장음표시 사용
381쪽
11 secundb sciendum est proPoditionalitatem propriἡ ὀictam deliniri ab Euclide eodem lib. s. Element. sic
Protortionalitas est Na- ratio multarum Ira NAnum. Vel, ut
clarius ex Arist. delinit D. Tho. eodem 1. Ethico. lcch. s. Propartis citri es aeη litas proportionum: eum scilicet vi a-iem vortionem haόet hoc ad h e, indaa illud. semper enim in proporti nalitate Mathematica reperitur aliqua vera , & propria aequautas propor
Vt si dicas: sicut se habent 6 ad
iis A. ad 2. ibi est vera proportionalitas, quia quamuis numeri ipsi sint inaequales, & similiter excessus, quibus extrema, iumpe c. dc . sileratiis. & 2. proportio tamen, quae est inter s. & 3.
aequalis est proportioni, quae in inter . & r. siquidem utraque est proportio dupla. Similiter ii dicas : sicut se habent ad . ita 3. ad 2. ibi utraque est proportio sesquilatera. Item, licui se habent 8. ad ita . ad , . ibi utraque est proportio sesquitertia,& sic de alijs fit proportionem in hoc distinguia proportionalitate, qubd illa versatur
inter quantitates, haec verb inter proportiones. Et sic proportionalitas ne- cellarid requirit quatuor terminorisve omnes sint diuersi, ut contingit in prinportionalitate, quam Mathematici appellanissisiunctam, seu discretam; siue alter bis repetatur; ut quando dicimus: fcut seliabent 8. ad A. ita ad 2. quae repullatur proportionalitas continua, seu coniunctii. De quo videri potest
quamuis ad veram, de propriam proportibnalitatem non sumciat, quaecu-
que similitudo, seu liabitudo intcr pr Drtiones; sed debeat csse vera aequalitas; ita ut ambae sint eiusdem speciei. rexplicatum est quia tame sicut inter
numeros, ita etiam inter proportiones
diuersae speciei datur dependentia, &habitudo in ratione menturae , & per consequens aliqualis similitudo,& attributio unius ad alia , ut posteὶ dicemus : itide est, qudd si ex una parte ponatur proportio dupla v. g. de ex alia sesquialtera dicendo: sicut se habent ad a. ita 6. ad fiet aliqualis proportionalitas, licet imperfecta,& impropria. Quia tunc secunda proportio aliquo modo attribuitur primae, & dependet ab ea: & per consequens ibi intercedit aliqualis habitudo proportionum. Quam possimus appullare proportionalitatem iucunduin quid, ini- persectam, seu impropriam, ad distinctionem proportionalitatis proprio
dictae, quae abiblute, de simpliciter dicitur propottionalit. as. Iam ergo habemus ex dictis quatuor relationes, seu habitudines; duas inter quantitates , scilicet omnimodam arualitatem, promtionem; de duas inter proportiones , scilicet aequalitatem proportionum,tem propriἡ dictam,& prop ortionem, ea attributioncm proportionum, quae est protertionalitassicundum quid, in pria. Quibus quatuor relationibus re libus correspondent quatuor intentiones rationis, quas ad illarum similitudinem se at intellectiis. Primae correspondet univocatio. Secundae, an logia proportionis , seu attributionis Tertiae , analogia proportionalitati propriae, de ultimae, analogia propo tionalitatis disclaphoricae; ut magis ex dicendis constabit.
