장음표시 사용
181쪽
formam: & quam omne ens rationis dicit ad intellectum, esse tantum relationem secundum dici, seu transtendentalem. Non enim per illam dicuntur esse alicuius sicut termini ; sed sicut subiecti, sormae, seu principit. Quod non tollit, quin priuatio, & negatio
constituant jeciale genus entis rati ius quasi absolutum, & condistinctum a relatione rationis, quae intra limitesentis rationis suo modo est relatio secundum esse, & praedicamentalis, ut
suo loco videbimus Adde, qudd si
intellectus in ipso ente rationis, quod est priuatio, aut negatio,rursus cognoscat illum transcendentalem ordinem, quem habet; proculdubio essiciet veram relationem rationis : quia tunc comparat unum alteri, & cognoscit respectiis secunddm dici , seu trans.cendentalem admodum praedicamentalis: quod sessicit, ut fiat vera relatio rationis ; siquidem: eius fieri est. coegnosci. Ad secundum, omissis quotauidam solutionibus, inter quos videri potest
noster Didac disputa tertia, quaestione quinta; breuiter respondetur, entia rationis, quae in illis, & similibus cas-bus fiunt, sussicienter reduci ad albquod ex enumeratis. Si enim spatium imaginarium, quod arsumentum iam ducit, concipiatur introatera alicuius corporis vacui, est vera priuatio, ut ratet ex definitione vacui ad Aristotele tradita quarto Physicorum si verbconcipiatur extra omne corpus continens, ut est inane illud , quod apprehenditur extra coelum empyreum , est
pura negatio. Quin si vacuum illud,
aut inane sic conceptum , compare mus ad aliquid aliud,per modum comtinentis ad contentum; timc fiet rci tio rationis. Et idem proportionabiliter est de denominatione extrinseca, vinum. I. cxplicuimus.
,8 Consilid omittimus quandam doctrinam, quam aliqui in praeloiti as
prio loco , cap. scilicet de tritione,
cam exponen iam reseruamus. Vt au
tem omnia, qtue ad ens rationis pertianent, quantum in nobis est, come lata relinquamus t obseruandum est ensrationis uniuersalissimἡ simplum esse transcendens respectissiorum inferiorum. Cum enim eorum differentiae non sint omniud nihil, neque entia realia : necessarid asserendum est esse entia rationas : & ex consequenti e rationiI includi in illis. Ex quo iursis sequitur non dari unum Gremum genus entis rationis : sed postumus ex diaetis tria quasi praedicamenta constitu re, scilicet fictionem , carentiam, α
Primum genus est in infinitum multiplicabile, iuxta infiniatas combia nationes, quas intellectus potest fing re inter partes diuersarum spccierum 2 de ideb relinquendum est. Carentia
etiam,seu negatio communiter sumptα
immediatε diuiditur in priuatione &negationem propriE dictas, ut supra diximo Quae etiam subdiuiduntur,
iuxta diuisionem formarum, quarum sint carentiae; de per consequens diua gantur per omnia ptaedicamenta, pr
liter quod quam talienae relinquendae imi Tertium vect genus, scilicet relatio rationis. quia magis accedit ad institutum Dialebicum; si e potest dofiniti : era rationis ex alioua inter eo aratione .lum. Relatio enim rationis,ut ipsem nomen indicat, non
potest intelligi absque intellectu plura
extrema comparante. Nomine autem
l comparationis in ptaesenti intelligil mus quamcumque cognitionem rei; cum ordinet ad aliam- In quas vere i specie relatio ratio dii atur commodius.
182쪽
II. de Ente rationis , si st. III
moditis explicabimus quaestione sequenti.
