장음표시 사용
451쪽
stentia,sed accidens per ipsum suum H existere absque aliquo alio unitur subiecto, ut exsicat noster Didacus a Iesia Ex quibus, & alijs locis D. Tho. probat
hanc tentiam Capr. in I. dist. s. q. s. ar. 3. ad i. Scoti,& an a. dist. I8. qu st. I. a. 3.ad i. Estque receptissima inter Tho mistas. Pro qua videri possiunt Caietar. r. q. 77. art. I. & in hoc cap circa fine, Soto ibid.&in . dist. IO. qu. 2. art. 2.Mas hic sech. a. qu st. Io. Sancti. lib. s. qu st. II. Bergom. in Concordaniijs D. Thomae duo. ro. & alij. Fundamentum est: quia omne accidens definitur per proprium, &immediatum subiectum,cui inhaeret,ut ostendimus supraedi sp siau. 2Lsed semper definitur per substantiam,vt ibidem ex Arist. diximus:ergo semper sil bstantia pertinet ad proprium, & immed, trum subiectiun aecidentis. Confirmatur prinab: quia quaelibet s. a, seu actus immediatε attingit
propriam materiam, seu potentiam, ut patet inductione : sediti propria mat ria, seu potentia accidentium semper includitur sibstantia: ergo semper accidentia immediatξ attingunt rubstantiam. Probatur minor r quia accidens dat propriae materiae elle secundum
quid: ergo requirit, & supponit in illa
Confirmatur secundb : quia idebis sententia D.Tho. materia prima non est integrum, & immediatum subiectu quantitatis, aut alterius accidentis &idem est de formis materialibus) quia non habet propriam subsistentiam , ut videbimuslibr. i. Physicorum: sed nullam accides habet propriam subsistentiam , ut patet: ergo nullum accidens
potest esse subiectum integrum, & --
1 Argumentum in contrarium adductum pendet ex pluribus, quae in materia de Eucharistia habent non Padium difficultate. Pro nunc tamen dicimus, qudd si inhaerentia actitatis accisi umno distinguitur ab corum exi- ldisp.ra. qu.vltima conclus. 3. & docenti plures Thomistae: sic consequenter dicendum est,quod qualitate anis ante consecrationem per ipsam suam exist&tiam inhaerebant substantiae quantae tanquam viro integro subiecto ; post consecrationem verb manet quidem eadem existentia qualitatum, & ita manent cum antiqua inhaerentia: sed haec iam non exercetur circa substa tiam, & quantitatem; scd solum circa quantitatem: & ita quantitas tunc hobet vices subiecti quod. Videatur Naz.
I, p. u.3Mart. A contro. I. parsim ante
conclusiones. Sive inh*entia amaalistaeu unio accidentis ad subiectum sit aliquis alius modus distinctus ab esus existentia, ut alii volunt; consequenter asserendu est post consecrationem, licet maneat in qualitatibus antiqua existen
tia, non tamen manere antiquam uni
nem ; scd virtute consecrationis de n uouniri quantitatu Neque D. Tho. in argumento adductus contrarius Q. Sollini enim asserit manere accidenti
secundum esse, quod prius habebam, quod verissimum est: sed indς nons
quitur manere cum antiqua unione, si
haec ponitur distincta ab existentia accidentium
6 Ex dictis insertur, qua acceptione propiij conueniant substantiae
istae sex proprietates. Secunda enim,
tertia conueniunt primo modo, scilicet soli, sed non omni. Nam praedicari. essentialiter de drama substantia conuenit quidem soli substantiae, ut patet, sed non omni: cum ipsa prima substantia n5 pr dicetur formaliter de se ipsὲ Similiter significare hoc aliquid conuonit seli substantiae; sed non omni: cum non conueniant secundis substantijs a. Deinde Parta,&1 -- propria m
452쪽
conueniunt Linantiae secundo modo scilicet non esse in subiecto,&esse sub
proprii, scilicet omni,sednon loli amo allubstatue c5uenit non habere co-trari. α non suscipere magis,& minus; non tamenseti: cum id conueniat etiam quatitati,& alijs pluribus praedicametis. Tandem prima, dc inima proprictas,
sceptiuam contrariorum modo explicato,conueniunt substantiae quarto modo
proprii,ut satis ex dictis patet. Ex illis tamen ultima appellatur ab Arist axime propria: quia est positiva perfectio su statis,& non mera negatio sicut prima.
