장음표시 사용
111쪽
OMMVNIS Doctorum usis, in qualibet scientia perre,ctandam, necessarium esse docet protegomena 'lusdam pr ibtere, quibus ipsius disciplinae,quae exponenda suscipitur,aliqua. lis notitia comparetiiu: ne quis ut uiquit Aristoti viam, quam ambulare incipit, ignorare videatur. Quatuor ergo, ut sumitur ex eodem Ari LPost cap. i. de qualibet re inquiri possunt, de debent: an scilicet sit: quid sit: quia sit, seu qualis sit: & pter quis sti Quare eadem nos de disciplina, quam agredimur, pr senti dij ratione discutiemus.
rebus agitur, nominum rationem minimὸ contemnendam esse monet Plato in Craulo: non abs re erit exponrae,
quibus vocabulis disciplina ista lignificetur. De quo prUer Recentioreshic, Ee initio Topicorum , disputant Ale- inde Plato, Alcin. di alij, quos reserunt Conimb. in procrin. Logicae qu. art.r. Duob igitur vocabulia omissis sus, .scientia ab antiquis temporibus appellata in I oc , scilicet &viatictica, quae licet tempore Aristoti
ab ipsoque pro diuersis huius disciplinae partibus sempta sint, ut notarunt Aphrodisius, Austroes, Marsi ius, &l
Lemosius: iam tamen pro tota hac facultate, quae methodum disserendi docet, indifferenter usiarpantur.3- D uatur nomen Dialecticae , a verbo graeco Pe ινι; H, di Umi:
qudd, iacet apud Ciceronem 3. de natura deorum significet probabiliter dis. putare ; ac Proindε pro parte Topica ab Ariae si pius vis tur; tamen apud eundem Aristot. .Metaph. cap. idem significat, quod sermone uti: imb apud Cicer. I. Academ . qu L pro arte disterendi, tum definiendo, tum diuidendo, tum etiam argumentando usurpantari. VndE immeritb Aphrodis i. Topic. c. i. i arti Topi noc nome attribuit: ut asserat eos, qui ad alia significatione vocabulum istud traducunt, eo abuti. Logicae etiam nomen derivatur a verbo P coλως cyiod latinEdicitur, verbum, sermo, ratio, sepientia, definitio,& sia huiusmodi,quae intellectus actus c0ncernunt , ut videri potest apud peritos, linguae Graeca Atque idcb scientia, quae dirigit actus
112쪽
uenitur verbum qu is in ipsis vocibu
ut ex August. notat D. iliom. I. Par.
qu, appellatur Losica , a verbo Letri, quod significat ver
1 De significato ergo istorum n minum inquiritur, an sit : utrum scilicet in rerum natura delitu res aliqua realis, quae istis nominibus significetur. Circa quod Doctores communiter dus licem distingunt Loeticam : natur em aliam , aliam artificialem. Appeulant Logicam naturalem facultatem illam , icu potentiam , qua quisque, etiam agrestis, potest circa res aliquas ratiocinari, diuidere, sol definire: instat enim nobis 1 natura quoam s mina scientiarum ;licut etiam in naturalibus quςdam semina virtutum, teste D. Th. I. 2. q. 63. a. I. Et semen istiud, seu initium scientiae , circa definiti ales, diuisiones, &c. appellam Logi
De hac igitur Logica non potest esse dubium existere in rerum natura: est enim ipse intclicetias , prout prinhabet quaedam Logicae principia lumine naturali nota ό ex quibus quilibet ratiocinari potest : nemo enim est ita rationis expers, qui nesciat colligere, ex eo qubd Petrus ambulat, quod ni uratur , & similia: ergo verε datur Loetica naturalis. Solum potest esseduinum in modo loquenm ; virdin cilicet istud initium Logicae debeat appellari Logica naturalis : id enim negat Ruuio mcquin. a. Sed licet ipse pluris iaciat modum loquendi; in hoc
tamen parum immorandum est: sic enim loquitur Aristoti i. Rhetoricorum ad Theodectem cap. i. sicque communiter loquuntur Doctores: cum pluribus autem loquendum est.
