장음표시 사용
471쪽
Dissut. XIII de quantiste, guast. III.
36 Ad tertium resipsidetur materiam in illo casu, siue addita suerit per conuersionem,sime per creationem, semperfuisse sub quantitate alicuius formae, ut per se patet: neque enim potuit materia per se solam, & absque omni forma creari, ut dicemus libro i. Physicorum de ratione talis quantitatis potuit fieri additio unius partis materiae ad aliam. Ad id autem quod ex Caiet. & Soncin. affertur, dicimus qubd, ut ipsi se explicant , & docet D. Thom. opusta, in materia secunddin se non datur actus plus,aut minus, sed tantum in potentia, aptitudine, secunilum quod est radix maioris, vel minoris quantitatis iuxta exigentiam formae substantialis, ratione cuiua recipit illam. Et propterea materia existens sub costa Acrami, non erat in potentia ad totam quantitatem Eua saltem seruata densitate dcbita ad corpus muliebre. Et generaliter materia existens sub quacumque forma, dedimensione, non est in potentia ad quantamcumque dimensionem: sed est certus limes, ultra quem neque in potentia extenditur, ut rectὸ inquit Cai tanus ibidem. Videatur etiam Soncinas, qui se explicans ait: Non intendo
dicere,qubd materia sit partibilis sectio dum se, M qubd seclusa quantitate in ea
37 Ad quartum respondetur prinibnon esse improbabilem solutionem ibi
assignatam. Sicut in arbore v. g. Probabile est partem arefactam, quae non informatur anima, non continuari secun
dum rem ,sed sollini secundum apparientiam partibus viventibus: quia cum ibi sint duae tarmae substantiales;& consequenter duae materiae, α duo composita: etiam accidentia debent esse diuisa,& maxime quantitas, quae simul cum materia est principium indiuiduationis
Iuxta quia resp. ad locum in contrarium adductum, ibi D.Th. tum intei
uere, ei te unam dimensionem, secunda apparientiam tantum, non verb partes illas propriξ,& in rigore esse continuas. od non obscurξ colligitur ex exemplo, quod adducit de corpore costituto ex auobus metalli cuius una pars sit a rea , de alia argentea; de quo affirmans S. Doctor esse plura secundum speciem naturq; satis indicat dimetisiones solum esse continuas secundum apparietiam, seu mathematicε c5sideratas, non verbproprie, &nauraliter. Si enim, teste e
est alba, in Atrea ni a I nilum illud esse,qua est oti tum est m. it in iisn eo tinuum : multb magis corpus, cuius alia pars est aurum,& Mia arsentum, secui dum esse simpliciter, &1ubstantiale eris
multa,&non continuum; & per cons quens eadem numero quantitas contianua nonpoterit esse in utroq; metallo: si quidem unum numero accidens continuum no potest esse in pluribus sibi ctis realiter distinctis, dc non continuita
sed quidquid sit de his exemplici
38 Secundo, & melilis remondetur cum Palud. quem refert, &seq. Capta in .disp.is.'. r. l. 3. ad i. sequunturque communiter Tl omissae, quδd in casu argumenti permanent continuae dime- sones totius Hostiae. Ad id autem quM . contra hoc obijcitur,respondetur, timc
substantiam illius medietatis eroprie loquenia non diuidi ab alia: hoc enim repugnat substantiae, nisi ad diuisonem 'quantitatis,ut rectξ probat argumentu: sed desinere esse ex vi amonis superia turalis conuertentis talem substantiam in corpus Christi,in quo nulla est repugnantia. Cum cnim Habstantia, quando
in sub quantitate ere Eabeat in se ipsa
partes, & extensionem ab ipsa quantiatate communicatas: quamuisagens naturale non posit ad Eas pertingere, nisi
472쪽
Disitit. XIV de quantitate, III. I
operando etiam circa quatitatem : quia
agit medijs dispositionibus naturalibus, quae sibiectantur in illa I tamen diuina virtus, quae independenter ab illis operatur,potestoptimE ex illis partibus sub
stantiae aliquas annihilare, corrumpere, aut conuertcre, integra manente quantitate. Videantur Auctores citati. 3 y Ad quintum negatur consequentia: quia Hibstiuatiam esse totam integraliter, vel habere partes, est effectus ipsiusquantitatis. Vndξ ante ipsam neque est else actu totum integrale,raeque putes. Ad probationem autem concedimus subiectiim, & formam debere
proportionari ; proportio tamen non
stat in eo, quM subiectum,& forma habeant simues actus : hoc enim poti is repugnat proportioni, quae est interrotentiam, & actum; sed in eo, quod subiectum habeat potentiam pamuam, Ut recipiat sormam, & forma vim actuan- Si talem potentiam, Ar tribuendi suum effectum formalem ; ad quod non requirit in potentia simulem effectum sed
Ad primam confirmationem diffin-gnenda est maior.Si enim sensus sit rem
diuisibilem non posse recipi in subiecto indivisibili negati uξ, id est, habentem
negationem diuisibilitatis concedenda est: propterea enim quantitas non potest recipi in Angelo. Si verb sensus sit, non posse recipi in subiecto indivisibiliptiuattvri id est, habente priuationem diuisibilitatis, neganda est. Imbid est,
. omnino necessarium: sicut enim albedo
resipitur in subiecto priuatiue no albo; ita diuisibile, seu diuisibilitas recipitur in subiecto priuatiue indivisibili.
