장음표시 사용
501쪽
ES sulit huius capitis partes. In prima adducit Aristoti de-- finitionem resaliuorum iu Antiquis traditam, quae erat huiusmodi: Ea dicunturail aliquia, quae id quod sunt, adiorum esse, aut ad ali)uid ab)uo alis modo dicuntur duplum alterius est dupIum, & maius altero est maius. Iuxta quam desinitionem edixin sunt ad aliquid habitus, dispositio,scientia,& positiones; vici ditio, statio, &c. In secund parte adducit quatuor relativorum proprietates. Prima est E bere contrarium. Secunda suscipere magis, & milis. Tertia, dici ad conuertentiam, ut dominus alicuius serui est dominus, M seruus alicuius domini est ser- .uus: quod conuenit omnibus relativis, si recte assignentur nomina. Quarta tandem proprietas est, qud relativa sunt simul natura, ut duplum, & dimidium: nam si duplum est, etiam erit dimidium, & econtra; & si non est dimidium, neque etiam eri duplum,& econtra: &ides, posita seponunt,&ablata se auserunt. In tertia parte colligit contra definitionem Antiquorum, qudd substantia diceretur ad aliquid, est Stque in praedicamento relationis; siquidem caput ali cuius dicitur caput,&manus alicuius dicitur manus: & ideb rclicta eorum definitione, adducit propriam in hunc modum: sunt, quib- 4sum esse, M Wi- επιδι--ἀ. se habere. Quae definitio differt a prima, qudd illa conuenit etiam relativis secunddm quid, & impropriξ dictis: haec veia selum conue. Ut ijs, quae verὸ sunt relativa. Ex qua definitione inscrt quintam relativorum proprietatem, quM scilicet, qui definitὸ cognoscit unum, definitE cognoscit.
D hoc praedica-camentum significandum freque- ter utitur Aristot.
tionis ; sed ly ad Hiruia: quia hoci ut bene notat Caiet.) melius lignifica:
essectum formalem relationis; si tu dem exprimit ipsi in exercitium reserendi , seu hoc, quod est ad aliud se habere; quod non ita bene exprimit nomen relationis. Agit autem de ea significata in concreto, & in plurali, dum inquit: tacd aliquid, seu relativa dira tμr, crciata concrcto quidem: quia vi
502쪽
notat D. Thom. opusc. 4s. tras .f.cap r. relatio parum Eabet de entitate, Mideb significatur in concreto: quia ac cidentia in concreto apparent magis' entia, ut dicitur 7. Metaph. cap. I. In plurali autem quia, ut notat P. Alber-riis, sic melisis explicatur relationem exerceri inter duo. Definitionem antiquorum, quae suo tempore circumserebatur, & crinditur suisse Platonis, ut inquit Caieta non expressς impugnat Arist. adduci tamen aliqua, quae iuxta talem definitionem relationi conuenirent; ut illis tacitὸ ostendat desnitionis insusE- cientiam. Quae inde satis constat: quia iam alia proicamenta, quae sent relativa secundum dici, essent verae relationes Quod ut ostenderet Aristot. addu-' xit in exemplum scientiam , quae est qualitas; cubationem, quae est situs, de . vilia huiusmodi. Eodem animo, ut explicant com-- munitet interpretes, adduxit Aristoti in secunda parte capitis duas primas proprietates relatmnis: non ex propria ententia , sed quae ex dicta definitione sequuntur. Clim enim haec conueniat etiam qualitatibus, ut dictum est: qualitates autem Veia habeant contrarium,
di suscipiant magis, & miniis, id ipsum
relationi conueniret, si recta esset talis definitio. Veritas ergo, cui Aristotelestiae non contradicit, est qubd relatiose-- cundum se ncm habet contrarium; sed . tantum ratione sundamenti ,ut magis explicabimus in fine disputationis ;)Ai. has, M alias relativorum proprietates
s Circa tertiam partem capitis d
finitio ibi adducta explicanda est quae.1. Nunc silviri est aduertendum Aristo ibi consul tb non ἀixisse: ad H, MI L-euntur, sicut dixit Plato; sed ad Hi,uid
