장음표시 사용
371쪽
maior ratio, quare sub uno, quis sub
Respondetur tamen Arist. sub d finitione aequivocorum proculdubibeomprehenssisse analoga. Ita expressE
muniter Doctores. Quod inani semconstat, esim ex exemplo ab Aristotel. adducto de homine respectu vivi, depichi : respectit quorum non est purEaequivocum , sed analogum ut patet: Eim etiam quia ratio importata per ii men analogum non sic est partim eadem, &partam diuersa, quasi ex aequo contineat ytrumque: sed limpliciter est,uersa,& secunddm quid eadem, ut iusta explicabimus. Ergo analogum non sic est medium inter aequivocum ,-dcoiuocum quasi aequaliter distet ab utroque: sed multo magis aproximo tur aequivocis, & simpliciter anumeraturillis; ac proinde sub ijs comprehen sum est ab Aristotel. Per quod patet ad rationem dubitandi. Iuxta quam doctiinam communi, ter Doctores diuidunt aequivoca ut sic, in purξ aequivoca, & analosa. In his ratio significata per nomen simpliciter
est diuersa, & secunddin quid eadem: in illis verb tam simpliciter, quis socunddin quid est diuersa; & ita est om nino diuersa. Propter quod etiam Ω-lent appellari aequivoca a casu; & ita appellauit illa Arist.i. Estic.lect. 7.apud
V A M Necessaria sit analogiae cognitio, tum ad ph3 sicas , 5e
metaphysicas, .ltim etiam ad Theologicas quaestiones, expc,rientia sbia potest ostendere Vix enim in i cientus reperitur nomen, quod aliqua analogia non sit analogum. Vix tractatur dissicultas, ad cuius solutionem aditu non patefaciat malo a. Sed si multum necessaria, est tamen proculdubio plus distic lis; si iuxta peripateticam veritatem penetranda sit: & ided oportet AHotelem, de D. Thom. iterum, atque iterum euoluere. Quorum mentem, veramque ana logiae notitiam inter alios assequutus est plenE Caietan. in aureo illo opusculo dc nominum analogia i a quo eam acceperunt Nazarius I. par. quaestione 13. articul Din tractatu de an logia: Araueto lib. . Metaphysicae quaestione a. per totam, Z nardus ibidem quaestione 3. . & s. Flandria lib. u. quaest. s. Soto in hoc capite. Matius ibidem disput. i. seist. I. De quo etiam videri possunt Ferru. a. contra se
tes cap. 3 . & alij Thomist . Qtarum nos vestigijs inhaerendo, agemus in hac disputatione de analogia in communi, quae propriE ad Dialecticum pertinet ; insta vect de analogia enus circa caput quartum, ubi eropriam stacia habet , durantabimur
372쪽
ID S Iz ANALOGI N line,&duabus sequentibus qiuessionibus breuiter proponemus doctrianam analogiae a praedictis Auctoribus traditam, &in schola D. Thom. communiter receptam. Quam postea conabimur ab imis trundamentisneducere: si Briὸ plus aliquid lucis huic pernecessariae materiae ex proprio marte afferre possimus. . a Igitur Graeca praepositio ανο ηα , saepE significat proportionalem qualidam distributionem , ut notant Ioannes scapula, & Iacobus Zerasinus in suis dictionariis: & patet Matth. 2O.ανα δεινάων ελαζον ana dimirion - ἴση, idest, acceperunt singuli denarium. Et ab ea in hac significatione se alvi nomen αναλογς analgu, quod idem est, ac ad pr p.rtionem similis, tela τε tione resim is , scilicet res , quae ad aliam proportione quadam constituta, ct comparata est, ut ex Arist. adducitidem scapula. Et inde aio letia GraecEidem est, quia LatinEratis, seu prepartistialitM: quae omnia, ut insta conitabit, non omnimodam aequalitatem , aut similitudinem , sed aliqualem conuenientiam simul cum dimerentia, aut inaequalitate important. Et ideb illa proprie appellamus proportionata, aut proportionalia, quae cum simpliciter lint diuersa, aut inaequalia, habent tamen aliquam similitudinem, aut aequalitatem. Ex quo tandem sit, analogiae nomen inuoluere diuersiatatem, seu inaequalitatem, simul cum aliqua conuenientia , aut similit
3 Hinc nomen istud extensum estail significandam quincumque inaequa
litatem rationis communis, undecumque proueniat. Et quia senera , licet quant ini ad essentiam , leu rationemraecisam, aequaliter conueniant specie-us; habent tamen persectius esse in una, quam in alia ratione inaequalium differentiarum contrahentium : idebconsueuerunt appellari analoga. Hietamen modus analogiae imperfectistamus est, neque tollit univocationem: quia inaequalitas illa non attenditur in ipsa ratione praecisa unificata per nomen , sed ratione disterentiarum coim trahentium ,ει sectandum este, seu existentiam. Et ideb huiusmodi analoga appellantur a D. Thom. in I. d. 1'.q.f. art.2. ad i. atralua secunJῶm esse, in nrnfecundum Appellantur etiam analoga physica : quia talis inaequalitas attenditur secundum esse, & persecti