Ad secundam confirmationem respondetur : quod sibiectum recipiens
formam,non recipit eam, quatenus habet denominatione talis formae, neque quatenus habet denominationem sormae oppositae; scd quatenus habet potentiam passivam, in qua praecedit priuatio formae recipiendae. V. g. paries non recipit albedinem quatenus albas, nec quatenus niger; sed quatenus est dealbabilis, nondum autem albus. Sic ergo substantia non recipit quantit
tem quatenus diuisibilis, vel indivisibilis, si per diuisibilitatem, & indivisibilitatem intelligamus sermas aliquas contrarie, vel contradictoriξ oppositas. Si veto per indivisibilitatem intelligatur priuatio, sic substantia recipit quantit tem quatenus indivisibilis. Inde tam clinon loquitur substantiam semper manere indivisibilcm: quia acquii ita se ma statim deperditur priuatio. Item si per diuisibilitatem intelligamus prima,
α radicalem aptitudinem , quae est in substantia, ut per quantitatem fiat proximὸ diuisibilis; asserendum est substantiam,quatenus est radicaliter diuisibilis. recipere quantitatem. Neque haec inter se pugnant: sicut non pugnat, quddisparies recipiat albedinem , quatenus est dealbabilis , 5 quatenus cst non
o Ad sextum respondetur : quddquando dicitur substantiam cum quantitate habere partes substantiales, non est sormalis locutio, sed denominatiua,& materialis, faciens hunc sensum ; id. quod habet partes est substantia. Sicut quando dicitur ita calefactione fieri substantiam calidam, non significatur substantia se tenere a parte termini formalis, sed tantum a parte termini maicit. γlisc& sensus cst, qudd an substantia fit calor.Ita similiter quantitas non tribuit partes substantiales sic, uod totum hoc sit eius effectus formalis ; sed tribuit substantiae habere partes. Et eodem sensu intelligenda est, ut si vera alia propositio, quod scilicet caput, di manus substantialiter distinguuntur ; id est, res quae distinguuntur sunt substantiae:
si enim intelligatur in sensa sormali,
473쪽
quod scilicet principium causans distinctionem actualem inter caput, & in nus, est substantia; propositio est omni-nb talia: nam talis distinctio sol im prouenita quantitate, & si s accidetious, ut cxplicatum est. Ad confirmationem negatur consequentia, si sermo sit de aliqua maioritate actuali. Solum enim habet substantiooeli maioritatem quandam radicalem, ex eo quod sit radix maioris quantitatis: hoc autem non est habere mes rem extentionem actualem, sed esse e tensibilem per maiorcio quantitatem.
VndEmal Eliisertur ex eo, quod quan 'titas absolute se itur substantiam cor poream absolute, quod tanta quantitas scquatur tantam substantiam : sed inserendum est , quod tanta quantitas sequitur substantiam, quae est radix huius tantae quantitatis, &non al
1 Ad septimum concedendum est substantiam Oceani manere tunc priuatiue indivisibilem . Ad id autem quod contra hoc obijcitur, respondetur ex D. Thoma loco citato ex secundo sententiarum , quod arguens imaginatur indivisibilitatem substantiae, seu mat riae, praecisa quantitate, ad modum in- diuisibilitatis puncti ; quod tamen sal sum est. Nam materia aut substantia dicitur indivisibilis per remotionem totius generis quantitatis, seu qiua omnino priuata est quantitate a & ita neque manet in loco, neque habet situm: cum situs,& ubi supponant quantitatemAd
punctum est indivisibile, ut principium qu antitatis, & sic habet determinatu situm,ut ibi inquit D. Thomas. Dicimus ergo, quod sicut substantia recipiens
quantitatem, noniic extenditur, quasi transeat de minori ad maiorem magnitudin , vel de minori ad maiorem situm; sed quia transit de non magna in magnam & de non siluata in siluatam.