innueret ipsim non comprehendere in sita definitione relativa secundum dici; sed selum relativa secumdditi esse, quae verE sunt relativa. 6 Hic solet o v BIT A RI circam thodum Arist. quare prius egerit de relatione , quam de qualitate: cum haec sine dubio sit persectior illa. Sed huius solutio facilis est ex dictis cap. de gene re, numer. Respondetur enim, quia sicut Porphyr. in prooemio pro dicabilium secutus methodum compositionis prius enumerauit differentiam, quis, speciem; postea vera iuxta methodum arbitrariam prilis de specie, quam de differentia egit, propter rati nes ibi assignatas : sic simpliciter comtigit Aristoteli id hoc libro: nam capite . ubi decem praeἡicamenta e merauit, qualitatem relati mi praeposuit, sicut etiam sectis Metaphysici ut ostenderet iuxta methodum compotationis, quae regulariter sequenda est in
tradendis disciplinis, qualitatem pri
rem esse relatione. Hic verb inuertit illum ordinem , sequutus methodum arbitrariam: timi quia cap. praecede ii mentionem secerat relationis; dum docuit magnum & paritum, multum& paucum esse relationes e tum quia hae, & aliae plures conueniunt quantitati ante omnem qualitatem, de multae
aliae s datur immediatξ in substantia, ut insta constabit.
503쪽
IS A praedicamenti est summe necessam: tum ad
scientias naturales: tum etiam ad sacram Theologiam, ubi dere lationibus diuinis disputatur. Cum autem relatio sit habitudo, dc ordo inter duo, nempE inter fundamentum de terminum; ad perstetam relationis notitiam oportebit de utroque disputare, quae omnia pr lenti disputatione complectemur. Sed ante omnia ut
DENTUR R. L ODNEs ILEALES, ET QUI - . aram ira sint. Iro primum: quia relatio, 3t ex D. Tho. Ω- pr notabamus, est ita
minimae entitatis; non defuerunt ex antiquis
plurimi, qui relationes reales omninbnegauerint. Quam sententiam, si credimus Ammonio: & simplisio in hoc capite , Zeno perantiquus Philosephus, Stoici, alij plures secuti sunt, eamque sitscitauit Aureoli re in i. diae 3 o.
qu. I. ut 2. selas diuinarum persenarum relationes reales admittens. Argumenta, quibus solet probari haec sententia, quξ militant contra diastinctionem relationis a fundamento; de ideb commodius adducentur, clim de illa disputemus. Nunc tamen sic potest suaderi. Primb: quia relatio non potest habere disserentias diuisiuas. aut constitutivas reges: ergo non potcst esse speciale genus entis realis. Probatur antecedens: quia disserentiales gaudent op- roscione contraria, de veluti priuauua,
ut patet induetione: sed differentiae di
uitiuae relationis latum opponuntur re
lative; siquidem inter simile,& dissimi, te, aut partem, & filium sellim inuenitur oppositio relativa: ergo, &c. 8 Secundb: quia relatio videtur postpraedicamentum e ergo non est lionenda ut speciale genus emis reMis. Probatur antecedens itum ex minima entitate illius: tum etiam quia di- uagatur per multa praedicamenta,&ad
illa consequitur; quandoquidem ordo unius ad aliud inuenitur in pluribus generibus: imb triui, dc ' m. na sto, & alia postpraedicamenta sunt re
Temb: quia in praedicamentis realibus accidentium concreta non pinnuntur, nisi ratione suorum abstractorum; ut explicuimus supra disput. Ir. numer. co. sed relatio in abstracto ii quit esse in praedicamcnto, nisi ratione sui concreti : ergo non constituit aliquod reale praedicamentum accidentis. Probatur minor: quia telatio in
504쪽
tantum ponitur in praedicamento, inquantum est ad aliud: sed non resemiad aliud,nisi ratione concretimon enim ipsi, sed concretum eius propriE rese tur : ergo vere non ponitur in praedicamento, nisi ratione sui concreti.