nem rcalem, non verb secundi rati
iam praecisas, & abstractas. Et tandem dicuntur anatiga inarualitatu: quia licet in omni analogia repetiatur inaequalitas; consueuit tamen nomen diuisininpliciter,& absque addito applicari imperfectiori membro diuidenti, ut notauimus capite de differentia nume
Analoga ergo in hac communissima acceptione, Ut comprc hendunt analoga physica iam Minuca ta, definiuntur a Doctoribus, esse illa,
se statuta secundum illud nomen ρartim est eadem , in partim diuersi. Propo sonabiliter enim potast applicari narc
373쪽
definitio, tam analogis proeriξ dictis, ctiam analogis physicis , seu
inaequalitatis. Nam animit v. g. quar tione dicitur analogum in equalitatis, significat rationem, quae partim est eadem in speciebus, scilicet quantum adessentiam, & conceptum praecisam, Mpartim diuersa, nempξ quantum ad es te, & inaequalem participationem. Et ided huiusmodi analoga physica communiter definiuntur esse illa, inarumn mens commitine i ratis verὸ fit stantiae secundum illud nomen emn m eadem, inaequaliter tamen participata. Sed relictis his analogis, quae apud Logicum non sunt analoga, sed verE, & propriξvniuoca, deinceps agemus de anal sis prop. te dictis, quae vere mediant inter uni voca, & aequivoca : quaeque meritb a M' , seu pecundum in
tentionem , commaniter appellantur. Quoru naturam ut melius percipiamus,
s Obseruandum est , quia inter
rationem omnino eandcm, & rationem
omnino diuexsun , mediat ratio, qua partim est eadem, & partim diuersa, ut de se constat. Haec autem ratio media tripliciter potest excogitari. Prim. , saequaliter particiret de utroque extremo; ita ut fimul sit tripliciter cadem, α sinplicitet diuersa. Serena; , s magis declinet ad omnimodam identitatem, ita vi sit simpliciter eadem,& secundum quid diuersia Tertio, si masis pro-rendat in omnimodam diuersitatem
aut iit simpliciter diuersa, & secun dam quid eadem. Neque fingi potes.
inter duo illa extrema alter modus in dij, ut patet. Cum ergo analoga proprie dicta non includant omnimodam identitatem, sicut univoca ;neque omnimodam diuersitarem, si utar luivoca , sec. medio modo se habeant: videndum est , quonam: ex Isis modis medientinici ill M.
modo mediare non posse. Nam idem impliciter, & diuersam simpliciter
opponuntur contradictoriE : ergo repugnat rationem significatam per nomen analogum simul este sinpliciter eandem,& simpliciter diuersam in analogatis. SNeque secundo etiam modo potest analogum mediare inter univo- icum, & aequivocum . Tum quia iam analoga essent si liciter uni uoca: tum etiam quia eo ipso, qubd aliqua ratio praecisa,& abstracta sit simpliciter una & eadem , excludit prout sic quaecum que principia distinguentia : ergo re-Pu3nat , qudd quantum est ex parte sui, . includat actu aliquam diuersitatem. De quo redibit sermo disput. sequenti M. 1. Potest autem optimξ fieti, ut rhtiones simpliciter diuersae habeant aliquam identitatem secundum quid, M. quodammodo inter se assimilentur ratione alicuius attributionis, vel propQr' tionalitatis, ut postea vid inius: ergo non primo, aut secundo, scd tertio modo merunt analoga inter uni voca, M. pura aequi uoca: & ex consequenti important diuersitatem simplicita , ocidentitatem secundum quid. Ex quo iam facit E deprehenditur, quid sit analogia logica. Qiumuis enim eadem definitione , quam sapra tradidimus de analogicis in generidi, proVt comprehendunt analoga physica , possint etiam specialiter definiri analosa proprie dicta,seu logica; siqui'-dem desinitio analogi simpliciter intenlccta est definitio analogati principalis,
ut iusta constabit: tamen quia per particulas illius definitionis non ita clare exprimitur , quomodo analoga medient interpurξ aequivoca, &xniuoca: in quo propria eorum ratio consistit: ided exactius definiemus analoga logica in communi , diccndo :lθη , mr mmmen es commvηe ; ratio
374쪽
sim liciter est divorse, secundum quid
aem. Cuius definitionis bonitas satis ex dictis patet, neque indiget ainpliori probatione.