a Tres partes diuiditur hoc caput. Prima continet duas Auisones quantitatis. Quarum prima est: quantitas alia discreta, cuius scilicet
partes non copulantur aliquo termino communi, ut numerin,& resetis : dc alia continua, cuius scilicet partes copulantur termino communi, ut linea,
sepesciti, civ- , temp- m l .e- : nam paries lineae copulantur punctis, paries
Secunda diuisio est: quantitas alia habet utum, seu potitionem partium inter se, ut linea, si perficies, corpus, & locus: alia verb non ha et potitionem, Ut tempus, numerus, Moratio. In illis enimverEdesignati poteli, quem n- tum, seu pontionem singulae partes habeant; non vero in his, v ipatet: quamuis eorum partes habeant ordinem prioris, dc postqvi Oxi . . In secunda parte inquit Arist. quod istae scI tem species quantitatis iunt quai tae per se, & ratione sis; alia vero omnia sint quanta per accidens: quia non perse,sed per istas species sunt quanta. Nam actio dicitur longa: quia multum temporis in ea conrumitur: albedinem etiam multam dicimus, quet est in magna I
perficie,&c. - In tetria parte enumerat tres proprietates. Prima est non habere contrariti.
Contra quam objicit: quia inestum,&paucum i magnum, & paritum riden contraria: ergo, &c. Et respondet primit, ista non eue quantitates, ted relati nes: quia dicuntur in comparatione ad aliud. Cuius signum est, quod montem dicimus pariam; milium vero magnum. Secundo respondet, quod uue sine quantitates, siue relationes, adhuc non sint contraria: quia non is expellunt; i quidem idem simul est magnum, & paruum respectit diuersorum. Sec proprietas est non si1scipere magis, & minus: neque enim unumbi cubitum, aut unum tempus est magis bicubitum,aut tempus,quo aliud. proprietas maxime propria quantitatis est,ut secundum eam res dicantur aeqime vel in*quales. Nam unum corpus dicitur aequale, vel inaequale steri, & similitet numerus, tempus, &α quod tamen non inuenit in alijs praedicament Q μι- tas enim non dicitur aequalis alteri, sed similis,&α
453쪽
ab hoc praedicamento ad res alias propter quandam similitudinem non infrequenter transsatum, essicit duas eius acceptiones : quas adducit D. Thom. I. p. qu. 42. art. I. ad i. Primb enim sumitur
latὸ, pro persectione, seu virtute cuius eumque naturae : soletque appellari quantitas virtutis, seu perfectionis. osensu dicitur magna scientia, aut virtus, idest , persecta: & Deum appellamus magnum, non corpore, sed persecti
ne naturae. Do qua etiam acceptione Aug. 6. de Trin. cap. 8. inquit: In his, non virtute magna sent,idem
Um esse, D.d melius esse. secundbsumitur quantitas stricia, ut significat
molem , seu extensionem corporum,
appellaturque quantitas molis. Et haec est, quae hoc praedicamentum constituit, de qua in praesenti agit Aristoti &nos deinceps agemus.s circa primam diuisionem, eam esse generis in species dicemusq. 3. Uctamen pro intellii gentia membrorum diuidentium explicare oportet, quid sit paries copulari, vel non copaedari termino communi. Quod explicat optimὸ Caieta ex ipsis vocibus. Ad hoc enim, ut aliquid sit temunus communis, duo requiruntur, scilicet Fbd terminet, &quod sit communis. Et quia adiectivum est modus, & determinatio substantita: non sussicit ad hoc, qui, d aliquid dicatur terminus communis, quia si te minus, & qudd sit communis ; sicut neque ad hoc, qudd aliquis sit mon
clivi albus, si icit, quia in monactu'& quia sit albus; sed exigitur, qu a
actum terminandi habeat communem. idest, qubd ita si terminus unius partis, ut etiam sit terminus alterius ; sicut punctum , in quocumque loco lineae 'designetur, utriusque partis, hinc scilicet, &indό, terminus est. Et quoniam terminus , inquantum determinus.