Alia est Logica artificialis , & est
habitus , seu facilitas intellectus diria gens illum, ut res perfecte, 6c sine errore cognoscat. De qua deinceps nobis agendum est. 3 Prima concluso. Concedenda necessaria est scientia, quae doceat ni dum sciendi, & procedendi in alijs,qudque fit naturaliter acquisibilis: & de acto datur. Conclusio est euidens, Aprobatur ratione. Quia scibilis est in os aliquis, quo res rectE, & sine e rore cognostarer ; sicut scibilis est modus rectEpingendi, pulsandi, deciergo sicut est pombilis ars docens m dum recte pingendi, aut pullandi, inierit possibilis icientia docens modum
rem cognoscendi: hanc autem vocamus Lobcam: ergo, . Confirmatur : quia natura non
deficit in necessarijs , maximξ in ijs, quae ad intelligendum pertinent, V potὶ quae in sipremo rerum gradu co, locata sint: sed Logica est sit E n resima ad rem intelligendum, ut
licet site errore de rebus discurramus, iudicemus , &c. cum enim plures de
sectus in intelligendo sepe contingant, necessaria crit intellectui ars aliqua, quae eius vitia corrigat, iubetque ad recte intelligendum ; quam appellamus Logicam artificialem : ergo illa est naturaiter acquisibilis. Ex quo etiam patet posterior pars
conchasonis. Quae rursis demonstratur experientia ipsa : videmus enim
eos, qui dissicise , & cum errore diς currebant . postquam certis Logicae praeceptis sunt instructi, facilὸ & sine errore discurrere: dc hoc non semel, aut bis; sed permanenter in omnibus sitis in bus nergo datur in intellectu aliqua habitualis facilitas, a quo proueniat ista mutatio : quam Patet esse Logicam artificiale a Circa inuentores Dialecticae certum est eam, sicut Sc reliquas alias disciplinas Adamo suisse I reusati
nem communicatas, statim ac creatus
113쪽
alinum principiis: in ideo triauectae si uin statu perserest, in qua possent esse principia arm m. Hem. autem potest es prim
pium alterius , mn Flum per generat nem corporalem, sed etiam per instructionem , gubernationem et in laeo sicut
imus h m. institutin est in Itali ι perfecto, quanti ad corp- , ut statim possit generare ; ita institutin est in Italu ρα-
fem p mum ad animam , ut Ilatim spe alios isseruere, in gubernare. Non
patest autem aliouinstruere, ni habeat, emi im; ideo prim- Lm e isO-ι-- est a Deo , ut haberet omnia temtio, in quibuι natuι est inrisui. Ab Adamo ergo ad filios eius scientiae derivatae sint: 1 essis, ad Noe: inde ad Abrahamum, , quo nationes iste inter quas vixit scietias didicerimi. Vnde etiam derivat; sunt ad Chald s:& ab his ad AEgyptios : a quibus, ut
testatur Eugubinus libr. I. de Perem. Philosoph. acceperunt Graeci, inter quos floruit maximE Dialectica. Ini ria tamen temporis serξ deleta est; ut merito,qui eam ad pristinam perfecti nem redegerunt, Auctores,&inue
tores dici possint. sed de hoc est j.
Licet autem primum Duuem Magistrum fuisse Platonem , reserat Diogenes Laertius lib. de vitis Philoseph. in vita Platonis : de ante ipsum, impersectum quoddam Logicae initium Zeno quidam Eleathes antiquissimus Philosephus tradiderit, ut libr. i. testatur idem Laertius : aliique
xlijs Philosophis primam huius scientiae inuentionem attribuant: absoluatamen loquendo huius artis inuentor censendus est Aristotillan quia omnes eius partes ad ordinem reduxit: tum
dia primus omnium ab aliis scientijs auctam tradidit, ut notat Pyhorro.