Xaminatis de ente rationis in Ita communi ijs , quae ncccssaria sint ad cognoscendas secundas intentiones , quae sunt obieetiim Logicae: tempus est ut de ipsis disputemus. Sed antequam ad unamquamque in speci, Ii detruendamus:ad calcem huius disputationis de illis in generali, quae necessaria visa suerint', breuiter praemittemus. Qui plura voluerit consulat He ueum traa. de secundis intentionibus,
Masum se L de Uniuersalibus, Sanch. lib. a. Logicae , Carolum Billeum in opere de secundis intentioni. bus, & alios. Primb, ergo sciendum est, quod
intentio in communi sua significatione dicit tendentiam in aliud. Aliter aulcma Theologis,&Philosophis; & alitera Dialecticis usurpatur. Apud illos significat actum voluntatis circa finem;& aliquando etiam ipsum finem : vicum dicimus, mea intentio in praedicando est salus animarum. Dialectici
verb simulat intentionem , quatenus sonat attentionem quandam : iuxta
quod solet dici, pluridus intentus minor est ad singula sensus : idest pluribus attentus: &idcb nomen intentionis tribuunt actibus intellectus, cuius proprium est attendere. Sed quia saepe nomina ipsa actuum applicari solviat obiectis eorum: ideb nomen intentionis non rard usurpant Dialectici pro obiectis actuum intellectus: distincti nis tamen gratia actus ipsos appellant intentionem formalem; obiecta verbintentionem obic uvam. o Harum unaquaeque in prima,& secundam diuiditur, ex eo quod intellectus potest dupliciter verutaei circa res. Si enim cognoscat eas secundum id,quod habent a parte rei, ut quando cognoscit hominem esse animal, aut equum esse hinni bilem: tunc ipse actus cognossens dicitur prima intentio se malis ; res verb cognita dicitur prima intentio obiectiva : & nomina sic significantia res dicuntur nomina primae intentionis, ut timo, eguus. Si verb intellectus cognoscat res, non secundiim ea, quae conueniunt illisa parte rei;sed secundum ea, quae habent ab operati ne eiusdem intellectus; ut quando cognoscit animal esse genus , aut hominem esse speciem: tunc ipse actus cognoscens dicitur secunda intentio se malis; res vera cognitasecunddni illud esse, quod habet ab intellectu, dicitur secunda intentio obiectiva: & nomina significantia res secunddin tale esse, dicuntur nomina secundae intentionis, ut gen-, Ieciei. Quamuis autem haec ita sint ι usu tamen rcceptum est,Vt prima, de secunda intentio sic absque addito prolatae, pro obiectivis serE semper usurpentur.
Ex quibus apparet, quod secunda
intentio obicctiva semper cst ens r tionis: utraque verb formalis, utpote actus intellectus, sciraperest ens reale:
prima etiam intentio obiectiva quidquid dicat Herueias ubi supra, qucrn rc-cte impugnant Caiet. cap. de jecie, Soto q. 3. Vniuersalium, & Mas. loco citato,q. a. ) abs.lute loquendo, etiam est ens reale : quia si ante serinationem entis rationis necessarid supponitiar cognitio entis rcalis, ut supra nu. Im probatum est : ergo attentio, seu intentio obiectiva, quae absolutE,& simpliciter est prima; necessari4 cstens reale. Verum est aliquando contingere, prHeriun in praedicabilibus
183쪽
secutidas intentiones materialiter a
ceptas , ab alijs secundis intentionibus denominari: sed tunc priores secundum quid tantum denominantur rimae , comparatione posteriorum operuenientium : quia respectit earum induunt conditionem, & ossicium primarum. Ex quo etiam fit intenti nes istas non esse multiplicandas secundum numerum, ita ut appellentur tertiae, de quartae. Si enim, quando una secunda intentio denominatur ab alia, induit rationem primae; illa alia superueniens non rectὰ dicetur tertia, sed secunda.
i secunta notandum est plures esse relationcs rationis praeter illas, quae
considerantur a Logico,ut disp. I. n. 26. notabamus. Nam praeter ea quas ibidem adduximus manifestum est, idnaea , quae consitarat Grammatica, ut
pronomen, participium, declinatio, &caetera, quae pertinent ad orationis congruitatem i, thin etiam ea, quae consi- . derat Rhetorica, Ni exordium, epilogus, sinecdoque,dc alia, quae ad orati . nis ornatum pertinent, pro formali. fgnificare relationes rationis : quae tamen ut patet non continentur sub ob-accho Logicae. e explicandum restat, in quo differant relationes ratio nis , quas Logica speculatur, nempξ
definitio, propositio, subieetiim,syl-gismus, &c. a illis, quas conside ant Grammatica, & Rhetorica. In quo parum videmus immorari Doctores;
cum tamen in hoc sta sit intima obicicti Logicae penetratio. Plena harum relationum cognitio pendet ex dicendis in pr dicamentis
de relationibus realibus, per ordinem ad quas relationes rationis cognoscun- . tur. Ibi distinguemus in unaquaque re' latione, relationem ipsam, landamentum eius, rationem sandandi, de interdum conditionem sine qua non: ut in
patre paternitas est ipsa relatio; su stantia patris est fundamentum , M iuxta iuquorum sententiam) potentia generatio est ratio sui dandi neratio verb ipsa est conditio, sine qua
2 Haec ergo omnia suo modo debent inueniri in relationibus rationis. Nam relatio creatoris, V. g. quam in Deo concipimus ad creaturas, habet pro sundamento ipsam sit stantiam
diuinam ; pro ratione vera fundandi possiimus assignare attributum omnis potentiae: ipia cnim est ratio,propter quam Deo tribuimus talem relatione:& tandem in hac, & similibus relationibus cognitio nostri intellectiis est cωditio sine qua n5: si enim illa non esset,
omnipotentiano intelligeretur landare talem relationem. Q od autem nostra cognitio non sit ratio landandi hancrctationem, patet: quia quamuis rei tio creatoris fiat effemuE cognitione; ipsa tamen cognitio non se ninet ex parte tandamenti , ut ratio recipiendi talem relationem. Non enim idebDeus landat per intellectum relati nem creatoris; quia cognitus est : sed quia est omnipotens, & p duxit cre turas : ac proinde omnipotentia ipsa,& non cognitio nostra,est ratio fundat di talem relationem.