oportet qubd si indivisibilis : quia si
posset diuidi, non esset ultimum termianans, ut patet: ideb termini comm nis nomine significatur aliquid indiuisibile communiter terminans utramque partem: quod in linea est punctimi;. insuperficie linea; in corpore superscies & in tempore instans. Haec C
uisionem notandum venit, quδd dupliciter potest ibi explicaris tui, seu pini. partium. Primb sormaliter ,ut significat. ipsam dispositionem partium in ordine ad locum, a qua habent, 'ubdaliae fiat
sursum,aliae deorsum, dcc. Et hoc modo posito partium pertinet ad praedico mentum stus:& consequenter diuisio sic intellecta non potest este essentialis, ut patet; sed erit subiecti in accidentia: siquidem situs, & negatio eius sunt a cidistia respectit quantitatis. Et hie sensis videtur ad mentem Arist. comprehendens enim sab hac diuisione eas dem quantitates , quas sub prima comprehenderat, satis ostendit eandcm quantitatem in communi esse diuia sum in utraque diuisione. Ex quo necessa id sequitur alteram esse accide talem , iuxta ea quae diximus in ante- praedicamentis capite 3. n. Io. Qua
re cum prima diuisio si essentialis,
454쪽
vi opponimus : haec necessarid erit accidentalis, si formaliter intelligantur eius membra diui tantia , ut dictum
Secundo modo potest sumi sitim, seu positis partium , radicaliter pro s-tuabilitate, seu aptitudine,quam linea, superficies, & corpus habent, ud dis-Ionantur secundum locum: hae enimbis quantitates possunt recipere Duram, ad quam consequitur dispontio
in ordine ad locum : hae enim solae quantitates possunt recieere figuram, ad quam consequitur dispositio in ordine ad locum; & sic istie solae sunt si-
infigurabile; est etiam insiluabile Non enim partes eius possunt disponi sit sum, aut deossum, ut per se constat: sicut non possunt recipere figuram trianguli , pyramidis, &c. Et idem
etiam est de numero, aut ratione : nam licet numeris saepe figuras, tribuamus, vi cum dicimus numerum quadratum , cubum, d . Hoc tamen conuenit illis, secundum quod sumuntur, ut quantitates continuae, sicut econtis
proportionem sese tribuimus quantitatibus continuis , secundum quod sumuntur ut discretae, nempξ ut bicubitae, tricubitae, 6 e. Igitur iuxta hunc sensum, quantitatem habere situm, seu positionem partium erit esse figurabilem,seu sit hilem : sic enim circumloquimur gra' dum essentialem, in quo linea ,saper- scies , & corpus conueniund ,.& per
quem distinguuntur a tempore; & ex consequenti sic intellecta naec secum da diuiso erit essentialis, de sebdiuuso praecederitis; iacietque hunc sensam. Quantitas continua alia est figa/rabilis , seu siluabilis, scilicet linea, seperficies, dc corpus : dc alia infigurabilis , seu insiluabilis, ut tempus.
Nequo obstat, quda sub secundo
membro etiam numereritur numerus,& oratio , quae sint quantitates dis cretae: quia quando aliquod membrum diuidens est negativum, si non sumatur priuatiuE , sed omninδ negatiuE ;. possint sub illo contineri plura, quae non continentur sub diuiso, ut patet mille exemplis. Sic ordinant has diuisiones Sonc. 1. Metaphys quaest. 2 .
