장음표시 사용
431쪽
primi, qu in secunda substantia non est in subiecto. Secunda, quδd secundae si stintiis, & differentiae viriuocE praedicantur de prima sistantia. Tertia, quia prima substantia significat hoc aliquidi secundae ver videntur significare quid. custa, bd substantiae nihil est contrarium. . nia, qubd non suscipientigis, & minus. Et μὴ , quae maxime videtur propria, substantia est, quod eadem manens sit contrariorum sisceptiva.
IRCA primam partem Iabel. existimat in prioribus verbis Aristotelis duas conti- neri definitiones primae substantiae, unam in illis adverbiis: Quae pruri , primὸ, ' maxime dicitur, es aliam in verbis sequentibus: silae ne que de subiecto dicitur, neque in subi A. f. Sed quidem adverbia illa non habent formam definitionis I sed ea posuit Aristoteles a parte definiti, tanquam encomta quaedam, primae substantiae dignitatem declarantia: & ita tantum sequentia verba relata pertinent ad definitionem. De qua, &de definitione secundae substantiae, ac diuisione in utramque agemus in disputa
D v a I T A TU R primo : quo sensu substantia singularis dicitur propriε, primb, & maximε substantia. S Ratio dubitandi sumitur ex Arist tele s. Metaphysicat pite primo, ubi expresse uniuersalia appellat magis substantias, quam singularia. Qui etiam in postpr dicamentis docet uniuersalia esse priora singularibus. 3 Diuersimodξ respondent aliqui ex antiquis: ctuorum sententia refert Masus hie sectione secunda, quaestione lprima. Illis tamen relictis, responde- ltur cum uetano, & alijs, quod quia 'sibstantia dicta est a substando acri dentibus, vela subsistendo : idet, illa dicitur propriti prim & maximε si stantia; quae propriE, & primb su iit. at accidentia, & quae propriE, &pris inb subsistit. Quod constat conuenire primis substanti js: iram ideb homo su stat, seu sustentat accidentia, quia P trus illa 'sustentat: de itab subsistit, quia Petrus subsistit. Hoc autem imtendit Aristoteles in praesenti, probans primam stabstantiam esse magis substantiam, quam secundam : quia pluriabus substat. Quod non solum depraedicatione, sed etiam, & maximE de reali sustentatione accidentium intellige dum est.Ideb enim homo est albus,quia Petrus est albus. Dices et propriae passiones conueniunt primis substantiis ratione secundarum : ideo enim Petrus est risibilis: quia homo est risibilis, ut diximus sit in disput. v. num. 22. ergo Vniuersa- iter non est verum secundas substa
tias substare a d tibias ratione pi
Respondetur loctrinam illam procedere de connexione praedicati cum subiecto; non verb de riai corum exbstentia. inuis enim risibile prius respiciat hominem quamPetrum: quia
dimanat ab homine, ratione cuius conuenit Petro; tamen quantum ad realem
432쪽
existentiam , ideo risibile realiter existit in homine: quia realiter existit in Petro, vel Paulo. Radix autem virtus que est: quia connexio praedicati cum subiecto δ neces laria, & absoluitur a tempore: atque ita per prius conuenit speciei. At eorum existentia est temporalis, dc contiuens, conueniens eis peractionem causae efficientis: ac proindὸ
per prius conuenit singularibus quae propriE dicuntur fieri, ut supra disput. 3.
Ad rationem dubitandi respondetur. Ad primum locum Aristot. dicimus prinid cum Alexandro,& D.Tho. ibi loqui Aristotelcm ex mente Platonis, cuius tangit sententiam asserentem
substantias uniuerseses, seu idaeas esse magis fissistantias: quae tamen Ninio supra a nobis explosa est. Vel secun- db respondetur ibi secundas substan- Iias appellari magis substantias: quia secundum se sunt incorruptibiles, de immutabiles: quod non habent substantiae singularcs. Ad secundum locum respondetur ibi Arist. distinguere duplicem prioritatem : aliam consequentiae , dc hoc modo uniuersilia sunt priora singulatibus: quia ab uniuersalibus ad singularia
non valet consequentia: & aliam cau-sditatis; de hoc modo singularia sunt
priora uniuersalibus : quia uniuersalia recipiunt a singularibus existentiam,& causilitatem . Dicimus ergo cum Caietan. quδd Arist. substantias singulares appellat primas secundo modo, qui pertinet ad persectionem ; non vero primo, qui potius arguit impersectio
D V BiT A vi s secundb: circa secundam partem capitis: quomodo ii telligatur discrimen ibi assignatum inter accidentia , de se andas substantias.