Ita econtra, quando aubrtur quantitas
non sic sibilantia comprimitur, quasi
transeat de maiori ad maiorem magnis tudinem, vel de maiori ad minorem ii-tum; atque ita paries coquant ad situm unius puncti; hoc enim absurdum est, neque id Thomistae asserunt: cum loco citato neget D.Tho. sed quia transit de magna in non magnam, α de tituata in non siluatam. re talis substacta non reducitur ad situmvniuspuncti, sed om-n b desinit habere locum. & situm. Id autem,quod additur in argumento, scilicet, quod qui biberet Oceanum; vanucst. Neque enim tunc Oceanum haberet gutta cum non haberet panes; neque bibi, aut deglutiri posset: cum non
est ec in loco, neque consequenter pos-sset moueri. 1 Ad octauum respondetur cum Capreol. in z. dist. Ir. qu. s. an. 3. ad 4. quod quando aufertur quantitas, deienunt esse caput,& brachium,&per c
sequens substantia desinit habere partes. Quare neque identificantur, qvie erant distincta, ncque quae erant idem,
distinguuntur: quia talis identitas, ac distinctio sunt relationes inter parien& ita ubi non sunt parte non est distinctio, aut identitas. Ad ultimum respondet bene Caie
turde actua existente in vase, remota P an
titate, I rituir, quod ima ginatis in me δε- eipitur. a. niam seclusa qMantitate, a-
oua illa nu tuam remaneret 2 quia nu .
Lm hisbitudinim haberet aa locum. it ιδεο non oportet quaerere pio ierit , sed s enum aere reperietur , a1ua indiui id reddita, c existense. sicut si
poneretur a serte remouera quantitatem:
tunc non haberet partes, intexrales , se licet cor , hepar, caput, si se re maneret substantia indiuis dis: in t
474쪽
tes. Viae diis imuinati,nibis niu est cressendum. Haec Caiet. Quibus adde, qudd quamuis tunc substantia illa non
esset in uniuerso, tanquam locatum in loco: esset tamen in eo tanquam pars
in toto. Sicut Angelis posse contingere docet Banea ibidem, & nos explicabimus lib. Physicorum.
ι Ex di ius Acilξ formari potest
aliqualis definitio huius praedicamenti, propriε enim definiri non potest, Vturpe dictum est ) est erso quantitas,
uidens tribuens partes Iubstantia, seu cccidens substantiae extensivum. Vt enim quaest. 2. vidimus, effectias se malis maximὸ proprius quantitatis, est tribuere extensionem , seu tartes substantiae. Cum autem haec secundum se nullam habeat extensionem, aut partesentitati uas, ut ostensum est, nullam aliam particulam oportet asdere dictae definitioni. Sed sicut essentia corporis de praedicamento substantiae semcienter explicatur per hoc,
quod sit substantia extensibilas, id est,
apta ut extendatur per mantitatem ;ita essentia quantitatis sumcienter explicatur , dicendo : esse accidcias tribuens partes substantiae , seu extensia uum sudstantiae, id est , potest extendore illam : quam aptitudinem semper
retinet , etiamsi actu non extendat sabstantiam, quando separatur ab ea. Ex qua dcfinitione inseruntur omncs propclitates Fantitatis , ut considerami patebit.
'Iuisionem quantitatis in continuam,& discretam esse essentialem , de generis in species docent
aIII. de quainitate, si uast. IV.