tem capitis notandum est species quai titatis appellari ab Arist. quanta per Si rectε transfert Argyropilus: Boetius enim, quem scquitur Caie n. sic vertit:) Pruri enim quantit.ues haese. lae dicuntur e alia ver. Omnia fecundun accidens quanta Iriit, eo. Tum quia per se sunt principia, unde ad res alias derivatur denominatio quanti: sicut si
albedinem appellaremus per se albam: quia per se est principium dealbandi. Titin etiam quia speciale est in quantitate quodammodb denominari a se
ipsa , ut tetigimus supra disseut. . num. o. Cuius ampliorem explicationem,
quia in hunc locum remisimus: ideo
pro eius intelligentia considerandum est , quod licet ratio mensarae non sit essentia quantitatis, sed passio eius, ut postea dicemus: quia tamen est nobis notior: idcb frequentius loquamur de
quantitate sub ratione mensurae. Sicque de ea egisse in pro nes Aristo: lem satis colligitur ex eo, quda locum,& superficiem ponit, ut duas species
quantitatis, propter diuersum modum mensurandia cum tamen in ipsa ratione
essentiali quantitatis non distinguam
Qina ergo inter quantitates neutra est prima mensura; siquidem hoc tantum conuenit puncto, de unitati, ut explicuimus supra disp. II. num. 24.
ideb hoe speciale est in isto praedicamento. quod una quantitas possit mei,
455쪽
surari per aliam. Et ita una linea mensuramus aliam; una superficie aliam,&sic de caeteris, ut docet D. Thom. de potentia, qu. 3. m. 17. ad 24. Quo fit, ut quantitas, quae in se,& intrinsecὰ est mensura aliarum rerum, dicatur mensurata,dum regulatur per aliam quantitatem: ac proindὸ eadem quantita; simul dicitur mensura, ορ imensurata: &consequenter in eodem sensu simul dicitur quantitas, & quanta. Quia tamen unam quantitatem per aliam mensurari non tollit, quo minus inscivi intrinsecξ sint mensurae aliarum rerum : idia quantitas sic mensurata dicitur menserata, seu quanta per se:quia tam res menserans , quam mensurata est intrinsece mensura: de sic verificatur, qudd quantitas mensuratur perseipstan, ut inquit D. Tho. loco citato. Res verb aliorum prςdicamentorum dicuntur mensuratae, seu quantae per accidens, seu per aliud: quia res meam
furata non est mensura, sed quid aliud ab ea diuersum. Et hie est verisimilior modus explicandi hunc locum Aristoti & quomodb quantitas deninminet se ipsam. Videantur Masius in
scholijs huius capitis, M alij Tho-mistae.1 Tandem in tertia parte capitis , relictis prima, de secunda proprie rate, qua capite praecedenti explicata suasi circa tertiam notandum inaequa' i litatem,&inaequalitatem esse relatio nes consequentes quantitatem, & in illa sundatas: & ideo dicitur proprii elle quantitatis, ut secundum eam res dicantur aequales, vel inaequales. Arpellatur autem hoc maximξ pr prium : quia conuenit quarto modo proprij. Nam secundiim omnes species quaxtitatis dicitur aliquid aequale, vel inaequale ; non verb secundum alia raedicamenta , ut consideranti pate-it. Vbi nota , qudd dictit per Gmilitudineth ad veram quantitatem, persectio, seu virtus cuiustamque rei appellatur quantitas et ita per similiti din ad veram aequalitatem , vel imaequalitatem , conuenientia omnim
da, vel excessus rerum secundum persectionem dicitur aequalitas, vel inaequalitas. Quo sensu duas albedines eiustem intentionis appellamus aequales ; si verb altera sit remissior, inaequales:& Christus Dominus dicitur aequalis patri secundum diuinitatem ; inomaus vera secundum humanitatem. Ex quo fit, ut struata eadem propor tione, sicut vera aequalitas, vel inaequalitas est passio consequens quantitatem molis, quae est vera quantitas : ita Gmilitudinaria aequalitas, vel inaequaliatas est quasi proprietas consequens uiritatem virtutis , quae per quar similitudinem appellatur qua
456쪽
'VAMVIS Qualitas, utpotὸ accidens consequens formam,' dignitate superet quantitatem, quae consequitur materiam rectε , tamen Arist. statim post subaeuitiam de quantitate disputauit. Tum quia-intelligitur ante quascumque qualitates in substam tia corporali, de qua preteipuξ egerat Arist. Tum quia in ratione substandi quantitas plus imitatur substantiam, quam alia accis dentia, & magis participat de ratione sibiecti : unde etiam potest diuina vi tute per se sustentare alia accidentia, quod de alijs multi non improbabiliter negant,&saltem non est ita certum. Iam verb circa quantitatem plura possent inquiri, nisi iterum de ea agendum effet in libris Physic. Et taed in hae adputatione essentiam eius, & species, quas statuit Aristot. tantum explicabimus.
