장음표시 사용
491쪽
so Dissut. XIII. de quantitate, VIL
quod natura animalis, quae abstrahitur
non est realis, sed qubd separatio illa,& status abstractionis fit ab intellectu.8, Ad tertium illi Doctores, qui ex
una parte defendunt unitatem pnedicamentalem esse solam quantitatem cotinuam cum in diuisione, &ex alia numerum esse ens per se: respondent unitates
esse quidem entia completa in genere continui, sed respectit entitatis discretiverε esse essentia incompleta,& sic posse se componere unum per se. Adducundique exemplum in linea, quae in genere lineae est quid completum,tamen respectu superficiei habet incomplexionem, secundum quod unit paries eius. Sed haec solutio certξ non satisfacit, eamque merito impugnant Coninabr. de alis. Quamuis enim id, quod esuimpliciter totum, & ens completum in
Uno genere, possit esse secundum quid rus, de quid incompletum in alio, ut Qiximus supra disp. nu. 31. & patet in homine, qui simpliciter est totum ingcnere substantiae, & secundum quid pars respectu compositi accidentalis:
tamen omninbvidetur repugnare quod
idem absolute, & in rigore loquendo, sit simpliciter totum , & simpliciter
pars, seu ens completum, & incompletum etiam respectu diuerserum. Et ratio est: quia vera completio, aut inconpletio, seu esse simpliciter partem, aut
ompliciter totum, non est aliqua rei tio adueniens rebus comparatione facta cum alijs: sicut esse magnum, vel paruum in quantitate; sedes quid con-meniens eis abselutE in se ipsis, secundum essentialem uniuscuiusque conceptum, ratione cuius quidquid est simpliciter pars, & ens incompletum, esssentialiter petit alterius consertium ad sui persectionem, ut patet in materia,& forma. Quyd vero est: simpliciter tintum, & ens completum integre intelligitur in sua visentia persectum , sique
eo, qudd componat cum alio; ac pro dE accidentaliter tantum, & secundum, quid potest esse pars respectu alteri u Cum ergo quantitas continua Petri v. g. sit accidens reale simpliciter completum , cuius persectio essentialis integra omnino esset, etiam si non daretur alia quantitas , cui enumeraretur; consequens est si unitates praedicamentales sunt ipsae quantitates continuae
absque aliquo alio, qubd non sint simpliciter partes, neque essentialiter ordinentur ad componendum numerum,& per consequens quia ipse non sit ensper se. 81 Confirmatur: quia si s possemus dicere hominem v. g.licet in generre substantiae sit quid completum: ta-nacia in genere albi vete est cras incompletum , & consequenter compositum
accidentale esse per se. Similiter duos intellectus, & duas voluntates licet in
ratione intellectus, aut voluntatis sint accidentia completa; tamen in ratione numeri transcendentalis vere esse entia incompleta ,& per consequens talem numerum esse aliquod ens per se. Quae
omnia, & his simillia sunt absurda: ergo insufficiens est praedicta solutio. Ncque exemplum adductum de linea urget. Tum quia non est ita certum
talia indivisibilia continuatiua actu esse in quantitate : esto autem qubd actu sint in illa, tamen non sint partes eius,
sed continuatiua : non enim superficies componitur ex lineis, neque corpus ex superficiebus, ut dicemus lib.
Physicor. unitates autem sunt verae partes numeri. Tum & maxime: quia ut sumitur ex D.Thom. qu. 9. de potenti art. 7. tres istae dimensiones non tam
sunt species Physicae, & naturales qua titatis, quesis Mathematicae, &per do signationem; ex eo quod Gcometra sumit unamquamque ut per se si stent ,&independentem ab alia: cum N
492쪽
men omnes reuera constituat idem ac-iquantum sunt partus unius exercitus,' vel ciuitatis, non inuenitur aliqua re cidens reale, di manans a substantia corporali : de quo propterea, ut de uno,
de specifico accidenti tractiit Philos phia. Qime linea v. g. de seperficies abiblutξ, & realiter loquendo non sunt entitates simpliciter completae : & sic
non est mirum ipsas ordinari essentialiter ad corpus, quod tamen dici non potest de quantitate naturali trinae dimensionis respectunumeri, ut patet; ac pro inde non est eadem ratio. Relictii ergo hac solutione, respon Aetur ad argumentum ex doctrina qupstionis praecedentis, unitates praedicamentales non esse ipsas quantitates continuas, sed quid incompletum illis superadditum; δε sic posse constitueremum per se. Videatur Ara o ubi supra adsecundum.