initio Priorum: tiim denique, quia syllogizandi artem ad methodum reduxit, & mirum in modum auxit; imb ε partem Topicam primus inuenit., Maior difficultas est circa
modum, quo Logica fuit inuenta; vis detur enim experientiam non sufficere Prinid: quia experientia, cum sit cinnitio accepta ex pluribus particularia iis in memoria retentis, ut firmitur ex Arist. i. Metaphysicae c. I. & tradit D. Thom. 2. Posterilecti Lo. est cognitio talis: sunt enim singularia contingentia, dc fallibilia: ergo experientia non potuit esse causa scientiae, quae est cognitio necessista, & insalubilis; neque
consequenter inuentionisinius. Secundo : quia ad acquirendas persectὰ scientias est necessaria Logica ex communi sententia: ergo pari ratio ne ad se ipsim persectE acquirendam, erit necessaria: ergo cum se ipsun prpucdere repugnet, dicendum erit, vel quod Logica non est necessuia ad habendas perfectὸ scientias, vel quod non fuit inuenta experientia, sed per reuelationem, vel alio modo denubhabita.' Secunda conclusio. Logica fuit
experimento adinventa, ad eum modum, quo aliae scientiae inuentae sunt. Quae non dicuntur experientia acquiri;
ita ut ob alio huius, aut illius si gularis generet habitum scientiae ; hoc enim est impossibile, ut rectE probat ratio dubitandi ; sed dicuntur inu niti experientia : quia haec suit occasio. qum mentiae inuenirentur. Per
quem etia modum inuenta in Logica. Videns enim intellectus lom obse uatione,& ex diuturna reflexione si-pra siros actus aduertens, quod aliquam do definiebat, aut diuidebat bene; Ab quando, male ; & quod in siis ratioci nationibus aliquando concludebat; aliquando non et motus est ad inuestia
114쪽
D Dimul. I. prooemialis. Ius. I.
gandam calisam;&hac inuenta virtute gogicae naturalis , Potuit constituere raecepta bene definiendi, diuidendi,& argumentandi , sicque paulatim Logicam inuenire. Per quod patet responsio ad prunam rationem dubitandi. Ad secundam respondetur, Dialecticam suisse necessariam ad se ipsam,
inquantum Logica naturalis media experientia fuit Assiciens ad inueniendum aliquid de artificisi; quae pars inuenta, simul cum Logica naturali, adiuuit ad inueniendam aliam:&sic pri res partes iuuare potuerunt ad post viores, donec persecta esset tota. Asde Logicam Adamo reuelatam , &in posteras nationes transmissam non sic periisse, ut nihil eius remaneret: sed proculdubib extabataliquod ipsius vestigium cum alijs doctrinis permixtu: quod,simul cum experientia,& Logica naturali , sussicere potuit, ad aliqua, cognitionem persectiorem acti. dam, &.sic deinceps.c De laudibus, & dignitate Di
lecticae congerunt multa Doctores, a quibus conrulibabstinemus hoc unico verbocontenti: quod Logica itasacrae Theologiae funulatur;vt ipsa, non situ Catholicae veritates confirmentur, sed etiam,teste Hier. super in Lesecuta pera eorum putatur robustum, hac arte Murtitur: is,esar incendi , in cineres in Maasiistris fauitur. Qitibus adde vix in sacris literis reperiti librum aliquem , qui non abundet Dialectica. Ha roph tae conuincebant HebRos: nia etiam Apostolimr dicabant. Eminet huer alios Paulus,cuius Epistolae non minus Dialectica , qutin Theologia resertae sunt. De quo videri potest Any toto
sere lib. t. contra Crcicon. Grammat.
Dialectica disputans in maxim; Diaci
qua Usos inscia risi Laudent ergo Dialecticam alij , subtilitate, ab antiquitate alij, alij ab
utilitate et nos enim cum eodem A gust. cap. II. citato, eam sirer omnia
hare dignitatem habuisse Dialecticam dicimus, vi non sillim Apostoli, sed ipse Christus Dominus dignatus si esse Dialccticus. Verba Au sint si
quitur de Iudaris, qui volentes capere Iesum in sermone , inter sauerunt, vinam liceret tributum dati Caesiuit
essecrate, iri ne surrunt Dialectici, qui praetensis interrogatis infidi i decipi . Iuperare m. liti sunt 3 an in pu , Dire ι.e ipse, quia imen auerunt, veram eorumromsonem prudentia interrogati vis eliciens , illud verum , quia ab ea p--
ωιantpericulose dici, iras compulit c. fieri. Haec Heb re mus, ut perspiaciatur, quam sit a pietate alienum Di lecticas fissitilitates improbare: qua
tumque econtrὶ religioso viro coi
senet carum midium , ei quibus fere omnes Sancti, Apostolique ipsi non
fuerunt alieni; quasque dux noster, d Magister Christus facto commendauit. 7 Quamuis autem his encomijs dignE commendata sit vera, & pietati, ac curae doctrime concipiendonutriendae, augendaeque deseruiens Dialem-ca ;.ea tamen, quae vana, & contenti
se est, qu que sophisinatibus vera, de quod peius est, pia dogmata obscuraim cibus, de praua inducentibus in inbit et quomodo Logica Augustini, dum Manichaeus esset, de Di uectica, ac Philosephia gentilium Euangeliis cam doctrinam, de Christi iugum de trectantium , non quidem ex ipsius
115쪽
Dialecticae, aut Philosophiae ; sed ex
praua illoriam conditione, α abusu incumbebat, vituperio digna, ct multis modis , sanctis Patribus improbata timuenitur. Vnde Paulus ad Collossen-λ secundo: Videte inquit)-vatricisti it per Phi phiam . Q it tum fallaciam. De qua alibi loquens ait: arientia instat , chirim vero Quae,& multiti illa,quet ex scriptura, α Patribus adduci pollent, & consula omittuntur a non de vera, & selida Dialeetica; sed de inani, & inflata, ut Paulus loquiritu, exponenda sunt.
