponderabili materia atmοSphaeras simul permiscere. Αst anima proprie ne Vere Penelrure materiam potest, ac simplici sua substantiu integrum per-Vadere corpus. Multo igitur melius proprietatcs suas ipsi communicare, et proprietatibus corporis participare, unumque eum corpore patiendi ci agendi principium estistere valebit. 165. Nune probatur theSis. Substantialis unitio, iuxta ea quae praemisimus, innotescit ex eo, quod e dulibus substantiis unum compositum exsurgat, quod proprietates et operationes prac se seri a proprietalibus atque ope rationibus substantiarum componentium diversas. Atqui sunt in homine proprietates et operationes diversae u proprietatibus et
Operationibus tum animae, tum corporis. Ergo. 166. Probatur minor, ut omittamus ea quae ad vitam Vegetativum pertinent, t.' ex sensu proprii subiecti. Homo sentit se extenSum, atquc in se inscriores paries ne superiores, dexteras ne SiniStri S, Bnteriores ne posteriores, internas et cxternas distinguit, propriuS-que ossucliones modo in una parte, modo in altera experitur.
75쪽
lum corpus nequit ullo pacto sentire se, anima vero, ut est in se, nequit Se cxtensum sentire. Ergo hic sensus neque animae est, neque corporis, sed compositi ex anima et corpore.
materialium obiectorum impressiones excipere non poteSt. Nam hae fiunt per contactum supersi eici unius corporis in superficiem alterius, ct per conssietum impenetrabilitatis unius cum imponetrabilitate alterius. Atqui anima cum sit inextensa nullam habet superficiem, quae uti ultera superficie tangi possit; et cxse impenetrabilis non est. Aliunde corpus extensum est et impenetrabile; proindeque impressiones alterius corporis exciper potest, Sed eas experiri nequit 88, 89). Simile argumentum ex phantasia deduees.
determinare non valet. Anima ex se motu locali non movetur, ut supra dictum est 157). Homo autem m0tu locali moVetur, ne seipsum ad motum determinat.
modi ita sunt propriae compositi, ut nee soli animae conVenire possint, nec Soli. corpori. Non linimae, quia eorpoream immutationem in suo conceptu includunt; non eorpori, quia eorpus By- petitus cst ine9paX.
Ex somno. Nam anima lassitudini obnoxia non est, nec virium reparatione ulla indiget. E contrario iunctiones quae in Somno Suspensae manent, ut sunt reflexio et libertatis cxercitium tam quoad actus elicitos, quam quoad imperatos, ad eorpus non pertinent. Ex dementia. In dementiae statu impediuntur lanetiones mentales, ut non laeditur mens, quae laesioni non est obnoxia, sed organa solum corporalia. Somnus igitur et dementia nec solius animae nee Solius corporis sunt, Sed compositi ex anima et corpore.
Patet igitur assertum sa).167. PnoposiTio III. Substantialis animae cum eorpore coniunetio constitui videtur per hoc, quod anima corpus pervaden8, vim suam vi corporis propriae associet admiscaeique. Posse animam hoe pacto corpus pervadere, manifestum eSt ex supra dictis 16 , 5.'); . ita reipsa corpus pervadero concludi ne-
76쪽
LiBER SECUNDLs CAPLT lil. 75 ieessario debeι, posita animae in toto eorpore praesentia st 44, seq.). Hoe autem ipsum sussieere ad corporis animaeque substantialemunitionem absolvendam, non dillieulter ostenditur. 168. Etenim quisque videt, posita tum unius substantiae intima penetratione in alteram, tum virium utriusque substantiae commixtione, illico.consequi
serant; ex qua virium disserentia sequitur disserenita operatio- num et proprietatum.
quo enim est pars quae alterius consortio aliquo modo perficitur O. 169. 4. .
DOVa quaedam natura constituatur. Principium enim huiusmodi est ipsum compositum, quod aliter ac componentia agit ae putitur. Atqui tria haec substantialem unitionem omnem constituunt 16M. Ergo.
idipsum deduci posset ex analysi singularum sucultatum atque operati0num, quae liuius compositi propriae sunt l66 : ut quisque per se facile colliget. 169. Animadverte ad haec quae sequuntur:
in toto corpore, quia est in nerveo systemate; ita nunc quoque dicendum, unimam nerveum systema pervadere, eiuSque Viribus, ne viribus praesertim fluidi nervet, vires suas admi Scere.
coniunctamque manere non voluntate, sed naturae necesSitate et creatoris imperio. In hoc quod corpori coniungitur, et vires suas illi associat, et in hoc statu permanet, ita se habet anima, ut reS omni cognitione atque appetitu earentes. Nihilominus, quoniam hie status est ipsi naturalis, amot hanc sui eum corpore coniunctionem, et a corpore abstrahi naturaliter abhorret.
ac vi corporis associare dicitur, non est inserendum vim omnem animae esse corpori astixam, omnemque eius uetum medio eor- P0re exerceri. Num virtus intellectiva qua anima pollet, cum per organum eorporeum exerceri nequeat, muteriae societatem reSpuit, quamquam a ceteris lacultatibus organicis in praesenti animae flatu dependeat, ut alibi dicetur.