Eor LEX SIT ANALOGI COmnivni Dialecticorum consensu analogia proprie dicta, seu Logica diuiditur in analogiam attributionis, seu proportionis , & analogiam proportionalitatis. Quae diuisio sumitur ex Aristot. i. Ediicor. cap. 6. Eam
que sub his ic inis tradit Diu. Thomquaest a. de veritate art. 2. & explicat optime Caietan. de nominum analogia capit. 2. & 3. ubi ex mente Angelici
Doctoris ii. Metaphysic. lach. 3. dcfinitanaloga attributionis esse Illa, ouorum nomen est commune ; ratio vero substantiae, fecundam trua nomen est eadem β-cundi m terminum, G- diuersi secundum habitudines ad iri m. Vt sanum, commune nomen est Medicinae, urina &animali; ratio verb omnium inquantum fana sint, est eadem secundum termissum : quia eadci amet sanitas est, quam respicit animal, in quo es Medicina, a qua causatur ; & urina, quae il- Iam indicat. Est verδ diuersa secundum diuersas habitudines ad ses italcm: quia si quis assignet, quid est animal in quantum sanum, subicetiim dicet sanitatis;
Medicinam verd in quantum sanam. causam sanitatis, dec. ubi terminusquidem idem est, nempE sanitas: sed habitudines diuersae sunt; ncmpE subiccti, cause, & indicatiui. si Appellatur autem haec analogia, attributionis: vel quia in ea principale analozatum tribuit denominationem malis, &αὶ vel quia analogata minus principalia quasi attribuuntur principaliori analogato,& reducuntur ad illud tanquam ad propriam mensuram,& radicem, unde ratio significata ponomen derivatur ad ipsa. Dicitur etiam , analogia proportionu, ad distinctionem analogiae proportionalitatista quia, ut insta constabit, non propor ito,sed proportionalitas requirit qua
tuor terminos, qui tamen non suntia
cessarij in analogia attributionis. Item haec analogia appellatur ab Ariastot loco citato, & a D. Thom. ibid analogia ab una, vel ad unum e quia in ea minus principalia analogata, quandoque procedunt tanquam ab essicicia. 'te ab uno, scilicet a principali analogato; quandoque vero tanquam ad finem ordinantur ad illud. Et tandem ab eodem Diu. Thom. in primo distinet. ap. quaestione 1. art. 2. ad primum appellatur analgia secundum interuionem tantum, Q mu secundum esse: quia in ea ratio significata, licet referatur ad omnia analoga pcr prius, de postcrius; tamen non habet esse nisi in uno. Intentia enim finitatis inquit D. Thoni.) resertur ail animal, inam, O distam diuismode secun Am pH i , C posterius; non tamen scungum a uersumes: Pia esse sanitatis non es nisi in an
mali. io Vbi obseruandum est cum C tetan. loco citato hanc analogiam attributionis posse fieri in quolibet genere causis, praecipuξ's causam erem- quem ad formalem reducamus. Pontini enim plura ad unum finem , vel ad unum efficiens,vel ad unu exempla vel
ad num sibi e nisecundit in aliquam
unam denominationem,attributionem
diuersi odξ habere. Exemplum primi adducit Aristot. ii. Metaph7sic. lect. 3. alijs Medicina enim dicitur sana: quia est causa sinitatis animalis ; vritia dici- s apud Diu. Thona.de sim respeetia an, rursum: quia est fgnum stilitatis an, imalis, &Medicinae: Hec enim ad an,
375쪽