P Raemissis ijs, quae ado est Logicae
pertinent, reci s ordo postulat, ut quid sit eius inuestigemus. Mod fiet imquirendo essentiale eius demtionem. In qua quidem statuenda, quamuis genus prius quam differentia, nisi aliud obstaret, inuestigandum esset : pr pter quod inquirendum erat, virlim
Logica sit scientia s quod genus eius est in priusquis de obiecto, a quo scientiae miserentia sumitur , sermo institueretur; tamen licet ordo sit praepost rus, necessarib in commutatus: ira enim scientia ex obiecto dependet; ut eo ignorato, necue verbum quidem.
de illa fieri possit. modo enim Logicam esse scientiam ostendemus, ex eo quod de suo obiecto proprietates, , passiones demonstrat: si tale obieetiam , proprietates, & passiones
ignoramus 28 Pro tituli ergo intelligentia primb notandum est , illud appellari obiecti , quod potentiae, vel habitui objicitur cognoscendum, sumpta denominatione a potentia visua, cuius obiectum propriὸ dicitur objici: unde transatum est ad significanda omnia illa, circa quae potentiae, vel habitus versantiar. Appellatur etiam subieetii: non quia illi innaereat scientia;sed quia subjicitur pridicatis , quae de illo in tali scientia demonstrantur. Dicitur etiam materia, non in qua, vel ex qua, sed circa quam potentia , vel habitus vers tar, I apta similitu ne ab op
rationibus artium , quq circa res exter iras , & materiae particines versantur.
Itaque haec nomina abiegum,subiectum, de materia, respeetii habitum intest eius pro eodem communiter usurpam tur. Respectu verbaliorum habituum,& potentiarum obie m licct arperuletur materia ; non tamcn appellatur subiectum, ut de se patet. Hoc autem obiectum duplex est,
ves , ut propritis loquamur, eiusdem integri obiecti duae sunt partes; alia materialis, & alia formalis. Obiectum, seu pars materialis est id, quod non per se, sed ratione obiecti formalis attingitur, sesi consideratur in scientia: obiectum vera, mi pars sorinalis est id. quod per se, seu ratione sui attingitur. seu consideratur 1 tali sesentia. Vtrius
que exemplum cernitur in potentia visua, cuius obicinam integrum est coloratum; in quo pars mater iis . Giobiectum materiale est corpus : quia non perse,sed ratione coloris videtur:
color vcid est pars, seu obiectum so male ; quia per se, & ratione sui percis pitur a potentia visua. 9 In isto autem obiecto sormali duo
distingunt communiter Doctores cum Caietan. r. par. qu. I. an. 3. & I. Pin. cap. 22. nempe rem ipsiun,quae conlid
ratur di scientia, seu attingitur a pote tia, quam, e appellant rationem sormalem quae,scuta esse rei, aut obiectiunquod : & rationem sub qua talis res
116쪽
attingitur a st cratia,uci potentia,qumn- tumia, quae pertinet ad Philosophum que appellant rationem formalem Iabruis, seu in esse scibilis, aut obieciam
quo. Vtramque autem hanc rationem
esse necellario distingvcndam in obiecto cuiuslibet habitus, & ad quid sit necellaria, δc unde utriusque unitas, vel distinctio sumatur , non est praesciatis loci examinare fiet 2 nobis cum Arist. in libris Posteriorum disput. 19. Quare pro nunc satis erit, id uno, vel altero exemplo declarare. Etenim in potentia visiva res ipsa, quae est color, & appellatur radio formalis quae, non potest esse ultima ratio specificativa visus ; ali,s, sicut plures sunt species coloris, plures etiam essent species visus, cuius rationis vim ijstendemus loco cicato.) Ponenda est ergo aliqua ratio tarmalis
indivisibilis in plures species, quam
appellamus rationem formalem jubq- media qua color ipse attingatur a visu: & a qua vitiinb constituatur in elle obiecti specificantis , & determinantis potentiam. Quae crit, vel lux, ut est Diu. Thom. i. Posterior. lcist. U. vel idem modus, immutandi potentiam , vel aliquid huiusnodi, de quo
sibi. Idem etiam cernere licet in mentia. Nam aliquando res ipsa, quae est obiectum so se , est una genetice, ut patet in Arithmetica , cuius obiectum est numerus, sub quo penE infinitae species continentur. Imi aliquando est una tantum anilogice, ut patet in ente: quod est subiectum Metaphysicae: oc consequenter de pluribus rebus specie, imo & genere diuersis aliquando est una tantum scientia. Ali- lirando vor, de eadem re, seu de ea-dcin re, ratione sormali quae , dantur plures scientiae. Cuius .exemplum adducit Diu. Thom. I. parte quaest.