τι Ad quinum distinguenda est maior. Si enim sensis sit, omne ens per se
debere habere partes unitas termino communi, neganda est; concedenda V
rbs sensus sit debere esse unitas saltim aliquo ordine: & hoc modo uniuntur paries numeri, ut postea explicabimus. Quod sufficit, ut absolutξ non sint plura ; sed habeat unicam essentiam quamuis discretam. Ad confirmationem similiter respondetur accidens quod est per se unum, non posse esse in pluribus subiectis adaequatis, seu totalibus: benEautem in pluribus subiectis inadaequatis, & partialibus: & hoc modo numerus est in pluribus realiter distinctis. Sic enim integer binarius non est unaquaeque unitas , sed ambae simul; ita adaequatum eius su tectum non est una quantitas, sed duae
Ad ultimum negatur antecedens. Ad cuius probationem respondetur realem ordinationem inter duo, ratione alicuius incompleti in eis inuenti, esse susscientem ad constituendum viruper se. Unde quia in hominibus inlis, 3: Physica entitas incompleta, aqua constituantur partes talis exercitus, vel ciuitatis, sed moraliter tantum, & in aestimatione hominum censetitur quid incompletum; ideo exercitus, vel ciuitas physice loquendo non est ens perse, sed ibi im moraliteri. numerus veri, P
unitates ex quibus componitur sunt
quid physicξ incompletum, ut expli
Ad secundam probationem antece dentis respondetur non esse necessarium ad hoc ut sit ordo resis inter viritates, 'udd una determinatE sit prima,& alia secunda, &c. sed sufficit qad indeterminatE se habeant inter se,ut materia, & forma: pr cipuὸ cum ultima unitas specialiter dicatur forma num ri, eo qubd quasi determinat alias, Mconstituit innac, vel illa specie numeri, ut ex D.Thoma 8. Metaphysic. lech. 3. adduximus in conclusione. Sed pro huius maiori intelligentia sit.
ter Doctores , qui nobiscum sentiunt numerum esse en er se. rrum quidam s& sit prima sententi absolutἡ negant vltimam unitatem esse formam numeli, contendentes ips- simul cum alijs solum esse materiam eius; formam verb esse struetium ibiam, seu compositionem, quae in binx-nario est binestas, in ternario ternit xc. Sic docent Aureol apud Capreol in 1. dist. 1 . D. I. in argumentis conta
493쪽
s ecundam conclusionem Anton. An-l esse formam numeri , eique tribuere draeas 8.Metaph. cap. .Rub. in hoc cap. speciem, or unitatem: & proptcrea ex ouaest. 7. Murcia disput. 3. qu. I. &alij. Eius additione , vel substractione cauaddunt. quando numerus successisue producitur, & potest assignari vitima vilitas dici holi e aliquo modo formam ; sed valde impropriE, dc metaphoricE,inquantum est ultima pars materiae; non autem quia vere habeat rhtionem formae respectu aliarum; quod etiam docet Suaree disput. I. Metaph.