Quia ergo specificatio, & distinctio
relationum realium colli 'tur benε ex rationibus fundandi, ut suo loco ostendemussi sed haec etiam erit congrua via ad inuestigandam specificam constitutionem , & distinctionem nostrarum relationum : & per consequens hine petenta est prima diuisio relationis ritionis. Aliquae enim sunt, quae immindiatὰ sindantur ab intellectu supra aliis quod ens reale, ut patet in relatione creatoris, quam explicuimus; in similitudine, quam in essentia habent per
sonae diuinae; & alijs huiusmodi. Diae
184쪽
Dssui. II. de Ente rationis, T
verbsunt relationes rationis praedictis pax genereitatis ; sed ex eo quia sit cognitum sine feciebus, seu abstractiunabillis, uti iura disput. 3. nu. cI. ostri demus. Et idem est de alijs relationiabus logicalibus,quibus quia commune est ficti per actum reflexum:commune etiam cst landari immediatξ supra cognitionem passivam, seu denominationem extrinlccam cogniti. Quae doctriana est expressa D. Tnom. in I. dist. 2.immaterialiores, quarum ratio sun- dandi non est aliqua entitas, aut perse Go realis; sed denominatio extrinseca,rtaecipuὶ qua sumitur, vel a voluntate imponente vocibus significationem, vel ab intellectu cognoscente rerum veritatem. Et huiusmodi sunt relati nes rationis, quas considerant Grammatica, Rhetorica, & Logica.
iuncta exempla. Nam in Grammatica declinationes nominum,aut verborum coniugationes, quas diximus elle relationes rationis, non fundantur inani diate supra entitatem rcalem vocum
sed supra illas iam ad significandum dc-
putatas ex libera imponentium voluntate. Vnde ratio fundandi non est ipsa entitas vocum ; sed impositio p ua earum , seu denominatio extrinseca , voluntate. ponente, quod idem est. Similiter exordium, tropus, figura, di alat relationes, quas considerat Rhetorica , non solum praesupponunt impositionem vocum,ut patct: sed requirinit etiam ex parte rationis fundandi ipsam congruitatem, quam intendit Grammatica. Postquam enim Grammatica ordinat voces significativas insorma orationis congruae: deinde Rhetorica exornat, & reddit orationem pulchram. Per quod duae istae artes, &rclationes rationis, quas considerant,
essentialiter inter se distinguntur, ut consideranti patebit. Tandem idem cernitur in relati nibus logicis. Nam genereitas, qua animal refertur ad suas species, non fundatur immediatε supra entitatemr em, ita ut ipsa persectio realis animalis sit ratio fundandi; sed supra i Iem entitatem , quatensis cognita est. Non enim animal ex co praecisὸ , quod
sit vivens stasibile, commediate ca-
v. i. art. 3. de potentia qu. T. art. II. Mpusc. 48. c. I. cuius verta adducemus loco citato.