y Nihilominus dicendum est pri-mb verὸ dari relationes reales creatas, constituerEque speciale genus entis re
lis. Haec est communis Philosephorum sententia, cum Arist. in hoc libro, &s. Metaphys quam Platonici omnes, &Peripatetici defendunt. Sequunturque Scholastici cum Magistro in I. dist. 3o.
alibi saepE. Pro qua videri possunt
Prima pars conclusionis probatur trimb: quia in diuinis dantiu verae re-xtiones reales, ut sunt, paternitas, Mniatio: ergo etiam in creatis concedendae sunt relationes reales. Antecedens
silua fide negati non potes Consequetia vect probatur: quia ideb Pater aeternus habet relationem realem paternit iis ad filium: quia verὸ generat illum, de est principium eius: sed idem contingit in creaturis , homo enim , aut equus verὸ generat, & est principium alterius: ergo VerE dantur in creaturis
io Secundb probatur ratione Diui Thomae loco citato de potentia: quia Prefectis, binum, fuassunt in - e tra animam ; mn selum attemsiturIecum dum aliquid auestatὸ inhaerem rebus; sed etiam secundum ordinem is in rei ad alia ,
sicut etiam in ordine tartium exeroisso, ό - exercitin conspit: cui redini ciuem set y l sphin ordinem uniuersi II. M
Confirmatur : quia a parte rei, de seclusa operatione intellectus, una qualitas est alteri aequalis, de una albedo alteri similis: sed his nominibus non stagnificantur res absilutae; sed habitudianes unius ad alterum, ut patet: ergo a parte rei non silum dantur res absolutae , sed etiam reales relationes. Alias rationes adducit Aramo, ubi supra ii Per quod etiam patet secunda pars conclusionis : quia relatio ex eo qubd si ordo unius ad aliud, habet specialem , dc proprium modum essendi diuersiim ab alijsentibus absilutis,quorum essentia non potest formaliter ccnsistere in tali: respectu, ut patet; habe que relatio sub te plures species,& modos reserendi diuersos, ut infra constabit : ergo verξ constituit speciale genus ensis realis. Ex quo rursus sequitur relationem esse verum ens reale, non δε-lum quantum ad rationem communem
accidentis , seu secundum esse in , sed etiam quantum ad propriam rationem relationis, seu secunddm esse ail. Sed objicies D. Thom.I. y t. qu. 28. art. I. sc asserentem: Solum in his, qua dicuntur ad aliquid, inueniuntur alis εμ secuntum rationem tantum , in non secund mrem; γ.d non est in alisgeneriabus , me. Quod etiam repetit quodlib. 9.art.4. addens: Et quamuis ad ab id ex rationeIuigeneris non habeat, quodp nat alisutile non tamen etiam habet ex ipsa gentris ratia iis, quὸd nihilponat: quiasic nulla relatio esset aliquid in rerum natura, c. De quo etiam videri potest de potentia quaest. a. t. s. de in I. distinα Q. quaest. r. art. I. ad 3. dc dist. 26. quaest. Mart. r. Quibus locis plane videtur doc re, vel quM in hoc praedicamento vectcontinentur aliquae relationes rationis; veltatem qu relatio secunddin propolam rationem constitutivam huius
505쪽
ut sit specise genus entis realisi erso
non solum ratio communis accidentis,
praedicamenti, seu secundum quod formaliter dicit', non sit aliquid
Propter haec D. Thom. testimonia, nondesuerunt, qui assererent praedicamentum relationiet esse quidem aliquid reale, quatenus escit ei seo; sed secundiis quod dicit esse ad , esse aliquid rationis. Quam sententiam sesegesendiisse Bartholomaeum de Mediiis Primarium, Salmanticensori testatur Sancheteius discipulus lib. s. Logicae, qu-.31. illa tamen, quia pesse constat este sali , relicta,
uis hoc praedicamentum , secundum quod dicit sit aliquid reale; tamen secundium propriam rationem relati nis, seu formaliter quaterius dicit neque est quid reale, neque quid rationis; sed abstrahens ab utroque. . ubdetur esse sententia Capreoli in primo distinct 33. quaest.i.& Caieta loco citato ex I.parte; neque dissentit Soncinas ubi supra quast. 26. sequiturque Canarien .
eadem I. parte quaestione. 18. articinio I.