Αns negativa videtur fuisse Platonis, qui teste
Aristot. I. Metaph.tex.f. x nam posuit omnium rerum materiam, cuius
differentiae diuisuae essent magnum, de paruum , arbitratus procaedubib
eandem rem esse materiam, dc quanti-
talcm. Qiram sententiam sequuti sunt Stoici,teste A phroditio, sequunturque
Nominales, quos refert suari disp. so. Metaph. sect. a. asserentes eandem rem esse substantiam, & quantitatem. Vocant tamen substantiam, secundum quod substat accidentibus quantitatem verb, secundum quδd habe t partes extra partes. Et idem proportionabiliter inerrant de alijs accidentibus corporeis, quod scilicet quantitas non distingui-
vu ab eis i unumquodque per sc
ipstim est extensiim , & quantum. Fundamentum huius sententiae quantum ad substantiam, & quantat tem est: q si quantitas esset res distincta a substantia , maximE, ut illa, mediante, substantia reciperet accid ita contraria: sed ad hoc non est necessarium, qudd sit realiter distincta: erso,&c. Probatur minor : quia recipere cotraria est proprietas substantiae:ergo per se ipsun ab irae aliquo alio potest. illa recipere. Opposita tamen sententia coinmunis est inter Philosephos,&Theologos. Eam docent Aristoti7. Metap.
457쪽
cis XIII. de quantitate, guast. I.
Breuiterque probatur. Tum rhtione generali: quia nullum accidens reale potest esse idem realiter cum substantia: sed quantitas est accidens reale: ergo non potest esse idem realiter cumsissistantia. Minor, de consequentia conflauit. Maior autem nostro iudicio est certissima, implicat enim quod eadem entitas realis sit realiter per se, &realiter iis reat alteri, ut magis osten- Aemus cap. sequenti, cum de distin-- ctione relationis a fundamento disputemus. Tum etiam ratione speciali desumpta ex mysterio Eucharistiae, in quo quantitas panis de tacto separatur substantia: ergo antea distinguebantur realiter. Patet consequentia: quia realis separatio fenum euidens est distinctionis realis. Res iident Nominales in nrysterio Euc naristiae perijsse quantitatem panis simul cum substantia , utpote
ademteal ercum ipsa; nonere tamen quantitatem coloris,caporis doliorum accidentium quae irealiter distinguebantur a substantia. 8 Haec tamen selutio, de sententia, licet quia siluat veritatem transsubst
tiationis, non sit haeretica: quia tamen est contra communem Theologorum consensum in Ecclesia communiter receptum , non caret aliqua temeritate.
Et ideli sic breuiter impugnatur. . Primb : quia translubstantiatio, quam, Concilia, α Patres ponunt in Eucharistia, est conuersio totius su stantiae panis in totam substantiam Christi Domini, manentibus eisdem accidentibus, ut sumitur ex Concit. Latera.sub Innoc.III. ca. i.& Trid.sessI3. Can. 2. sed quantitas panis est versi accidens de praedicamento accidentis, etiam in sententia Nominalium: ergo ipsa etiam debet manere. Secundb: quia omnii id irration
biliter ponitur una Mantitas ad extendendam substantiam, & alia ad extendendam albedin: &ci ergo aliena omnino est, veritate dicta sententia. Pr batur antecedens: quia essedi les eiusdem rationis prouenire debent ab eadem serma: sed extensio substam tiae, &extensio albedinis, adque aliorum accidentium sunt eiusdem rati nis, ut patet:ergo ab eadem semia prouenire debent. Cum ergo in Euchar stia maneat quantitas colori ut adsem sum patet: etiam manebit quantitas
substantiae; siquidem eadem est quam
Tertib tandem: quia si accidentia
Eucharistiae non unirentur inquantita
te panis laquam in communi rubiecto, nullo modo unirentur, nullamque haberent colligatione: ac proinde posset color manere, immoto uapore; quod ad sensum patet esse falsum: ergo, M.