Ratio dubitandi est 1 quia sicut derrimis substanti js prs dicantur secundae,
de earum definitioncs: sta etiam iraedicantur accidentia in concreto significata, & eorum definitiones: ergo sicut illae pr dicantur nomine,& definitione; ita etiam , cista.s Respondetur tamen cum B. Auberi. Caietan. Soto,& aliis, quos resem& sequitur Mas in scholius huius capitis , discrimen illud se aliter cile ii tellige dum, & consistere in hoc, qud Ide primis stibstanti js pr dicantur secundae, & earum dcfinitiones, se aliter quatenus definitiones. Quando enim dicitur : Petrin est animal rationale, ibi praedicatur de Petro definitio hominis, formaliter quatenus est definitio: quia praedicatur inquid: & ideo talis presiacatio reducitur ad secundum praedicabile. Quod non habent accidcntia respectu primae substantiae : nam horum
aliqua, nec nomine, nec ratione praedicantur, scilicet accidentia in abstracto: alia verb, scilicet concreta, nomine quidem, sed non definitione praedicantur: quia quamuis verE dicatur: Petr- est albin, Sc Prim est per picuum diseisin; ibi tamen non praedicatur definitio albi, sormaliter quatenus est definitio, sed ut accidens cona, mune : dc ideb praedicatio est quinti praedicabilis. Per quod patet ad rati nem dubitandi. Sed instabis: quando accidens prae dicatur de primis substantiis praedicatione quinti praedicabilis, praedicatur de illis viatu E : erso praedicatur Ia mine , de ratione; Iiquidem univoca,
sunt, quorum nomen est commune, ra
tio verb substantiae est omnino eadem. Sed pr dicari ratione est proicati demnitione: ergo, M. Respondetur tamen, per indefinitione univocorum , significari quemcumque conceptum obieetiuuntumpliciter unum,suepr dicetur essentialiter, si accide taliter, ut suo loco
433쪽
explicuimus. In praesenti verb praedicari ratione, seu definitione sumitur ab Aristoti formaliter pro pr dicatione essen tiali, ut explicatum est Et ita nillil
6 Circa tertiam parte capitis prima praeto satis constat ex dictis cap. 2. antepraedicamentorum. Pro secondaverb solum est aduertendum, ibi praedicari uniuocE. idem esse, quod prςdi caii nomine, & ratione quidditativa, seu essentialiter: sic enim est prurie tas substantiae. Tertia autem dissicilis est sensus: & id in diuerisimode explicant Auctores, ut refert Mas hic. Vera tamen interpretatio est, quam ex D.
Thom. tradidimus supra disput.1. num. I . quod scilicet prima substantia dicitur significare hoc aliqua: quia semper in praedicatione habet locum subiecti, seu substantiae; secundae veta dicuntur significare qirale quid: quia respectu primarum habent locum praedicati , quod generali quadam ratione dicitur qualitas, & forma subiecti: quia
quodammodo adiacet illi. Hunc autem esse sensum Aristota patet ex tintia, ubi reddens rationem huius .disserentiae ait: res et a subicia est,
ut in prima substantia; sed de multis ia-ma, animatiue dicuntur & postea
subdit, quod secundae substantiae non significant qualitatem, sed quasi designant, &adi ignificant. De alijs prinprietatibus,via indigent maiori explicatione, agetnius disput. sequenti. D valet Arvn vltimb: quare de substantia egerit Aristot. ante alia omnia prςdici nenia. Non movemus
hoc dubium: quia dubitare liceat se stantiam esse priorem accidentibus, &priori loco de illa disputandam ; sed vi hac occasione explicemus, quae sint huius causae ,& quibus modis substantia sit prior accidentibus: res scitu val- digna, quam definit Aristol. 7. M
taphysic. cap. r. dicens: substantiam nium primum est , ratisne, CY notitia, intem re.' iterum nutam est separabile; hae autem fia. Et rati ne hae primum necesse est enim in uniuscuiusue ratione substantiae rati nim esse. Et scire tunc sin eruta maxime putamus; quando, qvid est h.ma estgns μή , maxis , quam aut quale, ast quantum, Ubi tribus modis docet Arist. substantiam esse priorem accidentibus, scilicet definitione , --gnitisne, in tempςre; singulaque probata quae in praesenti oportet explicari. Et quidem horum primum satis constat ex ijs, quae diximus supra dis