vnitas, dc punctum sint primae mcnsiuae numeroruin, dc magnitudinum x ex unitate enim pluries sumpta eausantur binarius, ternarius , dcc. ipsa Verbnon messeratur per aliud intra genus
quantitatis. Sintiliter exductu puncti
382쪽
caulatur linea, ex ductu lineae supersicies,&c. ipsam verb non mensuratur per aliud intra idem genus. Vnde numerus, vel magnitudo quantd propinquior estvnitati, vel puncto, tantd plus participat de ratione mensurae. otii, ut in quacumque proportione ii merus,seu magnitudo minor habeat rationem mensurae respectia maioris; αper consequens maior dependeat a minori tanquam 1 regula, per qua cognoscitur. 6 Sit exempum in numeris quadratis, id est, qui coalescunt ex eodem
numero multoties repetito. Nam 216. mensuratur per 36. qui est eius radix quadrata; siquidem 16. pcr r 6. multiplicata rcddunt Similiter i . mei viratur per . & A. per a. quae sunt eorum radices quadratae; D tandem 2. per unitate,quae est prima mensura numerorum. Idem cernimus in magnitudinibus. Naleuca mensuratur per milliarium milliarium per stadiu, stadium perpessus,passus per pedes, pes per pal- moh palmus per digitos, & digitus per
granum ordei, quod assumitur a Ge metra,vt prima menstrea magnitudinis: quia nulla linea quantumuis minima,
potest cerib resolui in punctium. Quod autem dictum est de numero, & magnitudine, dicendum etiam est de eorum proportionibus. Nam omnes super particulares mensurantur per sesquialteram, quae est trima illius seneris: de omnes multiplicitates per duplam; de haec per unitatem. Vnde sicut inter numeros, aut magnitudines
maior dependet a minori tanquam Emensura: ita smiliter inter proportiones : & per consequens quoties ni pro portionalitas illa, quam appellauimus1-ndsim suid, de impropriam: minor proportio habet rationem mesurae respectu maioris: hqcque dependa ab ea, ut explicatum est. Appellatur in prς- sciati proportio mino quae maSio acce
est ad unitatem. Ex quo tandem collige, quod ex quatuor illis relationibus rupra explicatis, in omnim/da qualitate, una quantitas non d pendet ab alia: siquidem neutra mensuratur per alteram: cum snt eiusdem extensionis.
Et similiter in pre uisnalitate pr/prie Ami una proportio non dependet ab alia : squidem utraque est eiusdem speciei, at verb in popertisne una quantitas dependet ab alia; cum memuretur per illam. Et similiter in iis litate secundum quid , impropria, una proportio dependet ab alia: siquidem una mensuratur per aliam, tdictum est. is S Quintd,& maximὸ notandum est, qudd licet proportio,&proporti
nalitas inueniantur inter numeros, qui alias viriuoc conueniunt in ratione
numeri; non ideb ipsa proportio, aut proportionalitas est conuenientia uni- uoca, sed quid ab ea valdEdiuersum, de ex diuerso principio desumptum. Comuenientia enim univoca numerorum attenditur penes gradum communem
numeri, qui in illis inuenitur; non verbpenes proprias eorum differentias,quas potius excludit, oc ab eis praescindit. At erd proportio, aut proportionalitas omnind tollerentur L numeris : sprqscinderentur eorum disseremiae; ac proindξ non attenditur penes gradum communem numeri, sed penes propria uniuscuiusque differentiam : & super eam immediate sundatur. Sit exemplum in istis numeris 8. .
2.quorum conuenientia univoca atten
ditur ex eo,quhd intellectus considerat rationem numeri ut sic, non considerata propria unius uiusque differetia. At verb proportiones duplae eorum,& c5- sequenter ipsarum proportionalitassundatur in hoc, qudo numerus oci natius, secundum quod talis est, bis includit quate arium, sicundum quia
383쪽
dum quod talis est, bis includit bina tu, secundum quod est binarius. Ex quo
patet . quomodo uni uocatio. includat identitatem simpliciter; proportio ve- , α proportionalitas diuersitatem simpliciter:quia nimirum illa attenditur penes gradum praecisum, SI abstractum a principiis distinctiuis , &per
consequens simpuciter unum; istae verbattenduntur penes gradus differentiales, quissent primb diuersi.
nota quod inter quaecumque inuenit intellectus conuenientiam genericam, poteste etiam sormare veram analogiam ratione alicuius proportionis,vel proportionalitatis eorum: quamuis de tacto serξ nulla sunt imposita nomina ad significandam talem conuenientiam analogam inter illa. Ratio autem est mani resta: quia qu cumque conueni ut genericE in aliquo gradu, habent necessarib aliquid primb diuersum, per
quod distinguatur, scilicet disserentias, ratione quarum potest fieri aliqua proportio, vel proportionalitas inter ipsa. Ergointer quaecumque est conuenientia generica, potest etiam licet ex diuersa radice in se ari vera analogia.