77쪽
nus eorpus; sed compositum ex anima et corpore. natio ostquam patrito ante 168, 2.' innuimus, videlicet animam et eorpus rationem partis habere, quia ad compositum constituendum natura ordinantur, et in composito perfieiuntur. Ratio ergo personae in utraque substantia descit. Nihilominus quoniam anima pars in homine principalis est, latiore quodam sensu anima dicitur humana persona, homo, ego. 5.' Ex modo dictis sequitur unionem inter animam et corpus diei non posse hypostaticam: unio enim hypostatica non sit, quum ex duabus substantiis seu naturis componitur hypostasis; Seeus Omnis quoque combinatio chimica esset unio hypostolica; sed quum duae naturae uniuntur per hypostasim ; nempe quum aliqua persona naturam sibi extrancam assumit, ae propriae naturae coniungit. Hoc autem contingere nequit, nisi in co qui ctante unitioncm persona sit, et per unitionem personae rationem non amittat; qui vidclicet assumptam quidem naturam perficiat, ipse autem ab assumpta natura nullatenus perficiatur O. 169, 6.'). Huiusmodi sunt personae divinae. Ideirco unio Verbi Dei cum humana natura est, ac dicitur hypostatiea. Quamquam igitur unio animae et corporis cum unione hypO- statica conveniat in eo, quod et in una et in altera duae sint naturae, et una persona; tamen disserunt inter se l.' quia in unione BD imae et corporis persona consurgit ex ipsa unione, in unione vero hypostatica persona unionem praecedit et unionem Deit: 2.9 in prima unione naturae coniunctae unam naturam es- sciunt, in altera autem non ita; sed binae naturae impermixtaemenent, quia natura assumentis nihil patitur, nihil recipit, nec per unionem perficitur.
Refelluntur falaa systemata 170. Nunc facile erit de variis hypothesibus ad animae et eorporis unitionem explicandam excogitatis iudicium ferre. Reiiciendae primo quae salsae sunt. PnoposiTio IV. Anima rationalis non unitur corpori ut motor mobili. Haec est Platonis opinio, qui censuit animam rationalem tintum esse hominem: eam vero corpori praeesse ut nauta naVi, eoque uti tamquam instrumento; proinde ex anima et corpore
78쪽
non fieri compositum ullum, quemadmodum non sit ex Socrate et indumento quo ipse utitur. 71. Resuietur haec opinio t.' ex diciis in praecedenti articulo. Homo enim est una natura CX anima et corpore, non anima utens corpore. Sunt enim Operationes quaedam et passiones, quae ad animam simul et corpus pertinent, tamquam ad unum principium. Oportet ergo ex anima et corpore unam fieri na
2.' a Sensus, ita arguit S. Thomas, est Virtus passiva ipsiusa organi. Anima igitur sensitiva non habet se in sentiendo sicuta mOVens et agens, sed sicut quo patiens patitur: quod impos-s sibile est esse diversum secundum esse a patiente. Non esta igitur anima sensibilis seeundum esse diversa a corpore uniae malo u).172. Quod si dicas animam quidem sensitivam eorpori hoc Paeto coniungi, non vero animam intellectivum; si, inquam, hoe dicas, praeterquamquod haec suppositio abSurda est, ut Supra demonstravimus 116, seq.), consequetur etiam, ut idem S. Τho-maS notat, α quod homo non sit unimal, Sed utatur uni mali; nam 3 per animam sensitivam aliquid est animal; et quod homo non . sentiat, sed utatur re sentiente . b): quac profecto absona
Mitto alia argumenta quae asserri possent: nam res ex dictis satis elara eSt. 73. PstoposiTio V. Systemata caussarum Oeensionalium et harmoniae praestabilitae ad animi eorporisque unitionem e licandam inventa, ad finem inepta sunt, et in se salsa probantur. Primum systema Malebranchium auctorem habet: ac dicitur quoque systema assistentiae. In hoe negatur non modo physica unitio inter animam ct corpus, sed etiam influxus omnis unius substantiae in ulteram. Deus solummodo esse dicitur, qui positis quibusdam motibus in corpore, ideas assectionesque his consentaneas in mente producit; et ex aequo motus in corpore excitat animae cogitationibus ae volitionibus respondentes: quare motus corporis sunt eaussae occasionales asseelionum animi, et volutitates animi caussae occasionales motuum corporiS. 174. Huius systematis inconvenientia manifesta sunt. Nam .' Physicam ac substantialem corporis animacque unitionem penitus aufert: qua sublata, humanae vitae phaenomena nullaie-
79쪽
nus explicantur, ut supra probatum est l66, seq.); immo humanae naturae conceptus perit: anima enim et corpus, Dei ope ratione harmonice mota, una profecto natura non Sunt.