Aristot.in hoc capite,dum post enume ratas quantitates, tam continuas, lutitidiscretas subditi Pr priae autem quanti. tates hae seunt, qua diximM: aliaverὸ omnia secundum accidens I.nt, ere. & D. Thomas I. pari. quo. o. art. s. quod- lib. io .art. I. de potentia q. s. art. 7. Malibi saepξ. Quem sequuntur concor diter discipuli eius Capreol. Caietason cin. Iabel. Sol. Mas & caeteri, quos referunt, & sequutur Arauxo s.Metaph. quaest. 3. art. a. Sanchez hic lib.f. qu.is.& Galleg. controu. 2s. De quo etiam videri potest Naza.I. p.q. so. ar. 3. contriviaica. Facileque probatur ex dictis: nam continuum,& discretum diuidunt quantitatem secundum rationem so
malem quantitatis: ergo sunt disseret tiae per se, & essentiales; & ex consequenti constituunt veras species huius praedicamenti. Consequentia patet ;antecedensverb probatur: quia haber paries, quae est elientia quantitatis, se maliter diuiditur per habere partes unitas, in quo consistit ei Ie continuum, &per habere partes disiunctas , in quo consistit esse discretum. Potest tamen contra hoc sacere quod quantitas discreta non videtur
quid simpliciter unum, de ens per msed potius aggregatum ex pluribus entii bus completis: quod si ita est, iam non erit vera, & propria species quantitatis. Sed de hoc agendum est insta, quest.7. Interim eam appcllabimus speciem, ut appellant communiterDoctorcs,etiam ij, qui contendunt quantitatem discreta esse ens per accidens. C im aute Ari. in praesenti constituerit plures species, tam sub quantitate continua,quam sub quantitate discreta ; semel hoc statuto, planum fit utramque esse speciem si alterna huius praedicamenti. Quare ad plenam eius notitiam sollim refiat exa minare in hac, &sequentibus quaesti nibus: an omnia illa ab Aristotele e -
475쪽
merata, corum sint vere, &propriὸ species quantitatis. s Igitur incipiendo a linea, superficie, A corpore, de quibus haec prior quaestio procedit: quia ordine gcncrationis,& doctrinae prςcedunt alias species. Pro tituli intelligentia sciendum significare logitudinem, quae intelligitur causu i ex ductu pundii Ju- perficiem vero latitudinem, quae intellisitur causari ex ductu lineae; & corpio prosunditatem,quae intelligitur caulari ex ductu superliciei. Vnde superficies supponit longitudinem, corpus verblongitudinem,& latitudinem. Et propterea dicitur lineam includere unam dimensione;superficiem duas,&corpus tres. Non quia omnes has de formali significent superficies, & corpus : nam virecta notauit D. Thom. opust. 68. tract. 3. cap. I. unaquaeque de formali significat unam dimensionem tantum: sed quia superficies importans Vnam, α supponens aliam, dicitur includere duas;& corpus importans unam,& suppones duas,dicitur includere tres. osensu Arist. s. Metaph. cap. I3. dixit:
ad unum centinua: quae vero ad Lis, latitudo: autem ad tria,profunditas. In quibus verbis continentur definitiones essentiales istarum dimensionum, scilicet: aiseas quantitas c.ntinua ad unum: a perficiei est quantitis continua ail duo: cm in est quantito continua ta tria.
etiam sic clarilis possint definiri:
ainea est quantitas continua tundiu : Superficies est Dantita. continua lineis :
vin s quψntitas continua I refici ι-. De his ergo tribus dimentionibus inquirimus; an sint ver , & proprie species quantitatis. 6 Patiem negativam circa lineam, &superficicm defendunt Hur- do disp. as. Metaph. scist. Cabe-xoluc disp. 1. Ob. I. Quorum hindamenta simi. Primb: quia sicut motus ordinatur essentialiter ad terminum, &punctum ad lineam: ita linea ordinatur esset tialiter ad superficiem,& staperfi- cics ad corius: ergo sicut motus , &punctum sunt quid incompletum, de propterea non siint propriae species quantitatis, sic etiam linea ,& supersi, cies erunt quid incompletum, & non verae species. Confirmatur: quia linea, & superficies secundum proprias extensiones saltem includuntur in corpore, secui dum qubd corpus habet trinam diamensionem : ergo non sint propriEsbecies. Probatur consequentia: quia una species non includitur in alia. Secundb: quia quantitas, hoc ipta quod talis est, habet partes impenetrabiles in eodem loco: sed haec impenetrabilitas non couenit partibus istarum dimensionum: ergo non sunt verE, de propriε quantitates. Probatur minor:
quia si supra unum corpus perfecia planum ponatur aliud aequale, superficies
vltima unius tangit omnes partes superficiei ultimae alterius ; ac proinde penetrantur: quandoquidem penetrari nihil aliud est, quis qubd una quantia 'tas tangat omnes partes alterius.
