장음표시 사용
81쪽
formalem : alias nihil adderet supram iacentem, seu simplicem ; neque disengueretur ab ea, ut considerantipatebit. Elideb illa propositio, Petrauivisentum homo albus : dc similes,
mantur, sunt onmino fuse, ut ex ipsisterminis patet. Hla etiam nota cum solo lib. 4. Summularum cap. 3. dictiones istas re- duplicativas, praesertim ly Iecundum,
aliquando non siimi proprie reduplicatiue, neque specificatiue; sed quasi diminutiuἡ: ut cum dicimus, AElia ps est. Albusseundi m dentes, vel Quanti m addentes: ibi enim non reduplicitur causa, vel ratio sormalis ined praedicatum, quod ex se poterat conuenire toti hin mini , diminuitur , ut stipponat pro aliqua eius parte: propter luod Ethy l emno appellamus simpliciter album,ed tantum secundum quid. Est autem circa hoc valde notanda pulchra regina Angelici Doctoris 3. p. q. 16. t. s. quod scilicet ea, quae indifferenter possunt conuenire toti, vel parti,aut saltem in dubitationem veni- . re; toti, vel parti conueniant; si in solaparte inueniantur, inde totum non denominatur simpliciter tale: n5 enimia αbsolutξ didimus , AEut 3 pr anus. At verbo, de quibus indubitatum est non posse conuenire toti ; nisi ratione partis , simpliciter attribuuntur toti: dicimus enim abs blutE , Petrus est erissur; quamuis crispitudo non sit in toto corpore: quianon potest eiconuenit nisi secundum capillo&.Haee etiam cstratio, ut ibidem n
hi D. Tho. quare ea, de Obuς non potestiuspicari, conuenire diuinae per senae secundum seipsam ; absisti ὀ , de simpliciter assi amus de Christo D
mii propinc humanam naturam: di. cimus enim absolute Christum esse passum, mortuum, & sepultum : sicut insolute dicimus Petrum csse crispum. At veta ea, de quibus suspicari pollet, an conueniant Christo ratione solius humanitatis , vel etiam ratione pers nae, non tribuimus Christo absolute, α simpliciter, sed cum addito diminuente i ne haereticorum erroribus fauere
videamur : & ided has propositiones absolutE prolatas, ctristi er creatura, christus est mimr patre, Christus in putese, non concedit Catholieus: quia Arriani dixerunt Cliristum esse creat ram, minorem Patre, & incepisse, non Gltim ratione humanae naturae, sed etiam ratione personae. Similiter lias non concedimus absolute prolatas .chri in est iusti p.r- , vel impasibilu : quia Manichaei negauerunt Christum habuisse verum corpus, aut verE pausim fuisse. Bene tamen conceduntur tales propositiones cum determinati ne, seu particula diminuente, nempe Christum et se creaturam , aut incepisse , secundum humanam naturam,& Christum esse incorporeum , aut impassibilem ratione deitatis : scue cum addito diminuente concedimus Ethyopem essu album secundum
Aliae sint prvositioncs exponi-
baca , quarum obscuritas non prouonit, ex aliqua dictione ibi inc isa, sed ex ipsa materia, qua constant: ut sint,
quae fiunt per verbum , incipit, vel des tu,; de quibus in lib. Pluscorum; vel quae fiunt per verbum, '; de quibus tap. disserentia constabit. Tandem aliae sunt, quae dicuntur , siue se talificantes, Masut putὸ sophysticas communiter D
82쪽
ARGUMENTATIO est pr cipuum Dialecticae in amentum,qus
que proximὸ parit scientiam: ad quam proinde alia omnia, quae in Di lectica traduntur, quasi in proprium scopum meritb ordinantun oc ides, postquam in primo, & secundo lib. de terminis, & propositionibus disputatum est, ipsa ratio, &sponsiolus ius exigunt, de in hoc tertio de argumentatione
argumentatio , & uis modus sit inter di utantes obseruandus, supra in praeambulis diximus. In hunc tan en locum duo alia explicanda remisimus; nimirum quomodo si intelligenda diuisio argumentationis in materiale; & sormalem: & an quatuor
sit, argumetationes, quae communiter
enumerantur, scilicet syllogismus, enthymema, inductio, & exemplum sint propriae species argumentationis.