Probatur primδ haec sententia: quia compositio, quaest in ipsi entitate accidentis non potest esse compositio ex materia,& λrma, praecipuE in quantitate, cuius partes sunt eiusdem rati nis: ergo in numero nulla unitas potest esse se a respectu alterius. Secundo : quia compositio mat xiae, & formae requirit veram unionem vitiusque inter se ;&qubd formavere recipiatur in materi ut patet inductione: sed neutrum reperitur in numero: neque enim unitates copulantur aliquo termino communi: neque ultima recipitur in alij ut per se patet: ergo nulla unitas potest esse forma respectu
8s Terti. : quia determinata species habet determinatam formam: ergo si ultima unitas est forma numeri, dabitur aliqua, qvie determinate sit vltima. In ternario autem trium Vnitatum simul productarum nulla potest
esse determinatξ vltima: ergo nulla po test esse se a numeri. PIura alia argumenta pro hac sententia adducunt
Capreol. i supra, Sancti. Mas Galleg.&alij Thomistae infra citandi. Certξ haec opinio sic explicata salsa
est: eamque rei jesunt, tum hi, tum tiam alij omnes Thom istae, quos vidimus. Et meritb : nam D. Thom. locis num. 71.5 8 o. adductis ab lutὸ docet ex mente Aristoti ultimam via accinsari diuersas species numerorum : ad cum modum, quo ex additione vel su
stractione ultimae differetiae fiut diueti edefinitiones. Propter quod etiam ibi de ultima unitatem appellat differentiam numeri. Vndὸ tandem cocludit ipsustiesse ens per se. Quae omnia saluari non possunt per solam illam extrinsecam
metaphoram, ut patet: ergo necesi
rid asserendum est cum Tnomistis in aliquo vero, & proprio sensu ultimam
Neque recte id negatur in hac sententia, ex eo quia in ternario se a sit ternitas; de in quaternario quaternitas, &c. Nam ut re notauit Capreol. ubi supra conclus. s. cum seima sit duplex; alia totius, ut humanitas, alia partis, ut anima: stat optimE respectu ternitatis, quae est se a totalis, omnes unitates se habere ut materiam: cum t men inter ipsas una sit forma respectit alterius: sicut etiam respectu humanitatis corpus, & anima habent rationem materiae, dc tamen anima est vera --ma, respectit corporis. Hac ergo opinione relicta. 86 Secunda, dc inter Thomistas recepta sententia assirmat ultimam unit tem verξ esse sormam numeri. Sic d cent Capreol. ubi supra Soncin. lib. ro. Mataph. qu. 0. Iabel. lib. 8. qu. Io. Pa tholom. Spina ibid. descias. am Arauxo lib.f. qu. .art. 2. ad 1. Sancti. lib. 3. Logicae qu. 22. Mas hic se st. a. qu.1. Gal-leg. controuers a , . de abi. Qui tamen in eius explicatione diuisi sunt. Primbenim , quidam ita strictE intelligunt
verba D. Thom. ut asserant vltimam unitatem non sol sim habere rationem
sorinae quasi physicae respcctu aliaru a, sed vere esse sormam Metaphysicam, seu disserenum euentiscin numeri.
494쪽
Sic docet Galles. putatque elle communem sententiam Thomistarum. Sed immeritb: nam sere omnes se satis explicant, dum dicunt ultimam unitatem esse formam partialem; ad eum modii, quo anima est forma corporis : quod etiam significavit D. Tho. loco citato. Et ideb hunc modum dicendi impugnat rectE Sanchea conclus. 1. Ratioque est manifesta triuia disserentia significat totam essentiam rei, & praedicatur de illain recto, ut patet ex dictis disput. 7. sed ultima unitas non est tintus numerus, nec praedicatu in recto
de illo, ut per se constat: ergo non P test esse differentia eius. 87 Secund alij concedentes vlumam unitatem sellim esse formam numeri quasi Physicam, & partialem, dicunt in rei veritate dari in quolibet ni
mero aliquam unitatem determinata,
quae a parte rei stultima,& sorma aliarum, licet nos innoremus quaenam illa sit. Sic docent inpreol. & Ia L reputatque probabile sancti. concl. A. Sed neque hic etiam modus dicen-ssi satisfacit alijs Thomistis. Tum quia
omnes unitates entitatiuE loquendo sunt eiisdem rationis: ergo nulla potest esse ratio ex natura rei , quare una
potius qua alia sit determinatE vltima, aut forma aliarum ; maximE quando
omnes simula roducuntur, quod constat esse possibile. Tum etiam quia alias
species numeri non diminueretur, nisi per ablationem illius determinatς unitatis,quae est ultima. d sic profatur:
quia petaolatione alicuius partis materiae, si cum alijs maneat forma non corrumpitur species rei; ut patet quando homini abicinditur brachium: ergo si
in numero quaternario manet illa viaitas,q uae in rei veritate est ultima; etiam-auseratur aliqua ex alijs tribus, adhuc manebit quaternarius; quod tamen cs