eundarum nullam esse, ipsisque spiritibus vim corpora movendi eompetere non posse. Quam doctrinam suo loco resutavimus
Se non tantum habere ideam aut cogitationem impressionum in corpore receptarum, aut status in quo corpus versatur, Begritudinis V. gr. aut sumis, sed haec omnia vere experiri. Quae experientia in corpore solo esse nequit, neque in sola anima, sed solum in subiecto composito ex utraque Substantia. Sentimus Praeterea nos nisum exserere atque conatum ut corpuS moVeamus, non tantummodo id velle.
Ex his patet assertum de Malebranchii systemate. 175. Systema harmoniae praestabilitae Leibniigium auctorem, Wolfium praecipuum patrocinatorem habet. Qui sic statuunt: anima vi sibi propria, sine ullo externo incitumento, et independenter prorsus a corpore, suas omnes perceptiones et appetitiones eonsinuata serie producit, ita ut consequentis perceptionis seu oppetitionis ratio sufficiens in antecedente perceptione Seu appetitione semper contineatur. Idem distendum de corpore. Corpus per se solum, sine ullo animae influxu, suorum motu uinseriem exsequitur, in qua pariter serie motus praecedens Suh- sequentis est ratio sufficiens. Animae igitur ita agunt ac si nulla essent corpora, et corpora ita agunt ac si nullae exsisterent animae. Nihilominus cuivis animae tale corpus a Deo attributum est, quod singulis eius assectionibus semper congruis motibus responderet. Ex hac praestabilita harmonia sit, ut binae series independentes assectionum animae et motuum corporis ita sibi consonent, ac si altera in alteram innueret. Plane, si magRa licet componere parvis, ut contingit in puparum scenis. Alter pupam movet, alter verba recitat, uterque harmonice cum altero. 176. Iam t.' Nemo non videt physicam uni0nem, ae naturam humanam hoc quoque systemate penitus tolli. Mera enim con-SOnantia actuum ae motuum non est physica substantiarum unio; praesertim cum et anima et corpus omnia agant sine ullo influxu mutuo, eademque, Wolfio latente, servaretur inter animae aetus Et corpuris motus harmonia, si anima in uno loeo degeret
80쪽
sis praecedens, et ex iisdem capitibus 174, δ.').
motus eorporis ex praecedenti statu sive animi sive corporis sunt ad unum determinati.
status sequentis, Sive animi, sive corporis, esse unice statum antecedentem. Nam saepenumero ratio sussiciens affectionum nostrarum est nobis extrinseca. Quo negato, vides idealismo latam aperiri viam.
quae sine ullo mentis influxu eos Omnes exsequitur motus etaetus, quos ab hominibus poni videmus, non modo sine ulla ratione asseritur, sed ad humanam rationem ludibrio habendam exeogitata videtur. Lege Antonium Genuensem in tertia Metaphysicae parte Q
177. Pnopositio VI. Systema quoque physici influxus, seu caussalitatis, nee animae eorporisque unitionem eaeplicat, nee agravibus dispieultatibus est immune. Systema hoc satis communiter receptum statuit animam agere in eorpus seu in fluidum nerveum, determinando ipsum admotum: et corpus in animam agere determinando illam ad obiectorum externorum perceptionem. 178. Sed 1.' in hac quoque hypothesi humanae naturae lollitur unitas. Nam haec mutua aetio non facit ut ex duabus sub stantiis fiat unum operandi patiendique principium; quemadmodum ex eo quod in aliqua machina binae partes in se invicem agant, non sequitur eas substantialiter unitas esse, unamque naturam emeere. Erunt itaque in homine binae naturae omnino distinetae, ac proinde bina supposita, contra id quod supra demonstratum est l65, seq.).2.' Eadem hypothesis cum inlimo sensu non bene cohaeret Nam licet v. gr. ad animi imperium facultas loco- motiva exer-ecatur, tamen, intimo teste sensu, non ita exercetur, ut anima corpus urgeat, quemadmodum externa corpora urgere solemus; sed subieetum illud unum, quod dicimus nostrum ego, se exserit ad motum contraetione musculorum. Pariterque nemo umquam sensit corpus impressionem receptam in animam transferre, aedein animam videre, tangere, dolere, Sed sentimus omnes im-