uti f. numeri 2I. explicantes aliqua ex
is verbis Aristot. si enim in definiatione cuiuscumque accidentis ponitur substantia; in dentistione verb lubstantiae non ponitur accidens: manifestum est definitionem substantiae esse priorem definitionibus accidetium. Neque in hoc est amplius immorandum. 8 Quantum ad secundum verb, in quo est maior dissicultas, Herb. Iandimnus, & alij, quos refert Mas hic. sect. r. qu. 3. voluerunt substantiam dici pri rem notitia,& coῖnitione, per quamdam tantum dignitatem, & excellentiam: quia scilicet est ens nobilius accia dentibus: non verb quia secundum originem cognitio substantiae praecedat cognitionem illorum. PotEstque prin
Primδ: quia substantiaraedijs qualitatibus sensibilibus intrat ad intellectum : ergo accidentia prius cognos cuntur, qu in substantia. Sccundb: quia ex cognitione accidentium , dc proprietatum deuenimus in cogniti nem substantiae : ergo haec posterius
coῖnoscitur , quam illa. Tertibi
quia quae sunt minus entia, pritis cingnoscuntur, vivi .tur sentire Aristoti T. Metaph. cap. 4. ubi docet substantias materiales, qua sunt minus en b
434쪽
prius cogitosci, qu m immateriales, lux sui it magis entia : sed accidentia aut minus Quia , quam substantia: ergo, &c. Pro solutione notandum est duplicem cile cognitionem, scilicet sensrus , de intelle s. Et haec rursus est duplex: alia confusa, & alia dillincta. Confusam inpr senti appellamus eam, qua cognoscitur resini per iste, & secundum gradus generales tantiim, perinde ac quando a longξ videmus aliquid , de quo tunc sollim apprehendimus esse stibilantiam, vel corpus , non mendiscernimus, an sit animal, vel homo, &c. Distincta verb est, qua rem
apprehendimus perfeci: & sccundum
gradus , tam commvncs , qutin pr-yrios ; non secus ac quando res de Pro pinquo videmus.
si Dicendum est ergo, quod quamuis cognitione sensus prisis accidentia cogno scantur, quam substantia ; cognitione tamen intellectus prius cognoscitur substantia, quis accidentia. Cum hac tamen proportione , quod cognitio confusa substantiae prior est cognitione confusa accidentium; & similiter cognitio distincta substantiae, prior est cognitione distincta accidentiam : at cognitio consuti accidentium praecedit cognitionem distinctam substantiae. Sic docent communiter Doctores, de quo videri possunt Zanardus 7. Metaphysi. qu L s. Soncin. ibidem qu. 13. Aquarius q. Iabel. q. s.
Probatur breuiter: nam in primis, quod cognitione sensus pri is cognoscantur accidentia, euidens est: α id, conuincit prii pum argumentum in contrarium adductum. Quodvcrb cognitione intellectiis prius substantia cognoscatur cum proportione explicata, patet. Nam accidentia sunt entiassicundum qui ,respiciuntquesubstan-.
tiam, ut propriam mensuram, a qua sicut participant esse, ita & cognosci, ut argumentatur D. Thoni. explicans verba adducta Aristota ergo quaelibet cognitio accidentium praesupponit c Gnitionem sitiem confusam se
Specialiter autem de cognitione distincta probatur: quia accidentia de finiuntur per substantiam: ergo cognitio distincta eorum ilipponit cogniti nem distinctam substantiae. Patet coim sequentia: quia cognitio distincta definiti pendet ex cognitione distincta partium definitionis. Denique qubd aliqualis cognitio accidentium praesupponatur ad cognitionem distinctana uibstantis, probat
secundum argumentum in contrarium
adductum, de docet Aristot. r. de Antiama cap. I. Satisque ex sc patet: nam ex proprietatibus, operationibus,& accia dentibus, quae nobis viciniora sunt, imucstigamus latetes substantiarum es lentias: ergo,&c. Per quod paret ad primum, & secundum argumentum. io Ad tertium verb negatur maior. Neque illa potest colligi ex Arist.