Nihilominus dicendum est lineam , superficiem , Se corpus cile propriὶ, & per se species quantitatis
continuae. Ita Arist. in hoc cap. de s Metaph. cap. 13. dc D. Thom. ibidem lect. II. opusc. 48. trach. 3. ca. s. & sibi
si. ad s. Durandi, Sonc. I. Metaph. qu. 1 . Iabel ibidem in epitome ad cap. de quanto, Arauxo qu. 3. art. 1. Caici. Sot. Sancti. & Mas. in hoc cap.& communiter Doctoycs. Fundamentum est: quia linea, superficies, & corpus sunt intrinsecE, deessentialiter quantitates; utpotE quae se ipsis, de non ab alio hocnt extem
476쪽
sionem, ac diuisibilitatem. Deinde unaquaeque habet propriam , α completam extensionem , ementialiter ab alia distincta. Ergo sunt verὶ species quantitatis continuae. Probatur minor:quia uniuscuiusque partes exposcunt diuersia continuatiua,ut copulentur; siquidet artes lineae copulantur punctis, partes .perficiei lineis, dc partes corporis superficiebus ; ac unaquaeque extensio, quatenus talis est, non ordinatur ad aliam, ut postea constabit. Er ore vera unaquaeque ex his dimensionibus habet propriam, & completam extensionem diiunctam et sentialiter ab alia. Confirma a primb: quia tot sint species extensionis permanentis, quot sunt modi positionis iii unoquoque corpore: sedisti siuit tres, scilicet distantia inter ante, dc retro ;aextrum, desnistrum; sursim, & de sem. Ergo tres etiam erunt Becies extensionis sandantes tales positiones. Confirmatur sic indb: quia linea, superficies, de corpus habent diuersas proprietates: nam productum, &breue sunt passiones lineae: latum, de strictum superficiei: celsum, & humile corporis,ut d cent Aristotcl. &D. Tho. citati. Ergo habent essentias diuersia As Adargumenta restondetur.Ad primum neganda est consequentia. Et disparitas consistit in hoc, qubd motus, ut motus est , semper consideratur ut via, & transitus; dc per consequens ut quid incompletum. Similiter punctum
secundum omnem considerationem,&Versus omnem p. artem est quid indiuis bile, Minextensum; S ita neque motus, neque puctum secundum siquam rationem possuntes se species quantitatis. At vero linea, ut linea est, s& idem proportionabiliter est de superficie in potest considerari dupliciter. Primbvcrsus longitudinem, quo modo habet vera,& propriam extensionem, & est diuisibilis in partes, ncque formaliter prout sc ordinatur ad supersciem i ac tiroinde est quid completum, de vera pecies quantitatis. Secundb versiis latitudinem: & hoc modo linea est indivisibilis , orditiaturque ad uniendas partes superficiei : sicut punctum , ad
uniendas partes lineae I Ec per consequens prout sic, neque est species quantitatis, neque quantitas, sed continua tiuum quantitatis. Ad confirmationem respondetur, quod corpus essentialiter non dicit trianam dimensionem, sed solam prosunditatem, vinum. I. vidimus ex D.Th. de ideo materialiter tantum includit lineam,& superficiem, quantii insupponit eas : quod non tollit esse vera species quantitatis continum Sicut , simili contingit in quantitate discreta: quaternariusenim includit ternarium. non formaliter, ut ternarius est , sed materialiter ratione trium Vnitatum, de ideb ternarius est vera species ii
9 Ad secundum neganda est minor. Ad cuiusprobatione respondetur duas illas superficies no penetrari: quia non se tangunt formiliter secundum, quod sunt quantitate sive ut sunt ditia sibiles , scd sormaliter quatenus stat indivisibiles: quavis unaquetque carum
materialiter tangat omnes partes alte rius. Ad penetrationem enim non sus-ficit duas quantitates se se, utcumque tangere in omnibus suis partibus, ted ultra requiritur , ut tangant se in omnibus partibus formaliter secundum illa dimensionem, versus quam sit contactus: quod non contingit in duabus illis supcrficiebus, ut per se patet.
Dices: hoc ipso praecisZ qubd duo
corpora sese tangant in omnibus partibus penetrantur: ergo ex eo praecise quod inter duas superficies sit . similis contactias, dabitur penetraua.