Circa trimum duplex est expositio illius diuisionis , de utraque probabilis. Prior est illorum, qui per argumen
lationem formalem intelligunt eam,in qua consequens recise frenaitur ex at tecedenti , scii cuius consequentia est bona , per materialem verb, illam, in qua licet anteccdens , de consequensunt insevera, consequentia tamen est mala: quia unum non infertur ex alio: ut Petriis est animes: ergo est ration lis : quamuis enim verum sit Petrum csse animal, de esse rati nalem, hoc tomen non sequitur ex illo,ut patet.Iuxta quam expositionem seu argumentatio
formalis est propriE, dc simpliciter a
gumentatio: nam materialis, Vel non , est argumentatio, vel tantum exuti
sice, de per quandam attributioncm dicitur talis, ad eum modii, quo homopimis denominatur homo. Posterior, de sortὸ melior expositio est eorum, qui asserunt argument tionem formalem esse illam, in qua sequitur consequens ex vi artifici j, ita dispositionis, in antecedenti inuentae..d contingit, quando nullus term nus est in conliquenti, qui non fuerit in antecedenti, quavis aliquis fuerit in an ecedenti,qui non sit in c5sequenti:
in tali enim artificio, seu dispositione
maxime elucet forma argumentati
nis ; & ideo meritb appellatur argo mentatio formalis. Materialis verbsecundu hac sententia dicitur e in qua, licet consequetia sit bona: quia cons quens in rei veritate inuitur ex ant cedenti; non tamen sequitur ex vi dis
positionis terminorum,qui sint in illo; eb quod in consequenti est aliquis te minus , qui non suit in antecedenti.
83쪽
Lib. III. de virgumentatis . II
Iuxta quam expositionem solus syllogismus est argumentatio formalis , r-terae v d materiales , ut ex dicendis constabit. Videantur Conymb. lib. r.
Veniamus ad secundum,an scilicet omnes illis argumentationes sint propriae species, essentialiter inter sedistin . In quo partem affirmativam defendit Lemostio. i.Paradox.Dialech.
error. 23. quem refert,&sequitur Maci. Prio. qu. F. fauetque communis modus loquendi Dialecticorum, quorum serξ omnes has quatuor argumentati nos enumerant; & de illis, vi de speciebus argumentationis loquuntur.
Ratione etiam potest suaderi: quia quae differunt definitione essentiali,dis ferunt specie ; sed huiusmodi sunt omnes istae argumentationes, siquidem eas definiuit Arist. lib. i. Prior. diuersis& essentialibus definitionibus : ergo omnes illae vcrEdisserunt specie. Confirmatur: quia in una iraque earum repcritur diuersa dispositio,&forma argumentionis', ut videtur ex
ipsis notum : eino disserunt inter se specie. Patet come luciatia: quia quα differunt sorma, descrunt specie, teste
Nihilominus dicendum est propriti& in rigore loquendo duas tantsini esse specics argumentationis, scilicet syllogisimum,&inductionem; ab his verbenthymema, & exemplum selum distingui tanquam persectio, & impersectum intra eandem speciem. Sic docent Numnessius lib. de constitutione artis Dies cie, & alij, ut resert Masus loco citato : inque proculdubio
sententia M. 2. Priorum, cap. 23. Vbi enumerans omnes modos acquirendi
cognitionem per discursum, inquit: 'm m inmmu fac - , πικEt clarius i. Posteriorum, cap. 3. Postquam dixit, orationes Diale
cticas uti θllogismo L εc inductione,
subdit: mdem maήν, etiam oratomiae ratis nes persu sint: enim 'saadent eriem ii, quae it insuctiones: aut enthyme
Diom. lea. i. satis cxpressit nostram conclusionem dicens: VMὸ patet, ruoasici et enthymema est quidam oro isen udetruncat ita exemptam est quaeae imi dulctis imperii M. Ergo ex sententia Aristot. dc D. Thom. enthymema, ct exemplum non distinguuntur essentialiter asyllogismo, & inductione, sed ut persectum, x imperfectum intra eandem speciem. Fundamentum est: quia eadem dis ostio praemii larum, quae inuenitur layllogismo, re vera inuenitur in enthymemate ; εc idem proportionabiliter est de inductione respectu exempli: e go non possunt inter se essentialiter distingui. Probatur antecedens quoad primam partem: quia vi infra videbimus, ars syllogistica innititur illi principio, ciboumque sint eadem et nitertinsent eadem inter β; ac proindE repugnat extremitates uniri inter se in consi sione, nisi prius in pnemissis uniantur icum medio ; ad quod necessariae sunt duae propositiones ex parte antecedentis, ut de se constat: ergo quando altera breuitatis causa non exprimitur, ut fit in enthymemate, re vera sibilatebligitur; & consequenter in re eadem