Non tamen contingit econtra. Nam
benξ potest inter aliqua esse analogia, absque eo quod sit ibi conuenientia generica: quia possunt aliqua esle pri-mb diuersa secundum se tota ; & ex consequenti nullum habere gradum, in quo conueniant, ut de proicamentis insta dicemus. Doctrinam hane tradit expressEAristotis. Metaph. texti tr. ubi distin- mens quadruplicem unitatem, stilicet numericam, .ecificam, genericam, de
analogam, inter eas hunc constituit o dinem , quod maior includit minorem, non tamen econti . Et ita quae sentvuum numero, sunt unum specie, non tamen econtra : dc quae sunt unum specie, sint unum genere, non tamen econtra: de tandem quae suist unum genere, sunt etiam Vnum analogia; non tamen econtra. Videatur Diu. Thom
ibidem teist. S. Quare si haberemus nomen ad significandum hominem, de equum secundum suas proprias rati nes cum aliqua eorum habitudine, vel attributionis, vel proportionalitatis; sicut habemus ad significandum P dum generi cum animalis, in quo conueniunt, illud verξ esset analogum attributionis, vel proportionalitatis; sicut istud verξ est uni vocum.
tradita praesenti instituto, mr fluitur.
cent proportio, & proporti nalitas,& quomodo intcr quantitates inueniantur, ficile cognoscetur, qu modo ad alia pr dicamenta transferam tur , de quomodo intellectiis landet ancilogiam. 6 Tunc enim inter quasi cumquezes erit analogia proportionis. seu attributionis ; quando assimilentur numeris inaequalibus: qui quamuis secundum id,in quo laniatur prs mo, sint inaequales,& primb diuersi; unus tamen eorum dependet ab alio,& mensuratur pcr illum. Vnde nomen scanalogum ita debet significare immo diate analogata; ut primum, qui est terminus, & mensiua caeterorum primarib, de distincte significet; reliqua verbsecundario, oc consusE, quatenus a prismo denominantur. Vism m,ita signia ficat immediase animal, medicinam,
dc urinam ; ut primarib , de distinctZ significet sanitatem animalis, qua est terminus , quem medicina, & urinarςjiciunt, & quo sana demimina;
384쪽
tur ; se darib verb, dc consusὸ ipsam medicinam, & urinam, secundum quod sunt causa, & fgnum talis sinit
tu animalis.18 Similiter tunc erit inter qua- eumque res analogia proportionalita- isyropriae;quando earum habitudines assimilentur proportionalitati, quae est
inter proportiones aequales numeroru: quarum neutra dependet, neque men-Ruatur per steram, quamuis numeri
sint inaequales. Quare nomen sὰ an logum, ita debet significare immediatἡ analogata secundum suas proprias rationes, ut neutrum significet secundarib, 5 per ordinem ad aliud,sed utrumque aequaliter, secundum quod mutubasimilantur inter se in hoc, qudd sicut unum se habet ad suum esse , ita aliud
ad suum. V. principium s seppositoqubd sit analogum proportionalitatis propriae, ut communiter ponitiar res pectu cordis, & sundamenti domud nodebet significare immediatε aliquam rationem ab eis prςcissem, & abstracta: in hae enim non potest iundari proportionalitas, sed viri uocatio,ut dii inest: sed ita immediatὸ utrumque, ut neutrum primarib, aut secundario significci sed ambo aequaliter, Ut proportionabilitet assimilantur inrer se. Et ita non resere si dicas: siciu se habet cor ad hominem , ita iundamentum ad domum, vel ccontra.
a γ Tandem timc erit interquascumque res analogia proportionalitatis metaphoricae; quando earum habitudines assimilentur proportionalitati
illi secundum quid, de impropria, qua
est inter proportiones in uales num rorum: quarum una necestario mensuratur per aliam , Se dependet ab ea. Vnde nomen sc analogum, ita significat immediate analogata secundum proprias proportiones ; ut alterum prib
primo denominatur. V. g. risus, ita signiscat immediatErisum hominis, de viriditatem prati ; ut illum primarib,&distinctE, hanc verbsecundarid, dc comsusE,&prout primo recipit denominationem, incet. 3o His suppositis,dicendum est pri- md in quacumque analogia attributionis rationem significatam per nomen analogum, secundum quod tali malogia est analogum, intrinisecξ reperiri in primo analogato, insus vero per extrinsecam denominationem: ac proinde fictitiam esse diuisionem analogiae attributionis supra n. is. rclatam. Haec est plena mens Arist. M D. Thom. Π. Metaph. lcct. 3. ut vidimus supra n. i Quod etiam contat ex lib. 4.text. I. ubi Philosephus docet ens esse analogum attributionis eo modo quo sinum, his verbis: Em autem multiplicis r ilicitur;