Probatur sequela: quia qualitates isbe
non comparantur inter se , tanquam
aetiis,& potentia, neque fingi potest
alius modus unionis , nisi secundumqubd eidem communi subiecto insint; quod nullum aliud potest esse, nisi quDtitas panis: ergo veri subieciantur in illae ac proinde rosa realiter separatur,& distinguitur a substantia. Ad fundamentum contraris sententiae respondetur in primis, quod quantitas non ex eo, praecia distinguiatur realiter a substantia, ut lucc, media illa, recipiat accidentia: nam etiamsi nullum aliud esset accidens, adhuc distingueretur a substantia. Deinde diciamus , quod substantiae proprium est esse subiectum quod contrariorum, Ut supra explicatum est : quod autem sic est subiectum, non excludit a se sibi
istum quin, quale est qualitas; sed potius illud exigit, ut sit ratio recipiendi. Sicut ex eo , quod anima rati
natis sitsubiectiam qu I actuum interulectus , non excludit, sed potius ob
458쪽
rit ipse powntiam intellectivam, ut tas, dc punctum; quae propterea suntii ratio recipiendi illos. primae mensurae quantitatum ; & ex consequenti repugnat , qudd sint res mensuratae. Haec autem quae de propria mensura inter quantitates molis dicta sunt, proportionabiliter applicantur quantitatibus virtutis , inter i
uenitur etiam mensura virtutis,srupe
sectionis, ut loco citato probat Aristoti De qua intelligitur commune dictio: Primum in νωγονMemere est mens. caeterorum: per accessita enim, vel rocessum ab illo primo,co noscimuraesesectionem aliorum in illo genere. Tota haec domina desumpta est ex D. Tho. I. distinct.8.qu. .ut.2.ad silib. Io. Metaph. lect.2.de lib. I.Posteri lect.26. ii Secundb notandum est, quod
quavis ratio mensurae, tantum conue
nire videatur mensurae, quae est extrinseca mensurato: haec enim est, quae invsu humano mlicatur ad rerum quantitates cogninccndas, ut patet devitur
respectu panni, de pede respectu aedifi- cij, &c. tamen inter Philosephos i
quendo, etiam dat mensura intrinseca mensurato. Et hoc modo quantitas est mensura substantiae, cui inhaeret.& aliorum accidentium corporalium, quae media quantitate subiectivitur in substantia. Cum enim a quansitate recipiant extensionem: media illa vectcognoscimus eorum m3gnitudinem; dc per consequens habet veram rationem mensurae respectu illorum.Quae doctibna est expresia D.Thom. in 1. distur La.
ubi diuidit mensuram in extrinsecam.& intrinsecam:aitque hanc esse inmensurato sciit accidens in subiecto; de ponit exemplum de quantitate respectu
Per quod excluditur suura disput
o. Metaph. sech. 3.num.II. asserens ex mente Scot. α Durand. quantitatem
IN QVo Co Ns Isrμr a Iof rmali , in essentia Isentitatu..io Ria suntpraecipua, quae quanti-I tas tribuit sebstantiae, de quibus potest procedere dissicultas, scilicet. ratione mensurae, diuisibilitas in partes, .& earum extentio . acu dilatio : quae oportet seorsim explicare ad centutio nem difficultatis.
Mensura ergo propriὸ dicta definbetur ab Aristo t. io. Metaph. texi 2. esse.