cundumssi: hac propositione, rei ι est naturalem, oc ad Astrologum; dantu que de illa diuersae demonstrationes. Ergo a ratione sorinali, quae, seu ab cimtitate ipsa obiecti formalis in esse rei non potest sumi unitas, vel distinctio scientiae: & per consequens aliqua ratio ponenda est, quae vcimb constituatrem illam , seu res in esse obiecti scobilis. Quam nos cum Caietano con-ῖrile appellamus intionem sormale iub qua
Io Hic autem obseruandum veni quod licet D. Thom. 2. 2. quaest. I. artii. solam rationem sub qua appellet rationcm sormalem; id autem, quodnos vocamus rationem sorinalem quae, ap-l elici ipse sanctus obicctum materi e 'io quidem in rigore loquendovcri sumum est: habet enim se ratio quae ut materia rcspectu rationis sub qua in nihilominus tamen non impro priE Doctores rem illam, quae per se consideratur in scientia, appellant rationem formalem , ad distinctionem aliarum rerum, quae respectu illius se habentui quid materiale; vel quia in se recipiunt talem rationem formalem; vel quia per accidens tritistantur inscientia. Quod cernere licet in Geo metria, quae agit de quantitate continua, scilicet lineis, superficiebus, figi ris, dcc. Si enim quantitas continu quae est ratio sormalis quae,comparetur ad rationem sorinalem si b qua, squa cumque illa sit, de quo loco citato, habet quidem rationem materiae, potestaque optimE cum Diu. Thoma appellari obiectum materiale: si vera comparetur ad substantiam , seu corpus, cui quantitas ipsa inhaeret; vel ad Mia, quae per accidens tractantur in Geometria: iam habet rationem serinae, potestque recte appellari obiectum formale.Pr pter quod quantitas,continua comminnitcr appellatur, ratio sormalis ruae o
117쪽
iecti Geometriae: qui modus loquendi ut cum pluribus loquamur in recinem dus est licet modus loquendi D.Thom. formatior sit. Per quod conciliantur plura Angelici Doctoris testimonia, &cxPenduntur multa, quaecum ad remipiam pertinere videantur , maturὸ t
men impecta ad modum loquendi per
De ratione formali sub qua obiecti Logicae, neque est praesens difficultas, neque aliquid nunc dicendu nobis est: pluet enim ex generali quaestione decientiarum unitate: pro qua tamen interim videri potest D.Tho. r. Possileας opus To. q. s. artii.& alibi sepE.De obiecto autem materiali nullum potest et se dubium: sue enim sint operationes
intellectus, siue res ipsae de quo quis. Mu.ὶ certii est apud omnes est. aliquid
reale. Solum ergo remanet dissicultas de ratione se ali qua obiecti Logi--: quam pro nunc obiectum so Meappellabimus, ad distinctionem obiecti
ii Ex dictis intelligentur aliae obieeti
diuisiones, quas communiter tradunt
DD. Aliud enim est ad obiectum ad quatum; aliud inadaequatu. Inadqqu tum rurius diuiditur in principale, &minus principale: quid autem ut quod- Iibet ex istis, ex terminis ipsis constat. Obiectum adaequatum silet . appellari
obiectum attributionis; cuius tres conditiones Menant DD. cum D. Thom. sip. prolog sintentiarum arti . Prima est, quod contineat omnia, quae tractatur in scientia; ita ut ad ipsum reuocentur omnia, vel inquam principia, vel tanquam partes, aut species, vel pro-