verum ad serem, unamque naturam: in
non aequiuata , seu quoadmotam omne fata ea initatem, e v. ubi prosequbtur Arist. eandem comparationem,docens accidentia secundum hanc anal
giam non dici entia:quia in se habeandi esse;sed quia sunt substantiae,quae per socst ens, vcl passiones, ve is, vel effectiones, vel corruptionea, &c. Qirem locum exponens D. Thom.lech. i. inter alia inquit in illis verbis: Murum ad unu, unamque naturam significari,in hac analogia entis,cationem significatam petnomen esse unam; non solum ratione, scd etiam numero in omnibus anal
gatis, id est, non multiplicari in illis, ut
Hapranu. II. insecunda condicione bi ias analogiae explicuimum Ex quo loco sumitur euidens a gumentum : quia impossibile est, vs
torma creara non multiplicata retali
ter , sdi intrinsecE in pluribus rcal, tet distinctis : sed ratio significatapcr analogum atιributionis est sorina
385쪽
realiter non multiplicata : ergo repugnat esse intrinsece in pluribus anal satis realiter disti iactis. Maior est euidens: minor D. Thom. consequentia legitima: ergo, dcc. Vnde mirum est, quomodo Suarea pro illa sua sententia adducat haec, & similia Aristot. dc Diu. Thom. testimonia , ubi planε docent oppositum. 3t Eandem conclusonem docet expresu D. Thom. I. Ethicor. lect. IT. Vbi Arist. inquirit: quomodo bonum dicatur de omnibus bonis :& respondet,non omninb aequi uoce, sed vel quia
sani ab imo, vel ad unum omnia censerunt vel eo anatione patiuiratisn m. Etenim
ut est in eoo re visus, ita est in anima mens. In quibus verbis , duo priores modi, scilicet ab uno, vel ad unum, pertinent ad analogiam attributionis: quae quandoque fit in genere cause efficientis, quoa vocat Aristot. ab una,& quandoque in genere causae finalis,quod vocat Arist. ad virum. Vt vidimus sepranu. 9. & Io. Tcrtius verb modus est analogia proportionalitatis, ut docent communiter Interpretes, & constat ex exemplo adducto ab Arist. Explicans ergo hunc locum D. Thom. concludit his verbis : Ideo hunc tertium modum 'infert, quia accipitursecutatim bonis rem inhaerentem rebus; primi autem duo modi secundum uernitatem feZaratam , aqua mn ita proprie aliquid denominatur. D. Thomam sequuntur concorditer discipulicius, Ferrara, Nazarius, Z nardus, Araiaxo, Masus, Solo,& alij
supra num. I. citati. Explicatque optime hanc sententiam Caiet. c. a. de nominum analogia, & I. par. q. 13. art. 6.vbi non sellim non concedit dari malogiam attributionis , in qua secunda analogata non definiatur per primum, ut illi Suar. adscribit: sed potius generalem doctrinam , quam priori loco tradiderat de omni analogia attribi tionis, quod scilicet in ea secunda an lygata definiuntur per primum, extemdit ad analogiam proportionalitatis metaphoricae, ut patet ex eius verbis. 32 Probatur primb conclusio rotione desumpta ex definitione huius analogiae, quam admittunt contrarii. Quia analoga attributionis sint, quorum nomen cst commune, ratio verbsubstantiae secundum illud nomen est eadem secundum terminum , diue sa verb secundum diuersas habitudianes ad illum : ergo huiusmodi an togata selum conueniunt in termiano, quem respiciunt. Sed terminus re tectus non potest esse intrinsece in omnibus: ergo neque ratio significata per nomen sic analogum. Antecedensiia prima consequentia constant. Minor veta probatur: quia terminus quε huiusmodi analogata respiciunt, non
distinguitur a principali analogato: idisum enim est, cui reliqua attribuuntur,& ad quod dicunt habitudinem. Chimerῖo principale analogatum non possit estein itinscct in alijs, sed solam extrinsece, ut patet; planum fit terminum. quem huiusmodi analofata respiciunt, non posse elle intrinsece in omnibus. Confirmatur ex ipsa nominis ethbmologia. Nam ideo analogia ista diciatur attributionis: quia in ea recunda analogata suscipiunt denominationem , analogi pcr attributionem ad principale aiialogatum: si d dici aliquid tale per attributionem ad aliquid extrinsecum, est dici tale extrinseca denominatione: ergo, &c. Dices; ex hac ratione sequi mal gum , & principale analogatum non distingui. Quod tamen esse falsum c5stat: quia haec propositio, accidens egens, est vera, haec autem salsa, araidenis substantia. Ad hoc argumentum non