animal tanquam ad finem ordinatur. Exemplum secundi adducit etiam ibidem de medicativa respcctu Medicinae, α sermonis medicinalis, & instrumentorum: haec enim a Medicina ut ab ese scienti procedunt. Ibidem etiam adducit exemplum Marti, de te respectu substantiae ,& accidentium, quae ad substantiam tanquam ad commune subiectiim ordinantur. Et tandem exemplum te ij adducit i. Ethic. lech. 7. apud D.TEom. de bono respectu boni , quod per se est bonum , de boni, quod est donum propter aliud : hoc enim ad illud tanquam ad exemplar
ii Haec autem analogia attributionis duplex est: vel, ut proprius loquamur , in hac analogia dupliciter
potest comparari analogum ad analogata, ut docet Diu. TEOm. I. par. qu. 13. artic. s. & de potentia quaestione 7.art. . Primό, si comparetur ad omnia analogata : tunc enim unum suscipit denominationem per oresncm ad alterum , scilicet ad principale. Et propicrca -- ad alterum,
vel unisu ad siue sit unum tan-cim analogatum minus principale siue plura: hoc enim nihil refert in ut cum comparatur animali ex una parte, dc medicinae, & urinae ex alia: & similiter cum cias comparatur substantiae ex una parte, dc quantitati, qualit
brum diuidens suscipit denominationem per ordinem ad alterum. Secundo modo potest compararianalogii ad sola analogata minus principalia, ut cum tum comparatur medicinae ex una parte, & urinae ex alia: S similiter cum mi comparatur quantitati ex una parte, dc qualitati ex alia. Et tunc unum non recipit denominationEper ordinem ad alterum, sed ambo per respecti ad aliud tertium, scilicet ad principale analogatum: propter quoaetiam appellatura D. Tnom. anatigia multorum ad unum, vel dum m ad AL 1md tertium. Qui quidem modo; comparationis, iuxta hane D. Tho. docuisnam, sufficiens est ad causandam vera analogiam. Nam quamuis analogum companatum se dis analogatis, aequaliter denominat illa: non ided est vitia vocum respectu eorum: quia talia an logat uscipiunt denominationem per ordinem ad aliud tertium, scilicet ad primum analogatum, quod in rei veriarate continetur sub diuiso talis diuisi nis. Per quod Gluuntur plura argumera, quae pollunt fieri in hac materia.
ii Analoga proportionalitatis,
vi definit Caici. opusc. citato c. s. stat illa, quarum mmen est communeinatio ver.
substantiae fecuniam illud nomen est ilicsecundum nataretionem. Va videre corporali visone, & videre intellectitaliter communi nomine vocatur videre: quia sicut visio corporalis rem corpori anumato ostendit, ita intellectio rem animae reprHorat: & ita sicut se habet visio ad potentiam visua, ita intellectio ad intellectum. Aliud exemplum communiter affertur de nomine, pri cipium, quod proportionabiliter dic, tur de corde hominis , & fundamento domus: nam sicut se Labet cor ad primcipiandum hominem, ita sundamem tum ad principiandam domum. In quibus exemplisaromen est commune. ut pateti ratio vect per illud impori ta similis est secundum proportione quamuis valde diuerse modo oculus cognoscoli& cor principiet hominem, ac intellectus intelligit, & sundamentum principiat domum; neque unum ab alio derivetur: tamen proportio, quam habet vita ad oculum, & cor ad homine, similis est proportioni, quam habet intellectio ad intellectum,& sumdamentum ad domum.
376쪽
ad pratum: in quo ratio significata per
nomen risus extrinsece tantum reperis
tur, ut de se patet. Appellatur autem haec analogia, prepam tralitatis : quia versatur inter quatuor terminos, & 1 D. Thom. in I.