Pricrates eius. Secunda, quM siti dero potissima cura est in tali scientia,&e quo si aliqua suerintὶ tradantur prPcepta. Tertia, quM si id, per quod inli, scientia distinguitur a qualibet alia. Quae conduo intelligenda est iuxta diam: quod scilicet ratione solis i
ra, seu ab obiecto formali sumatur
ictio, non praecise , ut est entitasquNamseu in eue res; sed ut illi adium gitur ratio sordialis,sub qua, a qua constituitiu in ei te scibilis. Tandem explicandum est breuitet quid sit ens rationis: nam de ipse disp. R. late diiseremus. Est ergo ens rati nis proprietas quo , seu esse conueniens rebus, non i parte rei, sea vi sunt in intellectu, sicut esse subiectum, prς- dicatum, genus, aut alia huiusmodi: Segeneraliter omnes tetinuit secundae intentionis significant pro formali ens rationis : non enim I parte rei homo est subiectum vel animal genus, &αsed secundum qubd sunt obiective in intel-ctu. Ex quo etiam apparet, quid sit eos reale: est enim, quod habet verum esse a parie rei, & ante intellectus cognitio nem.Cum ergo ens prima diuisione diuidatur in ens reale, de rationis: meri- Q in hac quaestione generaliter inquirimus, sub quo ex his membris contineatur obiectum sorinale Logicae. Insequenti verb specialiter inuestigabimus,quodnam ens rationis illud sit. CVM IVIS FV damentis sententia asserens hu
V Aldξ recepta est his tempori
bus apud aliquos modernos opinio animans obiectum formale Logicae esse quid reale. Quod non e dem modo explicant: quidam enim anserunt operationes intellectus , prout dispostae sunt in se a definitionis, dia uitionis, & argumentationis, esse obtinctum Logicae: adduntque non soldmoperationes ipsas, sed etiam talem dispositionem definitionis, & argumenta
118쪽
tionis eii equid reale. Alii verb tarte, quia vident dispositionem istam, etiam in ipsis actibus non esse quid rege: alia
via incedunt, assere utes obiectum sor- male Logicae integrE intelligi ante i lem dispositionem, esseque ipsas oporationes intellectus, non prout iam na-bent illam; sed prout dirigibiles sunt, de ordinabiles media ipsa dispositione modi sciendi.
Pro unoquoque modo dicendi non adducemus specialiter argumenta: quia communia iunt , quae contrari; adducunt ; neque similiter Auctores: quia antiqui, vel nulli sunt, vel non ita cla-rὸ distingunt : moderni verb non e dem mirao loquuntur , imb nunc ad
virum . nune ad alterum dicendi modum declinare videntur e conueniunt
tamen in quaesito quςstionis, assuentes obteistum formale Logicae esse quid
reale. Pro qua sententia adducunt Platon. dialop. de Iusto, Alcin. de doctrina Platonis cap. r. Diu. Isidori libr. 2. Ethimolog. Diu. August. 1. de Docti. Christiana, cap. 37. Boetium lib. I. in Topica Ciccronis, Caietan. pr*satione in predicamenta, Canum. 9. de Iocis, cap. I. & alios antiquos : quos tamen si consulas, nihil , vci oppositum inue-rdes. Ex modernis vero defendunt eam Fonseca L Metaphysicae, cwit. 3 quaeae i. sectis. Suarea disput. I. eL .&das put. s . in principio, Conimb. hic qu. 1. arti c. 2. 1 cia quaest 1. Hurtassi dissput.I.secf. . & novissimE Chrysest om Caucro Cistercien. trach. a. disp. Ialub.