absurdum, ut rari: eQQ,&c. 88 His ergo, ec alijs dicendi modis
relictis, asserendum cst a parte rci, &entitatiuξ loquendo , unam quamque
unitatem praedicamentalem ex natura
sua simul esse determinabilem per alia & determinatiuam illarum sub diuersis brinalitatibus; ac proinde adinvice
tabere rationem materiae, & formae. Ad eum modum, quo in matrimonio, aut quolibet alio contractu uterque
consensus se habent, ut materia , deforma secundum quod se inuicem doterminant, & determinantur. H;c est stcquentior modus dicendi Thomist
rum, quem sequuntur Sanctica, Arain
xo, Masus, de alij ex supra adductis. Estque proculdubio mens D. Thomae
loco citato ex s. Metaph. lcet. s. ubi propterea compossionem, quae sit innumcro ex multis unitatibus, explicat per similitudinem ad compositionem Physicam ex maletia,& forma. Sicut enim forma constituit, & determinat materiam , ita contingit in unitatibus. Est tamen discrimen, qut,d materia, &forma sunt primb diuersae, & ita altera sic esti potentia, ut non possit esse aetiis; altera verb sic est actus, ut non possit esse potentia v& idcb ab ea , quae est actus determinate sumitur species: quia actus est, qui constituit. At vere, unitates praedicamentales , cum sint eiusdem rationis, nulla determinatξ cst actus, aut potentia;& sic nulla determinate constituit, sed ad inuicem habent rationem actus,& potentiae: Qiuod ut explicaret D. Thom. subdidit: Nume. rm est unum prese, ex ιν ροὸd a paras is f rma alterius. Dices hoc non sissicere ad unitatem peLse, quam ponimus in numero: ut enim compositum sit simpliciter unita,videtur requiri qubd altera eius pars si simpliciter potentia, & altera simpliciter actus. Respondetur, qudd
495쪽
L11 Dissut. XIII de quantitate VIII.
actus, de serina nullum potest propri Eloquendo componi ex materia, ci ma. re siquando accidens ex propria ratione pos taut partes, noli debet ad eius unitatem requiri, ut aliqua sim-
. pliciter sit serina ali iam ; sed fatis est
omnes esse talis vatum, ut essentialiter ordinenti ad constituendam unam integram serinam : nam eo ipse altera quodammodb est alteri ratio essendi, in quo consistit ad inuicem habere rationem materiae,& formae'. Et hoc contingit innumero, ex eo qubd unitates sint quid incompletum, & essentialiter ordinetatur ad componendum illum, ut explicatum est.
89 Secundb Aijcies r quia iuxta
hunc modum dicendi, in quolibet numero erunt multae unitates dantes illi Deciem , siquidem unaquaeque respe- M alterius habet rationem formae ; &per consequens in quolibet numero
. Gunt miritae unitates ultimae: quod tamen videtur contra D.Th.qui singulariter tribuit ultimae nitaties se rmam numeri, & dare illi speciem. Huic argumento respondet Sarach. qudd D. Trio. him asterit ultimam unitatem dare speciem numero, & esse se am eius; in quo non significat una solam unitatem dare speciem, & esse ciliam, sed hoc habere vltimam, siue sit una, siue plures. Quod ut melius intelligatur notandum est hoc, quod est unitatem este determinatiuam aliarii, esse ipsam serinalitatem ultimae; sicut etiam esse determinabilem per aliam, est se alitumn vltinia. Quare sicui parte rei aquaeque unitas, se aliter Iecunddm quod est determinabilix per aliam, est non vltima, & consequenter materia numeri; sic unaquaeque, malitersecundum quod est determina- tiua aliarum , est villima ; dc prove sic habet rationem sermae. Ac proinde se aliter loquendo, semper verssic tur vltimam unitatem essesernian ii meri; quae sunt verba D. Thom. Caeteriim ut haec selutio plenε sati saciat argumento, sic omnino explicet mentem Angelici Doctoris addendum est; quod quia numerus est unus uniatate ordinis, ut docet Arist. in hoc cap. Vbi postquam dixit partes temporis habere intrinsecum ordinem : quia una est prior, de alia posterior, subdit: Et innumers simili maaa, ex eo plan quia iisvn m quam ι; du. quam tria;
h.e quidem pacta re inem furandam habent, me. inde est, quM quamuis materialiterloquendo, nulla unitas in par ticulari sit determinast vltima, vel non vltima, prima, vel secunda, M. H e plicatum est: tamen sermiliter loque do, in qualibet specie numeri semper una unitas est ultima, nempE in binario secunda; in ternario tertis, & sic de alijs. Cum enim resis numerabilitas unitatum includat dictio ordinem,
quomodocumque numerentur,vltima
ternari j est tertia;&quaternarij quartaracproinde haec exercet rationem se mae, & determinat alias; Et in hoc proprio, &Ωrmali sensu loquitur D. Tho
bisepra. Videatur Aoum artata est to circa finem.