logia secutiaum esse: quia satio significata refertur ab intellectit
ad omnia analogata, in quo conuenit cum analogia auribusionis : & habet else in unoquoque, eoqubd intrinsecELepcriatur in omnibus,quandb pr portionalitas est propria: in quo dis intuitur ab analogia attributionis. t, ut quamuis utraque haec analogiast vera analogia Logica : & quamuis analogia attributionis frequentior sit in significationibus nominum; analogia tamen proportionalitatis est illa multo nobilior: siquidem in ea propius intercedit proportio , dc comparatio, quam analogiae nomen significat. Et
ided apud Arist. & Graecos ipsa sola
nomen analogiae sibi usurpauit, ut notat Ferrar. I. contra gent. c. 3 . & colligitur ex pluribus locis Arist. quae adducit Caieta c. 3. citato : habeturque e presser. Ethic. cap. 3. iuxta transatio
3 Tandem analogia proporti nalitatis diuiditur in analogiam prinportionalitatis propriae, & proporti nalitatis metapnoricae. Quae in hoc prς cipuξ disserunt, quod in prima, ratio significata rer nomen analogum intrinsecε inuenitur in omnibus analogatis. Et hoc modo res cst analogii substantiae, M accidenti:nam sicut se habet substantia ad suum esse, ita accidens ad situm Ratione cuius Noportionalitatis, ratioentis signi kata per nomen suo modos luatur intrinsecE in accidenti. In malogia verbproportionalitatis metaphin ricae ratio significata intrinsect est in uno, & extrinsecξ in alio. Quo modo risus est analogum ad risim hominis,&viriditatem prati : quia sicut se habet risus hominis adhominem, ita viriditas
SINT CONDIT Iut si v analgiae. i Nalogiae attributionis tres cibmuniter assignantur conditi nes, quas rectE explicat Caiet. c. r. citato.. Prima, dc pretcipua est,ut fiat secundum denominationem extrinsecam ta- iam taut ratio significata per nomen analogum, tantum sit intrinsecE,& sor maliter in primo analogato; in alijs ve- per extrinsecam denominationem.
coditiosormaliter intellecta vere conuenit omnibus huiusmodi analogis, ut patet in t na quod significat simitatem, quae solum reperi ursormaliter in animali : ipsum enim Gliim cst intrinsecξ sanum,utpotξ habens in se sanit
tem; medicinavem, aut urina extrinsecE: quia causat, vel significat sanitatem existentem in animali. Similiter ratio entis, secundum quod formaliter est analogum attributionis respectu substantiae, & accidentis, solum reperitur intrinsecE in substantia, in accidentibus vexd cxtrinsecE: nam quantitas . ratione istius analogiae non dicitur ens.
quas ipsa in se sit ens : sed quia est mensura entis, scilicet substantiae : de qualitas dicitur ens: quia est dispositomus, & idem est de alijs. aedoctrina est expressa Aristot.
H. Metaph. lect. 3. apud D. Thom. ubi comparat analogiam eruis respectu si stantiae, dcaccidentis, cum analogica-
od explicans Diu. Thom. in-Zit : In his vero, quae praedicto masso
cuntur, idem nomen de diuersis praZieatuin secundam rationem partim ea sedem, p. rtim diuersam: Iiuersum
377쪽
3 6 Disti t. X. De analogia, III.
sed ex parta subiectorum: di ita vilica
numero forma realis causat in uno su dem quantum addo resos moilos retitianisi
eandem vero quamum ad id, ad quad Iur Litio : esse enim significativom, esse esse livum illiuersum es ; sed sanitii υ a. s. Et simili tre est de misit licitate entis. Num ens simpliciter dicitur id, qu I in se habet se scilicet substantia; alia vero dicuntur entia: quia sunt huius, quod pers est, vel pasiis, vel habitur, υel abruid
huiusimodi. Non enim fualitas dicituros;
quia i a habeat esse ; sil quia per eam
substantia dicitur esse di apta: in simili re est de abii accidentibus. Et 'apter hoc dicitur, quod sententis. Idem docet cum Aristot. .Metaph. in principio, N
Non est autem hinc inserendum accidens non habere intrinsece entitatem: hoc enim stultum est: nec nos absolutὰ dicimus rationem eritis inueniri
extrinsecξ in accidcnti ; sed qubd ratio eritis, sorinaliter secundum quod est
analogum attributionis, inuenitur extrinsece in accidenti: quod magis con
stabit quaestione sequenti. is Secunda conditio insertur ex hac prima, & eam tradit expressE D.