est dispositio syllogismi, & enthyme
Ex quo etiam fit ipsa inter se diastingui tanquam perscinam, de impe sectum; cum enim teste Aristol. 1. M taphysicae cap. 16. persectum fit id, e tra quod non est accipere aliquam siti partem, seu cui nihil deest; imperi ctum verb, cuius aliqua pars deuiter vim : consequens inhilogismum intra
propriam speciem esse quidpersectum: quando quidem ei nulla praemissarum
84쪽
de est; enthymema verti, quid impersectio : utpote cui aliqua pars sitit amputata. Propter quod etiam appellatur sylogismus truncatus; de a Boetio dcfinitur esse orationem, in qua non omnibusnam ipsi estinanter infertur Wia-H. Per quod etiam patet secunda pars illius antecedentis : nam inductio, ex pluribus particularibus procedit ad uniuersale, a qua persectione descit exemplum ; siquidem ex debilitate antecedentis singularis solum colligit aliud singulare ; cum tamen si adderenturalia, iam colligeret uniuersale, fiereseque persecta ii auctio : ergo ipsa , de
exemplum re vera sortiuntur eandem formam, seu dispositionem argumen
rationis secunddin speciem; licet cum differentia explicata pencspersu buri,& in perscctum. 1idd autem syllogismus, de inductio inter se specie disti: nguantur, seu qudd habeant formas argumentati nis ellentialiter distinistas, docuit cle anter Arist es lib.Priori dicens: aeram do omnitur inductio hic enim ire mediam prebat extremum de retis, ista vero per tertium potat extremum Iem illo. Natura stitur prior,
iure est frigi mus, pii si ter medium ;
bis vero e utilentior est, pii Aper - - .nem. Quibus verbis duo discrimina
harum argumentationum tangit Arist.
vi rectὰ notat Masubi supra. Primum est, in syllogismo procedi a toto ad paseres, seu ab uniuer ori ad magis raseticulares ; in inductione verb E contra. Quod, quomodo intelligendum sit, cap. sequenti explicabimus . Et hinc sequitur secundum,quod si ilicet in inductione procedimus ab his, quae nintiora sunt nobis, nempe singi ibus, quae sensit us subiacent, ad uniuersina, quae sunt minus nota nes iK licet secundum se sua magis nota; in sillos o
verb contingit e contra. Maneat c o,
duas istas argumentationes sortiri dis positiones eisentialiter diuersas, &ex consequenti specificὸ inter se differre, ut magis constabit loco citato. Inquires: si haec ita sunt,quare Dialectici communiter enumerant qua tuor species argumentationisὶ
Huius solutio sumi potest ex dictrina Arist. loco citato Poster. ubi d cet syllogismum, & inductionem proprie esse argumentationes Dialecticas eo quod ipsis acquiratu vera cognitio scientifica. Enthymema vob& ex 'pham propter sui impersectionem in os ad Rhetoricam pertinere. De quo videri potest D. Thom. ibidem leci. i. Vt ergo Dialectici distinguant argi mentationes, sibi familiares ab hi quae magis Rhetoricae accommodantur: s,mulque explicent, tum illarum persoctionem, & vim inserendi; Him etiam istarum desectum, & imper tiaonem: ida illas seorsim enumerant, etiam si non omnino dis inguantur, ut explic tum est. Per quod patet ad id auod ex communi modo loquendi Dialectic rum adducitur pro contraria sentcn
Ad rationem autem neganda est minor: neque enim enthymema,&shurigismus habent definitiones essentialiter diuersas; sed tantiun accidental, ter, seu materialiter, ad modum quot uer, & vir habent diffinitiones diue as intra speciem hominis. Quod satis indicauit Aristolaocis citatis, definiensenthymema, & exemplum per syllo- sisnum, & inductionem. Ad confirmationem e iam negandum est antecedens: quis in re, eadem est dispo
militer inductionis,& exempltiviratet ex probatione conclusionis,&con est ampli is cap. sequenti
85쪽
DE ZEGIRO COMMVN I 3 sargumentatimum, ubi etiamsterialiter de inductione.
