장음표시 사용
91쪽
distribueretur in conclusone, qui non ellet distributus in praemissis, verbi gratia , σmms homo est animal; nuain homo est
animal disti ibuitur in conclusione , α non in praemissis. Et propter eandem rationem , conclusio in hac figura debet esse particularis, alias idem des eius accideret; visi dicas, omnis huma
si animal ; omnis bonis est Uantia: et g. .mnis Dbstantia est animal, ubiμι- uita distribuitur in conclusione, Mnon in praemissis.
DE MODIs s TZaOGISMOREM in imas rue figur . OVcmadmodum inter tres terminos syllogismi, nempe inter medium , & extremitates , quantum ad praedicationem, vel subiectionem quatuor combinatione seu figurae postunt formari r ex quibus tres sunt utiles; quarta Verb inutilis, visapra probatum est: sic ex varia combinatione pr sis rum, quantum ad assirmationem, vel negationem; uniuersilitatem , aut particularitatem cin quo consistit modus θllogismi quadraginta de octo modi formari possunt.Nam in qualibet figura , uniuersilitas , aut particularitas possunt, quadrupliciter combinari initiemissis: primδ, si utraque sit uniue olis: secundb, si utraque sit particularis: tertin, si maior sit uniuersalis,&minor particularis: &quarib, si mesorsi particularis, & minor uniuersalis. aquaeque autem harum quatuor combinationum potest adhuc quadripliciter variari, per assimationem, dcnzgationem , Ut consideranti patcbit: quatuor verb per quatuor multiplicata reddunt sexdecim: ergo in qualibet fi- a possibiles erut decem & sex combinationes praemissarum, seu modi. Si autem sexdecim per tria, qui estniamerus figurarum utilium, multiplicemus; inveniemus quadraginta & octo. Ex quo fit in tribus figuris quadraginta M. octo combinatione seu modos se ,ri posse.
Qui autem eorum sint utiles, seu consistentes, aut bonae consequentiae; qui verb inutiles, seu incon istentes, aut malae consequentiae , iudicandum est ex regulis capite praecedenti adductis. Illi enim modi erunt inutiles, quibus aliqua ex dictis regulis defuerit ; illive erunt utiles , qui omnes regulas seruauerint. Et hi sunt quatuordecim
in tribus Duris: quatuor in prima, scilicet, bartara , celarent, daris, feris a alij quatuor in secunda, scilicet cfre, eam i Jestim, baraco: & sex in tertia, scilicet Drapti, felapion, L amis, dolia si, b. H. inersen. Vt autem haec ple-nό percipiantur, antequam singulos
hos modos utiles explicemus, libet soquentem tabulam subijcere: ubi addims exemplis omnium combinationum, seu modorum possibilium in vn quaque figura, apparet manifestE, qui eorum, & quare sint utiles: qui ver & quare sint inutiles. Claritatis autem gratia unamquamque combinationem praemissarum designamus per duas u cales ex illis quatuor: A. E. L O. quae ostendunt quantitatem, Se qualitatem propositionum iuxta dicta libro praec denti, capite 7. sic enim melilis apparet dictas combinationes esse diuero
92쪽
seu modorum, qui fieri possunt in tribus fguris, ostendens, qui eorum tutiles, qui vero inutiles.
AOmne animal est . Omnis tumo est animat: Ergo omnis homo est sensibilo.
omnes regulas, & omnium optinius : quia indigni otisaura eoncludit optimam propositionem.
Omne animal est sebstantia ;Nustus lapis s animal ;Ergo nuilus lapis estI.lsantia. Modus inutilis defectu secundae , dc
Omne animal est βη il ; liquis iam. est animal; Ergo alisuti Lm. essensibilis. Modus utilis:
Omne animal est Iabstantia ; iquis lapis non est animal; Erg. Eisuis lapis 'sulatia. Modus inutilis delim secundae , oe
rgustum animal est tui. ; omnis timo est animM; Ergo nulliu homo es lapis. Modus utilis:
93쪽
rcu us Ddiu est animal; tiquu h. m. mn est lastis ;Erg. aliquis tima non est animal.
. Hi ea animal est ratisnale; Omnis equus est animal; Ergo abruis eruus est ratis lic
Modus inutilis: desectu primae , dc sex
. cliquod animal se se stantia; uua- lapis est animal; g. aliquis lapis no e Astatuta. Modus inutilis destini secundae , &
i1-.d animal est rationale; . cliquis Uuus est animal; Erge astruis equus est rationalis.