Ipse enim solum ait substantias maioriales, quae sunt mintis entia, pritis cingnosci : ubi ly, seunt mini s emia, est copula implicationis, quae nihil refundit in principalem propositionem. Non veri, inquit per causalem, quiaIknt mi ni sentia, me. Quod tamen necessa
rium erat, Vt teneret argumentum.
modo scilicet substantia sit prior tem- fore accidentibus, plures non parii m borant in eius explicatione. Quorum varios modos aicendi reserunt, & impugnat Tyardus, ubi stipra, de Masqui. a. Illis tamen omissis, vera e
positio Aristoti est,quam ibidem testi. adducit D. Thom. γδd scilicet, quia in tota latitudine substantiarum,dat
435쪽
aliqua sistantia absque ullis accidentibus, scilicet Deus; at verb in tota latitudine accidentium, non datur aliquod accidens absque substantia : ided merito substantia dicitur prior accidentibus id est, duratione : quia in rei veritate substantia aliqua praecessit existentiam omnium accidetium prioritate durationis. Et hoc est, quod loco adducto significauit Aristot. dicens: Aliorum enim nurum est separabile, haec autem sti.
RAECIPUA Cura Arist. in hoc cap. est explicare, quid flat
prima, & secunda substantia: hae enim sunt, quae in hoc praedic mento tanquam inferiora, & superiora disponuntur: quod siliunpertinet ad Logicum Et ideb Dic nullas mouet quaestiones ex his, quas desubstantia tractat 1. Metaph. in nos etiam imi tantes praesenti ea tantum examinabimus, quae sunt Dialectici instituti, commodiori loco relinquentes plura alia, qtue de substantia, subsistentia,& existentia
disputant Metaphysici, & iu aliquibus lis non necessa , imb, & intempestiuξ
nomen substantiae, ut notat D. Isidorus lib. a. ori numc.2T.&lib. I. Similitudinum cap. 4. impositum est huic praedicamento ex duplici eius proprietate, scilicet subsistetidi in se,& substandi abh. Differunt autem subsistere, S re, quod subsistere perseem in se esse
independenter a quolibet aliove a sistentante ; substare verd est tanquam sundamentum, de sulcimen .um sib-
esse. Ex quibus licet subsiste e prius sit, quam substare, sicut prior est rcs in se,qurun in ordine ad alias : quia tamen, hocnobisnotius est , idcb frequentius substantiam a fissistando derivamus. Et
ideb huisis tantum etymologiae me minit Aristoti in hoc cap. & 1. Met phys cap. 8. Hinc iam dcsumuntur tres substantiae acceptiones, omissis alijs. Quia enim qu libet essentia etiam accide Uum quodammodo sibstat sitis passio nibus: ideo nomen substantiae lata quadam significatione primo simitur pro- essentia .ut ex Aristota vidimus cap. I huius libri num. 6.. Quia tamen accidentia simpliciter non substant alijs, sed tantdm secui dum quid, &vt quo, ut insta explicabiamus: idta nomen fibstantiae sic h
436쪽
potest esse illi superadditum: tum com di magis proprie simitur. ut disturguitur contra accideras, & comprehendit,
quidquid non est in alio tanquam in Ribiecto. Quo sensit materiam, & sormam , dc modos etiam substantiales substantias appellamus. Sed quia neque etiam substantiae incompletae excepta anima rationali, cui iuxta probabilissimam sententum peculiare est habere propriam subsistentiam, ut videbimus lib. i. Physicorum in & multo minus modi subfuitia-lespropriri & per se substant accidentibus : ideb tertia, dc proprissima acceptione sumitur sub tia pro ea, quae ponitur in recta linea huius praedic menti, nempὸ pro substantia creata completa, quae tropriE, & simpliciter substat accidentibus, utpotE quae in se,&per se subsitit independenter a quocumque alio, non solum vi 2 subiecto, sed etiam via comparte, seu concausa suae subsistentiae. Et de hac inquirimus per quid constituatur in ilia propria, &es lentiali ratione. ii Prima sententia docet hoc prpdicamentum formaliter non constituirer aliquid positiuum , sed per nega tioncm essendi in alio; δc hanc tantum significare, lypeue, quod solet poni in
delinitione iubstantiae. Pro hac citatur Porph. in interrogationibus, camque defendit Soncin. s. Metaph.qa . Cuius sundamentum est: quia supra ens addit substantia aliquid , per quod constituitur insita propria ratione: sed non addit aliquid postiuum: ergo solum addit negationem, quae sit
constitutii eius. Maior, & consequetia constant. Minor autem probatur:
quia illud positiuum non est quid rationis, ut patet; cum nequeat pcr aliquid rationis constitui pr dicamentum re
te: neque etiam potin esse quid reale: tum quia in quolibet reali clauditur essentialiter ens 3 ac proinde
teque ter quia in definitione substantiae committeretur nugatio; siquidem bis repeteretur ens, si ly per se, positum pro differentiacsset quid postiuum ii cludens ipsum eris. Restat ergo sabstam tiam nihil positiuum addere sipra enti sed solam negationem. 13 secunda sententia asserit sita stantiam constitui in sta propria, Messentiali ratione per hoc,quod est se jici, seu sebstare accidensidus. Sic docent Boetius, &alij, quos refert noster Didacus a Iesi disp. 11. qu6br. P testque probari ex ipsa etymologia su. pra explicata. Nam ut inquit Isidoru ibidem adductus : substantia est, VHUulfare dicitur : ergo euentialis eius ratio erit se ici, vel substare accis dentibus f Confirmatur : quia inde Arist. in hoc cap. probat primas si stantias esse magis nibstantias,quiscundas: quia magis sabstant, & plui bus sibjiciuntur, ut vidimus in textu Ergo ipsi ratio substantiae consistit in hoc, quod est si ici, vel sibsita e aces
dentibus.1 Prima concluso. Substantia non constituitur in sta propria , deessentiali ratione per negationem essendi in alio : neque similites per hoc, quod est se ici, aut substare a
cidentibus. Id c est communis com
sensis Dialecticorum: Iro qua videri potest inter alios Machic sect.Lq. s. Prior pars probatur primb: quiantillum cris reale positiuum potest con stitui in sua essentia per solam negati nem, alias pura negatio esset natura alia qua positio, quod est absurdum : sed substantia est ens reale postiuum, Minter omnia alia perse imum: ergo non potcst in sua essentia constitui pec
Secundb: quia in qualibet re esseritia debet esse omnium primum, a P
437쪽
oriantur caetera, quae cum illa habent connexionem : sed negatio essendi in alio non potcst cile primum, quod inuenitur in substantia , de generaliter nulla negatio potest esse primum,quod inuenitur in re : ergo , &c. Probatur minor: quia 'vetcumque negatio innititur alicui affirmationi , de causatur ab ea,vt patet inductione. Ided enim homo non est lapis : quia est rationalis, ided equus non est rationalis: quia est
hinnibilis, de sic de alijs Ergo ideo sub stantia non est in alio tanquam in subiecim: quia essentialiter petit in se, &per se eise : ac prointa hoc praecedit
Per quod etiam probatur posterior pars con clu sionis. Subjici enim , seu stare accidentibus non est primum, quodimunitur in substantia: tum quia prius est rem in se,& per se esse, quam quod alijs fundamentum , aut fulcimentum praestet, eaque sustentet: tum etiam quia non ideo substantia in se, det ex se eximi: quia substat accidentibus; ed econtra ideo substat illis : quia estres in se, & per se consistens: ergo sub-rci, aut substare accidentibus non potest esse ratio essentialis substantiae, ised proprietas ab illa dimanans. Confirmatiar: quia substantia non definitur es lentialiter per habitussi nem ad accidentia: erso subjiciseu substare illi, non potest esse costitutivum . cntiale ipsius. Consequentia patet: quiasib i, seu sibstare intrinsecE dicit ordinem ad accidentia, ut de se constat. Antecedens verbprobatur: tu ex Ariae T. Metaph. c. I. asserente substantiam esse priorem definitione accidentibus: tum etiam quia iam substatuta haberet definitionem incompletam, seu cx additione, sicut accidentia : quod supra num. 7. vidimus esse falsum. - secunda conclusio. Propria,
D edin alis et aio huius praedicat uenti susscienter explicatur per c se per se, seu per se in re, si uitelligatur simpliciater , de secundum aptitudinem , ad eum modum quo supra cap. r. huius lib. num. s. diximus propriam rati nem accidentissui scientcr explicati pocle in alio, sumptum simpliciter, & secundum aptitudinem. Haec etiam est communis inter Dialecticos. Sumitu
que ex libro de causis,ubi definitur hoc proicamentum sic : Substantia 671-aρre se fiat ; vel ut definit Damasc. c. 23. suae Logicae: Substantia est respire se ex
flens, non indigens altero ad cresistentiam. Quam etiam definitionem admittit D.