TRos leges, omnibus argumentationibus communes, enumerant
DD. Prima est: ex antecedenti vero in bona argumentatione semper sequitur consequens verum, & similiter exantecedenti possibili, contingenti, vel necessu lo semper sequitur consequens possibile, contingens, vel necessarium. Ratio est: quia antecedens habet rati nem cause respectu consequentis; causa autem non impedita producit efficitam sibi similem: ergo in bona argumentatione, quae assimilatur causae non impeditae, ex vero scissiler sequitur vorum : ex possibili, possibile; ex contingenti , contingens , & ex necessario, necessarium. Secunda lex; ex antecedenti salse in bona consequentia aliquando sequitur Verum, ut Petrin est equus: ergo est an mat; aliquando salsum, ut Peum volat:
erga habet isti . Qubd ex salse possit sequi falsum, nullum debet esse dubium; uM autem ex falso sequatur aliquat o verum, non sic in intelligendum, quasi pr missae filiae influant veritatem in conclusionem sintque causae talis veritatis: cum impossibile sit causi producere virtute propria effectumi erfectiorem se: sed sentius est, pr misas alias salsas posse sic disponi, ut ex
ipsis sequatur consequens, quod aliunde est verum, de non propter ipsaspr missas. Quod aliter, licet non ita prinpriE, explicant alij alictentes ; quando ex salso sequitur verum, ex vi quidem dispositionis, seu formae non sequive ritatem consequentis, sed consequen
Ex his duabus rcgulis colliguntur
duo modi arguendi: oenε enim valet in argumentatione legitima ; antecedens est verum et ergo consequens est verum: & similiter consequens est sibsum : crgo antecedens est falsum : cum enim ex vcro semper sequatur verurn, ut dictum est; nunquam falsum sequetur ex vero; atque ita semper sequetur ex falso. Non autem valet consequens. est verum: ergo antecedens est veru: P rneque similiter antecedens est falsum Dergo consequens est falsum: quia cx salso, ut diximus, aliquando sequitur verum, aliquando falsum. Tertia lex: in bona arsumentati
ne semper conclusio sequitur debili rem parton: hoc es, si siqua praemis sarum est particularis, conclusio debet esse particularis, & si aliqua praemisi
rum est negatiua , conclusio debet esset Pituat ut cernitur in hac argumentatione : Nurum animal est lapis; aliquis homo est animale ergo altruis Onia nσn Ur lapis Ratio est: quia duae praemissae sunt quasi duae causae subordinatae respectu conclusonis; in causs autem subordinatis effectius sicquitur debiliorem: ut atet in sole, &alijs causis uniuersaliaus, quae, cum causis particularibus debilibus operantur debiliter; cum sortiabus verb sortiter. His explicatis: cum enthymema, de
exemplum ad syllogismum, & indi
ctionem reducantur, de ex consequenti in rei veritate duae tantiari stat spe cics argumentationis , ut explicatum
est; de ipsis deinceps agemus; & priride inductione in hoc capite; quia pax ca sint circa illam adnotanda : deis
de verb in sequentibus de syllosi simu qui longiorem postillat disputatio
Vt autem propria inductionis r tio melius percipiatur, aduertendum
est ista non distingui essentia cr
86쪽
a sillogisino penes hoc, quod iste descendat ab uniuersali ad particulare: illa
vero E contra ascendat a particulari ad uniuersale , ut videntur senare verba Aristot. cap. pr cedenti adducta: qu niam, ut postea dicemus, tam asce sus, quam descensus pertinent ad inductionem. Sed adaequata,& essentialis eorum differentia Iumitur ex propria,
G peculiari forma, seu dispositione, triusque. Etenim in syllogismo extromitates uniuntur cum me no in pr is sis , ex vi cuius uniuntur inter se in
conclusione : ac proindξ ibi proprie
datur medium vniens extrema. Quod
significauit Aristoti loc' citato dicens: Hilogismunam per medium probare ciremum de tertio, id cri de alio e
At veri, forma, seu dispositio inductionis valdε diuersa est. Neque cnim ibi proprie dantur extrema intcr se
unita, quae pri is coniungerentur cum aliquo medio: sed loco putrium terminorum singularium, qui sitiat in antecedenti ; pqhitur in conse luctati termi- minus communis aequiuescias, quod est ascendere : vel E contra loco termini communis, qui est in antecedenti; pinnuntur in consequenti termini inseri res aequi ualentes, quod est defccndere.