o Ad argumenta primae sententiae ex dictis patet solutio. Ad primum res pondetur compositione, quae fit in ipsa entitate accidentis non posse et se ex materia,& se a Physica, seu ex pari bus primδ diuersis: benξ autem ex pa tibus,quae ad inuicem habentrationem materiae, & serniae, ut explicatum est. Ad secundum similiter resp5detur, quδd prior illa compositio est, quae r quirit vera unionem partium, A quod Arma intrinsecξ recipiatur,&inis et materiam. Haec vect posterior, in fiat inter partes discretas,sola requiritvni nem ordinis, de quod una .extrinsect
496쪽
recipiatur in alia,secudum quod dete minat illain,qui est quidam modus in- Armationis,ci actuationis proportionatus naturς entis discreti. Ad est modii ruo,in cotrachii humano vnus cosensus eterininat,& actuat intrinsecξ alium. Dices: sorma extrinseca non constituit unum per se, cum illo, cuius est serma, ut patet inductione: nam obiectum est forma extrinseca habitus, vel
Potentiae; terminus relationis, charitas aliarum virtutum,teste D. Thom. a. 2.qu. 23. M. L&sic de alijs: δί tamen ex his non resuliatvmam per se: ergo,&c. Resp5detur determinationem extrinsecam, quae fit a forma per se ordinata
per modum partis ad actuationem alterius , sitncere ad constituendum unum pers ut supra nu.76.dictum est.&hoc inuenitur in numero, non autem in alijs exemplis argumenes , de ideo non est simile. Ad tertium respondetur,quod qua-do species estentialiter petit componi ex materia, de serina,quae sint simpliciter tales, & primδ diuerse, tunc determinata seecies exigit formam,quq smpliciter ut determinata tam sermaliter, quam encit haE , vi contingit in se stanti js materialibus. Quando verboedies ipsa est essentialiter forma, &Ωlum componitur ex partibus eiusderationis ; adhoc ut si species detcrminata sescit, quod habeat sormam alia quo modo determinatam , stilicet incommuni, & secundum aliqua formalitatem,quamuis entitatiuε,& in particulari sit indeterminata: & sic contingit in numero, ut explicatum est. Ex dictis insertur numerum praedicamentalem non isse specicin infimam quantitatis, ut aliqui dixerunt; sed vere c5tinere plures species numeorum. Quae est doctrina Aristot. loco. citato ex s. Metaph. bi propterea ali 'rui Ic um ccita comparat timeris Quod etiam ex eo pater: quia Arithmeticus saese deinonstrat passiones de
aliquo numero, quae nullo modo conueniunt alijs; ut quod binarius sit -- pliciter primus; qudd ternarius sit primus impar; 'ubd quidam sunt lineales; quidam solidi,&c. quod signum est diiunctionis essentialis: ergo numerus est species sebalterna quantitatis.