-artas.ad 3. qudd scilicet ratio si nificata
per nomen analogum attributionis est una, non sollim ratione, sed etiam numero saltem negatiuE Id est, quM non multiplicetur realiter in analogatis, si cui multiplicatur ratio significata per nomen viri vocum. Nam a parte rei alia est antri vilitas hominis, & alia equi: &ita animalitas non potest esse eadem numero in speciebus, sed ratione tantum: non est tamen alia sanitas animalis , de alia Medicinae, &c. sed eadem numero sanitas, quae intrinsecὸ est in animali, extrinsece denominat Medicinam,& urinam sanam. Sequitur autem Lee conditio ex praecedenti. Quia distinato denominationis intrinsecae, &extrinsecae nonsumitur exparte formae, iecto denomia rationem intrinsec , in
16 Tertia conditio huius analogiae est, quod in ea primum analogatum ponitur in desinitione caeterorum: nam caetera non suscipiunt denominationem, nisi per ordinem ad illud. Si enim velis definire Medicinam in quantum furam, dices : esse causim sanitatis anis
malis : si urinam , ese signum sanitatis
animalis, &sic de Mijs. Cum enim malogata, quae extrinsecὰ denominantur a rimo, respiciant illud ut terminumbarum habitudinum : oportet ipsum ponere in eorum definitione, quando definiuntur, secundum quod habent i lem relationem. Et eadem ratione haec conditio babet etiam locum in anal gia proportionalitatismetaphoricae si-pra explicata. Ex quo tandem fit commune illud Dialecticorum axioma, vis
delicet : ., algum per se sumpto 'thra famisistri significara , de his duabus analogijs, proportionis scilicet', & prinportionalitatis metaphoricae intelligendum esse. i7 Tandem, relicti analogia proportionalitatis metaphoricae, quae ferὸ eandem habet conditiones, ac malosia a tributionis,ut patet ex dictis. Anilogiae proportionalitatis propriae aliquae etiaassignantur condiciones, qua ex Caieta adducit Araiaxo li. Metap. Marti . Primη, de praecipua est,quam supra tetigimus, qudd scilicet haec analogia neces larid ni secundum denominationem intrinsecam utriusque analogati. Tunc enim aliqua propriξ dicuntur Proportionabiliter eadem, quando inuenitur aequalitas proportionum inter illa: ad quod necelsarium est, ut in unoquoque ut verum, & intrinsecum fundame tum proportionalis conuenientiae, ut insta constabit. Hinc oritur, quda
378쪽
4 r Thom. ut vidimus : de utroque tamen
in his analogis unum non. desiniatur per alterum , sed definitio unius proportionabiliter sit definitio alterius: Δ
quod ibi analogum sit quid stipetius
analogatis: &vitale diuiciatur,&p dicetur de illis: sitque medium dem6strationis , quae sent aliae conditiones huius analogiae. De quibus tamen:quia potius sunt proprietatas illam consequentes: commodi sis agemus ad calcem quaest. sequentis. Hςc sunt, quae ex Aristot. D. Tho.& Caiet. docent concorditer Thomiste de analogia. Quia tamen ex eorum ignorantia, ut benE inquit Caietan. cap. I. plures inicientijs errores emergunt, oportet illa amplius explicare,
quod praestabimus quaestione sequenti.
CONDITIONEs reuina o uti, ni rectὸ assignatae. is o Raesens dissicultas praecipue prinae cedit de prima coditione virtus
que analogiae: nac enim cxplicata, facilE intefiigentur aliae analogorum conditiones, & proprietates. Inquia rimus ergo: an analogia attributionis semper nat secunddin denominationem extrinsecam tantum; ita ut ratiosgnificata per nome secundum quod sc est analogum, sellim reperiatur intrinsecξ in primo analogato , in aliis verb per extrinsecam denominati nem. Et similiter : an malo a pro ortionalitatis propriae necestarib fiat ecundum denominationem in1rins cana; itavi ratio significata per nomen sic analogum, intrinsecE , & formaliter reperiatur in omnibus analogatis. Qinuntas enim utrumque ut certam
receptum sit in schola Aristoti & D.