ThO. Opus c. r. cap. io. & explica id stradit . dist. ia. q. I. ar. a. quaest. r. ad 2.
dicens desinitionem, vel quasi definitionem substantiae esse, quM sit res, c-i detur e se per se, sicut definitio accibdentis est, remora debetur esse in alis. De quo videri potest Mas ubi supr3. Explicatur, & probatur brcuiter conclutio: quia ly per se potest sumi tripliciter. Primὸ, ut distinguitur contra per accidens,& significat id, quod ,
re habet vilicam essentiam: hoc aut modo commune est omnibus praedic mentis,ut patet; ac proinde non potcst esse constitutivum substantiae. Secungo,
ut distinguitur contra peraliu de Actid , quod ens a se: & hoc modo nulli creaturae conuenit, sed soli Deo; qui cum sit primum cias, se ipso, & non ab alio habet suum esse: & consequcntcriaeque hoc etiam modo potcst cile constitutivum huius prςdicanaenti, ut
de se constat. Tertio, tandem sumiturci se per se, ut distinguitur ab Ge in aliis, quod est proprium accidcntium, ut scilicet significat id , quod cx natura sua postulat per se stare indcpendenter a quocumque subiecto iii stcn t utc. Quomodo cile pa se, x est c in alia Lime quidam modi generales oppositi; dcterminantcs cns ad substantiam, Maccidens.
438쪽
accidens. Ergo sicut propria ratio, &el sentia accidcntis est ulu in alio secun-dsim aptitudinem , seu inclinatio ad inhaerendum: sic propria ratio,& essentia substantiae creatae erit ista aptiuidinalisperseitas, scii esse rem, cui debetur per se existere independenter ab alio. d simpliciter intellectum satis co- stat conuenire substantiae completae,quq per se pertinet ad hoc pr dicamemtum: alia enim,quae ad ipsum reducuntur, scilicet paries, &modi cu termini substantiales, licet non dependeant ab alio tanquam a stabiecto ; dependent
tamen tanquam a comparte, leu con-
causa suae sbbsistentiae, vel tanquam abessentia, quam modificant, aut terminant : & ita simpliciter loquendo non stant pur se, neque sunt res , quibus de-bcatur per se existcre. Ex quo tande fit, definitiones adductas sitffcienter explicare naturam huius praedicamenta. i , Ad scindamentum primae sententiae neganda est minor. Ad cuius probationem fatemur propriam rati nem , quam exprimit substantia, esse
quid postium. Ad huius aute primam impugnationem resp. qubd cum pr di
camenta sint conceptus omnino simplices, ut explicuimus disp. pr ced. nu.
16. substantia non dicitur addere sit praeias aliquid positiuunt, quia ibi dentur
duo conceptus; quorum unus addatur
alteri: sed quia exprimit proprium c5ceptum, qui nomine entis non exprimitur, ut ibidem explicuimus. f Per quod patet ad secunda: propterea enim prςdicamenta non possunt vere defini-xi, quia ens non potest poni in definitionibu ut exAristividimus supra,disp. f. n. εοῦ.& disp. Ir. nu ues. & ideo supra adduciae non sunt definitioncs,sed quasi definitiones, ut inquit D. Thom. ci
17 Ad fundamentum secundae sen- φὶ ia Ic . argumen ii ab elimologia
sumptum non cile efficax, ut sumitur ex D. Tho. 2.2. q. 92. art. a. ad a. sepe
enim res, a qua nomen imponitur, Mre ad quam iisnificandana imponitur, valde diuersae sunt,ut patet in lapide, de alijs multis. Pr terquaqubd etiam n men substantiae derivatur a per se stado, seu per se subsistendo, vicae Isidoro via dimus in principio quaestionis. Ad confirmationem res diadetur, argumentum Aristotelis esse a posteriori, procedens ex reali proprietate substandi ad ipsim cssentiam substantiae: & ita nihili equitur con ra nos.