Modus inutilis desectu primae, &sev
clipod animal est Distantia; cliquis lapis non est anim M ; Erg. aequis lapii mn est stati . Modus inutilis desectu secundae , &
Aliquail animal non est lapis ;Omne animal est Iustantia; g. brua subsantia non est lapis. Modus inutilis deserui primae,& sex
cliauis tiris non est animal; Nuilis. Lma est lapis ;Erg. abfuis hama non est animal. Modus inutilis desectu tertiae, de sex
. liquod animal non est ratisnale; isuis ham. est animal ιErg. alisua homo non est ratisnalis. Modus inutilis desectu primae, & se
oc uis lapis non se animal; . iniquis homo non est lapis ; Erg. aliivis homo non est animal. Modus inutilis desectis tertiae, α sex
94쪽
Omnis hisma est animal; omne sen ine est animal; ga. omne sensile est ια-. Modus inutilis desectu primae , & septi inae rei be.
omnis homo est ratis lis ιNullus equus est rationalis i ES' nurus eruus est homo.
Omne animal est substantia ;. quis lapis est ρbstantia; Ergo alisuis lapis est animal. Modus inutilis desectu primae,&
omnis homo est animal; liquis latis non est animal. Ergo aliquis lapis no est homo.
Nullus equus est rat alis; omnis homo est rationalis, Ergo nurus homo est eruus. Modus utilis: quia seruat omnes re-Nas.
Nullum animal est lapis; Nullus h.nis est cipis; Ergo nullus homo est animal. Modus irrutilis
Nultas lapis .st animad. 0uis homo est animal; Ego abruis homo mn est lapis. Modus utilis:
95쪽
Nullum animat s iarii; isuis timo tun est latin P al uutima mn est arum it. Modus inutilis defectu tertiae resin
s Modus inutilis defectu prime, &sertimet regulae. i. stanti est m. Num latis est Lm , Erga alii M.tipis mnoseueritia. Modus inutilis
defectu secundae regulae. Ali1--- est animal, in quis ham. es animia; g. abluis sem. est erus Modus inutilis desectu primet, & ser
suasu antiamns animal; omnis lapis est animal ;Erg. arisui. A, mn obstantia. Modus inutilis
96쪽
si inseratur eonclusio uniuersilis, reddit ut inutilii hie modus desectu L. regulae , qui desectus eerit, si eonclusio sit parii laris, de tune est modus utilis: quia seruataliastegulas.
TI. Omne animal est fustantia; Nurum animal e vis i
g. nurui est sub anti . Modus inutilis
desectit secun Le , dcoctauae regulis.
Omne animal est Iustantia; animal est ratinitae; g. alismi rati nati stobrii s Modus utilis:
Omne animal est substantia; isu d aniniat non est equ-; Erg. Eini episu in est 'aria. Modus inutilis desectu secundae , dc
Nurum animal est l. μή , Omne animal se substantia; g. nutasta avita s rupit. Vel Tria suas, ambamn s i. .
si inseratur eonclusio uniuersalis, redditur inui litvie modus desectia 1.Wguis, 'ui desectusee , si conclusio sit partieularis, xtune est modus utilis: quia seruat alias resulas.
Er. His substariamnest animal. Modus utilis:
97쪽
auimal est rationam, Omne animal est Iidstantia; gwarisu Iustantia est rational. Modus utilis:
i uia animal se si 'mi ;Nullum animal est lapis; Egruisuis lapis no est se stanti . Modus inutilis desectu secundae , &
Modus inutilis defeta primae regu
. pωd animal est Astantia i Griod animal nun est lapis. Erg. aliivii lapis nossed statia. Modus inutilis desectu primae, & octib
clipod animal non est lapis; . Omne animal est βδstantia; Erg.alis sed, antia non est lapis. Modus utilis:
desectu tertiae regumlae. liqiuod animal non est nationale, cli1 d animal est Mina ;Erg. Hiruis honia nos rationalis.