nouiter dubitant aliqui Moderni. Suarea disput. 23. Metaph. seist. 3.num. I . quem se laruatur Rub. hiequ st. 3. & alii, negat ex una parte, prismam illam conditionem conuenire omnibus analogis attributioni distinguens duplicem modum huius analogiae : alterum , quando ratio analogi reperitur intrinsecξ in uno analogato. in alijs vera extrinsecξ : & alterum quando ratio analogi intrinsecε reperitur in omnibus. Inter quos modos attributionis plures assignat differentias. Prima est, quδd in priori, secunda anal gata definiuntur per primum, non veri, in posteriori. Secunda, quddin priori, non datur unus conceptus communis omnibus analogatis ; benEtamen in posteriori tandem, quod in priori analogia, nomen malogum non potest esse medium demonstrationis ; benξ tamen in posteriori. Pro qua sententia adducit D. Thom.& Caiet. I. p. qu. 13. artic. c. eamque probat num. 17. sequenti ex Arist. ἈMetaph. cap. a. & lib. s. cap. c. de lib. cap. 4. quibus locis constituit analo giam attributionis accidentium adsuta stantiam : quam satis constat inquit Suarea in talem cisse, ut ratio entis pro priE , dc intrinsecε omnibus conue
i' secundb probatur eadem sententia: quia creatum analogantur an
logia attributionis cum primo ente, quatenus sint effectus ab eo causatir sed ut effectus Dei, sint sermaliter, ScintrinsecE entia: ergo ratio entis,etiam formaliter ut est analogum attributi nis, reperitur intrinsecἡ in creaturi; Maior est certa, ut constabit inst . Minor verb probatur : quia esse effectus Dei,est esse entia per participationem: ergo sicut implicat creaturas, si dum quod analogantur analogia attributi
379쪽
ῆιδ Distuc ae De analogia, IV.
his cum Deo , subter agere rationem effectus , ita implicat subterfugere
intrinsecam rationem entis particia pati. Confirmatur:quia creaturae, etiam ut sic malosatae, non possunt sescipere denominationem entis ab entitate primi ciatis: ergo talem denominationem habent ri suis intrinsecis entitatibus. Probatur antecedens: quia entitas primi entis, cum stentitas pedes lentiam, seldm potest tribuere denominationem entis per cilentiam : sed creaturae nequeunt stibi re hanc denominationem, cum stat entia per participationem : erio, Sc. Ex alia etiam parte, circa analo-xiam proportionalitatis , idem Suar. 1eα citata num. II. singularem inuenit
opinionem, cui substridit Cabero hic trach. 4. disput. 2. diib. 3. in sine, quod scilicet, omnis vera analogia proportionalitatis includit aliquid metaph rae, & improprietatis, sicut ridere dictum de homine, & de prato. Et consequenter negat primam illam conditionem analogorum proportionalit iis propriae. Cuius sundamentum est : quia non omnis proportionalitas sussicit ad causandam analogiam proportiones, alis ; siquidem vera proportionalitas potest etiam reperiri inter res univocas, &omninδ limites. Verὸ enim dicimus, qudd sicut se habet quatuor ad duo: ita octo ad quatuor, vel quod Gcut homo comparatur ad sitos sensas, ita equus ad suos: & tamen a Ui d selli, vel animalis, non est analogum , sed univocum. Ergo illa sola proporti nalitas causat veram analog in proportionalitatis , quae includit siquidnit: hora,& improprietatis.
NON N VLL Ex matici, ad praesentem materiam necesse a praemittuntuari S. I.
ior Ro solutione quaest. supponerma dum est, quod licui magnum, dc paruui aquale, M inarualecide esia huiu modi propriξ reperiuntur in quantit
tibus, ut notauit D. Thom. I. 2. qu. Isari. I . & inde transseruntur ad alia prς- dicamenta : dicitur enim magna viditus, aequalis scientia : ita prvinis, de proportionalitas propriὰ inueniuntur inter quantitates; siquidem sunt passiones numeri, 5 magnitudinis: & inde ad res alias transferuntur. Cum autem nequeat cognosci,quod per trasatione
dicitur tale, ignorato eo qudd propriε habet talem denominationem : inde est, ut nunquam possit percipi, quid sit proportio, autproportionalitas, quam format intelle s in alijs proicanae tin nisi pr cognitis propriis proporti
ne, de proportionalitate quantit. atum, quas coiisderant Mathcmatici. Quia creo pii ires modemi, dum de analogia disputant, non curant de cognostendis proportione,& proportio nilitate Mathematicis: ided materiam hanc comprehendere, imb & cognoscere minimε possunt. Indeq; oriae fiant opiniones constituentcs analogiam in unitate conceptus csimunis, dc abstracti cum inaequali participatione, & aliae
similes: quas Caieti de nominum an logia ca. meritb appellat origine errorum in alijs si leniijs. Videamus ergo,
quid sint proportio,& proportionalitas proprie dictae, seu Matnematicae. ai Pro quo , pr 5 sciendum est proportionem definiri ab Euclide lib.