acceptiones. Nam alijs omissis, Themlogis sumitur pro quodam actu viri tis religionis , quo mens eleuatur in
Deum; seu quo aliquid ab ipso petimus. De quo disputat D. Thom. 2.2. qu. 83. Secundb, a Disceticis useri' tur, ut dcseruit ad cxplicandos animi conceptus . quo modo definit eam Arist. lib. I. Periber. cap. . quod si Vm si iis c liua ad placitum, euim ali-rua pars separata significat, ut vidimus lib.2. Summularum. Tertib pud Rhothores accipitur, ut est instiumentum quoddam ad persuadendum : de qua Cic. 1. de Oratore : Tantam inquit γυ- habet sexanima illa, atque omnium
regina re rum eratισ: ut non modo inclinan
tem erem , aut famem inclinare; sed
etiam a u intem , in repugnantem: et t
impreator ια , ac fretis capere risiit. Et tandem sumitur apud muricos pro oratione externa,seu vocali; si cundum quod est realis multitudo prolationsi, seu syllabarum discretarum ordine quodam sibi succedentium : α hoc modo sumitur in Haesenti. Proculus maiori explicatione. m. Secunddnotandum est, quodsi
497쪽
ό ό DG ut. XIV. de quantitate, Iussi viri
nus est quaedam qualitas causata in aere ex duorum corrorum collisione. Vox autem proprie iunipta non est quicumque sonus, sed ille, qui causetur ex collisione quarumdam partium corporis animalis, nempe gutturis, palati, linguae, dentium, & labiorum. Et sic unica vox erit,quae ex unica collisione causatur; quod fit quando una vocalis littera cum aliqua, vel aliquibus consonantibus pronuntiatur. Vnde una vox
inpraesentierit unicasyllaba, & plures voces plistes syllaba: ; oratio ver erit aggregatum cx talibus vocibus, seu syllabis. V. g. haec dictio , domi- oratio : quia fit tribus percus sionibus sibi succedentibus, iuxta tres
eius syllabas ; & sic quid saccessi-uum. Cum autem inter unan*, & alteram pronuntiationem intercedat aliqua temporis morula; consequcns est
tales syllabas elle discontinuas ; ac proinde totam orationem esse quid
discretum.' Tertib notandum est , in his vocibus , seu syllabis plura reperiri
Primo enim inuenituri aer verberatus, in quo recipitur sonus i & de hoc certuna est non esse orationem : cum sit
substantia. Seclido, sonus ipse causatus ex tali percussione; & neque hic etiam potest esse essentialiter oratio: cum sit ualitas. Tertili,mosio illa seu percuso per quam causatura in qua duo athuc possunt considerari. Primum est motio ipsa secundum se ; & sic est vera productio, ct collocatur in praedicamento actionis. Secundum est duratio illa, seu extenso, &quasi corpulentia voci secundlim quam quaelibet syllaba dicitur magna, vel parua,seu longa, Vel breuis: dc haec est quantitas vocis, quae etiam dicitur tempus eius ; non 'quidem extrinsecum,& primi mobilis, sed unicuique intrinsecum, nempὶ extelio
illa, seu dilatatio lillabae, quae maior in
in longa, qutin in breui, de ratione colus sunt ordinabiles secundu consen-- , tiam, qua stimitur unitas, de essentia , orationis ; sicut ab ordine , seu numer bilitateviaitatum, sumitur ratio numeri. Ac proinde sicut iste essentialiter consistit in multitudine unitatum scordinatarum: ita illa es letitialiter consistit in multitudine illorum t potu, seu extensionum syllabam sic sibi co respondetium secundiim consonantia. Quarib tandem notandum est, ex D. Tho. r. de anima leαi8.id, quod
dietiim est de his vocibus, leu syllabiqintelligendum etiam esse de alijs sonis,
aut motibus musicis,qui quodammota etiam dearticulantur,& propterea seleeappellari voces. Ac proinde corum multitudinem,saeundum qad mens ratur longitudine,& breuitate in ordine ad cosonantiam, esse etiam orationem. Quare oratio sic explicata continet sub se plures species, secundum quod syllabae, vel motus diuerse modo ordit at secundum breuitatem et longitudine. Et ideo ut benὰ notat Toletus nic M. a. abaoratio est, popul- rro arbore ; de alia pro ciuitate: nam ilia est ex prima longa: & haec ex prima breui. Similia ter diuersae species sint Lminur,dc Zmini. Et generaliter sub oratione sic
explicata continentur omnia genera carminum, Ut exametrum, pentam
trum, saphicum, adonicum, Item omnes pedes carminum, ut spondaeus, pyrrichius, molossis trybrachus, occ. Et tandem specie tonorum,ut diapeam te, diapasaron, &c. De quo videri potest Soti hic. quin I. arti . 6 Dicedum est ergo orationem sic explicatam esse veram speciem quantutatis. Sic docet, &prosia Aristoti in hoc cap. Quem soluuntur D. Thom. loco citato αὶ distinct. 3. quaest. Lartita 3. quaesti c. . ad I. dc opus - . tractat. . cap. a. Alberti tract. μ
498쪽
dine ad unam consonantiam: ergo hac. beiit inter se suffcientem ordinem ad coiistituendum unum per se; ac proin-dξ nihil deficit, ut oratio sit vera species quantitatis.