Opposita tamen sententia, qubdscilicet hoc praedicamentum, tam se
dentis, quam secundum specialem, &
propriam rationem constitutivam relationis, sit verum ens reale, est communis inter Doctores. Quam rem explicant, Id defendunt Bariea , Nazarius,&Ripa loco citato ex i.p. VasqueZ ibid.
disp. ri . cap. 3. Granado controu. f. trach. 3. disput. I. Ferrara . contra gentes cap. I . Fland. ubi supra artici I
Arauxo aniculo ti&alij, estque plana
mens D. Thom. quaesLL de potentia
Fundamentum est e quia relatio, suae constituit hoc praedicamentum,m aliter secundum quod dicit esse determinat ens, dc accidens reale, quae inuenitur in relatione, & significatur per esse in, sed etiam propria,& specialis ratio relationis, quae constituit eam in esse talis accidentis, & significatur per esse , est verum ens reale. Probatur consequentia. Tum quia haec determinatio entis, & acciden 's ad praedicamenta fit per realem transcendentiam, & essentialem inclusionem in
illis; quae intelligi non potest nisi ipse
proprius, de specialis modus constitutivus huius praedicamenti formaliter se quid reale, ut per se constat. Tum, Mm in , quia ipse conceptus obieetivus entis, aulaccidetis non est distinctiis a proprijs conceptibus praedicamentorum sibi inferiorum, ut ostendimus sirp. disp. II. num. 6. & sequentibus. Ergo omnino repugnat, qubd relatio quatenus dicit esse in , sit aliquid reale , de quatenus dicit esse ait, si aliquid rationis, vel abstrahat ab utroque. Alior tiones adducit Arauxo ubisapra. 31 Quo supposito: ad obiectionem respondetur cum Doctoribus citatis sensum D. Thom. in illis locis esse,qubd modus praedicamenti relationisi
icet este ad , non secundum eam rationem determinatam, quae est modus
proprius praedicamenti ad aliquid; sed
secundum rationem magis commune,&abstractiun, continet relativa realia, dc rationis; ita ut simpliciter, de abs lutE relatio rationis dicatur relatio, quod non contingit in alijs generibus, verbi gratia substantiae, quantitatis, aut qualitatis; quae etiam secundum rationem magis communem, & abstractam, non sic continent entiarationis. Qua uis enim interdum sermemus entiar
tionis ad modum substantiae , ut cum concipimus chimeram: vel admodum qualitatis, ut cum apprehendimus triuationes, aut negationes: tamen huius
506쪽
inossi entia rationis non dicuntur sta-pliciter; &absolute substantia,aut qualitas ,nis cum addito rationis. Et hoc tarmin intendit Capreolus in contrarium adductus , ut patet ex solutione ad
Nascitur autem haec differensia: sim ex parte intellectiis: sim etiam ex ipsa natura relationis . Ex parte quidem intellectus: quia ipse formans entia rationis habet proprium actum, quo vnsi resert ad aliud, & ita propriξ dicitur fa-eere relationem rationis ; non autem
habet aetiim, quo dicatur substantificare, aut qualiurare , ut ita dicamus; atque ita non dicitur propriε facere se, flantiam, aut qualitatem rationis. Videatur Vas'. ubi supra. Ex parte verό ipsius relationis: quia virectE explicat D.Thom. eadem qu. 28. arti a. & alij locis adductis, in hoc distinguitur relatio ab alijs accidentibus absolutis, qubd ista non selum se
dentis; sed etiam secundum rationem uniuscuiusque propriam dicunt habitudinem ad subiectum,& sumuntur per comparationem ad illud. s. Quantita,
enim , secundum rationem communem accidentis inest stibstantia, & secundum rationem sibi propriam est extensio, seu mensura substantiae; & idem proportionabiliter est de qualitate,&alijs, ut infra constabit.) Relatio verbruamuis secundum quod est accidens, i at ordinem ad subiectur , & illi inhaereat: propria tamen ratio eius secundum quod relatio est, sumitur per comparationem ad extrinsecum terminum : atque ita secundum hanc praecisis, , & formatissimam rationem, explicite non intelligitur, neque significatur, ut assiciens iubiectiim; scd ut ad aliud se habens. Cum autem relatio sinmat sitam realitatem ex fundamento,