Modus inutilis desectu primae regu
Modus inutilis desecta tertiae, & scx-
98쪽
Pro quorum maiori intelligentiari rub aduertendum est in harum cominationum exemplis seruatam esse doctrinam generalem cap. 2. traditam,
quod scilicet conclusio debet sequi debiliorem partem; do ropterea, semper quod aliqua pr illa erat particularis,
aut negativa, intulimus conclusionem particularena, aut negatiuam 7 ne ex nac parte esset desectuosa consequentia. Si quis autem pro libito suo in
praedictis exemplis existente aliqua praemissa particulari , aut negativa, colligeret conclusionem uniuersalem, aut amrmativam; manifestὸ destrueret artificium sillogismi; ac proinde non oporteret quaerere alium desectum, ut per so patet. Secundb notandum est ex do ita Arist. a. lib. Prior. c.i. qubd quia in propositione uniuetiali, tam affirmat, ua, qu in negativa continetvi sua particularis ; quippe cum repuῖno vnia uetialem este veram , quanan. aliqua particularis estialia ; ideo in quocumque modo utili, ubi rectE concluditur prorositio vitiuei is , potest etiam recte concludi sua particularis; neque opus fuit huius exempla adducere. Qula tamen potest E contra conting re , aliquam propositionem particiu
rem elle veram; cum tamen uniuers
li, si salia; ideli etiam potest accidere,
aliquam consequentiam esse malam, si inseratur propositio uniuersilis; esse autem bonam, quando insertur conclusio particularis; sicque contingit in duobus modis tertiae riguret, scilicct rami, de feti .n , ut notauimus in tabula: propter quod utramque pr postionem ibidem intulimus. Ter tib notandum est syllogisnum posse dupliciter concludere, scilicet direm, & indirectε, tunc concludit directξ , quando in conclusione in ior extremitas pridicatur de minori: sic enim utraque liabet situm mi de bitum, dc naturalem. Tunc veta concluditindirecta. quando E contra minor extremitas in conclusone procatur de maiori ; quia in tali casi quasi extrahuntur a proprio loco, dc inuerim tur ordo, quem inter se debent saeuare
Igitur in omissius exemplis Apra positae tabulet, intulimus conclusionem directam: quia liqc est, quae post pri-mbsequitur ex er uri, dc per cuius
conuersionem formatur conclusio im
directa, ut per se patet; de itid repognat, si modus concludens ditem est inutilis, eundem indirecta concludentem esse utilem, ut proportionabilitet de quarta sis a supra cap. 3. dicebamus. Quo ut in omnibus modis ii utilibus serra assignatis consequentiast mala, liue directE , siue inditia Econcludant, quamuis aliquando ratione materiae contingat conclusionem
At verb: quia modi viilesbenὴ ii serunt conclusionem directam,possunt etiam rectE concludere indirect quai do talis conclusio est conuertibilis iura aegulas conuersonis suprὶ traditas. Vnde: quia particularis negativa non conuertitur, nec simpliciter, nec per
accidens iuxta ibi dicta: ideb modi vim les, in quibus conclusio est partices iis ne titia, scilicet'o, e , , Hapton , b.caia. , fer non poς sint concludere indire se : quia iam
minor extremitas distribueretur in conclusione; cum tamen non esset distributa in praemissis, ut consideranti patebit. Hissippositis, ut ad modos utilis explicandos descendamus , ex dictis planὶ sequitur,ptaeter modos utiles directὸ concludentes, qui in uibus figoris tantiim sint quatuordecim, ut constat ex tabula adducta in posse etiam sese
99쪽
mari alios utiles indirectE concludentes: qui quamuis ab illis non omnin aut citentialiter distinguantur ι siquidem habent eandem combinationem primissariam; distin 'ntur tamen tanquam persectran,& imperse m intra eandem speciem, ut per se patet. Quod ut declararent Dialectici; constituerunt in prima figura, ultra quatuor primos modos, qui direm concludunt, alios quinque indirem
concludentes,scilicet, σώipto, celanter,
siti sepef- quia tot sim qui ex illis quatuor prioribus se
mari possuntper conuersione cones sionis,ut conlideranti patebit. Non ain te assignarunt modosandirectE conclindentes in alijs duabus figuris: quia faci-lὸ potest unus piisque illos colligere
conuertendo contausionem, ut expliscatum est;& ita satis stat apponere exe-pli in prima figura. Ex quo tandem fit omnes modos utiles a Dialecticis asib Matos in tribus figuris esse decem &noum, qui his verubus continentur. sarbara , Cetirent, Ferio . resipi 's Celantes, Dalitis, pesina, Fris
'latren, Disamis, Da tisi, meaiati risen. Primi nouem, qui duobus priorubus carminibus continentur, pertinent
ad primam figuram. Ex quibus quatuor priores concludunt directE ; alij vera quinque indirectri ut explicatum
eae matuor sequentes , qui continentur in tertio versa, scilicet resere, eam stre sestim , bara , pertinent ad secundam figuram. Reliqui verb sex, scilicet sequentes pertinent ad tertiam. In uno uoque autem modo imveniuntur saltem tres vocales , quae
correspondent tribus propositionibus syllogismi : prima maiori, secunda
minori; &tertia conclusioni. Et den tant tales propositiones debere esseauantitatis Osisnatae per ipsas vocale secund im quod supra lib. 2. cap. 7. exqplicuimus in illo versu, asserit-ngor. c. Quod si aliquando in his modis plures syllabae inueniantur, trium tam cun priorum habenda ratio: nam aliς propter carminis metrum additae
Tandem nota ex his ty. modis quatuor priores trimet figurae appella ri persectos: quin sint indigniori figura, & concluduntdirecte; alios verbquindecim dici impersectos, vel qui licet sint indigniori figura, non tamen concludunt directe, ut sunt barati in celatues, diastis, opesino, fissis rum: vel quia, quamuis concludant directhnoni. anicia sunt in figura digniori, ut sunt alij rcstantes.