VndE propria inductionis dispositio praecisξ consistit in eo, quod substitu tur in consequenti propositio aequi- ualensantcccclenti,absque speciali illo, ω proprio artificio, qui cernitur in syllogismo, & haec est propria, & essenti lis eorum disserentia, ut satis ex dictis
aeteri lim, quia in syllogismo si Zentius utimur medio superiori, vellem aequali, & rarb inferiori: E contra voli in inductione serius ascendimus a singulari ad uniuersa quam descendamiis; ideb Aristot. ubi Rip.&alij Dialectici ab eo, quod frequentim accidit in his argumentationibus, solent denominare illas, asserentes in syllogis ino procedi a toto ad paries, seu ab unis uersalioribus ad minus univcrsesia; in inductione verb E contra. Propria in men, & essentialis differentia eri quam
assignauimus. Hinc iam sit propriam rationem in ductionis aeque inueniri, siue cum assicendimus a singularibus ad uniuersale, siue cum E contra descendimus: ac proinde utrumque modum ratiocinationis verξ contineri sub hac specie argumentationis. Quae cum aiccndimus, appellatur ascensus seu inductio, climvero dcscendimus, vocatur descensu seu reductio; licet iam in communi usi loquendi utraque appelletur inductio. Hoc supposito, Plures regulas inubtiplicant. Auctorespro modis arguendi in ascensu, &descensu: quas tamen s
cilE comprehendet, qui nouerit supra additista de suppositione terminorum. Si ergo ternisnus suppotiatdistributiuE; defecitdcndum est a propositione uniuersali ad plures singulares copulatiuti vel ad una de copulato extremo,& ver bo sinsulari sic: Omn is timo est animai: ergo hic homo est ammat, ein hic hima est animal, σα vel sic crgo his & hi animal.Alcesius verb debet
fieri E contra Si autem terminus sappinnat collemuξ; tunc ascendcndum: vel descendendum est copulatim sic: Omnes sum du decim: hic . cf -
. , cr hic cinci seno cim; vel E contra. si verb tcrminus sui ponat determinate; descendendum est a propositione particulari ad plures singulares disiunetiuὰ, vel ad unam dedi-liuncto extremo hoc modo . fuishoma est alliu : ergo his h m. est assin, hic tio est albus, v. vel sic: erro Le hamo, vel Le homo, est M. Ascensis vcia fit e cotra. Tande, si terminus supponat consuia, code modo descenditur
87쪽
termino consu adsuigulares disiuim; & ascendi uir e contra. Quae omnia satis constant ex dictis loco citato.
iri eius Ig- . Amst. i. Prior. c. i. definit syllogis.