I. Element. sic 'vortis est Grta dua-xum quolitatum eiu em generistraxim.
380쪽
tilus definit D. Thom. s. Ethic. Iect. 1. vortia 6ὶ habitudo inuin quantitatis ad aliam. Nulla enim est quantitas, cui respectu alterius non conueniat aliqua limitudo , scii relatio realis : deuic habitudo quantitatum nomine incompi o appellatur proportio. Relbm autem ea, qua est inter quantitates incommensurabiles, quam propterea Mathematici appellant proportionem irrationalem; cuius cognitio nihil refert ad pHscias. Proportio rationalis, seu quae est
inter quantitates commensurabiles,&uiditur ab Euclide ubi sep. & a D.Tho. s. Metaph. lect. In . in proportionem aequalitatis , & in qualitatis. Prima
versatur inter quantitates eiusdem extensionis, ut inter a. & α vel palmum,
latur aequalitas,qua proportio: quia vis . n. a. diccbamus, nomen propertimis inuoluit aliquam inaequalitatem:ob is que quantitates eiusdem omninb exte- Donis, non tam proportionatas, quam aequalm silemus appellare. secunda vero Versatur inter quantitates ditieris extensionis, ut intcr a. & . vel inter
magnitudines unius, & duorum palmorum. Et hqc retento communi nomine stequetitis appellatur proportio.
Proportionis autem inaequalitatis sunt duae species, scilicet excedens, & excessum,ticu magis, de minus. Proportio autem inaequautatis excedentis, seuia quale excedes in quinque species diuiditur,quarum nomina sui, Multiplex, siperparticularuoverpartietis, multiplex s. pcrparticularis, in multiplex Iaperpa riei. Et quia haru specieru notitia valdE conducit,non solu ad pr sentem tractistii; sed etia adpri dicamentu relationis,&ad alias materias, in quibus exempla
Gidse Mathematicis petuntur,placuit eas breuiter explanare serὸ eis se verbis, quib'D.THipias exponi .Metilac.17.
Proportio ergo tunc multiplex dicitur, quando magnitudo, aut numerus maior aliquoties continet minorem,sicut sex continet duo, ter. Et siquidem
c5tineat ipsum bis dicitur duplum, scutse habent 4. ad a. si ter: triplum, si qua-ier: tuadruplum, Q sic deinde. Supe
particulari, appellatur, quado numerus maior continet minorem semel, de insuper unam aliquam partem eius, Mtunc si contineat totum,&mediu,V catur; quialtorum,sicut se habent s. ad duo. Si autem totum, de tertiam parte:
si ruitertium,sicut ad s. Si vein totum, dc quartam pulcni: dicitiaue uisu se tum, sicut 1. ad & sic deinde.
Superpartiens dicitur,quando num rus maior continet minorem semel, de
inseper non si tu unam, sed plures partes citi cis c6tinuat duas paries,appeblatur Verbipartiens , sicut sc habent s. ad 3. Si verb tres: dicitursupertriparties, sicut I. ad 4. 5 sic de reliquis. Multiplos ei particularis vocatur,
quando numerus maior cocinet totum
minorcni pluries,& insuper aliqua partem eius. Et siquide cotineat iplum Dis,&mediam parte eius, licitur duplum pes
qui dierum , sicut se habent s. ad 2. Si autem tcr, de modiam parte illius: nuncupatur triplumst Mialterum, sicut 7.der. etsic deinccps. Multiplexsuperparties, dicitur quando numerus maior habet totum minore pluries, & ctiam plures paries illius,&si contineat minore bi
& duas partes eius: scutie habent 8.ad 3. appellatur durum superbipartiens , de sic de alijs: haec enim proportio potest diuidi secundum species multiplicitatis, de se dum speciessuperpartientis, quas
iam explicuimus. Et totidem etiam sui species ex parte inaequalitatis eius qua
titatis, quae exceditur, na numerus intinor, & proportio inaequalitatis ad maiore dicitur sibi aestiplex,subparticularis,&ς. de facilξ intelliguntur ex dici