II, quo rei e Psitur: sicut vina est mensura panni: quia media illa cognoscimus quantitate panni. Ad hoc. autem necessarium est, ut mensura sit una, & indivisibilis secundum illam rationem, secundum Quam assumitur ut mensura, ut probat ibidem Arist. Ratioque est manifesta, quia mensura est id, undὸ primo derivatur cosnitio rei mensuratae: ergo prout sic, debet esse indivisibilis. Si enim ha rei partes: ia esset aliud prius, unde derivaretur cognitio; &per consequens ipsa non esset mensura. Sic videmus ulnam in ratio- .ne 'inae esse indivisibilem : quia non componitur ex vinis, palmum in ratione palmi,& sic de alijs. Hoc autem dupliciter contingit. Nam vel mensura est tantum secundum
quid indivisibilis, & simplicitet diuisibilis: ut vina , quae est indivisibilis in
Tatione vinae ; impliciter tamen diuidi potest, cum componatur ex palmis: &idem est de alijs mensuris, quibus hinmines utuntur, ut cubitum,pes, passus,
δα. Et huiusinodi mensurae simul sunt
mensura,& res mensuratae. Vel men
sura est simpliciter indivisibilis, ut viii. 4 non habere rationem mensurae res
459쪽
etii subiecti in quo est. Vt enim contra ipsum benὸ argumentatur Sancti. lib. s. Logicae quaest. is. substantia habet, quoa sit tanta , quantitate: ergo quia cognoscatur esse tantam, habet etiam exsua quantitate :& per consequens quantitas erit mensura intrins caillius. Et idem argumentum fieri po test in alijs accidentibus corporeis, Ut per se patet. Ia Dices: quantitas extendendo substantiam tribuit illi aptitudinem , ut
mensuretur per mensuram extrinsecam : ergo potius constituit eam in ratione mensuratae , seu mensurabilis, quam habeat rationem mensurae respectu eius. Respondetur, quantitalcm mensurando intrinsecξ substantiam tribuere . illi talem aptitudinem. Inde autem solum sequitur quatitatem non esse mensuram simpliciter primam in genere quantitatis,quod libenter concedimus: quia, ut saepὸ diximus, id ransiim conuenit puncto, & unitati. VndE quaecumque quantitas simul est mentiva,& res mensurata: quia proprium subiectum mensurat intrinsece, & constituit
aptum, tum ut assumatur ut mensura extrinseca aliorum, tum etiam ut passi-uὶ mensaretur per aliam mensuram extrinsecam.
Per quod excluditur etiam aliorum sententia , qui diuidentes mensuram in activam, & passivam, dicunt, esse
mensuram activam non conuenire omni quantitati, benὸ tamen esse mensuram passivam, seu mensurabilem. quidem non bene dicuntur: etiam in primis aptitudo passiua rei, ut mensuretur, valde impropriE appellatur mensura; sicut aptitudo ad recipien-Ham albedinem abusivε diceretur albedo. Deindὸ omnis quantitas vere habet
rationem mensurae activae r tum quia
inscce mensurat propriuna subie-l solum est intra intitatem caritas , sic
chum : tum etiam quia reddit illud
aptum, ut assumatur tantiam mensura extrinseca aliarum rerum. Quamuis enim in usu humano quaedam tantum quantitates, ut palmus, pes, calamus,&c.destinatae sint ad mensurandum; a' titudo tamen activa ad mensurat uiri alia oritur ex ipsa natura quantitatis; ac proindξ conuenitorfini quantitati.
is Tertid notandum est diuisibilita tem nihil aliud else; quam aptitudinem , seu potentiam pallium rei, ut diuidatur in partes. Cum aurem variae sint partes ; variae etiam erunt diuis
nes, de diuisibilitates : & ita alia erit diuisibilitas in partes physicas, alia in partes Metaphyscas, occ. Praeter suas datur alia in partes integrantes,
cu extensonis, ut aptitudo,quam habet linea unius vinae ud diuidatur in tertias, vel quartas partes. Et h c est
propria quantitatis: quia ab ea habentres aptitudinem, ut dividantur in par-.tes integrante ut insta dicemus. Hic autem nota ex Suesino lib.