mum dicens: S . semul est . rati. n qua, si ibus impositis, aliud quiddam diuersem ab his, iumsitasum, necessu-λό areidit: ιό ouod haec sint. Quorum verborum senius est, quem iam explicuimus , scilicet syllogumum esse argumentationem, in qua concluditur vitio extremitatum inter se, ex vi unionis i
et cum medio in praemissis. Per quod satis ostenditur perfectio syllogi :cum enim intra te contineat medium, cum quo uniuntur extremitates et ex
propria dispositi vae habet vim inserendi , neque indiget aliquo alio termino extra se posito, ratione cuius concludat, sicut indiget induino. Rused explicuit optimὸ Arist. ibidem subdens: Dico a rem , eὸ γὸd haec sum propter haec eueraure:
Cum autem syllogismus sit quoddam compositum rationis: habet sitam quas materiam , & sormam. Materia duplex: alia proxima, scilicet propositiones, ex quibus immediaia componitur : & alia remota, nempE te iam ipsi immediate componentes propositionem ; mediath verb syllogismum. Hi autem termini in quolibrisyllogis
mo sent tres, ex quorum combinationeso antur tres propositiones, qua necessarib reperiuntur in unoquoque
syllogismo ; α consequenter quili tterminustas repetitur, habetque suum peculiare nomen; iram ille, qui bis repetitur in praemis appellatur ex alijs verb duobus is , qui iungitur
cum medio in maiori, vocatur maior extremitas; qui verbin minori, dicitur
minor extremitas. Omnia patent
in hoc syllogisno; intus hamo est ania mal ; Petri ι est Lma: erea Petrus essanimal : ubi ipse propositiones suae materia proxima , & tres illi termini,
homo, animal, Petrus, mucria rem
in: ex quibus, hama, est medium: quia bis repetitur in praemissis: animal, est
maior extremitas i, quia iungitium in tori cum homine : de tandem, Petrus, est minor extremitas : quia in minori iungitur cum eodem homine.
Forma vein syllogitai cst illud a tificium, seu dispositio propositionum. Quae etiam cst duplex, iecimesim quod
correspondet duplici materiae explic tae. Prima corre ondet termirus, de
appellatur figura syllogitat , quae r test definiri sic : Figura surgi Hi ravia distositio terminorum secundum μή tectisnem , vel praedicationem. Secunda correspondet propositionibus , & Vitellatur modus : & idta silet definiri ic : MHur fAgismi est apta diffstis
v sitienum secundum affrmatimem, vel negationem. ; et niuersalisarem , vel particularitatem. Quia ergo rem combinatio modii cum extremitatibus, in qua comsistit ratio figurae , potest esse trillex; triplex etiam datur figura; nam vel medium in maiori sibijcitur, & in minori praedicatur ; & sc est prima: vel in utraque praedicatur: de Iic est secunda: vel in utraque sibijcitur; & sic est te tia. Quod ostendit ille versus,
ἄ- , prae, prima: secunda, bistra: tertia , bis sub. Ex his autem figuris prima est nobialis: quia ibi medium babet propriam sedcm , situm, seu positionem medi,
88쪽
At verὸ mediat, qirando in una subi jci- l extremitatem ι ac proinde necesse intur &inalia praedicatur. Secunda Verbimaiorem extremitatem in Praemissis rest telata: quia in illa medium talem habere positioncin , seu
habet digniorem locum propolitionis, cum sit praedicatum. Tertia verb est
omnium infima, quia ibi medi λγtitur infimum locum proposit niti eum sit sabiectium. Quod explicuit
Arist. ubi sup. dicens: Medium in prima figura esse ' ne medium; insecoda, sinone primum; intereia vero, positione
Urim m. Vtrum autem detur alia quarta n-
ut pota continere minorem : hunc autem nequaquam haberet, si maior extremitas esse siselectrum , & minor, praedicatum, ut patet: cum subiectum non contineat, sed potius contineatur a praedicato : ergo talis dispositio. combinatio, ex qua resaltat quarta figura, ex se non est reta, neque cor grua forma syllogistica. Dices: saltem admittenda erit e
dui h si eri recti eon inatio, figura, si s per minor extremitas p medium praedicetur in maiori, &in' dicet in conclusionet I
Iguram. Quam quid esse admitten- repugnam, pol uaderi: quia in hac argu-iqua conclusio non possit esse dux