potest,hic commodE responderi: sed
386쪽
Si pur. X. De analogia , IV. 3ys
eonstabitinstanum. i. ubi agemus de distinctione analogi ab analogatis. Secundo probatur conclusio: quia quod em, ,em m aut alia huiusmodi sint etiam analoga proportionalitatis propriae reseectu Dei, dc creaturarum , non tollit creaturas posse denominari extrinsecὰ entia , aut bona, formaliter secundum quod attribuuntur Deo ut siquid eius: sed hoc non potest illis conuenire ratione analogiae proportionalitatis propriae: ergo comvenit illis ratione analogiae attributionis; de ex consequenti prUrium erit istius analogiae, rationem tignificatam ser nomen analogum inueniri extat ecὸ in secundis analogatis. Minor, &consequentia constant. Maior autem probatur: tum ex D.Tho.I. p. q. 6. . . ubi expresia affirmat omnia creat non
sollim dici entia, & bona intrinsecε, deformali*r bonitatibus proprijs, sed etiam extrinsech δ: causaliter bonitate ipsa diuina, sicut primo principio exE-plar affectivo,& nnali totius bonitatis. Tum etiam quia ideo urina dicitur extrinsece fina , sanitate animalis: quia
dicit ad illam habitudinem signi, & eL
sestas; in qua habitudine fundatur anulogia, quam habet sanum respectu e rum : sed creaturae etiam sunt signa, &effectus diuinae entitatis , & bonitatis:
ergo poterunt ab ea extrinsece entia, de
bona denominari, etiam si per impossibile ab entitatibus,& bonitatibus sibi
inhaerentibus intrinsecὸ non denominarentur ; dc consequenter in tali habitudine fundabitur analogia attributionis, quae conuenit enti, dc bona respectit Dei, & creaturarum. Plures alias rati nes adducit Arauxo lib. 4. citato M taph. q.2.M.2. Vbi latξ probat hanc coim ditionem conuenire etiam analogis roportionalitatis metaphoricae : ladoc a nemine negatur, α satis constat ex dictis. 3 Dicendum est secundb rati
nem significatam per nomen anal sum proportionalitatis propriae intrin-cce reperiri in omnibus analosatis. Haec conclusio est expressa D. Tnon
loco adducto ex I.Eth. eamque admi
tunt non solum discipuli eius, sed sere
omnes alij Doctores. Quia tametri plures ex istis hinc probat d. ari conceptum comunem analogatis, vi disp. sequenta videbimus: ideo oportet legitimum hinius conclusionis sensim breuiter ape
Dupliciter ergo potest explicari coimclusio. Prinili, si dicatur nomen ans Sum proportumalitatis propriae immediate significare aliqnam unam rati nem, seu gradum praecisum, qui intri
sece participetur in utroque analogato Se mediate ipsa analogata: sicut viiiii cum immediate significat unam rati nem communem,&abstractam ab uni-
uocatis,& mediatξ ipfavni uocata: hcladisserant in hoc, quόdanalogum ex se,& intrinseca ratione sua petit descendere ad analogata cum quadam subordia natione,prioritate,& dependetia,quod non habet viri vocum. Quo modo inte, ligunt hanc conclusiones', qui ponunt
conceptum communem entis, & ali
rum analogatorum. Sed ea plicatio ista omnino silla est, ut videbimus loco cru
Secundo modo potest explicari coimclusio, dicendo immen analogum promportionalitatis propriae immediate Ggnificare ipsa analogata secundum suas proprias rationes, no absolute sumptas,
ted ut proportionabilites se habentes inter se: inquatum scilicet unumquodque tandat habitudinem ad suum esse similem habitudini, quam fundat est rum. Quomodo sicut est verum quda esse uniuscuiusque analogati est illi imtrinsecum; ita est verum, quddanalogii significans proportionabiliter utruque,
387쪽
significat rationem , quae est intrinsece in analogatis. Et hic est legitimus, &peripateticus sensus nostrae conclusionis: sicque defendut illam Caiet.opus citat. c.3. &Α. & caeteri Thom istae, qui
negant conceptum communem enti,&aliis analogis. In quo sensu 3s Pro tur breuiter conclusio:quia non repu nat dari nomen aequivocum immediate significans plura absque albqua habitudine, de proportione; de quibus quando praedicatur, non praedicat aliquid commune. neque omnia simul, sed propriam viri citiusque rationem sine habitudine ad alterum: ergo neque etiam repugnabit dari nomen νnalogum immediatE significans anal gat ut proportionabiliter se habentia; de quibus quando praedicatur, non prae dicabit aliquid unum comi ne, neque
omnia simul i sed propriam uniuscuius
que rationem, non absilutὸ sumptam, sed cum proportionabilitate explicata.