Memph. quast. q. hanc diuisibilitatem. elle duplicem, aliam proximam, aliam remotam: illa est immediata ratio, quare quantitas diuidatur; haec vera est, aequa fuit ipsa diuisibilitas proxima. Sicut a simili distinguimus duplicem potentiam in homine ad intelligendum, aliam proximam, nempὶ intaiectum, de aliam radicalem, seu remotam, scilicet ipsam essentiam animae ration
Quared tandem nota, quod extensio, ut in praesenti sumitur, est latitudo illa, seu moles, quam intelligimuς substantia corporea quantitate effccta: quod explicamus per habere tartes ex
tra partes. Haec autem extentio duplex est. Alia in ordine ad locum , quando scilicet una pars actu est extra locuta
alterius: ut in nobis nunc manus non
460쪽
etiam extra locum eius, cum actu correspondeat diuerso spatio. Alia est extensio in ordine ad se, quando scilicet
una pars est extra aliam, itavi secundum suam molem quantitatiuam non
sint permixtae , & conlata; sed caput immediatξ vniatur collo, collum pectori, de sic de alijs. Quod potest contingere, etiam si tales partes corresbondeant eidem loco: ut patet in Eucliaristia, ubi Christus Dominus verὰ habet extensionem hanc in ordine ad se: quia partes eius non sunt consuta, itavd caput sicut est unitum collo,ita sit unitum
pedibus; sed verE seruant inter se ordis
nem, de una est extra entitatem alterius: actu tamen non sunt extensae .in ordine ad locum:quia omnes eidem indivisibili spatio correspondent: dcidebtotus Christus continetur in qualibet parte minutissima Hostiae.
Quamuis autem duae istae extensones supernaturaliter separentur in E charistia, ut dictum est: connaturaliter tamen extenso in ordine ad locum debetur alteri, sic dimanat ab ea, ut patet in caeteris rebusquantis. Propter quod Suareet,& alij, quos adduccmus quaestione sequenti , extensionem istam partium, quam appellauimus in ordine ad se, appellant ipsi radicaliter localem , dc situalem, seu quantitatiuam, ut eam distinguant ab aliaquadam extensione, quam constituunt in substantia secunddm se, δc ante quantitatem, ut ibidem videbimus. is His ita constitutis: satis constat essentiam quantitatis non consistere in extensone actuali partium in ordine ad locum. Nam iuxta communem sententiam squidquid contradicat Durandus in Christus Dominus in Eucharistia habet quantitatem ; dc tamen ibi non est extensis in ordine ad locum. Vnde sellim remanet dissicultas de extens
Minor Eue ad sh diuisibilitate. de ra
tione mensiuae. Circa quod, relictis quibusdam Scholasticis, quorum meminit Masius hic sectione prima quaestione tertia , contendentibus nullam posse a nobis assignari essientiam quantitatis , eoquia ut summξ latens, de
obscura. Prima sententia asserit essentiam quantitatis consistere in ratione mensurae. Pro qua citatur Alberi. hic trach. s. cλpite primo: eamque docete videtur D. Thom. opusculo si. circa finem,
ubi ait: propria raria ram- petit quant, si, quatenui ruantito est, ratis est mensura. Et prima parte quaest.2Lart. 1. de alibi si ,definit quantitatem,qubd si mensilia substantiae. Qim4 etiam satis insinuat Aristoteles in hoc capite , dum probat orationem esse quantitatem: quia meustratur syllaba breui, dc longa. Ratione etiam stadetur: quia illi iest ratio essentialis quantitatis, quae dis uiditur in diuersas species huius praedicamenti, de contracta per pluras diseserentias, diuersificatur in illis; sed haec est ratio mensurae, de non diuisibilitas,
aut extenso: ergo, dec. Probatur minori. quia seperncies, de locus, quae pinnuntur ab Arist. ut duae species quantibiatis, non differunt secundum extensi
nem, aut diuisibilitatem, sed penes db uersum modum menserandi: siquidem eadem extenso, secundum qubd menserat subiectum, in quo est, dicitur se perficies ; dc secundum quod mensurat corpus, quod continet, dicitur locus.l6 Secunda sententia docet esset tiam quantitatis consistere in divisibiluetate. Hanc sequuntur plures Thomistae Capreol in 1.dist. 3. qini. art. 3 . ad ii Scoli & dist. 19. Φ, unica ad secundum contra primam conclusionem. Sonc nas 1 Metaph.qu.2i. Iabelus quaest io Zanardus ibidem Fland. qu. I . art. 4.