ut quodlicto citato docci D. Thom. indὸ si , ut propria ratio constitutiva
huius praedicamenti, quamuis re vera sit rcalis, sicut aliae aliorum praedic
mentorum: tamen ex modo quo con
cipitur, S: significatur, praecise ut est
ad, non exprimit realitatem sicut illae. Et idia sormaluer prout sic sundat sin ilitudinem , & conuenientiam cum relationibus rationis, sussicientem veipsae dicantur absolutξ relationes: quod non habet locum in alijs praedicamenus absolutis. Videantur Biam,& Arau-
facta. Ad primum negandum est antecedens. Ad cuius probationem respondetur,qudd differentiae diuisuae relationis etiam opponuntur contrarie, & priuatiuE; eo modo quo aliae aliorum generum, inquant im scilicet non pollunt eidem speciei inesse; & opsonuntur, sicut persectum, &imperfectum. Prae- ter has duas autem oppositiones, quae in hoc sensu communes sunt different ijs cuiuscumque generis; inuenitur inter relationes, specialas, dc propria ope sitio relativa, quae non inueniturin alijs. Et ideo ab ea specialiter denominantur. Ad secundum etiam negatur antecedense Ad cuius prcba:ionem res pondetur, qudd postpraedicamentum propriξ non est entitas, sed modus entitatis, & quid ex sua ratione impet ior ctum, de incompletum; & ideb rati ne sui consequitur ad plura praedicameta. Relatio vero, quamuis sit imperfectior alijs accidentibus I adhuc tamen est entitas completa:& non ratione sui, sed ratione fundamenti inuenitur in
pluribus praedicamentis; de sic potest
constituere spcciale senus entis. Hoc 'autem non habent e. sed sunt puri modi,& non perfoctae relationes; ac proinde denumero pinpraedi amentorum.
507쪽
. . XIV. de relatione, aeuo. II.
Ad tertium negatur minor. Adeuius probationem dicendum est relationem sormaliter, & in abstracta consideratam, habere ratione sui hoc, quod est esse ad aliud , seu referri, non ut inquantum scilicet est id, medio quo lanamentum refertur ad terminum: & prout sic ponitur in
praedicamento. VndE non ratione concreti . sed ratione sit collocatur in illo. . 1 Dicendum est secundb circa secunἀam partem quaestionis. RectEdefiniri relativa ab Aristoti secunda illa definitione in textu adducta; scilicet
hiatiua quib- Vsum esse est ad
aliud qMilamm/d. se habere.Vel ut communiter traditur, uiatiua sunt, quorum rarumIlium esse est ad alitias habere. Haec conclusio recipitur concorditer Dialectieis; & ideo sola indiget explicatione. Est autem sensus definitionis , illa esse verὸ relativa, quorum ratio formalis est ipsum respicere aliud,seu ad aliud se habere. Per quod excluduntur relativa secundum dici: nam horum esse, seu ratio formalis, licet connotet, seu inuoluat aliquem respectum; non tamin est respectus ipse, sed quid absolitum , ut dicemus quaestione sequenti; de ideli ipsum suum esse no est ad aliud. Quo fit, vi relatio in abstracto significata sit illud accidens , quod ex pro-rito, & natiuo effectu eius tribui t su
tecto respicere alterum; ac proinde accidentia illa , quae primario tribuunt subiecto aliquod esse absolutum , &quasi de consequenti ordinant ad aliud,
non sint verae relationes, neque pertinent ad istud praedicamentum. Quare haec erit congrua definitio relationis in abstracto significatae, si formaliter, &smpliciter verba eius intelligantur: aderitis est accidem faciem reicereia aliud. Quae ex eo quba sit accidens, dicit esse
is , Ox eo verb , quia iaciat rejicere aliud, dieit esse ad , quae est propriar
tio relationis. Cum qua definitione coincidit alia, quae solet formari ex demnitione, quam in concreto tradidit Arist. scilicet Relatis est areidem, cui-ratiram sum esse est ad . Is halere. Veautem haec exacta sit, debet intelligi