477쪽
Respondetitu iacgando consequeri tiam. Et ratio est : quia cum corpus
versus omnem dimensionem sit diuisi QUAESTIO V. bile: ex eo praecisὸ quia duo corpora se tangunt secundum se tota,aut secum LOCUS, TEMPUS, ET MOTUS dum aliquas partes pros ditatis;debet
etiam se tangere tormaliter quatenus
sunt diuisibilia; ac proinde ad huiusmodi contactum necessaria est intromis sio unius in aliud circa eundem locum, in quo consistit penetratio. At verbduae illa: superficies, licet versus latitudinem sint diuisibiles ; tamen versus profundit itcni, sue ut terminant illa corpora, sunt indivisibiles,&so aliter prout sic fit contactus, ac proinde nulla ibi dat intromissio virius partis
in aliam circa eundem locum, ut cor
so Tandem inquires : in linea, superficies, & corpus sint species infimae quantitatis continuae. Respondetur assirmative. Non enim propria unius uiusque extensionis : cuius signum est, quod linea recta potest fieri curua: & superficies quadrata circularis. Praeterquam quod tales disserenti sumuntur ex diuersis figuris, quae sentvera accidentia quantitatis , ut patet. Ergo diuiso lineae in rectam, & cur-uam: superficiei in quadratam, & circularem : corporis in pyramidalem, &curuum; & aliae similes non sitiat generis in species, sed subiecti in accidenti; . Alia quae circa has dimensiones selent disputari: an scilicet Physice sint species,&inter se realiter distinctae, vel
tur ex indivisibilibus: an partes, & indivisibilia sint actit in illis, vel solum in potentia ; de alia huiusinodi, proprium locum obtinent libro sextoPh ficorummec recte hic ab aliquibus per
Iim verae flectes quamitatis si DRaecipua ratio dubitandi sumba tur ex Aristotele, qui in hoc capite inter quantitates continuas nume
rauit locum, & tempus; quibus etiam ex paritate rationis alij addunt motum, cum tamen quinto Metaphysicae cap. is . ubi exam inuestigat essentiam, de species quantitatis, nullum illorum constituerit sub quantitate continua.
Et ided quid tenendum sit, per singula
discurrendo,breuiter discutiemus.
Primb , ergo sciendum est tirum definiri ab A ristot. Physicor. sic:
vltima superficies erepo is cotisuntis immabilis primi. In qua definitione, rclictis vltimis verbis, quae ibidem explicabimus ; primae illae particulae,scilicet
ma I reficies corvuris emtisuritu den tant locum in sui ratione include
non ldm ultimam saperficiem , sed
etiam relationem ad corpus locatum, ut notauit Vasqueet prima parte, dii putat. I 3h capite 3. vel saltem aptitudinem circumscribendi, & continendi locatum, in qua landatur talis rebatio. Verbi gratia vas continens aquam est locus eius : quia secundum suam vitia mam seperficiem concauam elicumstribit aquam; de ideb ad rationem loci
pertinent ultima superficies, & relatio continentiae, seu aptitudo circumscribendi locariam; quorum quolibet dcficiente, deficit ratio loci, ut patet in caelo empyreo, quod propriἡ non cae in loco: quia non habet aliam stiperficiem ipsum continentem. Similiter si a valepraescindamus relationem , seu aptitudinem continendi aliud corpus, erit
478쪽
i ostendemus lib. 3. Pl scorimi.Tertium etiam licet non pertineat per se ad aliquod genus: inam sit quid incompletu,& imperse etiam,sed reducaturad illud, ad quod pertineat eadem forma, qua db est iam persecta, & completa; ashuc tamen non ipse motus. Tum quia re vera non est postpraedicamentum,
nec quid distinctum ab ipse termino:
Tum etiam quia ut recte notauit D. Thom. Σ. distines. o. qu. I.art. ad prumu, propria ratio motus abstrahit absivtroque termino, & consideratur Gedisserentia agentis,&patientis. Restat ergo motum proprie , de so aliter consistere in illo nuxu,& transitu in termedio , nulla habita ratione terent quidem quantum, de habebit superficiem, sed talis superficies non erit
socus, ut per se notum est. Manet ergo, locum in sua ratione vitra superficiem includere aliquid aliud, nempe talem relationem , seu aptitudinem continendi rem locaram ; quam cum actu continet, dicimus locum esse plenum; si verba non contineat, dicitur esse vacuum. Et ideb vacuum definitur ab Arist. lib. citat. c. 7. sic: Epticinnor tutinorZ re. si Secundb sciendum est, temp- definiri ab eodem Arist. ibidem cap. II. sc : Es numerin m=- secuiaum Vbi numerus non sumitur pro specie quantitatis discretae, quae est obielium Arithmeticae, & diuiditur in binarium, quaternarium, &c. Constat enim tempus esse quid continuum; cupraeteritum, & suturum, quae sunt pa
tes eius,copulei Hur termino communi,
scilicet instanti praesenti. Ly ergo Om riu in definitione Arist. vi magis explicabimus loco citato, idem est, quddmensura, seu extensio. Et ita sensus est: tempus est mensura, seu extenso motus secundi im prius , & posterius. Quam definitionem, ut intelligamus oportet aliqualiter explicare quid sit motus. Pro
Tertibnotandum est cum Maso hic seα3. quaest. s. in quolibet motu quatuor posse considerari. Primum est egressus ab agente. Secundum est receptio in passo. Tertium est ipsa sema, quae est terminus motus in quodam esse imperfecto, & secundum quod intelligitur in fluxu,&acquistione. Quartum tandem est ipse fluxus, & transitus, non habita ratione termini. Ex his ergo primum, &secundum constituunt praedicamenta actionis, & passionis;α sic non sunt essentialiter ipse mores, qui ad nullum praedicamentum pertinet, sed potius est postpraedicamentum . Vt
s rarit, sciendum est, se rimaliter sumptum definiri ab Arist.