DE rus crasse fragosis m rum perfectora n, in retallistis imperfecterum. SIcut ex varia terminorum habitudine resultant variae proprietates eorum , & ex diuersa comparatione pr ositionum, diuerse etiam illarumpamones; de quibus primo, M secundo libro disputauimus; ita clam ex va ria dispositione , tam terminorum , quam pr mositionum , quae reperitur
in syllogisinis, oritur in eis, Ut petant diuerso modo probari , seu reduci. Et ita probatio, de reductio habent rationem passionis respectu syllogismi; de quibus consequenter, post examia natam essentiam, dc species illius, erit nobis in promu disputandum.
100쪽
nuis ergo omnes modi enum rati sint utiles,& consequentia in illis necessaria; ac proindξ non possit negari: tamen quia in modis imperse-etisnon ita clarE cernitur vis illationis: ideb Dialectici inuenerunt artem, Ut modos imperfectos ad persectos reduceret; de hanc vocant reductione. Quoniam autem posset aliquis eo protervia
deuenire, ut etiam negaret consequen-
iam in quatuor modis persectis metam: ideo etiam tradiderunt artem adprobandam vim illationis eorum, non per reductionem ad alios modos euia
dentiores, qui nulli sunt; sed per duo
illa principia lumine naturali nota,quibus initur ars syllogistica, ut vidimus c. . & hanc appellant probationem. Igitur ad quatuor capita reducuntur omnes p ostiones: nam vel stat uniuerides affirmativae, vel uniuersales negativae; vel particulares inirmativae, vel particularcs negativae s sub partic laribus enim comprehendimus singulares.) Et haec quatuor genera propositionum concluduntur persecte in quatuor primis modis: nam uniuersalis a Dfirmativa concluditur in barbara , vmue salis negativa, in celarent: particul ris, seu singularis affirmativa, in dat σια particularis, seu singularis negativa, in ferio. Quae omnes consequentiae, quamuis sint per se ipsis manifestae,&euidenter bonae; si tamen ab aliquo ne- Centur, probantur per duo principia supra posita. Nam duo modi affirmat, ut , nempe biarbara, & dari, probanturer dici de omnis duo vero negatis, sci-cet celarent, de foris, per dic lenulti. Si qui ergo negauerit consequentiam huius argumenti in baisiura: omne
ammadest sensurale; omnis homos animisi erga omnis homo est sensibilis, probaturi Murdui deo 1i sic: quidquid uniuersa- iret assismatur de subiccho, affirmatur cvani de omni contento sub illo, .icdesse sensibile affirmaturuniuersiliter de animali in maiori; ciun ipsa sit viriue filis affrinatiua: ergo etiam debet a firmari de omni contento sise animali: at homo continetur sub illo in minori; cum homo sit subiectum,& animal pro dicatum: ergo sensibile debet ri de homine in conclusione. Ex quo patet quomodo per idem principiuml robetur consequentia facit a in Loris .i quidem minor,& coclusio istiusmodi sunt particulares contentae sici uniuersilibus iam probatis. Eodem modo probantur per dici de ira consequetiae tactae in duobus alijs modis ii satiuis. Nam si quis iacuet
hanc consequentiam in Marent: nullum
animal est lapis, omnis homo est animati OP mulus homo lapis, probatur per dici denura sic: quidquid uniuersaliter negatur de subiecto, negatur etiam de omni contento sub illo: sed lapis viii
uersaliter negatur de animali in messeri, cum sit uniuersalis negatiua: eroo debet negari de omni contento sul, animali, at homo continetur in minori sub animali: ergo de illo debet in conclusione negari lapis. Per quem modum probatur etiam ex eodem principio consequentia facta in feria; cum minor, & conclusio sint particulares contentae sub uniuersalibus probatis in
Cognito iam, quomodo probentur immediatὰ per prima principia quatuor modi persecti; explicandu sere est, quomodb caeteri imperfecti ad illos reducantur, scii qua arte possit ex
syllogismo imperiam fieri perfectus
Vt ita, qui negauerit cosequentiam alicuius modi impersecti, cogatur etiam illam negare in modo perrecto.
Dusiciter ergo potest fieri talis reductio. Prinali, conuertendo ipsas propositiones syllogistii imperfecti,ca ue si opus sit transmutando. Et haec