tantum , ut': non enim relatio verespicit, aut se habet ad aliud; sed est ratio media qua tandamentum renpicit, M se habet ad aliud, ut explic
R EZ.ATION Espertineant adh=e praedicamentum. 19 3Ro si, lutione explicare oportet 1 quasdam generales relationis diauisiones; ut apparet, quae earum perseneant ad hoc praedicamentum.Tres in tem sunt quibus diuiditur relatio communissimE sumpta. Nam primo diui&tur in relationem realem, & rationis: seeundo in relationem secundum dici, & secundum esse: de terti. in transcendentalem , & praedicamentalem. De
rima nihil est in praesenti dicendum:
tipra enim disp. 2. plura egimus de relatione rationis: ex quibus constat etiarelationem realem esse illa, quae ante operationem intellectiis facit respicere aliud. De secunda autem diuisione Auic. 3. Metaph. & Henri. quodlibet. 3. q. existimarunt coincidere cum prima; ita ut idem sint relatio secuntam dici, α rationis; & similiter relatio secimdum esse, & realis. Quam sententiam verismilem appellat suareet disp. 47. M taph. se&3. num. . sed omnino filia est; oc expresa contra D. Thom. in I. dist. O.q.I. t.3.ad 4.&q.7.de potenti artiioad ii. Ratio Dahom est mani&-
508쪽
Di put. XIV. de retitione, si uast. II.
sta'. cuia etiam in entibus rationis dantur relationes secundit melle, quae verὸ sint relationes, & valde diuersae ab alijsentibus rationis, quae possunt appellari relativa secundiim dici propter aliqualem respectum in eis inuentum ; ut patet in secundis intentionibus, Mneῖ tionibus. Nam tota essentia illarum sita est in ordine unius ad aliud; ac proinde verε habent esse relationis : istae verbconcipiuntur per modum formae ab lutae; ac proinde solum habent dicare lationis: quia inuoluunt aliqualem res. pessim ad formas , quibus priuant. Quod argumentum fit etiam in relati nibus realibus, quarum plures sunt relationes secundum esse; aliae verb secundam dici, ut postea constabit: ergo non coincidunt primae duae diuisiones. 16 Maior dissicultas est de secumda, & tertia. Quamuis enim communis Doctorum consensus admittat relati nem secundum dici, de transcendentalem inter se conuerti ; & similiter res tionem secundum esse, depraedicamentalem: Suaro tamenloco citato nu. s.
aliter sentit,ci unam facit sibiliuisio nem alterius ; existimans prius diuidi relationem in secunddm dici, de secun-ddm esse, & deinde relationem secun-ddm esse,in praedicamentalem,&αans.cendentalem. Cuius tandamentum est: quia extra hoc praedicamentum Ve-rὸ dantur relationes secundlim esse, ut inter materiam, de formam; accidens, de subiectum oc generaliter in omnienti creato respeetia Dei quae omnes sunt relationes transcendent tes: ergo,
Haec tamen starentia salsa est, &
ubi explicans, quae sint relativa secui dum esse , & secundlim dici, inquit: Quaedam relativa fant imposita HAVM- fleandi u habitudisin relativas, ut iusin die in hae dicuntur reti ailum esse. si dam vir. sint imp.sita ad
si istana i rei, quo censeruuntur is habitudines ;sicut malum. caput, G evitatum;stalia huiusmari, qua dicuntur relativa fecundum dici. Constat autem qubd neque materia, aut forma; neque accidens, aut subiectum ; neque aliud quodlibet nomen extra hoc praedicamentum impositum
est ad significandas ipso relationes I sequidem alia praedicamenta sunt Asel
ta : ergo omnes relationes secundum
esse sunt praedi entales, & econtra. 