IV XT. I ONEM fostantia diui atur m , cr secumdam inquatre sit hae d ut .i8 prima,&secunda substan- Otia , de quibus nunc agimus, sint substantiae completae, utpote in recta linea huius praedicamenti collocatae: planum fit diuisum huius diuisionis non esse substantiam in prima, aut sectinta acceptione questione praecedenti explicatis, ali is diuisio non essct adaequata sed Libstantiam direct) poni bilem in pr dicamento, seu completam. Quod satis explicuit Arist. in hoo cap.dum excludit differentias a ratione primae,&secundae substantiae. Quia tamen in substantia completa, tria adhuc considerare possumus iuxta supra dicta, scilicet essentiamdpsam, seu conceptum quidditatiuum substantiae, realem eius proprietatem subsistendi, vel substandi accidentibus , & secundo mintentionem , a qua substantia denominatur subiectiim praedicationis rideb dissicultas cst inter Doctores, se cundum . quam harum rationum diui-
439쪽
Distor. XII de substantia , Lus. II.
datur substantia in primam , & secundam : inde enim pendet qualis sit dicta diuiso. Prima sententia asserit diuisum huius diuisionis esse sitbstantiam, ratione secundae intentionis , ita ut sensus sit: substantia secundum qubd est subiectum prςdicationis, alia est uniuers lis, alia particularis : & consequenter diuisionem esse vitiuocam. Sic docet Tartaretus, ut reserunt Conimbricenses hic q. a. Haec tamen opinio omninb videturaliena a mente Aristotelis,
qui in praesenti disputat de substantia, secundum quod ponitur in pr dic
mento: in quo non collocatur ratione
alicuius intentionis, sed ratione suae entitatis realis, ut per se constat. Propter quod etiam Iiber hic pertinet ad obiectum materiale Logicae, Ut disput.
iii Secunda sententia docet diui- sim huius diuisionis esse substantiam ratione realis proprietatis subsistendi, vel substandi accidentibus,ita ut diuisio reddat hunc sensum : substantia, qua ratione substat accidentibus, alia primbsubstat, scilicet particularis; alia secundo substat: scilicet uniuersalis: & consequenter diuisionem et se analogam. Sic tenent ex Thomistis Iabel. s. Metaph. qu st. 7. Caiet. & Mas hic: & ex alijs Suarea disput. 33. Metaph. sceti a. Tolet. δc Rub. in hoc cap.& Conimb.
ubi silpra Tertia tandem sententia somissis alijs docet diuisuri esse substantiam
secundum saam essentiam, dc conceptum quidditatiuum ; diuidique in duos modos subsistendi, scilicet particulariter , 5 uniuersiliter: ex quibus alter est modus realis, quem stippositum addit supra naturam : alter verbest modus, ct accidens rationis, a quo natura constituitur in esse uniuersalis. Et consequentat inquit haec sententia diuisionem esse stibicisti in accidentia: quamuis quodammodo etiam sit analoga, cum unum membrum diuidens sit quid reale, de aliud rationis. Pro hac citantur Mercatus, & alij antiqui: eamque defendunt Sanchea lib. s. Logi , q. 4. Gall. controu. 23. de late A-rauxo 1. Metaph. q. a. art. I. & 2. a quiabus non dissentiunt Ceset. & Mas. ubi supra: hic enim exprcsse fatetur se amplecti sententiam istam sic explicatam; ille verb expressξ affirmat hic diuidi essentiam substantiae per diuerses mindos subsistendi. De quo etiam videri
potest Zanar. 1. Metaph.q. 34. io Prima conclusio. Seciuada semientia valde probabilis est: & licet tu in eam non diuidatur substantia secundum sitam essentialem rationem; vid tur tamen satis ad mentem Arist. Haec conclusio colligitur, ex toto hoc cap.