Physic. cap.Σ. sic: Es actin entis in pote DAE, pravi in petentia. In cuius explic tione multa ibi dicenda sint, nunc solum rudi minerua asserendum est, qubdin motu propriE dicto, prout distinguia tura mutatione instantane ex eo quod non simul actuet totum mobile , sed partim actuet, de partim relinquat inpotentia squod significatur in definitione adducta) necessarid intellisitur esse prius, de posterius; de per consequenavere extenso seccessua. Et haec est te-pus, intelligiturque dimanare, ab ipsi quantitate, seu extensione permanenti rei mobilis medio motu, in gen re camsae quasi efficientis; sicut ipla quantitar, seu extenso pcrmanens dimanat immediast a substantia corporea. Et hoc est, quod docet Aristot. s. Metaphysici
cap. 73. asserens tempus habere extensionem a motu, de motum a mUnitudine, in genere scilicet causae enicientis. QDd non tollit quin ipsum tempus
in genere causae serinalis extendat, demensuret motum ,& quantitatem ρογman tam 3 sicut quantitas permanens
479쪽
ui volunt aduersith: ibi enim distinguit duos modos quanti per accidens. Aliud
quod verE dicitur talen quia de s. nubiam habet extensionem, sed extenditureer ipsam extensionem subiecti; ut mu- sicum, & album: musica enim, de albbedo nullam habent propriam exten- .sionem, ut patet. Alterumveo, quod non tam dicitur quantum per acciden uquam per aliud, ut explicat D. Thorri. ibidem test. is. quia nimirum, licet uise habeat propriam extensionem, illa tamen resultat, de derivatur alia. quam praesupponit; atque ita non diuiditur per se, sed ad diuitionem alterius.' Et hoc modo tempus appellatur ab Arist. quantum per accidens, seu per aliud. Videatur D. Thom. ibidem. Ex tquo loco. Probatur conclusio. Quiatem pus esse quantum per aliud modo exoticato, non tollit, quin re vera sit species quantitatis; quamuis aes at eitiei in persectissimam,dc tenuissimae mutatur ergo non est cur incndatur a vera rati ne quantitatis. Probatur antecedens: quia etiam si saperficies necessuid si ponat extensonem lineae, de corpus G perficiei; orianturque quotan modo ex eis: adhuc sunt verae speciesquani ratis, ut sipra vidimus. Similiter etiani si numerus sipponat necessarib quantitatem continuam, de causetur ex diuisione eius, teste D. Thom. I. p. q. o. an.
adhuc est vera species quantitatis, ut infra videbimus, nulla alia ratione nisi quia habent propriam extensionem diastinctam ab ea, quam praesepponunt,& qua intelliguntur oriri. Ergo etiam si tempus sipponat,& oriatur ad exten sone permanente a ei mobilis medio motu, ut explicatum est ι adhuc erit
extendit,&mensurat substantiam , quadimanat.Ex quibus iam facit E intelligetur dcfinitio temporis : dicitur enim extensio, seu mensura motussecunddiri prius, &yosterius: quia non extendit, aut mensurat substantiam secundum se, ut mensurat quantitas permanens, sed dum est in motu ,α successione, quae necessarid includit prilis, aeposterius ut explicatum est. 1s Prima conchasio. Locus non est propris, &perse species quantitatis . continuae;sed reducitur ad eam ratione superficiei, quam includit. Haec est mes Arist& D. Tho. loco citato Metaphysicae dum asserunt locum esse quantum per accidens: quossequuntur Auctores quaest. Praecedenti diruti. dc communia
Fundamentum simitur ex dictiet quia locus praeter superficiem includit relationem, seu aptitudinem ad coni nendum corpus locatum, quae per accidens se habet ad protriam, & ementialem rationem seperficiei, t notum est: ergo locus prout dic, in ens per accidens; & consequenter non potest ellevera species quantitatis. Eonfirmatur: quia locus nullam aliam extensonem habet praeter extensonem superficiei t ergo non potest constituere distinctam speciem quantitatis, sed re-ἀucitur G superficiem. 16 secunda conclusio. Tempus re vera est species quantitatis, quamnis valde imperfecta, &tenuissimae entitatis. Haec est contra Sanchea lib. s. q.