17 Quamuis autem relationes istet inter se coincidant, ut explicatum est tamen nominum etymologiae, & arἱellationes sumuntur a diuersis form ratibus. Etenim eaedem relationes, ut paremitas, doliatis dicuntur secundet metae: quia in rei veritate sunt relati nes, & habent esse relationis , appellantur verb praedicamentales: quia pertinent ad hoc praedicamentum. Similia ter scientia, G siis,& similia dicuntur relativa secundum dici: quia significaneres, quas consequuntur quaedam habiatudines , siue reales, siue rationis: de ideb propter relationes adductas viden turrelativa, & dicuntur talia. Appeulantur vect relativa transcendent rquia propria eorum essentia, ad quam smuuntur tales relationes, licet sit quid ablblutum; simitur tamen in ordine ad aliquid extrinsecum ; & sic habent alia. qualem modum relationis. se malitates, & etymologiae licet diuersae sint: realiter tamen non datur relatio transcendentalis, quae non sit secunddm dici, de econtrὲ: quia ex eo, quM es sentia alicuius rei sumatur per ordinem ad aliquid extrinsecum, in quo consistit Matio transcendentalis; sequitur, qubdad tales res consequantur aliquaeret tiones; silae reales, siue rationis, in quo
consistitrelationem esse secun
509쪽
ut explicatum est. Alia discrimina, quae solent assignari inter has relationes, commodius explicabuntur quaestiolis sequenti. 13 Praeter has diuisiones relationis dantur duae aliae, quae sunt subdiuisiones praecedentium. Nam relatio socundum este, seu praedicamentalis diuiditur in mutuam, dc non mutuetin. Mutua est illa, cui a parte termini corteo pondet alia relatio realis, ut paternitas, qua pater respicit filium , cui correspondet in filio relatio realis siliationis.
Non mutua est illa, cui non correspondet in termino alia relatio realis , ut relatio seruitutis, qua creaturae referuntur ad Deum, cui in ipso non correspondet talia relatio realis. Dices : omnia relativa secundum
esse, imb etiam relativa secundum dici
dicuntur ad conuertentiam : ergo omnes relationes sunt mutuae. Secundb: quia cuicunque relationi correspondet intermino aliqua relatio saltem rati nis r ergo non rem assignatur praedicta diuisio.
Respondetur ad primum , quddut relativa dicantur ad conuertentiam,
sincit vilica relatio inter utrumque: nam ex eo ipso unum respicit, & aliud respicitur, in quo consistit propria conuertentia relativorum, Ut magis explicabimus insta quaestione sexta, & o m. Ad hoc autem ut relatio se mu-.tua , requiritur, qudd utrumque extremum verE respiciat , & conscquenter, quod ex parte utriusque sit vera relatio, dc quod posita una, quasi naturali se- 'uela ponatur , de altera et hoc enim praeseseri mutuitas relationis, ut pa
Per quod respondetur ad secundum. Licet enim in unoquoque termi-- relationis possit formari aliqua relatio rationis , naec tamen non iaccessirio,
quasi nat aliter cons uitur ad primam relationem : sed si intellectit iulam pro libito fabricauerit. 19 Tandem : relatio mutua su diuiditur in relationem aequiparanta de disquiparantiae; quas D. Damas cap. suae Logicae appellat aequalis, & ina
qualis comparationis. Relatio mutuamquiparantiae est illa, cui correspondet in termino alia eiusdem rationis; ut similitudo unius albi ad aliud, in quo correspondet etiam similitudo ad primum. Relatio disquiparantiae est illa, cui co respondet in termino alia diuersie r , tionis ; ut paternitas , cui in termino non correspondet alia paternitas, sed siliatio. His suppositis Paul. Venci. monius, Simplicius, de alij, quos refert Massius hic sect. i. quast. 6. existimarunt sub hoc praedicamento contineri relativa secundum diei, propterea 'ubd illis conuenit prima definitio ab Arist. tradita, quo etiam adducuntur in exempla huius praedicamentisis tra, fen , dc alia relativa secundum dici. Hoc tamen fundamentum nullum est, ex eoque potius inserendum esset oppositum: si quidem propterea dictam demitionem,& exempla rejicit Arist. ut vidimus supra num. io Dicendum est ergo omnes, Msolas relationes reales creatas, qvie verEsiant relationes, dc appellantur secur dum esse,contineri in hoc praedicanici to. Haec cst communis sentcntia Daalc-cticorum : quam docet Arist. in hoc cap. ubi propterea iniustici temiud cauit Platonis definitionem : quia ex iula insercbatur relativa secundum dici ad hoc praedicamentum pertinere. Quod etiam non obscure docet D. Th.