inserre. Hinc enim primb intelligitur, quare relationibus logicalibus
virilicrtaliter conueniat , ut propriupassio esse veritatis ostensiuas, ut supra disp. I. num. yo. tetigimus : cum tinmen id non habeant relationes Grammaticae, aut Rhetoricae. Quod significarunt antiqui Dialectici in illo versu, quem rcfert Flandria I. Meth. qu. 8.atile. 6. GA -tur, DI/rar
a. idest Gr. ammatica: Dra. idest Di, lectica: Rhe. idest Rhetorica. Nascitur inquam hoc in eo quod, cum in rei cionibus logicalibus comittio passiva sit ratio fundandi: non sol ἰim rclationes ipsae, sed etiam ratio sundandi, ex qua tota relationis ei sentia pendet, cst itura ipsum intellectuini quod non habentaliae relationes dictae : & idia relati num logicalium notitia, Z non aliarsi per se, & intrinsecE iuuat ad penetran dum intellectum, nodum op crandi eius. Cum autem propria veritas repertatur in intellectu , & ab eo derivetur ad res, ut docet Do Thom. I. p. q. I s. art. I. M ostendemus in libris de Amma: inde tandcm siselas relationes L gicales,quae per se notiscatit proprium modum operandi intellectus, cistia veritatis in suas
185쪽
Distret. V de Ente rationis, V.
Ex quo ulterius sequitur, solas has relationes proprie appellari secundas intentiones. Cum enim secunda intentio serinalis sit quasi secunda attentio rei: tunc aliqua relatio rationis propriξ est secunda intentio obiectiva; quando sundatur stipra rem, secundum
quod cognita est; quod proprium est
relationum logicalium. Cum quo tamen stat, quod nomen secundae intentionis saepe Dialectici extendant ad omnia entia rationis; ut quando te minum diuidunt in terminum primae, .& secundae intentionis: quia in omnibus entibus rationis quodammodbinuenitur secunda attentio , secun-dsim quod praesupponunt cogniti
nem entis realis, ut iupra nu. I9. noxa
uimus. Sed haec acceptio secundae intentionis valde impropria est . ut ex iactis constat. Secunta insertur, quomodo possit victimque ordinari arbor rolatioruim rationis: t omnes enim comprehendere iuxta regulas diuisionis
estentialis est serE impossibile. ) Primo ergo relatio rationis fiuiditur in eam, cuius ratio landandi est aliquodens reale; & in eam, cuius ratio sun- dandi est denominatio extrinseca. Sub primo genere ontinentur, quae per se non pertinent ad aliquam incultatem rationalem, ut relatio creatoris, similitudo inter diuinas persona. latimqua
Antichristus dicitur posterior Adam,& aliae similes.
Secundum genus continet illas relationes, quae sunt obiectum per se alicuius ficultatis rationalit. Ex qua parte somissis alij quae sint in isto genere)potest diuidi in eas, quarum ratio tundandi est denominatio extrinseca a voluntate imponente significati nem;& ineas, quarum ratio fundandi est denominatio extrinseca ab inteulectu cognoscente. Hoc secunddin genus propriξ dicitur secunda intentio , estque obiectum adaequatum L gicae. Primum vect genus subdiuidiatur in relationes Grammaticae, & Rhetoricae tanquam in species susesternas, quarum unaquaeque conainet plures species, quas explicant Grammatic &REctores; ad quos hoc tanquam pro
6 Relatio tosicalis, seu secunda intentio proprie dicta diuiditur prima diuisione in tria genera, iuxta tres operationes intellectias , a quibus res possitnt denominari cogititae : nempξ in secundas intentiones , quae prae
supponunt apprehensionem , & dirigunt illam; & in eas, quae praesuppinnunt, & dirigunt iudicium;&ineas, quae praesupponunt, & dirigunt dis
cursum. Iuxta quam secundarum ii tentionum diuisionem, supra disput. I. numer. 83. Logicam diuisimus in tres
Primum genus plures continet in tiones, quas sic possumus ordinare. Aliae enim sunt, quae cons uuim tur apprehens onem rei, ut subjicitur alteri: M ab his res denominantur se jicibiles. Aliaeve sunt, quae consequuntur apprehensionem rei, ut de aliap dicatur; a quibus res denominantur praedicabiles. Subjicibile diuiditur eadem proportione , ac predicabile: quia vi cap. de diiserentia ostendemus,
unicuique praedicabili respondet proprium subjicibile : unde ex diuisione praedicabilis potest sussicienter colligi diuisi subjicibilis. Praedicabile ergo diuiditur in
dicabile de uno tantum, ut in dimidusi,& in praedicabile de pluribus, talicet
uniuetae, seu univocum. sub primo membro continetur etiam praedicata aequalia, ut quando disserentia praediscatur de specie: tunc enim non praedicatur de pluribus, neque respe illius
186쪽
Di put. V de Ente rationis, λυξ. V. Iss
est uniuersalis, ut ostendemus cap. de differcntia. Ad secundum verb, scilicet uniuersale , pertinet reductiuEanal a, aut etiam aequi uocatio : quae
liceti pliciter sint relationes, & intentiones rationis; sunt tamen secundum quid viuuersalitates: quia non in rebus ipsis, sed in nominibus tantum fundantur, ut suo loco dicemus. Deindὸ uniuersale diuiditur in quinque uniuersalia , scilicet genus , speciem, differentiam, proprium , de accidens. Quae sunt species infimae r ubi consequenter sistit diuisio secundarum intentionum, quae consequuntur appre hensionem.