x. de Raphael de Aucria quaestio. Mis Probari r primo haec starentia ex D. Thom. initio Poster. Vbi inquit: necessiria est, ut sit directi
ne: sed etiam ex hac, quia est circa in
actum rationis , sicut circa Πν iam ma
teriam. Ex quo loco sic formatur argi mentum. Logica est directiva operum rationis : ergo versatur circa rationis opera, ut dii ibilia, tanquam circa o lectum. Confirmatur ex eodem D. Thom. in prooemio Ethicor. ubi docet, quoscut Philosephia moralisversatur circa operationes voluntatis ; se Logica verratur circa operationes intellectus: sed Philosephia moralis versitur circa operationes voluntatis , t dirigibiles tanquam circa obiecti , ut ibid. d cet Diu. Thom. ergo obieetiim Logicae erunt operationes intellectus, etia: ut dirigibiles. Secundb probatur euertendo ore sitam sententiam : quia obiectum d bet habete aliquam entitatem , o
possit esse scibile: scibilitas enim, i
cui intelligibilitas rei entitatem sequi, tur sed ens rationis non habet aliquam talem entitatem ι cum neque sit si stantia, neque accidens: ergo non potest esse scibile. Confirmatur m : quia obiectuti, debet habere paruones, quas de ill scientia demonstret, ut probat Aristo
t. Poster. cap. 23. scd istis caret ens rationis: ergo non potest esse obieetiam scientiae. Probatur minor : quia tales passiones non pol siuit esse real , ut potet : neque etiam possunt esse rationis alias continerentur essentialiter sib et
te rationis, de de illis est entialiter pro dicaretur, quod repugnat cuilibet essentiae respectu Propriarum passio
ma j acti orationis hiam. - Confirmatur secundb: quia scienus racisnu aftio redinat- , faciliter , ω- : tia dicit relatione realem ad obicisti
De erroire t cedat. Usae ars e . ica, i tanquam ad propriam mensaram suc
119쪽
rationis non potest esse obiectum albcuius scientiae. Patet consequentia: quia relatio realis praedicamentalis petit terminum res .
Tereid: demonstratio, ciuam L gica docet conficere, in cauravera, ct realis scientiae, quae est habitus realis: ergo demonstratio etiam pro formali non potest esse ens rationis. Probatur consequentia: quia demonstratio, non sellini secundiun entitatem actuum, sed etiam ut sint inter te disposti, est veta discursus, ct causa scientiae: ergo ut sc
Confirmatis : quia habitus Logicae concurrit ad suos achiis, non soldiri s cundum id, quod est in illis materiale; sed etiam, & maximE ad illam ordiar tionem, quam 1 Logica habent: ergo talis ordinatio non est aliquid rationis. Patet consequentia : quia a causa , &assione reali necessario procedit eis ebis realis.
Quartb: quia si obiectio Logicae
esset ens rationis, maxime quia tractat
de ῆenere, si ecie, subiecto, praedicato, & alijs similibus intentionibus: sed esse
sibi essiun, praedicatum, &c. est verumens reale: ergo Logica non habet pro obie ens rationis. Probatur minor, quia in hac propositione, tum est animat, actus intellectus correstondens illi termino, homo, non repraestatat noturam humanam praecisε, sed ut subibcitur animali: ergo non sellari repraesentatio hominis; sed modus repraescimtandi illum Oid, de quo dicitur animal, est quid reale:ac proinde esse sebiectum non est quid rationis, & sic de alijsh
iusnodi intentionibus. Plura alia argumenta adducunt Auctores, inter quos videri potest Ioannes Sanchra libr. a. Logicae m. 17. qui licet asperὸ loquatur de hac opinione; multa tamm pro ea conserit argumenta. P M ITT V NT
1 Ro silutione quaestionis ex*Γ care oportet, quis sit Logicam dirigere operationes intellectus , &quid in illis sit dirigibilitas, vel directio:
haec enim otrinia inuoluta magnam in hac materia penerant confissionem. Vt
autem id ex Suis principijs deducamus,
bitum , & praecipuξ operativum esse persectionem quandam potentiae: unde quaelibet scientia erit periectio intellectus, perficietque illum, & diriget in
ordine ad aliquam cognitionem. Sic via demus Geometriam perficere inress ctum, ut rectξ cognosciit quantitatem continuam: Arithmeticam etiam in o
dine ad quantitatem discretan vi sic de aliis scientiis, quarum virali que perficit ,& dirigit ii uellectum in ordine ad