mentatione: Omnis hamo est animal, omne i cta. cc in . ML UM
.' h.m, de similibus, datur recta com-bi iratio terminorum, ut paret: & t men ibi medium praedicatur in maiori, de in minori subi jcitur : ergo figura, quae indE resultat est recta; & ex cons
tractant Dialectici libro a. Priorum:ltus passim vomu concleon pro qua videri possint Masus ibidemisequi ex praemB:
uae es. Conγmb. c. . quaest.i.&iest directa,&syllogismus re ina in inlli Breuiter tamen cum Aristotele,iptima fi ura, quamuis in voce hau& communi consensu Dialecticorumitra positas praemissas: nam quae ibi aietam est non esui fis initur pro minori in rei veritate est in se Fundamentum est: qui qu 'cta. Et ratio est euigens : nam Hebhilogitat indirectε concludentes sunt boni r .a per conuersonem confusio indirecta potest fori directa , ut infra videbi s : ergo impossibilis est figura, cui repugnet habere conclusionem directam. Deli de addendum est idin in exemplo ar-
cumque figura, quando syllogismi coimcludunt directh, maior extremitas debet in conclusione praedicari' min ii, nulla alia ratione, nisi quia illa extremum saperius , quod contine omedium, continet consequenter aliud exuctavim inserius, scilicet minoremque aliqua alia mutatione dicas: Omne
imas suis, Mnnis est amimat: σνο omnis tima est sensitu. Vnde tamdem fit quartam figuram, vel non dari, Ves non distingui a prima. Per quod patet ad argimentum in contrarium adductum ; ille enim
89쪽
syllogis nus re vera estin prima figura, re conclussit indirem in barati on; h bet tamen transpositas praenustas , ut dictum est.
ANxequam ad sin illos uniuscuiusque figurae modos explicandos descendamus, oportet tradere , tum fenerales regulas ad cognoscendamonitatem consequentiae in quacumque figura, thin etiam speciales unius cuiusque, quae ex illis communibus derivantur. I o quo taendum est totam
artem syllogisticam inniti duobus principijs. Primum est: si cumqueseu π --dem uni tertio ,sunt eadem inter se: idest, quando aliqua duo persee E, complete,
re adaequate uniuntur cum aliquo tertio , seu medio ; necesse est, ut uniantii reum1ue sint eadem inter , distingunturum tertis, seu ab uno tertio, idest . quando aliqua duo persectE , & complete uniuntur inter se, si unum illorum distinguitur ab aliquo tertio, necesse est
distingui & aliud. Quod principium
deseruit hilogismis concludentibus sative. Sunt autem haec principiar se. nota : quia innitivitur ivniuersalissimo illo principio : 1 Abre est, vel mn est, quod ex terminis ipsis est m nisestum His autem duobus principiis inniatuntur alia duo in Dialeoeca valdevsitat quae a. praecedentibus solum distii suntur penes hoc , qudd illa sumum curri otainc ad esse duec vero ,ia di inter se. Et hoc principium deseruit hlogismis concludentibus affimatiuEsecundum principium est: cune ad praedicari ; appellanturque ab Arist. &ὶ Dialecticis; ilici de .mni; de diei de miro. Dici de omni, reddit hunc selisum : quidquid uniuersaliter assi matur de subiecto assirmatur etiam de quocumque contento stib subiecto. Dici vexd de nullo, reddit hunc se sum : quidquid uniuersaliter negatur de subiecto, negatur etiam de quocumque contento sub subiecto. Et per hareprincipia probant Dialectici omnes syllogisinos, ut postea videbimus. Inde que deducuntur sequentes lege seu r suis ad iudicandum de bonitate coimi uenti in quacumque figssa. Prima regula generalis. Medium
in aliqua festim praemisiarum dcbet distribui, ut sic persectE possit coniungi,
vel disiungi in extremi intibus , alias non darentur tunc dici de omni , vel
dici de nullo. Non loquimur mora de syllogismo singulari, seu expositorio,de quo insta. Propter quod ex puris particularibus,nihil sequitur in qu
qumque figura ex vi illationis ; non enim valet; aliquis hama est animat: alia Pii equus est animal: ergo abs se ,σest homo. Potest autem aliquandos uiratione materis : ut aliquod an al sset otia, aliquis timo se animali eryal quis humo est siustantia.