7 Secividum genus secundarum intentionum, illarum scilicet, quae supponunt,& dirigunt iudicium, potest nomine incomplexo mpellari propinsitis: diuiditurque essentialiter in asfirmativam, & negatiuam, ut ex Aristoti & Diu. Thom. ostendimus lib. a. Institutionum, cap. 3. Qim etiam sunt species infimae: nam aliae protositionis diuisiones, vel sunt analogi in anal sata, vel sibiecti in accidetia, aut etiam
accidentis in subiecta, ut ibidem dixi
Tertium tandem genus secundaram intentionum potest nomine in-. complexo appellari argumentatio; dituiditurque in syllogismum , de indu-cctioncm, iuxta ea, quae lib. Summai cap. 3. diximus. Ex quibus inductio di uiditur in ascensum, & descensum: &syllogismus in tres figuras;& unaquaeque in suds modos. Qui etiam sunt species infimae sumpti formaliter pro secunda intentione: nam aliae diuisio. nes syllogismi in demonstrativum,t picum, & sophisticum; in singularem.& uniuersalem; in categoricum, & hypoteticum ; & similes sunt accidentis in subiecta. ut ibidem diximus. Tandem nota, quia licet secundae
intentiones, utpotὸ accidentia quae dam rationis, collocentur in praedicamento in abstracto, & non in concrito, sicut de accidentibus realibus dicemus in antepraedicamentis : desed in tamen nominum abstractorum . vel quia non sunt ita usitata, aliquando usi sumus nominibus concretis, qualia sunt
subi jcibile, praedicabile, genus, species, propositio, argumentatio, syllogismus.&c. sed sumenda sunt in abstractoprosecundis intentionibus, quas pro fo mali significant; ut ita exactior sit e rum coordinatio. Qum ut ipsis oculis intuendam proponas: facile ex disctis poteris ad sorinam arboris rediagere.
187쪽
PORPHYRII IS AGO GEDE DINQUE UNIVERSALIBUS.
OLE NT Gmmemate res in enim librum Commentaria parant, nomen, vitam, operu injcriptionem, utilitatem, methegum, in
.biectum suis Commentariis Prodere. In his nos altura tetraues non
Authoru mnien fuit Porphyrim, cui- vitam, Q mere patriam, in Sato hie, Recentiores, ex solatcrrana garent. in m- bitur is o seliinre . Ecti. Emplieiter, in ab rite aliq is alia; vel per antommam. m . υ vult man , vel quia res, eurm erat intre sita, nota eras Crisam Ox P.*brisu tractatum hunc remisit. Eliu utilita. est maximae nam uniuersalium e gnitio simpliciter est necessaria ad exactam praedicamentorum notitiam cemparandam ὀicet autem tesset simul cum iris tradi commodius tamen, inutilius a Porphyria informam i MAE ae redacta est. 8 Methodus est facilis,'me ν introductori , definis d diuidendo, gulariis exemplis idustranda, ut OronibH expediebat.