97 Per quod etiam patet quomodo oratio distinniatur ab alijs speciebus
qdantitatis. A numero enim distino tur: quia quamuis hic possit attribui r bus succeruuis quomodo numeramus deambulationes, dies, annos, imb M syllabas ipsas orationis, dicendo ea
esse dissyllabam, trisyllabam, non
tamen mensurat illas secundum cons nantiam, sed secundum multitudii nuvi explicatum est: a linea verb, superficie, corpore, de tempore distinguitur: quia hae sunt quantitates continua ,Ora tio verb discreta.
Ex quibus potes iam Besse ordinari
arbor praedicamenti quantitatis. Quo prima diuisione diuiditur in cotinuam.&discretam ; deindξ contimis diuidi tur in eam, quam consequitur figura.& situs ; de possumus appcllare figur bilem, seu siti bilem; & in eam, cui r pugnat figura, aut situs; potEstque a pellari infigurabilis, de insiluabilis: sie enim circumloquimur differentias eis sentiales harum specierum. Infigurabiale, seu instuabile constituit tempus: quantitas velli figurabilis, seu siluabilis diuiditur in lineam, superficiei dc cola
ui, tanquam in jecies intimas. Simia iter quinina; dis in nu
merum , dc orationem. Vnaquaeque
autem est species substerna, & diuidia
tur in suas species, ut arrὶ culto
test. quantitate cap. 2. Soncinas 1. Metaph. qu. 4. Araaxo ibidem qu. 3. art. . So
a. quaest. 7. Rub. qu. 9. & communiter Doctores. Breuitόrque probatur. Et in primis quod sit vera quantitas constat. Tum ex ratione extensionis: verE enim habet partes extra partes; nempe durationes illas , seu morulas syllaba-nim sibi succedentes. Tum etiam ex ratione mensurae tam activae, quam passiuae: nam tota illa extensio orationis veri mensurae prolationes syllabarum, ipsaque mensuratur suis partibus, scilicet syllaba breui, &longa; sicut numerus mensuratur unitatibus: ergo orintio est vera quantitas. Quod autem sit discreta, etiam est mantiastum: nam motiones ipsae aeris, seu prolationes θllabarum, cum fiant distinctis percussionibus, necessu id sunt discontinua, mediatq; inter eas aliqua quies; quamuis sensu non percipiatur: ergo similia ter durationes illae, seu morulae syllabarum vere sunt discontinuae. Tandem , quia aggregatum ex his intibus discretis sit compositum reric unum; &per consequens, qubd oratio sit vera species quantitatis discretae, probatur 1 paritate numeri. Quia idebbic est unum per se, de vera species:
quiaparies eius, licet non uniantur te mino communi, sormaliter tamen habent verum ordinem prioris, de post ris, secundum quod cubitialiter petunt numerari una post aliam, ut suprὶ explicuimus: sed similiter partes orationis in ipsa siccessione sui corespondent secundum concentum, seu in om
499쪽
RES sui it huius capitis partes. In prima adducit Aristoti de- finitionem resaliuoium in Antiquis traditam, quae erat huiusmodi: EadisunturAEd aliquid, quae id quod sunt, aliorum aut ad ahqi Ud abrua alio modo dicuntur evi duplum alterius est duplum, & maius altero est maius. Iuxta quam desinitionem etiam sunt ad aliquid habitus, dispositi scientia,& positiones; utcubditio, statio, &c. In secund parte adducit quatuor relativorum proprietates. Prima est E bere contrari . Secunda suscipere magis, & mi salis. Tertia, dici ad conuerte tiam, ut dominus alicuius serui est dominus, & seruus alicuius domini est ser- .uus: quod conuenit omnibus relativis, si recte assignentur nomina. Quarta tandem proprietas est, qud relativa fiant simul natura, ut duplum, & dimidium: nam si duplum est, etiam erit dimidium, & econtra; & si non est dimidium, ii que etiam erit duplum de econtra: &idcbposita seponunt,&ablata se auserunt. In tertia parte colligit contra definitionem Antiquorum, qudd Lbstantia diceretur ad aliquid, essEtque in praedicamento relationis ; siquidem caput alicuius dicitur caput,&manus alicuius dicitur manus: & ideb rclicta eorum des-nitione, adducit propriam in hunc modum: sunt, ru - itsum esse, est...d a d qu ι--ἀ. se habere. . Quae definitio differt a prima, qudd illa conuenit etiam relativis secunddin quid, & impropriE dictis: hac vera solum conu nil iis, quae rueia sunt relativa. Ex qua definitione inscrt quintam relativorum tarietatem, quM scilicet, qui definitὶ cognoscit unum, desinitE cognoscit