Aliunde autem repugnat nomen malogum immediatε significare aliquam
rationem simpliciter unam, & abstractam; alia, cum vniuocis coincideret, ut insta ostendemus: crgo concedenda est analogia, in qua ratio significata intrinsecὸ ut in omnibusanalogatis modo explicato. Quae clinon sit analogia attributionis, aut proportionalitatis metaphoricae, ut constat ex prima conclusone : neccssarid asserendum est esse analogiam proportionalitatis propriae,
4 GVMENTIS IN PRUNCIPIOrestendetur.
men analogum attributionis, formaliter prout sic, reperiri intrinsece in ora nibus analogatis: quin potius priori linco ex 4. Metaph. plane docent oppos tum . Ex alijs vero sallim colligitur ens esse analogum attributionis respectu substantiae,& accidentis, de quo non dubitamus.
Id autem quod addit Suar. scilicet
hanc analogiam talem esse, ut ratio emtis propriE, & intrusicce conueniat omnibus, nihil urget. Quamuis eniimens intrinsece repetiatur, tam in sib, stantia, quam in accidentibus: id i men non habet, formaliter quatcnus est analogum attributionis, scd quatenus est analogum proportionalitatis propriae, vel ratione transtendentiae. Videatur Caietivbi seprac.2. Ad secundum respondetur, quod Gcut quando dicimus medicinam analo ari analogia attributionis cum anima. i, quatenus est causa finitatis eius, non est sciasus, hoc ipsem, quod est medicinam esse causativam, formaliter esse ip-tari denominationem, qua dicitur extrinsecὰ sina a sinitate animalis sed est proximum, de reale sandamentum sit-pra quod cadit talis denominatio : ita similiter quando dicimus creaturas anilogari analogia attributionis cui primo erate,quatenus sunt effectius eius non est sensit hoc ipsam,qudd est cre turas esse effectus Dei, seu. habere esse participatum, esse ipsi in sorinalem denominationem, qua dicuntur entia abientitate, quam significat ens, ut est analogum attributionis;sed esse proprium,& reale fundamentum, sapra quod cadit talis denominatio. Vnde sicut stadoptime, qudd resplacre sanitatem an malis, seu esse causativum illius, sic quid intrinsecum medicinae, materi liter tamen se habens ad denominati nem analogi, quae est illi extrinseca: ita, etiam stat ortime, qudd creatura vi
388쪽
effectus Dei sint intrinsecὰ entia entitatibus sibi proprijs, materialiter tamen se habentibus ad denominationem entis,secundum quod est analogum attributionis. quidem est illis extrinseca; quia ut dictio est, de magis insta constabit, analogum attributionis simpliciter non distinguitur a principali analopato : ac proinde ens, secundum
quod tali analogia est maluum ad
Deum, & creaturas, tantum significatentitatem increatain,a qua satis constat non posse creaturas intrinsece denominari. Videatur Arauclib. . Methap. q. a. art.2. n. 21. ubi optime explicat hanc doctrinam. Ad confirmationem negatur an
tecedens. Ad cuius probationem reo pondetur, quod entitas per cisentiam subiectiim quidem illam nabens denominat ens per eisentiam in recto; alijs verb, quae illam respiciunt ut terminum extrinsecum, tribuit denominationementis per essentiam, non in recto, sed in obliquo : & ideo creatura non dicitur ens per essentiam, sed quid eam iis per e tiam, sicut iuxta hanc analogiam accidetis non dicitur ens, sed
Ad fundamentum alterius sententiae, quam nu. Ist. retulimus ex Suar.