I. p. quaest. 28 .art.I.ad a. de veritate qu. I. art. s. ad δ' in I. dist. 26. qu. a. art.I..& alibi saepe, ubi hoc constituit discrimen inter relationem, & alia praedica
m in i quod haec secundum yro-
510쪽
Disbut. XIV. de retitione. gus. III.
prias rationes ponunt aliquid in subiecto ; illa verb , secundum quod talis est, tantum est ad aliquid ; scu purus respectus. Ergo sola illa nomina, quae imposita sunt ad significandas idisas relationes t quae sunt relativa secundunt este pertinent ad hoc praedicu
Fundamentum est: quia ad praedicamentum quantitatis solum pertinet, quκ vere sunt quantitates & in praedicamento qualitatis tantum collocatur, quae vcre sunt qualitates: ergo in praedicamento relationis illae solae collocabuntur,quae vere suerint relationes reales. sed tales sint omnes, & selae relationes secundum csse,utex dictis patet: ergo tantum pertinent ad hoc prindicamentum. Videantur Soto hic qu. I. Iabel. s. Metaph. qu.2i.& alij. Additum est autem in conclusone las relationes creatas pertinere ad hoc praedicamentum , ut excludantur relationes diuinae: quae quamuis sintv relationes, tamen propter identit tem cum natura diuina, sint ipsa su
stantia Dei; & idia pertinere non possint ad hoc praedicamentum, inquo solum collocantur accidentia, ut per se
1i Ad fundamentum Suar. su'num. Ic. adductiam respondetur materiam , & formam, accidens, & substam tram, aut quodlibet aliud nomen extra hoc praedicamentum, non senificareissas habitudines, aut veras relationes; sed res, ad quas consequuntur tales habitudines; ac proinde talia nomina esse relativa secundum dici,& transcendentalia. si tamen proprijs nominibus significentur tales habitudines, & ipsae habuerint alia requisita ad relationem realem ; verE erunt relativa secundum
esse, & praedicamentalia, ut insta comsistit.
CONDIrIONES rantur ad relatisnem realim praedicamentatim.
UT 1 'ςnς percipiatur quae relati
nes sint ad hoc praedicamentum admittendae, quae vect ab illo rejiciendae, explicare oportet, quae conditi nes requirantur ad relationem realem pratalicamentalem. Cum enim haec in ter omnia praedicamenta habeat debilissimum esse, ut ex Commentatore docet D. Thomiae potentii q.7.art.8.pli raad illam requiruntur, quis ad alia accidentia. 11 Dicendum est ergo quatuor conditiones requiri ad relationem realem praedicamentalem; scilicet subiectum reale; rationem fundandi res terminum realem, & realiter existen tem; & distilictionem realem fundamenti, & termini. Sic docet expressED. Thom opusc. 48. tract. s. c. I. Vbi licet quintam aliam conditionem assugnet, nempE quod relativa sint eiusdem ordinis ; hanc tamen ponitpro relati nibas mutuis, ut satis ibi constat;&sie non est uniuersaliter requisita ad relationem realem. in Quam etiam conci sionem recipiunt comuniter Doctores. Probatur breuiter, & explicatur, conclusio discurrendo per singulas coim ditiones. Et Prima quidem sinis ex se patet : nam accidens reale necessitio petit subiem reale, & realiter existensi cui inhaereat. VndE non ens, aut ensr tionis, vel etiam res nondum existens non potest habere relationem realem. Secunda etiam conditio, quddscit cet ex parte eiusdem subiecti requiratur aliqua ratio realis, quare reseratur,