ubi saepe comparat Philosephus prima,& secundam substantiam in ratione substandi: ergo ibi loquitur de substam tia sub tali ratione . Quo semel admisso, recte asseritur diuisionem verξ, dc pr prie esse analogam : ac proinde nihil falsiim continet haec sententia, sed potest optime sustineri. 2I Secunda concluso. Tertia etiam sententia optime explicat diuiasionem substantiae in primam, de se Odam : &ita diuisio simpliciter est se lecti in accidentia, de secundum quid
analogi in analogata. Haec est procubdubio mens D. Thom. vi expendunt recte Sancti. & GaIl. citati. Nam q. p. de Potentia an. r. ad sic inquit: Ckm
diuidituo stantia in primon,in secun dam, non est diuisio generu in steries: sed est diuisagenerisseeMndum diureses messas essendi. secunda fibstantiasignificar turam Vneris secundum se ab .lutam
tristia verosigni reat eam, ut iniliuidu
440쪽
norat bene Sanchea, non dixit D.Tho. absolutὸ diuision esse analogam; siquidem pr iserat in ea diuidi gcnus in diuertos modos, qui modus diuisionis necessarid pertinet ad diuisionem subiecti in accidentia: sed dixit magis esse analogi, quis seneris : quia magis accedit ad diuisionem analogam,aurim ad univocam : & ideb dixi iuscundum quid esse analogam. Videatur Anselicus Doctor I. parte q. 29. MEI. asti de ibidem Caiet. Probatur breuiter concluso: quia diuisum in hac diuisone est id, quod per se pertinet adpr camentum si, stantiae,& collocatur in eius rectit linea : sed hoc est ipsa esset uia substantiae, & non proprietas eius: ergo melius explicatur haec diuisio in tertia sententia , qutin in alijs. Iam verb si diuisum est ipsa essentia substantiae,m nisestum fit, diuisionem simpliciter esse subiecti in accidentia. Nam id, quod prima substantia addit supra substantiam , est modus quidam re lis particulariter subsistendi: & id, quod addit secunda substiuitia supra subta;
tiam , est modus uniuersaliter subsistendi in intellectu: sed isti habent rationem accidentium, respectu substantiae: ergo quando substantia diuiditur in illos , diuiditur subiectum in accidentia. Est autem inter ipsa membra diuidentia subordinatio,& dependen tia; cum alterum sit ens reale, & alterum rationis: ergo ead em diuisio quodammodo etiam est analoga. Videantur Sancti. dc Arauxo ubi supra ai Contra hanc tamen diuisionem quocumque modo explicetur, totest objici. Primb: quia membra diuidentia cuiuscumque diuisionis debent esse orposita, neque se mutuli includere: sis prima, & secunda substantia non opponuntusi imb una includitur in alia,
de px dicatur se illa: ergo hac est inau
diuisio. Probatur minor: quia homo, aut animal, quae sunt secundae substantiar, vere praedicantur de Petro; qui est prima substantia.
Secundb: quia diuisum huius diuisonis, quocumque modo explicetur, coincidit cum vno membro diuidenti: ergo est mala. Probatur antecedens:
quia siue hie diuidatur substantia secundum suam essentiam,sive secundum rationem substandi; diuisum dcbet esse
substantia ut sic, & communiter considerata: ergo est substantia communis;
ergo substantia secunda. Ad primum respondetur secudam substantiam formaliter sumptam, ut est membrum diuidens in hac diuisione, non includi,neque pridicari de prima: haec enim est formaliter Alsa ,sub liantia cima, MU-titia secunda dc ita mem-ra diuidentia verξ sunt opposita. Ad
probationem autem minoris respondetur solum conuinccre , rem illam, quae materialiter denominatur secunda substantia,praedicati de prima. Q quidem verum est , quia talis res est ipsa natura substantiae secundi inisse, ut praeuenit modos primae, vel secundae substantiae. Sic autem non est membrum
diuidens , sed potius diuisum. Vnde
non sequitur unum membrum diuidens, formaliter, ut tale, praedicari de alio.
Respondetuc enim diuisum esse se, stantiam consideratam secu iam se,&secunddin sua essentialia tantsim,seu ut praeuenit modos indiuidualiter, veIuniuersaliter essendi. Quo modo neque est individuum, neque genus, aut species: & consequenter neque prima, aut secunda substantia. Sed instabis: quia adhuc substantia prout sic, & ut praeuenit tales modos, verὸ est communis s& D. Thomas in