da intentione, non pro mitura denominata, ant aggregata ex uti Noe: sic enim est per se, pars obitati adaequati Logicae, ut ean ut ex diui ne ei in taxio ante caducta: se non est cur in h.c amelius immoremur. Selum est aduertendum Porphyrium, e Dialecticos frequentius trauare de hac, Cr alijs intentioni tmlgicalii in si se tu in concreto; non quia Logica per se 'ex aequo consideret, tam intentiones, quam res, pse aι eis Io.minantum, aut quia de ali ua ex vir si se gat. sit, ut redie notauit Caiet. eap. de genere pari. a. in solutisne ad vitimum: yed quia nutitias tundarum intentionum non emnis. propter se queritur ;sed trapter res, quarum cognitiani deserruium, ut dixim-sup. istut. i. num. o. ide. ce lilis, non tam in abstracto, )uamia eaneret. significatis distulatur: quia nomina concreta signiscant formas comitata ofabiositam, ut constabit in radistur. 4. In qua etiam si seu dixit bene Mute. Igicam esse de secundis intentian: bin adiunt ita nimis: id est, e intentimilvi foremaliter , de ro με ver. materialiter,o denominatiue, ut explicat Caiet. loco citato. Diuiditur integer liber in tres partes. Prima continet prooemium. secunda δε sim lis quinque uniuersalibus per quiniue capita discrit. Tertia omnia simul camarat, crin fui bin conueniam, in quibus disserant sexto, crinali cap. absiluit se partitur Hunc librum Ioan. Argyrip. cuisu transatisne, tam Area Porphyrium, ruam tam η Aristores cito ditemur; νη γὸd comm lici circi seruar.
188쪽
RIMo proponit Porphyrius necessitateni huius tractatus ad notitiam praedicamentorum acquirendam. Deinde ostendit materiam de qua amarus est, cnum
rans quinque uniuei salia , scilicet genus, differentiam, speciem, proprium, & accidens. Et tandem faciliores quaestione altioribus relictis, explicare pollicetur. Appellat autem altiores, quae maiori indigent inquisitione, quam ut a tyronibus percipi possint. De quarum numero inquid sunt an uniuersalia in re subsistant, vel in sela intellectus notitia: ancorporca sint, v cI corporis expertia: an separata, vel in sensbilibus posita.
V Α M si necessaria praedicabilium cognitio ad
p dicamentoriim notitiam comparandam, inde
mentum, Ut omnes communiter defi
niunt, est series, seu coordinatio praedicabilium secundum debitam subiectionem, vel praedicati 'nem: ergo praedicabilia sunt partes praedicamentorum: ac proinde illorum notitia valde conducer ad horum cognitionem. Iam verti circa noc Porphyrij pr cemium disputant Doctores de uniuersilibus in communi, mouentes non δε- Ium eas quaestiones, quas Porphyrius tractare recusauit; sed , alias plures his adhuc altiores: qubd Cano lib. V. de Lincis cap. 9. laudat; Soto tamen aliquas inuitus tractat. Sed re vera materia est
summὸ necessaria; & ex ea pendent sese omnia, chrae tractantur in Logica
unde nobis etiam erit ignoscendum, si morem nostri temporis sequentes easdem ci aestiones pertractemus. Qius distinctionis gratia ad duas disputati nes reducemus, in priori colligentes. quae pertinent ad essentiam uniuersalis, tam ex parte materiae, quam ex parte sermae: ut postea insequenti de passi nibus et iis disputemus. Pro his autem,& alijs infra tractandis, aduertendum duximus sciri is usuros csse nominibus apud Latinos non ita usitatis: quia silmmξ sitiat necta ria ad penstrandas res, de quibus disputatur. Et ideo, quamuis minus Latina; non sunt tamen sistidiosξ contemnenda : quia vi benὰ inquit August. 4. de Doctrina Christiana, cap. ii. suid dest uu ligneadi pereamia, ruod ναοι λα
189쪽
T Confisso, quam uniuersalis nomen afferre potest, amseratur, percipiamusque, de quo uniuersali sit nobis in praesenti sermo: notandum est universale primi, diuidi in complexum,& incomplexum. complexum est principium illud generale, seu propositio uniuersalis, in qua veritates alicuius scientiae fundantur: & generaliter omnis propositio signo uniuersali inceta dicitur in hoc sense uniuersale. De quo non agimus in praesenti. Vniuersite incomprexum est , quod voce simplici fgnificatur, & est scvnum, ut dicat aliquem ordinem ad plura: unde ex diuersitate huius ordinis sumuntur diuerseacceptiones uniuersalis incomplexi. Primb enim potest aliquod unum habere ordinem ad plura ut causi eorum; & hoc appellatur unia fle in causandri, cuiusmodi est Deus, & aliae causae uniuersales. Secund ut exemplar, di similitudo eorum, appellaturque uniuers te inreprae Auando: & huiusinodi stantidea artificis, species intelligibiles,& generaliter omnes amis intellectus, qui