tr. & Αrauxo loco citato quaest.Praecedenti. Eam tamen docent ex antiquis
Alb. Ianiblicus, de alij quos refert, de sequitur Toleti hic qu. a. diam etiam
ἡefendant Aquar. s. Metaph. q. II. Ma-fus hac λα 3. q. s. noster Didaca Iesu
quaest. 1 Rub. quaest 3. estque communior inter Doctores. Eam docet in praesenti Arist. neque dissentit. . Metaph.
propriam extensionem ab alijs disti
480쪽
tis ex dictis patet: nam tempus habet proprias partes, scilicet praeteritum , &niturum,&propria continuatiua, scilicet instans praesens. Item proprietates ab alijs diuersis: nam caeterae quantit
tes continuae menserant permanenter;
tempus verb successiuE: & ideo illae habent totum suum esse simul, istud verbs,lum existit secundum aliquid indiuisbile sui, ut docet D. Thom.orusc. .& nos explicabimus lib. .Physicor. go verὶ tempus habet propriam extensionem ab alijs distinctam. Per quod tandem patet , quare
tempus inter omnes quantitates continuas sit impersectissimae, & debilissimaeentitatis. Quia scilicet, ut recta inquit
D. Thom opusc. citato, illa sunt minimae entitatis, quae velfecundum se non sunt entia actit, ut materia prima vel secundum se tota non extant, sed secudum aliquid indivisibile siti, ut tempus, de alia successiva. De quo risibilia ocitato lib. Physicor.
18 Tertia conclusio. Motus non
est pers de propriὸ speciesquantitatis.
Haec est contra Fonsec. s. Metaph. cap-
Physicorum cap. 2. q. Mart.3. Eam tamerecipiund communiter Doctores cum
Ariaequi nechic nec s. Metaph. num rauit motum inter species quan iratis. De quo videri possunt. Mai. ubi supra u. c. Sancti. Iolet & Rub.citati comelusone praecedeti, &Arau. 1. Metaph. qu. 3. art. 1. Facilόque probatur. T mquia motus est fluxus quidem, de traim sima de uno in aliud;& consequenter ens incompletum, & imperseetiam, Ut docent Arist. & D. Thom. Ir. Metapli.
lect. s. ergo non potest directE, & per se ad aliquia praedicamentum pertin
re. vim etiam quia toreus est postpraedicamentum ut constabit insta ex
Ariae ergo non potest in vera jecies
Contra has duas conclusones obiicies : quia extensio , de continuitas temporis dimanata motu, ut passio abessentia, teste D. Th - . p. q.13.artis. ergo vel motus est per se species quantitatis, sicut tempus, vel tempusnon est per se in praedicamento sicut motus. Probatur consequentia : quia passi
non potest esse imperfectior,quam subiectum cuius est Passio: ergo si motus
propter sui imterfectionem,&incompletionem excluditur recta linea praedicamenti ,, mula magis debet excludi tempus, vel si tempus admittitur, bee etiam admitti motus. Confirmatur: quia motus habet propriam extensi nem, ε continuitatem sicut tempuMeique assignantur propria continuativa. scilicet mutata esse: ergo est vera species quantitatis.19 Ad argumentum neganda est consequentia. Ad cuius probationen respondetur, dato quod antecedens sit verum de subiecto proprio, dc adaequato seu de subiecto non tamen esse uniuersiditer verum de subiecto su seu de eo, quod est ratio recipiendi aliud: ut patet in quantitatere,ctu figurae, de aliarum qualitatum corporasium, quae media illa recipiuntur in substantia : ω tamen, sent persectiores ipsa quantitate. Et ita contingit in praesenti: motus enim solum est id, medio quo extenso temporis recipitur in re m&li, & diminat ab ea; ac proinde tempus potest habere sussicientem Iersectionem , α completionem, ut ut fp dies quantitatis, etiam s motus non habeat illam.QQd autem de facto hoe ita sit,colligitur , timεex eo, quia m tus ex natura sua est via ad terminum,& ordinatur ad illud tanquam ad id, quo completur in ratione entis; quod nonhabet tempus, vide se constat.