cognitionem proprii obiecti. Et suconsequenter intellectus erit dirigibilisper unam scientiam in ordine ad cogniationem unius obiecti: & per aliam in ordine ad cognitionem alterius: atque ita ab una scientia accipiet directionem ut producat actus rectos circa unum obiectum: &ab alia, ut producat actus rectos circa aliud. Itaque rectitudo
actus, seu directio illius, quae est ipsa
entitas intrinseca actus, nunquamst ab alia scientia; nisi ab illa,cuius proprium fuerit obiectum talis achiis. Quare unia uersaliter loquendo nulla scientia erit directiva intellectus nisi in ordine ad proprium obiectum: neque intellectus erit alio modo diligibilis ascientia. Cui ratio est euidens: quia omnes habiatus intellectus simul sumpti perficiun
intellectum in ordine ad obiectum adae-
quatum illius, scilicet verum. Ex hoc
120쪽
tinent sub se obiecta uianim scientia
autem obiecto adaequato, quilibet habitus quasi sumit unaria partem , de curat de illa persecte cognoscenda: ac proinde nullus habitus per se loquendo dirigit, & perficit intellectio in ordine ad obiectum alterius habitus; nisi in quantum dirigit, &perficit in ordine ad proprium obiectum. is Contingit autem obiecti alicuius habitus , verbi gratia , alicuius scientiae, esse uniuerinlius , quis obiecta aliarum scientiarum, quodMn- modoque continere illa : non loquimur de ratione sub qua; haec enim in qualibet scientia semper est diuersa aratione sub qua alterius) ut patet in Metaphysica , cuius obiectum , scilicet ens , continet sici se obieri aliarum scientiarum : nam sub ente coim tinctatur corpus , quod est obiectum
Philosephiae ; numerus qui in obi ctum Arithematicae: & sc de alius. Vnde talis scientia , dirigendo intculectum circa proprium obiectum, consequenter dirigit illiun aliquo modo circa obiecta aliarum scientiarum, quα continentur sub Proprio obiecto. Et propter hoc Metaphysica praescribit obiecti alijs scienti js, omnium earum principia probat, aliasque fimctiones generales administrat: .non quia per perficia: intellectum in ordine ad obiectum peculiare uniuscuiusque scientiae ; sed quatenus perficit illum in ordine ad proprium obiectum. Idem proportionabiliter contingit in Logica : quae quia in omni opi-inione habet obiecta . quodammodo continens obiecta aliariam scientia-xum ; ideo perfici do intellectum in ordine ad proprium obiectum, dirigit
consequenter, & perficit in ordine ad obiecta aliarum. Propter quod Met physica, & Logica appellantur scientiae gelicrates : qui carum obiecta se tendunt ad omnia entia; dc iocourum. Q ii Logicae,& Metaphysicaei militudinem docuit rem Arist . Me taph. c. 2. dicens: Dies Zisi eandem cum Philoseph. subeunt guram: nam de amnibH di tant, cin circa idem genui Setho stica, in Dialectica versantur eum phil sthia. Quae verba exponcns D. Thom. leα . ait: Ostendit ou miast Dialectica, diuesica cum Phises hia habeant similis inem, in qu differantas ea. Conuenium autem in hoc, quod Di liniti est ejnsideraresse omnibus hoc aut esse nan test, nisi confidaeret omnia ,seu dum quod in aliqua uno tenueniunt: qui
in scientiae v num subiectum est
in artis una est materia , circa quam
operatur. Cum igitur omnes res non cenu
niant, nisi in ente: manifestum est, P. Dialecticae materia est ens ea quae suenti de quibus etia Philosophus con erat. is. Ex quo iam plura licet inferre. Et
prim. quidem apparet, quam longEa
veritate erret explicatio istius loci st quam adducunt aliqui ex contrarijs; veprobent obieetiim Lomcet esse actus intellectus: asserentes sensum Arist. esse,
rubd sicut Philosephus naturalis agite actibus intellectiis in libris de Aniania: ira etiam Logica asit de eis te actibus, licet sub diuersa ratione. Expositios αε abserda : ibi cnim non loquitur
Arist. de Philosephia naturali: sed deprima Philosephis, scilicet Metaphrsbca,quod quilibet etiam indoctus adue
Secundb etiam apparet obiectum formale Logicae debere esse tale quid, quod possit inueniri in omni ente; imquide materia illius, ut vidimus,est omne ens: scut propter eandem rationem
obiectum sormae Metaphysicae diset
esse quid inuentum in omni ente. Duo utem genera praedicatorum inuesit tur in omnibus entibus: aliasunt, quae