bus cognotantur naturae communes: omnia enim haec sint exemplar, & smi
litudo plurium, ut patet. Tertib aliquid potest comparari ad plura, ut senum eorum: & huiusnodi sint voces communes; quae quia plura fgnificant, zicuntur uniuersales in signi in .. Qiintd tandem aliquid potest respicere plura ut existens in illis; unde oritur, qudd de eis praedicetur: cuiusnodi est animal,&aliae naturae communes, quae vere existunt in siis inferioribus, & de illis praedicantur. Et hoc appellaturumuer e in essenil seu in praeitcaiati estque simpliciter, &abselutEvniuersale: nam dia enumerata entitatiuE,& simpliciter sent singularia, ut per se constat; solumque dicsitur uniuersilia:quia causint, repraesentant, vel significant plura, quod est esse uniuertae secundum quid. Alijs ergo acceptionibus relictis, solum disputamus in pr senti de uniue sali in essendo, seu in pr dicando: quod si,let etiam appellari uniuersati Iglom: quia continetur sub obiecto Logicae. Differunt autem uniuersale in effendo, Min praedicando, tanquam es sciatia, &passio: quia ex eo, qudd aliquid sit in multis, sequitur posse de illis praedicari. Propter quod etiam Aristot. viii uertae logicum interdum definit perisse in multis; interdum verb per praedicari de illis, ut magis insta constabit.
190쪽
uniuersis ex parte materiae, seu de iis, quae pertinent ad naturam denominatam , postea velli de secunda intentione, quae est forma illius. Pro intelligentia ergo, uim tituli huius quaestionis , tum etiam corum, quae in alijs dicenda sunt, sciendum est, ivbd aetiis intellectas consueuerunt 'ppellari partus, seu conceptus mentis,
sumpta metaphora a partu, seu conceptu prolis. Vnde etiam nonacia conceptus extensum est ad significandum ol icetiam achiis, scii rena ipsam, quae intelligitur: claritatis tamen gratia aetiis ipse appellatur conceptus tormalis, &res quae cognoscitur, conceptus obie
Quia verbintellectus potest sep rare perfectiones, quae a parte rei sunt idem in aliqua re, sormareque de unaquaque distinctum conceptum so em , ut quando in homine cognoscit rationem animalis sine rationali: hinc est, quod etiam dantur in qualibet replures conceptus obiectivi, iacmpe rationes illae, seu gradus, qui correspondent conceptibus formalibus; qu. amuis a parte rei tales rationes , seu gradus non distinguantur.Ex quo rvrsiis isequitur nomine conceptus obiectivi non si gniscari ipsas res materialiter sumptas, M sec dum omne id, quoiua parte rei habent; sed secundum illam rationem, eradum, aut pcrfectionem, quae intelligitur per concertum formalem. Quale si in quolibet singulara, V. G. Pcam praeter differentiam indiuidualem dantur citam rationes, gradus, seu pers mones communes, quae possint sine illa intelligi, manis stum est, quda conceptus obice tui lion scivi crerunt rationes indutiduales; sed sepios crunt
rationes, gradus, seu naturae communes: quae consequenter erunt materia
uniuersalis. In hac ergo quaestione in quiritur: utrum 1 parte res dentur ta-lcs conceptus obiectivi, gradus, scunaturae, quae denominari possint vitia
uersales.s Heraclitus, & Cradius Phil sophi Platone antiquiores, teste Arist.
lib. i. Metaph. c. 6.& libr. q. cap. f. ne fauerunt esse in rebus naturas uniue
sales. Propter quod etiam scientias a stulerunt, nihil certo sciri posse assirmantes; eliqudd res omnes sint in conmtinuo motu, & fluxu; scientiae autem debeant cisci de perpetuis & necta satius. Quorum sui damentum adducit. D. Thom. q. Metaph. leti. 12. quia de
re, quae mutatur, in qu antum mutatur
nihil potest verE affrinari; quod enim
mutatur de albedine in nigredinem, prout lic , nec est album , ncque nigrum : sed res omnes sunt in contimi iluxu, utatione: ergo de illis nihil potest vere assimari. Qui in opinionem usque aded secutus cst Crat 'lus testibus Aristot. de D. Tlioin. ibidem qubd existimauerit non oportere, aliquid verbo dicere ; sed ad exprimendum , quod volebat, mouebat si tui digitum : quia credcbat veritalcm rci, quam volarit enuntiare, priua itan