Secunda regula. In conclusione non
debet distribui aliquis terminus , qui non fuerit distributus in praemissis. doctrina sundatur in illa generali sit pracapite a. tradita, quM cet conci sio semper debet sequi dcbiliorem partem : inde enim fit nihil debere esse
in conclusone, quod excedat virtutem pr i m , ac proinde quemcumque terminum non distributum in primissis , non debere distribui in conclusione: alias talis terminus prout in in conclusione , excederet se ipsum, .ut in in pr missis. Tertia. regula.. Ex puris negati-
90쪽
,ῖ Lib. IV de eArgumentatione.
v s nihil sequitur in quacumsue figura.
Ratio est maiuscsta: quia ex noc praecise Obd aliquaduo distinguantur aquidam tertio, non sequitur distingui, aut identificari inter se: siuξ enim duae res sint uiter se maximξ eaedem, vel diue sis , pollunt nihilominus esse omnino disparatae respectit alicuius tertii, ut patet: ergo ex eo qubd aliqua duo dis. iunsantur ab aliquo tertio, non sequiatur insa disiungi, aut identificari inter se. Et propterea non valet haec consequentia ' nussin honuenirrationalis: nultitus mus est hama: ergo nariu eruui st i
Qi a regula. Medium sici ratione medij non debet intrare conclusionem. Ratio est: quia quilibet terminus
bis tantii in ponitur in syllogisino ; sed medium iam est postum bis in praemissis: ergo non potest iterum poni in comclusone. Poterit tamen aliquando imoare , si fiat etiam extremitas: ut cum
dicitur: omni, humo est animal ; sed ham. est Lma: erga hunias anima
Quinta tandem regula generalis est, qudd tam in medio, quata in extremitatibus, non varientiu proprietates terminorum, excepta Appositione,quae prouenit a signis. Vnde tam me,um quain extremitates non debent esse termini aequivoci; vel in una propositione ampliari, & in alia restringi; dec. Ratio est: quia iam res veritate non essent tres termini in sillogismo, sed quatuor, si unus diuerso modo sippo
Ex his generesibus legibus , seu
regulis deducuntur aliae particulares pro unaquaque ex tribus figuris. Sit ergo pro pruna figura prima lex, quae est sexta in ordine: qudd in quocumque syllogisno primae ligurae, directe comesudente ; ut consequentia sit bona, maior non debet elle particidaris ; neque minor negatiua: quia vel mea umnon distribueretur in numissis; ves in conclusione distribueretur aliquis te milius, qui non esset distributus in pti missis, contra primam, &secundatur gulam generalem Meta traditam; ut patet ex his syllogisnis; alii, d ani u esse
homo: omnis equio est animat: ergo --
quis equus est Lma. Vbi animal, quod est medium, in neutra primissa distribuiatur: item in hoc , omnis tima est animal; nurus equus est homo: ergo nuri eruui est animal , ubi animal, quod est maior extremitas distribuitur in conclusione; cum tamen non silerit distributum in praemissis.
Diximus hane regulam intelliget dam esse, quando sit sinus concludit directa iuxta inti a cicenda: quia si concluso sit indirecta, potin aliquando
maior esse particularis; &etiam minor, a tua , quia tunc cessant deseebis
morum, qui sunt modi utiles prini figi irae, indirecte concludentes, ut magis insta constabiti Septima in ordine regula pro secunda figura est, quia si ana praemis saetatam mirae, nihil sequitur. Cuius ratio est; quia cum ibi medium se praedicatum in utraque praemula, si utraque est affirmativa, in neutra distrisbueretur medium; ut patet in hoc syli gisno, omnis equio est animal ; omnish - est animal : ergo omnis homo est esuus. Similiter si in eadem secunda figura in ior sit partiollaris, nihil sequitur: quia iam in conclusione distribueretur alia quis terminus, qui non esset distributus in Praemissis; ut patet si dicas , alisu dammal est Lmae nurus equios homo: e V nurus eruus est ani A. Vbi animal distribuitur in conclusione, & non in ptaemissis. Octaua tandem regula pro tertia Ggura est: qudd si minor sit negativa, nuhil sequitur: quia iam aliquis terminus