Respondetur virum hunc doctissimum in hac parte fuisse proculdubio de nimem eorum, de quibus dixit Aristot. r. Elencho. α refert Caieta loc. citato, c. ro. qubdarui eati, iatens in his pro mi Amisibin peritissimas etiam latet. Nam certξ ratio illa peccat non distinguens radices, seu principia , unde sumuntur, α supra quae fundantur proportionalitas, & viriuocatio : neque attcndens,
quam sint inter se diuersae, etiamsi in
eisdem rebus inueniantur, ut vidimus supra num. as.&26. Quare ad arginmentum respondetur negando antecedens. Si enim imponeretur nomen ad significandos hominem, δί equum secunddin suas proprias rationes, Ut proportionabiliter se habentes 1, verε esset analogum proportionalitatis propria sicut nomen est illis vitiuocum; de Mem esset de numeris, M alijs quibuscumque, ut ibidem explicuimus. NALOGOR AEM
Zimnes, proprietates ex distis inferuntur, Cr explicrantur.
caetera, quae de analogis solent disput ri: & ideo illa hic breuiter perstrinsemus. Vidcri iamcn potest Caiet. qui ea latE, & optime tractat opuscitati a cap. . usque ad finem. Primb ergo ex abetis intelligeret, quare in analogia attributionis , & proportionalitatis mei phoricae secunda analogata definiuntur per primum, non veta in analogia pro portionalitatis propriae: quae est doctri
plicat Caiet. Ratio est: quia ad hoc, ut aliquid dcfiniatur per aliud, necessarium est , qudd in sua essentia dependeat ab illo. In analogis aut proportionalitatis propriae habitudines, seu proportiones sunt aequales:& ita neutra dependet ab altera : Sc per consequens res ipsae, inter quas attenditur proportionalitas, ratione istius analogiae non dicunt dependet tiam. Cuius contrarium contingit in analogia attributionis, & proporti nalitatis metaphoricae, ut sip. explica
quare in his duabus analogiis anal gum per se sumptum stat prosamosi ri significato, non vero in analogia
389쪽
proportionalitatis propriae.Ratio enim est: quia hoc analogum no magis significat unum analogatum,quam aliud,sed aequaliter utrumque cum proportiona 'bilitate explicata, & ita absolute prol tum non magis stat pro uno , quam pro alio. At verb analogum attributionis,& roportionalitatis metaphoricae non ignificant aequalitet omnia analogata, sed primum ex propria impositione, primario, & distincte; reliqua verb secundarib & confuse, de quateuus a primo denominantur : & ita simpliciter prolata stant pro illo. o Teriit, inscrtur analogum attributionis , & proportionalitatis metaphoricae,formaliter prout sic,non posse esse medium demonstrationis; bene autem analogum proportionalitatis propriae. Ratio est: quia cum in prioribus analogijs analogum ex propria impositione, & distincte latum significet principale analogatum; alia verb c5sundat, de connotet,vi recipiunt illud,& den minantur ab eo: ideo nomen sic anal gum , non distribuitur secudum aliquid intrinsecum in omnibus; & per consequens praemissa, in qua praedicatur de secundo analogato, semper est contii gens, quod repugnat demostrationi. At veri, analogum proportionalitatis ΠΟ-priae aequaliter significat utrumque 3 &ratio significata intrinsect reperito in omnibus: & idet, distribuitur secudum aliquid intrinsecu pro omnibus,& prinmissae habent sussicientem necestitatem
i Quarto insertur, quomodo malogum distinguatur ab analogatis. Non enim distinguntiir tanquam c5ceptus, aut gradus assicis; sed penes diuersum modo concipiendi, &significandi eundem gradum. V. g. Du,&substantia non distinguntur sicut duo gradus; sed sicut idem diuerso modo significatus,& con-
ritus. Nomine enim senues i. signa
ficatur ratio substatiae absolutὸ in se ipsi
considcratae; nomine verb entis, sinificatur eadem ratio, prout si dat Limia litudinem cum accidcntibus,vel terni nat habitudinem eorum.