cssectum formalem relationis; inii dem exprimit ipsum exercitium reserendi , seu hoc, quod est ad aliud se h. bere; quod non ita bene exprimit nomen relationis. Agit autem de ea significata in concreto, de in plurali, dum ri invit . . dati quia, fure tua λι-
ut bene notat Caiet.) melius significatriis, concrcto quidem: qui Vt D hoc praedic
camentum signi- scandum freque- ter utitur Aristota
tionis ; sed ly ad Hiruia: quia hoc
500쪽
notat D. Thom. opusc. 48. trach.f. cap. r. relatio earum habet de entitate, de ideb signincatur in concreto: quia ac cidentia in concreto apparent magis l entia, ut dicitur 7. Metaph. cap. I. In fplurali autem quia, ut norat D. Albe tus, se melius explicatur relationem exerceri inter duo. Definitionem antiquorum, quaesito tempore circumferebatur, & crinditur fuisse Platonis, ut inquit Caieta non expresis impugnat Arist. adduci tamen aliqua, quae iuxta talem definistionem relationi conuenirent; ut illis tacitE ostendat definitionis insessicientiam. Quae inde satis constat: quia
iam alia prnicamenta, quae sunt relativa secundum dici, essent verae relationes. Quod ut ostenderet Aristot. addu- xit in exemplum scientiam , qxue est
dualitas; cubationem, quae est situs, &ia huiusnodi.
Eodem animo, ut explicant com- muniter interpretes, adduxit Aristoti in secunda parte capitis duas primas proprietates relatimus: non ex propria ententia , sed quae ex dicta definitione sequuntur. Cum enim haec conueniat etiam qualitatibus, ut dictium est: qualitates autem vese habeant contrarium,
de suscipiant magis, & mi is, id ipsum
relationi conueniret, si rectit esset talis definitio. Veritas ergo, cui Aristoteles hac non contradicit, est qubd relatio se-- cundum se non habet contrarium; sed . tantum ratione sundamenti ,ut magis explicabimus in fine disputationis; sit has, & alias relativorum proprietates
s Circa tertiam partem capitis d
finitio ibi adducta explicanda est quae.1. Nunc solum est aduertendum Aristo ibi consultb non ἡixisse: aI A MI ά cuntur, sicut dixit Plato; sul Mali uidsunt, i innueret ipsem non comprehendere in sua definitione relativa secundum dici; sed Gltim relativa secui dum esse, quae verE suix relativa. 6 Hie solet o v BIT A O circa m thodum Arist. quare pri is egerit Mete- latione, quam de qualitate: cum haec sine dubio sit persectior illa. Sed huius solutio facilis est ex dictis cap. de sensere, numeri Respondetur enim,qubd sicut Porphyr. in prooemio pro dicabilium secutus methodum compositionis pii is enumerauit differentiam, quis speciem a postra verb iuxta methodum arbitrariam prius de specie, quam de differentia egit, propter rati nes ibi assignatas : sic simpliciter comtigit Aristoteli id hoc libro: nam cu te ubi decem praeἀicamenta enumerauit, qualitatem relationi praeposuit, sicut etiam sectis Metaphysic, ut ostenderet iuxta methodum compositionis, qvie regulariter sequenda est in tradendis disciplinis, qualitatem pri
tem esse relatione. Hic verb inuerti illum ordinem . sequutus methodum arbitrariam: tum quia cap. praecedenti mentionem secerat relationis; dum docuit magnum & paruum, multum& paucum esse relationes e tum quia hae, de aliae plures conueniunt quanta-tati ante omnem qualitatem, de mul