Hoc autem diuerse modb contingit in diuersis analogijs. Nam analogum attributionis, aut proportionalitati; metaphoricae non significat utrumque analogatum intrinsecE, ut ita dicamus,
quasi partes principales sui significati: sed primum propriE & distincte, alia
verb quasi de connotato, & confiasE,m- quantum ad primsi ordinantur. Vnde nomini sic analogo corrcspondet quidecoceptus, qui in se simpliciter est unus, sed non distinctus a conceptu principMlis analogati, nisi penes modum concipiendi, & significandi explicatum: ab alijs tame analogatis vcre,5 simpliciter distinguitur, ut ex dictis patet. At verb analogo proportionalitatis
propriae correspondent tot conceptuaobiectivi, quot sunt analogata, cu qua tam tame proportionabilitate inter se, qua non dicunt ipsa analogata: rationet cuius nomen sc analogum distinguitur ab eis. V. g. hoc nomen ens,si firmatur ut est analogum attributionis ad fissista tiam,& accidens,significat eundem gradum , quem significat hoc nomen,=blicet cu discrimine explicato: d ex consequentiscut c5ceptus accidemtis simpliciter est distinctus a conceptusibstantiae; ita etiam a conceptu enti . . prout est sic analogum. Si verd ens s 'natur, quatenus est analogum proportionalitatis propriae; tunc aeque significat sabstantia, &acciden non abi lute sempta, sed ut proportionabiliter se hinbetia,inquantu scilicet simili modo.sum dant habitudines, seu proportiones V- numquodque ad suum elle. Et in hoc sensu dicitur analogum proportionalitatis propriae distingui ab analogatis, sicut res, ut similis citeri distinguitur bs
390쪽
se ipsa absolute concepta, quod est distingui secudum quid. i Quint. insertiar ab analogis
non posse instrahi aliquam rationem, quae simplicitcr sit communis,& princisa ab eis. Et quidem de analogia attributionis , & proportionalitatis metaphoricae satis patet: siquidem ibi idem est conretus o ectium analogi, de principilis anmgati, vidi uni est. De
analogia verb proportionalitatis propriae etiam constat. Quia cum haec attendatur penes rationes proprias anal gatorum , & immcdiate tiandetur in eis: ipsa proportionalis convcnientia secum affert, de intime includit differetitiam , seu diuersitatem analogatorum: ac proinde repugnat ut simplicia ter praescindatur ab eis. Dicitur tamen nomen sic analogum abstratiere ab an
togatis, ed modo, quo distinguitur ab eis; quatenus scilicet res ut sic se habens
ad aliam , Am ahit a se ipsa absolutξ sumpta, qudd est abstrahere secundum quies De quo redibit scrino insta circa
c. q. cum de conceptu communi entis disputemus. Hoc autem sussicit, ut analogum proportionalitatis sit sipcrius analogatis, de praedicetur formaliter de eis, s sciciaterque distribuatur. Quae omnia, & alia his similia, quae in uni uocis simpliciter reperiuntur, verificantur in his analogis, tantum secundum quid. Videatur Caiet. loco citato , cap.
sext. tandem insertur mylogiam attributionis, &proportionalitatis metaphoricae causari per dependentiam: siquidem in eis secunda an lorata suscipiunt denominationem per habitudinem ad primum, quo secui dum illud nomen omnino dependent; analogiam verδ proponsonalitatis propriae formaliter prout sic, non causari
per dependentiam: siquidem propo ciones, quas importat, tum inter se -
nino aequales ; ac proinde adinvicem independentes. muis enim analogata secundum suas proprias rationes possint aliunde habere aliquam subo dinationem, & dependentiam: haec tamen non attenditur inhac analogia, sed potius aequalitas proportionum, ut supra explicatum cst. Contra dicta de analogia proportionalitatis propriae est vulgare argumentum: quod, quemvis cx dictis iacile solui posset, ad picniorem tamen dictorum notitiam breuiter proponcndum est. Quia si ad propriam proportionalit cin non suffccrct quaecumque habitudo proportionum , sed requirerctur propria aequalitas carum, ita
ut proportiones essent eiusdem speciei; iam analoga proportionalitatis propriae
vcre essent univoca : consequens est
salsum : ergo , &c. Probatur sequela: quia a duabus proportionibus eiusdem speciei abstrahi bilis est ratio proportionis, quae sit illis uni uoca: ergo siens significat aequalitatem istam proporti num , vere significabit rationem vitali
Respondetur tamen , quod aliud csi loqui de fundamento relationis , 5 aliud de ipsa resatione. Potest
enim contingere aliquas relationes uni- uocὰ conuenire in ratione rclationis; cum tamen earum standam ciata sint primo diuersa, ut patet ex Aristotcl. cap.
. huius libri, ubi relationibus eiusdem generis assignat pro sundamentis diue sapraedicamenta. Quare, licet nomen
significans ipsas relationes possit esse
univocum : non ideo erit uni vocum
nomen significans earum si damenta. Et sic contingit in praesenti. Nam an logum proportionalitatis propriae , Vtem, aut bonum, non significat gradum ipsum relationis , in quo conueniunt
duae proportioncs: hunc enim significat nomen istud, qudd xciὸ est